Sử dụng tranh biếm họa trong dạy học Địa lí phần khái quát nền kinh tế – Xã hội thế giới để phát triển tư duy phê phán cho học sinh lớp 11 - THPT

 ý kiến các em đều mong muốn giáo viên sử dụng tranh biếm họa vào dạy học địa lí. Vì sử dụng tranh biếm họa giúp các em hểu bài nhanh hơn, lớp học sôi nổi hơn, thú vị hơn và tránh sự nhàm chán.
	Qua khảo sát, tôi đã thu được nhiều kết quả rất khả quan. Việc đưa tranh biếm họa vào dạy học đã mang lại kết quả và phản ứng tích cực từ phía học sinh, điều này hứa hẹn khả năng ứng dụng rộng rãi hơn nữa công cụ dạy học trực quan này vào các khối học khác trong trương phổ thông.
4. Điều kiện để sáng kiến được nhân rộng
Để sáng kiến sử dụng tranh biếm họa được phổ biến rộng rãi hơn, đòi hỏi: 
- Giáo viên: phải cóvốn hiểu biết xã hội rộng, đặc biệt là đối với các vấn đề đương đại của thế giới để có thể phân tích, lựa chọn tranh biếm họa phù hợp vào mỗi bài học. Nếu giáo viên khai thác và sử dụng không tốt tranh biếm họa thì có thể sẽ dẫn tới tác dụng ngược, vì tranh biếm họa là dòng tranh có tính chất hai mặt, nó luôn mang tư tưởng chủ quan của tác giả.
- Cơ sở vật chất kĩ thuật: đòi hỏi trường học phải có phòng nghe nhìn, đảm bảo các lớp có thể tiếp cận tối thiểu 1 tiết/tuần. Ngoài ra, trường học cũng cần có hệ thống thư viện tốt, với nguồn báo, tạp chí phong phú để học sinh và giáo viên có thể tìm và khai thác hệ thống tranh biếm họa từ các kênh thông tin đó. Một phòng máy có nối mạng internet cũng sẽ là điều kiện tuyệt vời để giáo viên có thể đưa tranh biếm họa vào quá trình dạy học.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Những kết quả đạt được và hạn chế của đề tài.
1.1. Một số kết quả của đề tài 
1. Sáng kiến đã xây dựng được một cơ sở lí luận ban đầu cho việc sử dụng tranh biếm họa trong dạy học địa lí đối với khối lớp 11 - THPT.
2. Sáng kiến đã phân tích một cách khách quan và cụ thể những cơ hội và thách thức đối với việc sử dụng tranh biếm họa trong dạy học địa lí trong điều kiên ở Việt Nam hiện nay. 
3. Sáng kiến cũng đã chỉ ra được kĩ thuật khai thác, sử dụng tranh biếm họa vào các nội dung của phần khái quát nền kinh tế - xã hội thế giới.
3. Sáng kiến đã đưa ra một số tranh biếm họa cụ thể và phù hợp đối với nội dung chương trình địa lí lớp 11và một số những gợi ý để giải mã 1 số bức tranh đó, đây cũng là một tài liệu tham khảo tốt đối với giáo viên khi dạy học địa lí, góp phần vào quá trình đổi mới dạy học hiện nay.
4. Đề tài đã đề cập tới một vấn đề có giá trị thực tiễn cao và tương đối mới mẻ, góp phần đổi mới phương pháp dạy học nói chung và đổi mới phương pháp dạy học địa lí nói riêng. 
1.2. Hạn chế của đề tài
1. Do thời gian nghiên cứu hạn chế và khó khăn về nguồn tài liệu, đây cũng là một đề tài tương đối mới mẻ nên chúng tôi vẫn chưa xây dựng được một cơ sở lí luận chặt chẽ và có hệ thống.
2. Sáng kiến vẫn chưa xây dựng được kho tranh biếm họa phong phú nhằm giúp giáo viên có thể có nhiều lựa chọn hơn để khai thác vào giảng dạy.
2. Một số khuyến nghị
Qua điều tra thực trạng và phân tích các yếu tố có liên quan tới việc sử dụng tranh biếm họa trong quá trình dạy học địa lí, tôi nhận thấy rằng để nâng cao hiệu quả của việc sử dụng tranh biếm họa vào dạy học địa lí, thì đòi hỏi các điều kiện sau:
Đối với giáo viên địa lí:
- Trong quá trình dạy học, giáo viên cần nghiên cứu để sử dụng tranh biếm họa sao cho hợp lí, nhằm mở rộng vốn kiến thức xã hội và rèn luyện nâng cao khả năng nhận thức và hành động đúng đắn đối với rất nhiều vấn đề xã hội mà học sinh gặp phải trong cuộc sống.
- Giáo viên cần đầu tư thời gian, công sức để xây dựng hệ thống các tranh biếm họa phục vụ cho dạy học địa lí THPT, để tranh biếm họa thực sự là một công cụ dạy học hữu ích đối với môn địa lí.
Đối với các cấp quản lí (nhà trường THPT, sở giáo dục,)
- Tiếp tục đổi mới đầu tư và hiện đại hóa các trang thiết bị giáo dục cũng như các phương tiện dạy học để nâng cao chất lượng hiệu quả dạy học nói chung và dạy học địa lí nói riêng.
- Khuyến khích giáo viên nghiên cứu, đưa tranh biếm họa nói riêng, các công cụ dạy học trực quan nói chung vào trong dạy học địa lí nhằm làm phong phú hơn kênh hình trong sách giáo khoa, qua đó giúp học sinh được học trong môi trường học tập có tính tư duy cao và có thể phát huy được khả năng sáng tạo của các em.
PHỤ LỤC
1. Phụ lục 1: giáo án số 1
BÀI 3: MỘT SỐ VẤN ĐỀ MANG TÍNH TOÀN CẦU
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau bài học, học sinh cần đạt được:
1. Kiến thức
- Giải thích được tình trạng bùng nổ dân số ở các nước đang phát triển và già hoá dân số ở các nước phát triển.
- Biết giải thích được đặc điểm dân số của thế giới, của nhóm nước phát triển, nhóm nước đang phát triển và hệ quả của nó.
- Trình bày được một số biểu hiện, nguyên nhân cuả ô nhiễm môi trường; phân tích được hậu quả của ô nhiễm môi trường; nhận thức được sự cần thiết phải bảo vệ môi trường.
- Hiểu được nguy cơ chiến tranh và sự cần thiết phải boả vệ hoà bình.
2. Kĩ năng 
- Phân tích được các bảng số liệu, biểu đồ, liên hệ thực tế.
3. Thái độ - hành vi
 - Nhận thức được để giải quyết các vấn đề toàn cầu cần phải có sự đoàn kết và hợp tác của toàn nhân loại. 
- Học sinh có ý thức tuyên truyền bảo vệ môi trường đến mọi người xung quanh.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực chung: năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.
- Năng lực chuyên biệt: năng lực học tập tại thực địa, năng lực sử dụng tranh ảnh địa lí.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC
- Các mẩu tin thời sự về chiến tranh khu vực và nạn khủng bố trên thế giới.
- Các bức tranh biếm họa: 
- Máy chiếu, máy tính.
- Videolip về dân số thế giới đạt mốc 7 tỉ người, ô nhiễm môi trường.
III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ (không)
3. Tiến trình tổ chức bài học
3.1. Hoạt động 1: Tìm hiểu vấn đề bùng nổ dân số và già hóa dân số
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung kiến thức
Bước 1: Chia lớp thành 4 nhóm, GV phân công nhiệm vụ như sau:
- Nhóm 1,2: Dựa vào nội dung SGK và phân tích bảng số liệu 3.1, trả lời những câu hỏi ở mục I.1.
- Nhóm 3,4: Dựa vào nội dung SGK và phân tích bảng số liệu 3.2, trả lời những câu hỏi ở mục I.2.
Bước 2:
 Các nhóm cử đại diện lên trình bày, các nhóm khác bổ sung.
Bước 3:
 GV tổng kết và chuẩn hoá kiến thức và liên hệ ở Việt Nam.
Bước 4: giáo viên cho học sinh quan sát 1 bức tranh biếm họa:
- Yêu cầu học sinh phân tích để rút ra thông điệp của bức tranh (sử dụng kết hợp phương pháp động não).
- Kết quả dự kiến: 
+ Một người béo phì có dòng chữ: population of 7 billion (dân số đạt 7 tỉ).
+ Tay người đàn ông cầm tấm biển: occupy earth (chiếm Trái Đất).
+ Trái Đất bị đè bẹp và thể hiện một tâm trạng sợ hãi.
à Năm 2011, Trái Đất đón công dân thứ 7 tỉ, con người chúng ta đang độc chiếm Trái Đất.
I. DÂN SỐ
1. Bùng nổ dân số
- Biểu hiện:
+ Dân số thế giới tăng nhanh, năm 2005 dân số thế giới là 6,477 tỉ người.
+ Bùng nổ dân số thế giới hiện nay diễn ra chủ yếu ở các nước đang phát triển với 80% DS thế giới và 95% DS gia tăng hàng năm của thế giới.
+ Tỉ lệ gia tăng tự nhiên qua các thời kì giảm nhanh ở nhóm nước phát triển và giảm chậm ở nhóm nước đang phát triển.
- Hậu quả: Thiếu việc làm, gây sức ép lớn đối với kinh tế - xã hội và tài nguyên – môi trường.
2. Già hóa dân số
- Biểu hiện:
+ Tình trạng già hoá dân số chủ yếu diễn ra ở nhóm nước phát triển. Với các biểu hiện:
Tuổi thọ trung bình cao.
Tỉ lệ sinh thấp
Dân số tăng chậm.
+ Xu hướng:
Tỉ lệ dân số dưới 15 tuổi ngày càng thấp
Tỉ lệ dân số trên 65 tuổi ngày càng tăng.
 Tuổi thọ trung bình tăng.
- Hậu quả:
+ Thiếu hụt lực lượng lao động.
+ Chi phí phúc lợi xã hội lớn.
3.2. Hoạt động 2: Tìm hiểu một số đề về môi trường
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung kiến thức
Bước 1:
 GV chia lớp thành 4 nhóm và giao nhiện vụ cho các nhóm như sau: (GV phát phiếu học tập)
- Nhóm 1: Tìm hiểu vấn đề biến đổi khí hậu. Trả lời câu hỏi SGK.
- Nhóm 2: Tìm hiểu vấn đề suy giảm tầng ôzôn.
- Nhóm 3: Tìm hiểu vấn đề ô nhiễm nguồn nước ngọt, biển và đại dương. Trả lời câu hỏi SGK.
- Nhóm 4: Tìm hiểu về vấn đề suy giảm đa dạng sinh học. Trả lời câu hỏi SGK.
Bước 2: 
 Các nhóm lên trình bày kết quả, các nhóm khác bổ sung.
Bước 3:
 GV tổng kết và chuẩn hoá kiến thức ở phiếu học tập.
Bước 4: Giáo viên tổ chức cho học sinh chơi trò chơi nhỏ: “Đặt tên cho các bức tranh”:
- Các nhóm sẽ thảo luận trong khoảng 3 phút, sau đó các nhóm sẽ đưa ra phương án của mình.
- Giáo viên ghi nhanh phươg án của các nhóm lên bảng.
- Giáo viên và học sinh sẽ cùng thảo luận trong khoảng 5 phút, sau đó sẽ đưa ra kết luận về tên gọi cho từng bức tranh.
- Kết quả:
+ Bức tranh số 1: “Nền kinh tế CO2”.
+ Bức tranh số 2: “Những chú cá ngây thơ”.
+ Bức tranh số 3: “Tầm nhìn hạn hẹp”.
+ Bức tranh số 4: “Môi trường và đói nghèo”.
II. MÔI TRƯỜNG
(Phụ lục)
Các bức tranh biếm họa dùng trong trò chơi
Bức tranh số 1
Bức tranh số 2
Bức tranh số 3
Bức tranh số 4
3.3. Hoạt động 3: Tìm hiểu một số vấn đề khác
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung kiến thức
GV yêu cầu HS dựa vào các phương tiện thông tin hãy cho biết:
- Ngoài vấn đề về dân số và môi trường thế giới đang đứng trước những nguy cơ nào?
- Khu vực nào thường xãy ra xung đột sắc tộc, tôn giáo, lãnh thổ, khủng bố quốc tế?
 HS trình bày, GV kết luận.
III.MỘT SỐ VẤN ĐỀ KHÁC:
- Xung đột tôn giáo, sắc tộc.
- Khủng bố, bạo lực, chiến tranh biên giới.
- Các bệnh dịch hiểm nghèo.
IV – TỔNG KẾT VÀ HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
Các vấn đề mang tính toàn cầu
Dân số
Môi trường
Các vấn đề khác
Bùng nổ dân số
Già hóa dân số
Biến đổi khí hậu
Ô nhiễm nguồn nước
Suy giảm đa dạng sinh vật
1. Tổng kết
2. Hướng dẫn học tập
Hướng dẫn học sinh trả lời các câu hỏi sau:
1. Trình bày khái quát về bùng nổ dân số, già hoá dân số thế giới và hậu quả của chúng?
2. Tại sao khắp nơi trên thế giới đều có nhiều hành động bảo vệ môi trường?
3. Sắp xếp các dữ kiện sau vào sơ đồ cho hợp lí và giải thích:
A. Thiệt hại cho sản xuất và đời sống
D. Trái Đất nóng lên
B. Băng tan
E. Nước biển dâng
C. Sản xuất, sinh hoạt tạo ra nhiều CO2
F. Lũ lụt gia tăng
V – PHỤ LỤC
Một số vấn đề về môi trường toàn cầu
Vấn đề MT
Hiện trạng
Nguyên nhân
Hậu quả
Giải pháp
1. Biến đổi khí hậu toàn cầu
- Trái Đất nóng lên.
- Mưa axit.
Lượng CO2 và các khí thải khác trong khí quyển tăng (Sản xuất CN, GTVT, sinh hoạt và do tự nhiên).
- Băng tan-> Mực nước biển dâng gây ngập lụt nhiều nơi.
- Thời tiết, khí hậu thất thường, thiên tai thường xuyên.
- Giảm lượng CO2 trong sản xuất và sinh hoạt.
- Trồng và bảo vệ rừng.
2. Suy giảm tầng ôzôn
Tầng ôzôn bị mỏng dần và lỗ thủng ngày càng lớn.
Các chất khí CFCs trong sản xuất công nghiệp.
Ảnh hưởng đến sức khoẻ, mùa màng, sinh vật.
- Cắt giảm lượng CFCS trong sản xuất và sinh hoạt.
- Trồng nhiều cây xanh.
3. Ô nhiễm nguồn nước ngọt, biển và đại dương
Nguồn nước ngọt, nước biển đang bị ô nhiễm nghiêm trọng.
- Chất thải từ sản xuất, sinh hoạt chưa qua xử lí.
- Tràn dầu, rửa tàu, đắm tàu trên biển.
- Thiếu nguồn nước ngọt, nước sạch sạch.
- Ảnh hưởng đến sức khoẻ con người.
- Xử lí chất thải trước khi thải ra.
- Đảm bảo an toàn khai thác dầu và hàng hải.
4. Suy giảm đa dạng sinh học
Nhiều loài sinh vật bị tuyệt chủng hoặc đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.
Khai thác thiên nhiên quá mức.
- Mất đi nhiều loài sinh vật, nguồn gen quý, nguồn thuốc chữa bệnh, nguồn nguyên liệu
- Mất cân bằng sinh thái.
- Xây dựng các khu bảo vệ thiên nhiên.
- Triển khai luật bảo vệ rừng.
2. Phụ lục 2: giáo án số 2
BÀI 5: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CỦA CHÂU LỤC VÀ KHU VỰC
Tiết 1- MỘT SỐ VẤN ĐỀ CỦA CHÂU PHI
I - MỤC TIÊU BÀI HỌC
 	Sau bài học, học sinh cần đạt được:	
1. Kiến thức 
- Phân tích được tiềm năng phát triển kinh tế cả Châu Phi (về tự nhiên, kt - xh).
- Biết được các vấn đề đang tồn tại trong xã hội Châu Phi (nghèo đói, xung đột sắc tộc tôn giáo, nội chiến, dịch bệnh,) để giải thích nguyên nhân tụt hậu của châu lục này.
2. Kĩ năng 
- Kĩ năng phân tích lược đồ, bảng số liệu và thông tin để nhận biết các vấn đề của châu Phi.
3. Thái độ 
- Chia sẻ với những khó khăn mà người dân châu Phi phải trải qua.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực chung: năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.
- Năng lực chuyên biệt: năng lực sử dụng tranh ảnh địa lí.
II – THIẾT BỊ DẠY HỌC
- Bản đồ địa lí tự nhiên Châu Phi.
- Bản đồ kinh tế chung Châu Phi.
- Một số hình ảnh về tự nhiên và kt - xh Châu Phi, các bức tranh biếm họa.
- Máy tính, máy chiếu.
III – TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP	
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài Cũ (không)
3. Tiến trình tổ chức bài học
3.1. Hoạt động 1: Tìm hiểu một số vấn đề về tự nhiên của Châu Phi 
Hoạt động của GV và HS
Nội dung kiến thức
Bước 1: 
 GV yêu cầu HS dựa vào hình 5.1 và kiến thức SGK trả lời các câu hỏi:
Hiện nay các nước châu Phi đang đứng trước những vấn đề gì về mặt tự nhiên?
Những vấn đề đó gây ra khó khăn gì cho các nước châu Phi?
Để giải quyết những vấn đề về tự nhiên, các nước châu Phi cần phải tiến hành những giải pháp gì, tại sao? 
Bước 2
 Một học sinh trả lời, các học sinh khác bổ sung. 
Bước 3
 Giáo viên bổ sung và chuẩn kiến thức.
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ TỰ NHIÊN
- Phần lớn lãnh thổ châu Phi có khí hậu khô nóng; cảnh quan chủ yếu là hoang mạc, bán hoang mạc và xa van.
à Gây khó khăn cho phát triển kt-xh (thiếu nước, sa mạc hóa)
- Có nguồn tài nguyên khoáng sản và sinh vật giàu có:
Khoáng sản: Giàu kim loại đen, kim loại màu, dầu mỏ, khí đốt, vàng và kim cương.
Rừng chiếm diện tích khá lớn.
à Khai thác không hợp lí làm cho nguồn tài nguyên cạn kiệt, môi trường bị tàn phá nghiêm trọng.
Giải pháp: khai thác hợp lí tài nguyên và áp dụng biện pháp thủy lợi để hạn chế khô hạn.
3.2. Hoạt động 2: Tìm hiểu một số vấn đề về dân cư và xã hội của châu Phi
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung kiến thức
Bước 1: 
- GV chia lớp thành 4 nhóm, giao nhiệm vụ cho các nhóm (sử dụng phương pháp nhóm chuyên gia):
+ Nhóm 1: Tìm hiểu bức tranh số 1.
+ Nhóm 2: Tìm hiểu bức tranh số 2.
+ Nhóm 3: Tìm hiểu bức tranh số 3.
+ Nhóm 4: Tìm hiểu bức tranh số 4.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh cách thức làm việc:
+ Các nhóm sẽ có 5 phút để làm việc với bức tranh của nhóm mình. Sau khi đã thống nhất xong nội dung, mỗi nhóm cử 3 đại diện (chuyên gia) mang tranh của nhóm mình sang thuyết trình cho các nhóm khác hiểu – thời gian 5 phút.
Bước 2:
Sau khi các nhóm đã làm xong nhiệm vụ của mình, giáo viên sẽ trình chiếu cả 4 bức tranh, tổng kết và rút ra kiến thức cho nội dung bài học.
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI
(Phụ lục)
- Tiến trình tổ chức: 
Giáo viên sử dụng 4 bức tranh có các nội dung khác nhau về các vấn đề xã hội nổi bật của Châu Phi để 4 nhóm làm việc, đồng thời giáo viên chuẩn bị thêm các bản in khác để cho các nhóm sẽ sử dụng khi mang tranh đi thuyết trình.
- Một số kết quả đạt được:
Bức tranh số 1: Châu Phi đang phải đối mặt với rất nhiều dịch bệnh, trong đó đại dịch HIV – AIDS là nghiêm trọng nhất.
Bức tranh số 2: Tình trạng đói nghèo ở Châu Phi 
Bức tranh số 3: Tình trạng bất bình đẳng và cả đói nghèo đang kìm chặt người dân châu Phi. 
Bức tranh số 4: Chiến tranh, xung đột và nội chiến. 
à Kết hợp với kênh chữ trong sách giáo khoa, giáo viên sẽ vừa khai thác những hiểu biết sau khi học sinh phân tích và nghe thuyết minh của các nhóm khác về nội dung thể hiện của 4 bức tranh, từ đó giáo viên và học sinh sẽ dần dần kiến tạo lên kiến thức cho mục II.
3.3. Hoạt động 3: Tìm hiểu một số vấn đề về kinh tế của châu Phi 
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung kiến thức
Bước 1: 
 GV yêu cầu HS phân tích bảng 5.2 và nội dung SGK trình bày thực trạng nền kinh tế châu Phi, nguyên nhân và gải pháp phát triển theo bảng sau:
Đặc điểm
Nguyên nhân
Giải pháp
Bước 2: 
 Học sinh dựa vào SGK và bảng số liệu để trình bày
Bước 3: 
Giáo viên nhận xét và kết luận.
III. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ KINH TẾ
Đặc điểm
- Nền kinh tế của đa số các nước châu Phi còn trong tình trạng chậm phát triển. Tỉ suất đóng góp vào GDP toàn cầu thấp.
- Gần đây, nền kinh tế đang phát triển theo chiều hướng tích cực, tốc độ tăng GDP khá cao và ổn định.
Nguyên nhân
- Do sự thống trị lâu dài của thực dân.
- Trình độ quản lí đất nước yếu kém.
- Chính trị, xã hội không ổn định.
- Điều kiện tự nhiên khó khăn.
Giải pháp
- Kêu gọi sự giúp đở cộng đồng quốc tế.
- Phát triển giáo dục, y tế.
- Đào tạo cán bộ quản lí.
Kết luận:
 - Mặc dù TNTN tương đối giàu có nhưng do dân số tăng nhanh, trình độ dân trí thấp, xung đột sắc tộc, dịch bệnh,đã kéo tụt nền kinh tế Châu Phi.
- Trong giai đoạn hiện nay, nhiều quốc gia Châu Phi đã tự lực phát triển kinh tế và đã đạt được một số thành tựu nhất định.
IV – TỔNG KẾT VÀ HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
1. Tổng kết
Trong mục này, giáo viên cho học sinh làm việc với 2 bức tranh, sau khi phân tích xong hai bức tranh này, nội dung bài học sẽ được tổng kết:
- Giáo viên và học sinh cùng phân tích bức tranh số 1 (sử dụng phương pháp động não – làm việc cả lớp): 
+ Đây là một hình ảnh mô tả bản đồ thế giới: Châu Phi, Châu Mĩ và châu Âu.
+ Hình ảnh châu Phi bị khoét lõm.
+ Bắc Mĩ và Châu Âu được chất đầy bởi một hình ảnh giống như tiền vàng.
à Châu Phi là một châu lục giàu có tài nguyên nhưng do những hệ lụy lịch sử và quản lí yếu kem nên châu lục này vẫn chưa tự chủ được trong việc quản lí và khai thác tài nguyên để làm giàu cho chính mình.
- Giáo viên và học sinh phân tích bức tranh số 2: 
+ Một người đàn ông giàu có mang theo chiếc cặp có chữ G8 (các cường quốc công nghiệp trên thế giới) và nói: “Good new, my fine fellow! You know that burdensome $40 billion debt? Poof! It’s gone!” – Tin mới, người bạn tốt của tôi! Bạn có biết khoản nợ 40 tỉ? Nó đã được xóa bỏ!
+ Một người đàn ông da đen tỏ ra không ngạc nhiên, chỉ vào một quả tạ đang kìm giữ ông ta: political oppression (sự áp bức chính trị).
à Mọi sự ưu đãi đều có điều kiện kèm theo. Các quốc gia châu Phi muốn thoát khỏi đói nghèo, trì trệ không còn con đường nào khác là phải tự lực cánh sinh, đây cũng là bài học cho tất cả các quốc gia đang phát triển muốn vươn lên trong thời đại ngày nay.
2. Hướng dẫn học tập
Giáo viên hướng dẫn học sinh trả lời các câu hỏi sau:
a. Các nước châu Phi cần có giải pháp gì để khắc phục khó khăn trong quá trình khai thác và bảo vệ tự nhiên?
b. Để thoát khỏi tình trạng kém phát triển các nước châu Phi cần thực hiện những giải pháp gì?
c. Phân tích các nguyên nhân làm cho nền kinh tế châu Phi kém phát triển?
d. Trình bày những hiểu biết về đại dịch AIDS ở Châu Phi?
e. Xung đột sắc tộc, nội chiến ở Châu Phi hiện nay diễn ra như thế nào? 
	Hướng dẫn về nhà:
- Về nhà làm bài tập số 2 SGK trang 23.
- Đọc bài 5 - T2: Một số vấn đề của Mĩ La Tinh.
V – PHỤ LỤC
Các vấn đề về dân cư và xã hội châu Phi
Các vấn đề
Dân cư
Xã hội
Đặc điểm
- Tỉ suất sinh, tỉ suất tử, tỉ suất gia tăng tự nhiên cao à Dân số Châu Phi tăng rất nhanh.
- Tuổi thọ trung bình của dân cư thấp.
- Đa số các nước có dân số đông
- Xung đột sắc tộc, tôn giáo thường xuyên xảy ra.
- Dịch bệnh: HIV, sốt rét,
Tình trạng đói nghèo nặng nề.
- Trình độ dân trí thấp, còn nhiều hủ tục lạc hậu.
- HDI rất thấp.
Ảnh hưởng
Gây sức ép lớn cho kt-xh-mt.
Gây khó khăn cho phát triển kinh tế.
Giải pháp
 Giảm tỉ lệ sinh.
Các tổ chức nhân đạo, các quốc gia đang giúp đỡ Châu Phi thoát khỏi tình trạng trên.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Dr. Grant Kleeman, 2008. Using Cartoons to 
Investigate Geographical Issues, Macquarie University–Sydney.
Gymanasium Niedersachsen, 2006. Geographie.
Đặng Văn Đức, Nguyễn Thị Thu Hằng, 2004. Phương pháp dạy học địa lí theo hướng tích cực. NXBĐHSP.
Lê Thông, Nguyễn Minh Phương và nnk, 2007. Sách giáo viên Địa lí 11. NXB Giáo dục.
Đinh Thị Thu Trang, 2006. Phương pháp khai thác kênh hình trong dạy học địa lí lớp 12- THPT theo hướng tích cực (SGK thí điểm ban KHTN), Khóa luận tốt nghiệp. ĐHSPHN.
Các trang Web: www.politicalcartoons.com
cartoonweb.com
www.cartoonstock.com
cagle.slate.msn.com
www.nzcartoons.com.nz
www.nicholsoncartoons.com.au
www.news.com.au/cartoons
www.theage.com.au/cartoons/
www.smh.com.au/cartoons
www.guardian.co.uk/cartoons
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU