Ứng dụng phần mềm powerpoint vào việc hỗ trợ giảng dạy bộ môn Sinh học

MỤC LỤC
Phần 1: MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................
Phần 2: NỘI DUNG
2.1 Cơ sở lý luận .......................................................................................
 2.1.1 Tính cần thiết của đề tài. ..................................................................
 2.1.2 Mục đích nghiên cứu.........................................................................
 2.1.3 Đối tượng, phạm vi, kế hoạch, thời gian nghiên cứu......................
 2.1.3.1 Đối tượng nghiên cứu.................................................................
 2.1.3.2 Phạm vi nghiên cứu....................................................................
 2.1.3.3 Thời gian nghiên cứu..................................................................
 2.1.3.4 Đóng góp mới về mặt lý luận thực tiễn.......................................
2.2 Thực trạng vấn đề.................................................................................
 2.2.1 Sơ lược về trung tâm GDTX Mèo Vạc.........................................
 2.2.2 Một số thành tựu đã đạt được khi ứng dụng phần mềm powerpoint vào giảng dạy bộ môn Sinh học........................................
 2.2.3. Một số tồn tại và nguyên nhân khi ứng dụng phần mềm powerpoint vào hỗ trợ giảng dạy môn Sinh học................................
 2.2.4. Một số vấn đề đặt ra khi ứng dụng powerpoint vào hỗ trợ thiết kế giảng dạy môn Sinh học.....................................................................
2.3. Ứng dụng hỗ trợ trong giảng dạy:.......................................................
2.4 Hiệu quả và kết quả...........................................................................
2.4.1 Hiệu quả..........................................................................................
2.4.2 Kết quả..............................................................................................
Phần 3: KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Trang
2
2
2
2
3
3
3
3
3
4
4
4
6
7
7
7
13
13
13
Phần 1: MỞ ĐẦU.
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Giáo dục hiện nay đang có sự đổi mới thúc đẩy nền giáo dục nước nhà tiến kịp với các nước trong khu vực và trên thế giới để đóng góp vào sự đổi mới ấy Trung tâm phải đổi mới mục tiêu giáo dục. Con người mà Trung tâm đào tạo phải có nhân cách tích cực, phải tự lực, năng động và sáng tạo mới có thể thích ứng với những đổi thay của khoa học và cộng nghệ hiện nay. Chính vì vậy ứng dụng công nghệ tin học nói chung và phần mềm dạy học nói riêng vào hoạt động giảng dạy, học tập đang được sự quan tâm đặc biệt của ngành giáo dục. Thực tế đã chứng minh, công nghệ tin học đem lại hiệu quả rất lớn trong quá trình dạy học và các hoạt động khác trong nghành giáo dục. Giáo viên tiếp cận và sử dụng công nghệ thông tin làm cho giờ học trở nên thú vị và hấp dẫn, hoc viên hứng thú và tích cực tham gia hoạt động tìm tòi học hỏi. Đó chính là lí do tôi chọn đề tài: “Ứng dụng phần mềm powerpoint vào việc hỗ trợ giảngdạy bộ môn Sinh học” tại Trung tâm GDTX Mèo Vạc. Ứng dụng này không phải là mới nhưng nó lại được sử dụng phổ biến và hiệu quả cao cho người sử dụng nó trong nhiều lĩnh vực không chỉ lĩnh vực giảng dạy mà còn ứng trong các lĩnh vực khác như: hội nghị, hội thảo khoa học, hội thi....
Phần2: NỘI DUNG
2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN .
2.1.1 TÍNH CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI.
	Sử dụng phần mềm trong hoạt động dạy học cũng là một yêu cầu trong đổi mới phương pháp dạy học nhằm tích cực hoá các hoạt động của hoc viên với sự trợ giúp của các phương tiện dạy học hiện đại.
	Ở trung tâm GDTX Mèo Vạc công nghệ thông tin được sử dụng vào giảng dạy các môn như: toán, lí, hoá, sinh, văn, sử... Tuy nhiên đối với môn sinh học một số tranh ảnh minh hoạ trong sách giáo khoa không nhiều, khó quan sát.Vì vậy để khắc phục tình trạng trên giáo viên phải chuẩn bị, sưu tập tranh ảnh, đồ dùng dạy học minh hoạ rất vất vả mà hiệu quả chưa được cao.
2.1.2 MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
	Qua thực tế giảng dạy môn sinh học lớp 10,11,12, tôi không khỏi băn khoăn, suy nghĩ: “Làm thế nào để xây dựng được một giờ dạy Sinh học tốt nhất vừa đáp ứng được yêu cầu của môn học, vừa phù hợp với hoc viên của mình để các em có hứng thú khi học môn này, yêu Sinh học và tìm thấy niềm say mê đối với bộ môn”.
	Nhờ sự giúp đỡ của Ban giám đốc Trung tâm GDTX Mèo Vạc cũng như của Trung tâm, tôi đã tự nghiên cứu và tham dự các buổi học tập chuyên đề của chuyên môn về sử dụng công nghệ thông tin trong trung tâm. Từ những điều đã tiếp thu được, tôi nhận thấy cần mạnh dạn ứng dụng công nghệ tin học vào thiết kế và giảng dạy bộ môn Sinh học với sự hỗ trợ của các phần mềm trong đó có phần mềm powerpoint, kết hợp với máy vi tính, máy chiếu Projector...để làm cho giờ học hấp dẫn và mới mẻ hơn. Cách làm này còn có tác dụng thực sự cho việc nâng cao chất lượng dạy học ở trung tâm GDTX MèoVạc.
2.1.3. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, KẾ HOẠCH, THỜI GIAN NGHIÊN CỨU.
 2.1.3.1. Đối tượng nghiên cứu: 
Đề tài này được tôi thử nghiệm và thực hành trong chương trình Sinh học 10,11,12 với những bài học trong phân phối chương trình, những bài thực hành khó thực hiện bằng thực tế cần sử dụng đến các thí nghiệm ảo thông qua kênh hình.
 2.1.3.2. Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài này tôi đã thử nghiệm trong 2 lớp 11A và 11B tại trung tâm GDTX Mèo Vạc
 2.1.3.3. Thời gian nghiên cứu:
Tôi đã thử nghiệm đề tài này trong năm học: 2014 - 2015 và thực hiện tiếp trong năm học 2015 - 2016.
2.1.4. ĐÓNG GÓP MỚI VỀ MẶT LÝ LUẬN THỰC TIỄN.
	Qua thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài của mình tôi nhận thấy sử dụng phần mềm powerpoint, vào hỗ trợ giảng dạy bộ môn với giáo viên và hoc viên đây là cách tiếp cận công nghệ thông tin phát huy tính tích cực, chủ động, mạnh dạn tiếp thu và sử dụng tin học trong trung tâm của cả giáo viên và học viên.
* Với giáo viên:
- Chủ động tìm tòi, sáng tạo nhiều hình thức khác nhau để thiết kế hỗ trợ bài giảng cho phù hợp với nhận thức của hoc viên.
- Tích cực sưu tầm, chọn lựa các tài liệu hỗ trợ cho bài dạy ngày phong phú.
- Mạnh dạn sử dụng tin học trong mọi lĩnh vực công tác chuyên môn.
- Yêu nghề và tâm huyết với nghề.
* Với hoc viên:
- Thích thú được học bộ môn.
- Không khí lớp học sôi nổi, hào hứng. Các em mạnh dạn bày tỏ ý kiến của mình.
Dưới sự định hướng của giáo viên, hoc viên chủ động phát hiện kiến thức, nắm bắt kiến thức. Giờ dạy thật thoải mái, nhẹ nhàng. Hoc viên tiếp thu được bài và vận dụng tốt vào thực hành.
Đặc biệt với sự phát triển của khoa học kỹ thuật việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học sẽ giúp các em hoc viên không chỉ dừng lại ở việc cầm bút nữa mà các em có thể trao đổi bài học của mình với nhiều hoc viên khác thông qua mạng Internet.
2.2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ.
2.2.1. Sơ lược về trung tâm GDTX Mèo Vạc.
 */ Thuận lợi:
 - Đối với trường:
+ Trung tâm GDTX Mèo Vạc nằm ở trung tâm thị trấn Mèo Vạc huyện Mèo Vạc tỉnh Hà Giang có nhiều điều kiện thuận lợi hơn so với các trường trên địa bàn huyện.
+ Trung tâm đã mua sắm thiết bị dạy học tương đối đầy đủ: máy chiếu Prorecter, máy tính sách tay, máy in và các thiết khác cần thiết để phục vụ nhu cầu sử dụng của giáo viên trong các tiết học có sử dụng hỗ trợ của máy chiếu.
 + Ban giám đốc Trung tâm luôn quan tâm chỉ đạo chuyên môn thường xuyên có các buổi hội thảo về sử dụng công nghệ thông tin trong đó có hướng dẫn giáo viên sử dụng phần mềm powerpoint.
 - Đối với học viên: Có điều kiện thuận lợi tiếp cận với công nghệ thông tin 
 - Đối với giáo viên: Tham gia đầy đủ các buổi hội thảo về sử dụng công nghệ thông tin.
 - Với bộ môn: Sử dụng hỗ trợ máy chiếu với tất cả các khối lớp 10, 11, 12 trong đó sử dụng phần mềm powerpoint nhiều nhất trong khối lớp 11
*/ Khó khăn:
 - Đối với trung tâm: Tuy đã được trang bị máy chiếu, máy vi tính nhưng còn chưa đủ cho các phòng học, đặc biệt chưa có phòng học bộ môn do đó khi sử dụng hỗ trợ máy chiếu giáo viên phải di chuyển thiết bị từ lớp này sang lớp khác mất rất nhiều thời gian.
 - Đối với giáo viên: Trình độ tin học còn chưa cao đặc biệt giáo viên mới chưa có kinh nghiệm trong sử dụng công nghệ thông tin, do đó hạn chế việc sử dụng công nghệ thông tin trong trung tâm.
 - Với hoc viên: 
+ Phần lớn học viên là con dân tộc thiểu số khả năng nhận thức còn chậm, điều kiện sống còn gặp nhiều khó khăn do đó cũng ảnh hưởng nhiều đến nhận thức.
+ Mặt khác khả năng tiếp thu của học viên còn chưa đồng đều trong một lớp học, một số em còn lười học do vậy ảnh hưởng lớn đến chất lượng bộ môn.
 	+ Việc đầu tư của phụ huynh học viên cho việc học của con em mình về bộ môn Sinh học hầu như chưa có.
 - Với bộ môn: 
 Nội dung kiến thức Sinh học 10, 11 12 trừu tượng khó hiểu nhất là phần di truyền khối 12 và phần sinh học tế bào khối 10 do đó giáo viên cần phải xây dựng nội dung bài học dựa vào sách giáo khoa phải kết hớp với kênh hình mô phỏng trên phần mềm powerpoint và chiếu trên máy, có như vậy tạo cho học viên hứng thú, dễ hiểu và nắm chắc bài học hơn. Để làm được như vậy không phải đơn giản, giáo viên mất rất nhiều thời gian công sức ý tưởng mới hoàn thành được nội dung phục vụ cho giảng dạy.
2.2.2. Một số thành tựu đã đạt được khi ứng dụng phần mềm powerpoint vào giảng dạy bộ môn Sinh học.
Trong nhưng năm trước đây việc sử dụng phần mềm powerpoint cho bài giảng ở tất cả các bộ môn, có môn rất hiệu quả và kết quả đánh giá học viên và giáo viên trong tiết học hiệu quả cần phải nhân rộng trong trung tâm nhưng trong những năm gần đây một số giáo viên lạm dụng việc sử dụng máy chiếu quá nhiều gây ra hiện tượng nhìn chép, ghi bài ở học viên. Do đó hiện nay bộ giáo dục, sở giáo dục cho phép sử dụng phần mềm powerpoint trên máy chiếu mang tính chất hỗ trợ cho bài giảng trong tiết học, chính vì vậy đối với bộ môn sinh học cũng đang thực hiện việc hộ trợ về hình ảnh, sơ đồ, video, clip, thí nghiệm ảo phục vụ cho bài giảng. Trong những năm học vừa qua tôi đã thực hiện áp dụng với môn học có hiệu quả chấm dứt tình trạng sử dụng qúa nhiều nội dung kiến thức trến máy chiếu.
2.2.3. Một số tồn tại và nguyên nhân khi ứng dụng phần mềm powerpoint vào hỗ trợ giảng dạy môn Sinh học: 
* Với giáo viên:
	- GV chưa phát huy được nhiều tính năng của các phần mềm do trình độ tin học chưa cao.
	- Chuẩn bị một tiết bằng giáo án điện tử đòi hỏi giáo viên phải đầu tư nhiều công sức.
	- Trong quá trình giảng dạy nhiều khi sự cố máy tính xảy ra giáo viên không khắc phục được do chưa hiểu nhiều về máy tính.
* Với hoc viên:
	- Ứng dụng CNTT vào dạy học là một hình thức dạy học mới nên một số hoc viên chưa thích ứng được.
	- Sự thu hút thái quá của những hình ảnh âm thanh với một số học viên khi theo dõi bài giảng.
* Khách quan:
	- Khi ứng dụng phần mềm powerpoint vào hỗ trợ bài giảng thì đôi khi tiết học không thực thiện được hoặc bị gián đoạn do mất điện.
	- Việc lắp đặt máy tính, máy chiếu mất nhiều thời gian do các loại máy này chưa được trang bị đầy đủ ở các phòng học.
2.2.4. Một số vấn đề đặt ra khi ứng dụng powerpoint vào hỗ trợ thiết kế giảng dạy môn Sinh học:
	- Ứng dụng CNTT - phần mềm dạy học như một phương tiện dạy học.
	- GV cần đi sâu tìm hiểu các tính năng của phần mềm powerpoint và các phần mềm khác.
	- GV cần tìm hiểu nội dung bài dạy. Viết kịch bản sư phạm cho việc thiết kế bài giảng và thể hiện trên máy.
	- GV cần xem xét và dạy thử để điều chỉnh các sai sót về kỹ thuật trên máy tính. Dạy thử để hiểu được các công đoạn trình chiếu thể hiện nội dung bài giảng, kết hợp với việc sử dụng phương tiện dạy học khác như bảng, phấn... một cách phù hợp.
2.3. ỨNG DỤNG HỖ TRỢ GIẢNG DẠY.
Khi hỗ trợ thiết kế bài giảng Sinh học sử dụng phần mềm powerpoint tôi đã tiến hành các bước như sau:
 * Bước 1. Tạo trang bìa:
Bài 17: Hô hấp ở động vật môn sinh học 11
Tạo trang bìa giới thiệu bài giảng (chứa tiêu đề bài giảng, tên giáo viên giảng dạy... Vào đầu tiết học, phần mềm bài giảng hiện trang bìa khi tiết dạy bắt đầu chỉ cần click chuột lúc đó nội dung bài giảng sẽ hiện ra. Ví dụ minh họa bằng
Việc thiết kế trang bìa giáo viên có thể sử dụng các file hình ảnh, âm thanh lấy trên Google hoặc có sẵn trong sách giáo khoa làm nền cho trang bìa.
* Bước 2. Nội dung bài giảng
Tuỳ theo môn dạy để xây dựng bài giảng theo các hoạt động:
+ Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ giới thiệu bài mới.
+ Hoạt động 2: Nội dung kiến thức mới.
+ Hoạt động 3: Củng cố 
+ Hoạt động 4: Hướng dẫn về nhà và chuẩn bị bài sau.
 - Ví dụ: Hoạt động 1. Kiểm tra bài cũ (Không nhất thiết phải sử dụng đến việc hỗ trợ của máy chiếu)
Giáo viên có thể đặt câu hỏi và yêu cầu học viên trả lời sau đó nhận xét và cho điểm đánh giá kết quả của học viên.
- Ví dụ: Hoạt động 2. 
+ Giới thiệu bài mới: giáo viên có thể sử dụng hình ảnh có liên quan đến nội dung bài học, đó là những tranh ảnh, phim động cho hoc viên xem, quan sát từ đó giới thiệu nội dung bài mới và đi từng mục nhỏ của bài
+ Giáo viên dẫn dắt tìm hiểu mục I Hô hấp ở động vật là gì ? Bề mặt trao đổi khí mục II: giáo viên sử dụng các kênh hình minh hoa cho quá trình hô hấp ở động vật kết hợp với phương pháp như thuyết trình, hỏi đáp, phân tích kết hợp với sử dụng máy chiếu làm toát nên nội dung khái niệm hô hấp ở đông vật. 
+ Giáo viên đi tiếp vào mục II các hình thức hô hấp ở động vật: Trong muc này giáo viên biết vận dụng linh hoạt giữa kiến thức, sách giáo khoa, sử dụng máy tính kết nối máy chiếu một cách linh hoạt với các thao tác kết nối khác như bút chỉ, thao tác kích chuột ... Trong mục này giáo viên đưa ra các hình ảnh của từng hình thức hô hấp hoặc kết đưa toàn bộ hình ảnh về các hình thức hô hấp muốn vậy giáo viên phải biết sử dụng phần mềm powerpoint, biết chèn ảnh cụ thể làm như sau: Vào Insert/Picture/From File tại các vị trí trên trang của phần mềm powerpoint. Hình ảnh sau khi thực hiện xong 
Ví dụ: 
- Giáo viên dựa vào phần mềm powerpoint hỗ trợ tạo phiếu học tập sử dụng trình chiếu cho các nhóm hoạt động tìm hiểu kiến thức: ví dụ
- Ví dụ. Hoạt động 3. (Tổng kết, củng cố): 
Trong phần củng cố bài học giáo viên sử dụng phần mềm powerpoint thiết kế các câu hỏi trắc nghiệm khách quan kiểm tra học viên trên lớp: xây dựng câu hỏi như hình ảnh minh họa
* Đối với các khối khác : Ví dụ một số bài: 
- Khối 12 tạo được một Slide hỗ trợ cho bài giảng ví dụ
Bài 25: Học thuyết Lamac và học thuyết Đacuyn cũng xây dựng một số hình ảnh trong Slides
- Khối 10. Một số hình ảnh trong Slide trong sinh học 10
Ví dụ: Bài 18: Chu kỳ tế bào và quá trình nguyên phân.
- Ngoài việc chèn hình ảnh, xắp xếp nội dung, sử dụng hiệu ứng thích hơp còn chèn thêm các Video, Clip, thí nghiệm ảo trực tiếp trên phần mềm. 
* Bước 3. Đóng gói bài giảng
Thiết kế bài giảng xong giáo viên thực hiện thao tác đóng gói bài giảng xuất bài giảng ra thành một thư mục chứa file hoặc coppy vào USB hoặc đĩa CD để thuận lợi cho việc sử dụng trên mọi máy vi tính.
 * Lưu ý: 
Khi thiết kế bài giảng nên sử dụng kiểu chữ, font chữ, màu nền hoặc thêm các hình ảnh minh hoạ cho phù hợp với bài dạy nhằm mục đích nhấn vào những nội dung quan trọng của vấn đề, qua đó khắc sâu kiến thức cơ bản. Lựa chọn kiểu hiệu ứng chuyển động cho chữ viết và hình ảnh thêm sinh động hấp dẫn.
Với cách chuẩn bị như trên tôi thấy giờ dạy luôn đạt hiệu quả cao, còn giáo viên chủ động lựa chọn nội dung thích hợp để đổi mới phương pháp dạy học.
2.4. HIỆU QUẢ VÀ KẾT QUẢ.
 2.4.1. Hiệu quả
Để nâng cao chất lượng bộ môn là giáo viên trong giai đoạn hiện nay việc ứng dụng công nghệ thông tin trong mọi lĩnh vực tôi nhận thấy rõ tầm quan trọng của việc sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ cho bài giảng trong dạy học nói chung nhằm phục vụ việc đổi mới dạy học theo hướng tích cực vì thế tôi đã sử dụng phương pháp:
- Tìm hiểu cách sử dụng các phần mềm hỗ trợ dạy học.
- Đi sâu tìm hiểu cách soạn hỗ trợ bài giảng thông qua các phần mềm đặc biệt là phần mềm powerpoint.
- Học hỏi qua đồng nghiệp đặc biệt là giáo viên biết về tin học.
- Tham khảo các bài giảng của các đồng nghiệp qua các trang web trên mạng Internet.
2.4.2 Kết quả:
Nhờ sự hỗ trợ của phần mềm và máy tính, từ khâu thiết kế bài giảng đến thực hành giảng dạy, tôi đã thu được một số kết quả như sau:
* Với giáo viên:
- Chủ động tìm tòi sáng tạo nhiều hình thức khác nhau để thiết kế bài giảng cho phù hợp với nhận thức của hoc viên.
- Tích cực sưu tầm, chọn lựa các tài liệu hỗ trợ cho bài dạy ngày một phong phú.
 - Mạnh dạn sử dụng tin học trong mọi lĩnh vực công tác chuyên môn.
 	 - Yêu nghề và tâm huyết với nghề.
* Với hoc viên:
- Thích thú khi được học bộ môn. 
- Không khí lớp học sôi nổi, hào hứng. Các em mạnh dạn bày tỏ ý kiến riêng của mình.
- Dưới sự định hướng của cô giáo, các em chủ động phát hiện kiến thức, nắm bắt kiến thức. Giờ dạy thoải mái, nhẹ nhàng. Hoc viên tiếp thu được bài và vận dụng tốt vào thực hành.
Kết quả đối chứng trước và sau khi sử dụng phần mềm Powerpoint vào giảng dạy bộ môn Sinh (cụ thể ở lớp 11A và 11B) như sau:
Lớp
Số
HV
Trước
Sau
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Giỏi
Khá
TB
Yếu
11A
25
0
2
23
0
2
13
10
0
11B 
22
0
3
19
0
3
12
7
0
Phần 3: KẾT LUẬN
Ứng dụng tin học vào các tiết học trên lớp của giáo viên là một trong những biện pháp nhằm tích cực hoá hoạt động học tập của hoc viên, làm các em có thể chủ động tiếp thu kiến thức, sôi nổi học tập và đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học ngày nay.
Muốn đạt được điều đó, giáo viên cần có lòng nhiệt tình, say mê với nghề nghiệp, bởi thiết kế một giáo án điện tử đòi hỏi phải có sự đầu tư về thời gian, công sức tìm hiểu, sưu tầm tư liệu để thiết kế lên một bài giảng có chất lượng.
Song tôi thiết nghĩ với lòng tâm huyết, yêu nghề của giáo viên cộng với sự hỗ trợ của Sở GDĐT Hà Giang, của BGĐ trung tâm thì việc soạn giáo án, thiết kế hỗ trợ bài giảng bộ môn Sinh học nói riêng, các môn học trong Trung tâm nói chung.
Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ của tôi khi sử dụng phần mềm trong thiết kế và giảng dạy môn Sinh học. Tôi rất mong được sự nhận xét, đóng góp của Sở GDĐT Hà Giang, BGĐ trung tâm GDTX Mèo Vạc và đồng nghiệp để tôi có được những bài dạy hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
	Mèo vạc, ngày 22 tháng 12 năm 2015
	Người viết
	 Chu Đức Huy
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hướng dẫn sử dụng Powerpoint 2010 cơ bản chèn các đối tượng, tạo hiệu ứng,..
(https://www.youtube.com/watch?v=D49ZI1Aawn8)
2. Học PowerPoint 2003 từ cơ bản đến nâng cao
 (https://www.youtube.com/watch?v=Bm9l8mEJd0M)
3. Hướng dẫn cách sử dụng PowerPoint 2003 
 (https://www.youtube.com/watch?v=mferEf33UJ4)
4. Cách tạo hiệu ứng chuyển động liên tục trong PowerPoint 2010
(https://www.youtube.com/watch?v=Nzhhs-IEW2c)
5. Trang web: