SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4-5 tuổi tại lớp 4TB2 trường mầm non Đông Cứu thông qua hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo

 1
 Phần 1. MỞ ĐẦU
 1. Mục đích của Sáng kiến:
 Trong cuộc sống chúng ta ai cũng phải sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp với 
mọi người và để nhận thức về thế giới xung quanh. Ngôn ngữ chính là phương 
tiện giao tiếp giữa con người với con người, là phương tiện cho việc dạy và học. 
Lứa tuổi mầm non là thời kì phát triển ngôn ngữ tốt nhất. Ngôn ngữ và giao tiếp 
có ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực phát triển khác của trẻ. 
 Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những mục tiêu quan trọng của 
giáo dục mầm non. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập và vui chơi. 
Ngôn ngữ giữ vai trò quyết định sự phát triển của tâm lý trẻ em. Bên cạnh đó 
ngôn ngữ còn là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện bao gồm sự 
phát triển về đạo đức, tư duy nhận thức và các chuẩn mực hành vi văn hoá.
 Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 4 - 5 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy cảm 
với nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca 
dao, dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ. Những câu chuyện cổ tích, thần thoại 
rất hấp dẫn trẻ. Chính vì vậy, cho trẻ tiếp xúc với văn học và đặc biệt là hoạt 
động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt 
nhất, hiệu quả nhất.
 Thông qua việc trẻ kể chuyện sáng tạo giúp trẻ phát triển năng lực tư duy, 
óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp. Khi trẻ kể 
chuyện, ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ rang mạch lạc, vốn từ phong 
phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó 
bằng chính ngôn ngữ của trẻ. 
 2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của Sáng kiến:
 * Tính mới của Sáng kiến:
 + Phát huy vai trò của giáo viên mầm non trong việc phát triển ngôn ngữ 
cho trẻ
 + Giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. 
 + Sáng kiến phát huy tối đa ngôn ngữ của trẻ, khuyến khích tính tự giác và 
tích cực ở trẻ. Sáng kiến với những hình thức tổ chức phong phú đa dạng, những 3
vỏ hộp sữa, tranh ảnh, vải làm rối... để thực hiện những phát âm chuẩn sự theo 
hướng dẫn của cô.
 - Giáo dục trẻ biết yêu cái đẹp, biết bảo vệ cái đẹp và bảo vệ môi trường, 
bảo vệ giọng nói của mình, biết đoàn kết giúp đỡ bạn bè trong khi học, khi chơi 
để từ đó hình thành các tố chất con người toàn diện về: Đức - Trí - Thể - Mĩ.
 3.3. Đối với phụ huynh
 - Có sự thay đổi về suy nghĩ các bậc phụ huynh đối với việc dạy học của 
giáo viên trong trường mầm non không đơn thuần chỉ là dạy hát, dạy đọc thơ mà 
còn dạy trẻ rất nhiều các hoạt động và các lĩnh vực khác, từ đó phụ huynh càng 
tin tưởng và ủng hộ nhà trường.
 - Giúp phụ huynh hiểu được vai trò của việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ 
mầm non, đặc biệt là trẻ 4 - 5 tuổi.
 Phần 2. NỘI DUNG
 Chương 1: KHÁI QUÁT THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN 
 NGÔN NGỮ CHO TRẺ THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG DẠY TRẺ KỂ 
 CHUYỆN SÁNG TẠO TẠI LỚP 4TB2 TRƯỜNG MẦM NON ĐÔNG CỨU
 1. Ưu điểm:
 - Bản thân giáo viên: Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn về chuyên 
môn, yêu nghề mến trẻ, có khả năng đọc diễn cảm cho trẻ nghe và biết định 
hướng cho trẻ kể chuyện sáng tạo có hiệu quả, tạo môi trường hoạt động ở lớp 
tương đối phong phú, nắm vững chuyên môn tâm huyết với nghề, ham học hỏi 
nâng cao chuyên môn nghiệp vụ. Qua đó nắm được tâm sinh lý của trẻ và những 
thói quen của trẻ hàng ngày. Rất tích cực trong việc làm đồ dùng, đồ chơi sáng 
tạo từ nguyên vật liệu quen thuộc.
 - Về trẻ: Ở trường các cháu được học tập theo đúng độ tuổi nên rất thuận 
lợi cho quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ.
 - Nhà trường: Ban giám hiệu thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên 
môn nghiệp vụ, lên chuyên đề văn học, hội thi đồ dùng đồ chơi cho giáo viên 5
 Kết quả khảo sát khi chưa áp dụng các biện pháp:
 Sĩ số Tỉ lệ Chưa Tỉ lệ 
 Nội dung Đạt
 lớp % đạt %
 Trẻ phát âm rõ ràng, mạch lạc 31 12 38 19 62
 Trẻ nói được câu phức 31 4 13 27 87
 Trẻ hứng thú tham gia vào kể 
 31 11 35 20 50
 chuyện sáng tạo
 Trẻ biết thể hiện giọng điệu phù 
 hợp với nhân vật (trẻ biết kể 31 8 26 23 74
 chuyện sáng tạo)
 - Qua số liệu thống kê cho thấy tình trạng phát triển ngôn ngữ của trẻ còn 
hạn chế. Tôi thấy cần phải có biện pháp thiết thực để giúp trẻ 4 - 5 tuổi phát 
triển ngôn ngữ thông qua hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo. Từ thực trạng 
trên với những ưu điểm, hạn chế và kết quả khảo sát trên tôi luôn suy nghĩ phải 
làm gì và làm thế nào để nâng cao kết quả giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ. 
Để khắc phục và giải quyết tình trạng trên tôi đã suy nghĩ và tìm ra một số biện 
pháp triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo như 
sau:
 Chương 2: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐÃ ĐƯỢC ÁP DỤNG TẠI LỚP 
4TB2 TRƯỜNG MẦM NON ĐÔNG CỨU
 1. Biện Pháp 1: Tạo môi trường hoạt động cho trẻ kể chuyện sáng tạo
 - Tạo môi trường cho trẻ hoạt động là rất quan trọng, trong chương trình 
giáo dục đổi mới lấy trẻ làm trung tâm nếu cô tạo được môi trường hoạt động tốt 
thì sẽ kích thích trẻ phát triển ngôn ngữ. Vì thế ngay từ đầu năm học tôi đã đi 
sâu vào chuyên đề văn học là trang trí môi trường học tập cho trẻ. Đặc biệt là 
góc văn học, tôi luôn tạo ra góc văn học lôi cuốn và hấp dẫn trẻ, bằng cách đưa 
hình ảnh nhân vật của các câu chuyện nổi bật vào góc văn học và một số góc 
trong và ngoài lớp học thể hiện trên các mảng tường. Vẽ và sưu tầm một số bộ 
tranh truyện cho trẻ hoạt động hàng ngày. Những câu chuyện trên mảng tường 7
 - Kết hợp với việc tích cực làm đồ dùng đồ chơi sáng tạo tôi còn đưa công 
nghệ thông tin với các hình ảnh đều là động nên trẻ rất thích giúp hấp dẫn trẻ khi 
kể chuyện hơn.
 2. Biện pháp 2: Dạy trẻ cách sử dụng giọng điệu, ngữ điệu phù hợp với 
tính cách nhân vật, phù hợp với hoàn cảnh của câu chuyện
 - Ngoài việc xây dựng môi trường học tập có đầy đủ các loại đồ dùng trực 
quan đa dạng, phong phú thu hút sự hứng thú tham gia kể chuyện sáng tạo của 
trẻ thì chúng ta còn phải dạy trẻ sử dụng giọng điệu, ngữ điệu phù hợp với hoàn 
cảnh của câu chuyện, phù hợp với tính cách của nhân vật.
 - Mỗi nhân vật sẽ có một tính cách khác nhau, tính cách của nhân vật sẽ 
gắn liền với giọng điệu của nhân vật. Việc sử dụng giọng điệu, ngữ điệu phù 
hợp với từng nhân vật, từng hoàn cảnh chính là thổi hồn vào nhân vật, khiến cho 
tính cách nhân vật được bộc lộ tạo nên sự hấp dẫn của câu chuyện.
 Ví dụ: Trong giờ dạy trẻ kể chuyện sáng tạo câu chuyện: “Thỏ con thông 
minh” tôi kể diễn cảm cho trẻ nghe, giúp trẻ hiểu được giọng của Cáo thì phải 
giữ giằn, gian xảo; Giọng của Thỏ thì hiền lành, nhút nhát. Sau đó cho trẻ bắt 
chước lại giọng nói của từng nhân vật và đóng vai các nhân vật theo nội dung 
câu chuyện.
 3. Biện pháp 3: Dạy trẻ cách sử dụng đồ dùng trực quan
 - Khi dạy trẻ kể chuyện sáng tạo tôi đã chuẩn bị cho trẻ những tập chuyện 
tranh sưu tầm bằng cách đọc kể cho trẻ nghe ở các giờ đón, trả trẻ và giờ chơi 
hàng ngày. Đây là hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, là cơ sở 
cho trẻ có kiến thức vững vàng khi thực hiện kể chuyện sáng tạo. Qua cách làm 
quen như vậy trẻ biết đánh giá, nhận xét về đặc điểm tính cách của các nhân vật 
thông qua ngôn ngữ nói của mình.
 - Bên cạnh đó, tôi còn định hướng cho trẻ quan sát các tranh truyện, xem 
các video câu chuyện. Đồng thời kết hợp tri giác với đàm thoại giúp trẻ nhận 
xét, đánh giá nội dung câu chuyện một cách chính xác và nói lên ý tưởng của 
mình qua sự nhận thức. 9
 - Qua cách làm này, bước đầu tôi đã thành công trong việc thực hiện dạy 
trẻ kể chuyện sáng tạo, giúp trẻ linh hoạt sử dụng đồ dùng trực quan kết hợp với 
ngôn ngữ nói rõ ràng mạch lạc, có kỹ năng tổng hợp về “mắt nhìn, miệng nói, 
tai nghe, tay sử dụng". 
 - Thông qua các câu chuyện sáng tạo của trẻ, trẻ sử dụng các ngữ điệu ngắt 
nghỉ để truyền đạt thái độ, tình cảm của mình đối với tác phẩm. Trẻ bắt chước 
giọng kể diễn cảm của cô, trẻ có thể hiểu một từ dùng với đồ vật này lại có thể 
vào với các đồ vật khác nữa. Từ đó ngôn ngữ của trẻ phát triển mạnh mẽ, vốn từ 
phong phú thêm.
 4. Biện pháp 4: Dạy trẻ kể chuyện sáng tạo dưới hình thức lồng ghép 
các hoạt động khác
 - Việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo không chỉ được tiến hành trong giờ làm 
quen với tác phẩm văn học mà còn được lồng ghép với các hoạt động khác như: 
âm nhạc, tạo hình, khám phá, toán... Ở các hoạt động này tôi sử dụng những câu 
chuyện sáng tạo vào phần ổn định hoặc củng cố bài học.
 * Trong giờ hoạt động ngoài trời: Dạo chơi ở vườn cổ tích
 - Tôi cho trẻ quan sát Cô Tấm trong vườn cổ tích và đàm thoại cùng trẻ: 
 + Con có biết đây là ai không?
 + Nhân vật có trong câu chuyện nào?
 + Trong câu chuyện còn có ai nữa?
 Sau đó tôi và trẻ cùng kể lại câu chuyện Tấm Cám theo trí tưởng tượng của 
cô và trẻ. 
 - Việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo không chỉ tích hợp trong các hoạt động 
học mà còn được diễn ra mọi lúc, mọi nơi. Trong giờ đón trẻ, tôi trò chuyện với 
trẻ, kể cho trẻ nghe những câu chuyện sáng tạo nhằm giúp trẻ phân biệt được 
nhịp điệu, giọng điệu, lời nói của các nhân vật với mục đích khơi gợi sự yêu 
thích của trẻ, giúp trẻ phát triển tai nghe, sửa ngọng, nói lắp cho trẻ.
 - Các ngày lễ hội, tôi thường tổ chức các buổi biểu diễn văn nghệ, đọc thơ, 
kể chuyện sáng tạo vào những buổi chơi, hoạt động theo ý thích. Với hình thức 11
 - Vận động phụ huynh tự nguyện ủng hộ nguyên vật liệu sẵn có như vải 
vụn, len vụn, các loại vỏ hộp, chai lọ nhựa, xốp và cùng cô trò làm tranh 
truyện, rối các nhân vật để phục vụ cho hoạt động thêm phong phú.
 - Có thể nói công tác tuyên truyền với các phụ huynh là rất quan trọng 
trong việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo để phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
 Chương 3: KIỂM CHỨNG CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TRIỂN KHAI CỦA 
SÁNG KIẾN
 1. Kết quả đạt được:
 Qua hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo tôi nhận thấy:
 * Về cô: Cô có thêm nhiều kiến thức, kinh nghiệm trong việc phát triển 
ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là thông qua hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo.
 * Về trẻ: Trẻ mạnh dạn và tự tin hơn trong giao tiếp, biết học tập những 
điều tốt đẹp từ các nhân vật trong truyện. Ngôn ngữ của trẻ được phát triển rõ 
rệt, khả năng diễn đạt câu rõ ràng, mạch lạc hơn. Trẻ đã biết thể hiện giọng điệu 
phù hợp hơn với từng hoàn cảnh và đặc biệt trẻ hứng thú tham gia hoạt động kể 
chuyện sáng tạo, về nhà đã biết kể chuyện cho ông bà, bố mẹ nghe.
 * Về phụ huynh: Phụ huynh đã nhận thức được tầm quan trọng của việc 
dạy trẻ kể chuyện sáng tạo. Phụ huynh cảm thấy hài lòng với kết quả con em 
mình đạt được và đã có sự quan tâm bằng việc ủng hộ các nguyên vật liệu để 
làm đồ dùng dạy học và phối hợp cùng cô và trò làm đồ dùng đồ chơi.
 Kết quả sau khi thực hiện:
 Sĩ số Tỉ lệ Chưa Tỉ lệ 
 Nội dung Đạt
 lớp % đạt %
 - Trẻ phát âm rõ ràng, mạch lạc 31 30 98 1 2
 - Trẻ nói được câu phức 31 30 97 1 3
 - Trẻ hứng thú tham gia vào kể 
 31 30 98 1 2
 chuyện sáng tạo
 - Trẻ biết thể hiện giọng điệu 
 phù hợp với nhân vật (trẻ biết kể 31 30 98 1 2
 chuyện sáng tạo)