Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp một số phương pháp dạy học tích cực vào dạy phân môn Vẽ trang trí Lớp 6

 I. MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài
 Hiện nay, ngành Giáo dục và Đào tạo đang nổ lực đổi mới kiểm tra đánh giá, 
đổi mới phương pháp dạy học, tạo sự chuyển biến cơ bản về tổ chức hoạt động 
dạy học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Vì vậy, 
phương pháp dạy học được xem như là cách thức hoạt động của giáo viên trong 
việc tổ chức các hoạt động học tập nhằm kích thích học sinh phát huy tính tích 
cực và chủ động lĩnh hội tri thức, đạt được mục tiêu dạy học. 
 Dạy học mĩ thuật ở trung học cơ sở là góp phần nhằm hình thành và phát 
triển năng lực cảm thụ thị giác cho học sinh, tạo cho các em có trình độ thẩm mĩ 
nhất định; Góp phần giáo dục toàn diện và hình thành nhân cách, làm cho các 
em có đời sống tinh thần phong phú, lành mạnh, hướng tới giá trị thẩm mĩ trong 
cuộc sống. Qua đó, giáo dục thẩm mĩ, rèn luyện kĩ năng sống cho các em. Vì 
thế, giáo viên cần tổ chức các hoạt động dạy học nhằm giúp học sinh tìm kiếm 
và sáng tạo ra cái đẹp ứng dụng vào cuộc sống hàng ngày. 
 Phân môn vẽ trang trí có vị trí quan trọng và có mối quan hệ chặt chẽ với các 
phân môn khác. Học sinh vận dụng tổng hợp các kiến thức và kĩ năng của mĩ 
thuật như quan sát, tổng hợp, khái quát, tư duy trừu tượng... vào học phân môn 
vẽ trang trí. Mục đích của vẽ trang trí là giúp học sinh có cách nhìn về bố cục, 
đường nét, hình mảng, đậm nhạt và màu sắc. Trên cơ sở đó, học sinh có thể tạo 
ra các họa tiết, các hình trang trí đẹp. Đồng thời các em có sự cảm thụ được vẻ 
đẹp của các sản phẩm mĩ thuật. Như vậy, đòi hỏi giáo viên khi dạy các bài trang 
trí cần kết hợp và nâng cao các phương pháp dạy học cũ, vận dụng kết hợp thêm 
một số phương pháp dạy học tích cực vào trong tiết dạy nhằm nâng cao chất 
lượng giáo dục. Kết quả của người dạy là kiến thức phải đến, phải vào người 
học, học sinh phải là người chủ động tiếp nhận kiến thức từ giáo viên. Khi giảng 
dạy, giáo viên không chỉ quan tâm đến phương pháp dạy mà còn phải chú ý tới 
phương pháp học của học sinh. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, khiến tôi 
chọn đề tài nghiên cứu: “Tích hợp một số phương pháp dạy học tích cực vào 
dạy phân môn vẽ trang trí lớp 6”.
2. Mục đích nghiên cứu: Tìm ra các biện pháp tốt nhất để tích hợp các phương 
pháp dạy học tích cực vào dạy phân môn vẽ trang trí ở lớp 6, THCS
3. Đối tượng nghiên cứu: Tích hợp một số phương pháp dạy học tích cực vào 
dạy phân môn vẽ trang trí cho học sinh lớp 6, trường THCS Nga Thủy
4. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu lý luận về dạy học tích cực trong 
môn mỹ thuật THCS; Đúc rút thực tiễn trong hoạt động dạy học môn Mĩ thuật 
tại trường THCS Nga Thủy
 - 1 - Thiếu phương tiện dạy và học: Chưa có phòng cho bộ môn Mĩ thuật; nhà 
trường chưa trang bị đủ đồ dùng dạy học cho bộ môn; Học sinh thiếu sự chuẩn 
bị đồ dùng học tập (Đa số các em chỉ đem giấy A4, bút chì).
- Các yếu tố khách quan có ảnh hưởng tiêu cực đến các vấn đề liên quan với 
đề tài:
 Một số em hoàn cảnh gia đình khó khăn, gia đình chưa chú ý quan tâm đến 
việc học tập của các em.
*Các số liệu thống kê trước và sau khi thực hiện đề tài: (ở 3 lớp: 6A, 6B, 6C 
với 102 học sinh):
 Số liệu trước Số liệu sau 
 (102 HS) (101 HS)
STT Một số nội dung khảo sát SL SL
 TL TL
 (học (học 
 (%) (%)
 sinh) sinh)
 Học sinh có nhận thức đúng về phân 
 1 77 75.5 88 87.1
 môn vẽ trang trí.
 Yếu tố nào khiến các em thích học vẽ 
 trang trí:
 2 - Tranh ảnh đẹp 31 30.4 44 43.6
 - Cách giới thiệu bài hay 30 29.4 32 31.7
 - Được điểm cao 41 40.2 25 24.7
 Học vẽ trang trí có khó không:
 3 a, Có 65 63.7 42 41.6
 b, Không 37 36.3 59 58.4
 Số học sinh nhận thức được vẽ trang trí 
 4 61 59.8 92 91.1
 có liên quan đến cuộc sống hàng ngày.
 Học sinh chú ý làm bài vẽ trang trí ở 
 lớp. 77 76.2
 5 57 55.9
 a, Có 24 23.8
 45 44.1
 b, Không
 Học sinh chú ý dành thời gian làm bài 
 trang trí ở nhà?
 6 - Thời gian 30 phút. 34 33.3 38 37.6
 - Thời gian 45 phút 38 37.3 29 28.7
 - Thời gian 60 phút 30 29.4 34 33.7
 Một số yếu tố khiến học sinh không 
 chú ý làm bài trang trí ở lớp:
 - Thiều đồ dùng. 33 32.4 26 25.7
 7
 - Không vẽ cách điệu được họa tiết 35 34.3 22 21.8
 trang trí.
 - Thời gian ở lớp không đủ. 34 33.3 53 52.5
 - 3 - *Kết hợp các phương pháp vấn đáp, gợi mở, phân tích:
 Phương pháp gợi mở thường được thực hiện khi dạy lí thuyết và hướng dẫn 
thực hành. Phương pháp này có hiệu quả cao khi sử dụng dạy học phân môn vẽ 
trang trí.
 Phương pháp vấn đáp thường được sử dụng trong hoạt động 1: Quan sát 
nhận xét; Hoạt động 4: Đánh giá kết quả học tập. Sử dụng phương pháp này, 
giáo viên dùng các câu hỏi để học sinh suy nghĩ và trả lời về nội dung bài học. 
Câu hỏi cần rõ, sát nội dung, gợi cho học sinh suy nghĩ trước và dự đoán nội 
dung mà giáo viên sẽ giảng, các em không bị động trong quá trình tiếp thu kiến 
thức. Thông qua phương pháp vấn đáp, học sinh có thể trao đổi ý kiến với nhau 
và đi đến ý kiến thống nhất. 
 Kết hợp tốt các phương pháp này giúp cho giáo viên có thể tìm hiểu được 
mức độ tiếp thu bài học của học sinh, biết được kiến thức lĩnh hội của học sinh 
để có sự điều chỉnh hoặc bổ sung kịp thời. Khi nhận xét câu trả lời của học sinh 
cần rõ ràng, mạch lạc, sát nội dung. Tùy theo nội dung bài dạy, câu hỏi, câu trả 
lời mà giáo viên nhận xét, củng cố cho phù hợp. Tùy theo loại bài, nội dung bài 
dạy mà giáo viên đặt câu hỏi thích hợp, đan xen sao cho nhịp điệu tạo không khí 
học tập sôi nổi, tránh đơn điệu, tẻ nhạt. Khi dạy, giáo viên cần kết hợp nhuần 
nhuyễn giữa phương pháp nêu vấn đề và phương pháp vấn đáp, gợi mở. Lời 
giảng đan xen với câu hỏi, tạo cho học sinh chủ động suy nghĩ - dự đoán - chờ 
đợi thông tin mới. Học sinh Nghe - Nghĩ - So sánh - Phân tích - Nhận xét - 
Tổng hợp.
*Phương pháp trực quan kết hợp với phương pháp phân tích:
 Các bài vẽ trang trí thường không nặng nề về lí thuyết mà yêu cầu của phân 
môn này là phải giúp cho các em ghi nhớ và khắc sâu kiến thức. Vì vậy, phương 
pháp trực quan kết hợp với phương pháp phân tích là một giải pháp thiết yếu 
trong việc giảng dạy. Tuy giáo viên và học sinh không có điều kiện tiếp xúc trực 
tiếp sản phẩm mà thông qua tranh ảnh, bài vẽ trang trí và kết hợp với lời phân 
tích của giáo viên sẽ giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng.
*Phương pháp làm việc theo nhóm kết hợp với phương pháp luyện tập thực 
hành tạo ra sản phẩm:
 Phân môn vẽ trang trí phần thực hành là hoạt động chính của tiết học, lí 
thuyết dựa trên trên cơ sở của bài thực hành và giáo viên nhận ra được kết quả 
của tiết dạy. Học vẽ trang trí, học sinh được làm nhiều bài tập. Các bài tập có thể 
trùng lặp nội dung, yêu cầu, cách tiến hành, song mỗi bài học sinh phải tự tìm ra 
cách vẽ khác nhau: về bố cục, họa tiết, cách xử lí màu đậm nhạt Bài vẽ trang 
trí thường thể hiện rõ sự tưởng tượng, sáng tạo ở sự khái quát hóa đối tượng theo 
cách vẽ trang trí mảng bẹt, bố cục theo cách sắp xếp: Đăng đối, đối xứng, nhắc 
lại, xen kẽ. Hình mảng, đường nét, màu sắc được cách điệu. Trong khi hướng 
dẫn học sinh làm bài, giáo viên cần chú ý tìm ra những thiếu sót về: Bố cục, họa 
tiết, màu vẽ. Từ đó gợi ý cho học sinh suy nghĩ, tìm ra cách sửa chữa, điều chỉnh 
tùy theo khả năng của mình. Giáo viên cân có kế hoạch làm việc với từng nhóm 
 - 5 - Phương pháp nêu vấn đề là một trong những phương pháp dạy học theo 
phương pháp tích cực. Giáo viên hoặc học sinh đưa ra một vấn đề chung cho các 
nhóm hoặc các thành viên thảo luận để đi đến thống nhất, kết luận chung. Từ 
một vấn đề được đặt ra, học sinh được tham gia thảo luận và trình bày ý kiến của 
mình.
 Giáo viên cần nghiên cứu kĩ bài dạy để tìm ra mối liên hệ của các môn học 
và thực tiễn cuộc sống với môn mĩ thuật. Đồng thời chắt lọc được lượng thông 
tin nêu vấn đề làm cho kiến thức bài học trở nên sinh động và hấp dẫn hơn. Làm 
cho học sinh cảm thấy kiến thức của môn mĩ thuật phần nào đã có ở những môn 
học và có phần ở trong cuộc sống hàng ngày, không xa lạ mà gần gũi cần thiết 
cho học tập, sinh hoạt và trong cuộc sống hàng ngày.
*Phương pháp kiểm tra, phân tích, đánh giá kết quả học tập của học sinh:
 Mục tiêu của môn mĩ thuật là giáo dục thị hiếu thẩm mĩ, giúp học sinh nhận 
ra cái đẹp, cảm thụ cái đẹp, thưởng thức và tạo ra cái đẹp trong bài vẽ, trong 
cuộc sống hàng ngày. Khi đánh giá kết quả học tập, giáo viên không nên quá 
phụ thuộc vào kết quả của bài vẽ; Vì một số học sinh hiểu và cảm thụ được cái 
đẹp nhưng khó mà thể hiện ra bài vẽ theo ý muốn. Đích đến của việc dạy mĩ 
thuật ở trường trung học cơ sở là đào tạo ra nhiều người biết thưởng thức cái 
đẹp.
 Việc đánh giá kết quả bài học của học sinh cần được tính từ khi xác định 
mục tiêu của bài học và thiết kế bài học nhằm giúp giáo viên phân tích, đánh giá 
kết quả học tập của học sinh; Kịp thời nắm được thông tin ngược chiều để điều 
chỉnh hoạt động dạy và học cho phù hợp.
3.3. Biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài:
*Sử dụng một số biện pháp gây hứng thú học tập:
- Tạo không khí học tập tốt để học sinh háo hức chờ đón bài học. 
- Tạo điều kiện cho học sinh suy nghĩ, tìm hiểu những vấn đề mà giáo viên 
giảng giải.
- Tổ chức cho học sinh tham gia vào quá trình nhận thức một cách tự giác. Kết 
hợp trò chơi trong một số tiết dạy.
- Động viên, khuyến khích nhằm giúp học sinh làm bài bằng khả năng và cảm 
xúc riêng.
- Nâng cao tính tích cực, ứng dụng của trang trí trong học tập.
- Hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức vào thực tế cuộc sống.
- Ra đề hợp lý, kiến thức có trọng tâm. Kiểm tra đánh giá khách quan, công 
bằng, đúng đắn và có hiệu quả.
3.4. Một số giải pháp cho từng bài dạy:
*Dạy bài Chép họa tiết trang trí dân tộc: 
- Kết hợp phương pháp Vấn đáp - Gợi mở - Phân tích.
 Ví dụ: Giáo viên có thể đặt câu hỏi: “Họa tiết trang trí thường là những hình 
gì?” Giáo viên gợi mở là những hình vẽ em vừa quan sát, giáo viên phân tích 
để học sinh hiểu nội dung bài học hay “Thế nào là đơn giản, cách điệu?”
 - 7 -