Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kĩ năng giải bài tập tính theo phương trình hóa học cho học sinh đại trà Lớp 8

 PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO YÊN PHONG
 TRƯỜNG THCS TAM GIANG
 BÁO CÁO
BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
 TÊN BIỆN PHÁP :“RÈN KĨ NĂNG GIẢI BÀI TẬP TÍNH THEO PTHH CHO 
DẠY HỌCHỌC SINH MÔNĐẠI TRÀ LỚP HÓA8”(Dạng bài phảnHỌC ứng hết) LỚP 8
 Giáo viên: Thang Thị Thu Hằng
 Đơn vị: Trường THCS Tam Giang Như chúng ta đã biết, hóa học là môn khoa học thực nghiệm 
 mang tính thực tiễn và ứng dụng cao. Vì vậy, việc hướng dẫn 
 cho học sinh có kĩ năng thành thạo trong việc giải bài tập hóa 
 học ngay từ lớp 8 là một điều hết sức quan trọng và cần thiết.
 Tính theo PTHH là dạng bài tập xuyên suốt trong chương 
 trình Hóa học phổ thông. Ở lớp 8, học sinh mới bắt đầu được 
ĐẶT tiếp cận với một bộ môn mới là môn Hóa học. Mà trong 
 chương trình Hóa 8 chỉ có 2 tiết đề cập đến loại bài toán tính 
VẤN theo PTHH, cộng thêm những kiến thức trừu tượng khi học 
 ĐỀ sinh mới tiếp cận đến bộ môn, đã khiến không ít học sinh đại 
 trà lúng túng khi làm bài tập tính theo PTHH.
 Do đó để khắc phục tình trạng mất đi nền tảng môn Hóa học ở 
 học sinh lớp 8, bản thân tôi nghĩ rằng cần phải tìm ra một giải 
 pháp để nâng cao chất lượng bộ môn Hóa học nói chung và
 môn Hóa học 8 nói riêng. Đó là lý do tôi nghiên cứu và áp 
 dụng biện pháp :“ Rèn kĩ năng giải bài tập tính theo phương 
 trình hoá học cho học sinh đại trà lớp 8”. PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1.Thực trạng công tác dạy học ở trường THCS Tam Giang và 
tính cấp thiết:
a.Thực trạng công tác dạy học ở trường THCS Tam Giang:
 Đề kiểm tra số 1(Thời gian:15 phút)
Đốt cháy hoàn toàn 5,4 gam bột nhôm trong khí ôxi tạo thành 
nhôm ôxit (Al2O3 ). 
a. Hãy lập PTHH của phản ứng xảy ra?
b. Tính khối lượng nhôm ôxit tạo thành sau phản ứng?
c. Tính thể tích khí ôxi cần dùng ở đktc? - Viết sai CTHH của chất hoặc cân bằng sai→ PTHH của phản ứng 
không đúng.
- Việc chuyển đổi giữa các đại lượng: m ,n , V..... Còn kém
→ Không thực hiện được hết các yêu cầu của bài → Điểm chưa cao 2. Các biện pháp nâng cao chất lượng giải bài tập tính 
 theo PTHH cho HS đại trà lớp 8
 Biện pháp 1 Biện pháp 2 Biện pháp 3
Rèn cho học sinh Rèn cho Hướng dẫn học sinh 
có kĩ năng học sinh có đặc điểm nhận dạng 
chuyển đổi thành kĩ năng lập bài tập và phương 
thạo giữa các đại đúng pháp giải chung 
lượng: m, n, PTHH thông qua một số ví 
V......... dụ. + Vận dụng các công thức chuyển đổi trên để làm các bài 
tập
VD 1: Trong đề kiểm tra số 1:
Đốt cháy hoàn toàn 5,4 gam bột nhôm trong khí ôxi tạo 
thành nhôm ôxit (Al2O3 ). 
a. Hãy lập PTHH của phản ứng xảy ra?
b. Tính khối lượng nhôm ôxit tạo thành sau phản ứng?
c. Tính thể tích khí ôxi cần dùng ở đktc?
Học sinh cần xác định được:
mAl = 5,4 g→ Muốn tính nAl, học sinh phải thuộc công 
thức: n = m : M→ nAl = 5,4 : 27 = 0,2 mol Biện pháp 2: Rèn kĩ năng lập đúng PTHH:
VD: Trong đề kiểm tra: Học sinh cần xác định đúng:
- Chất tham gia phản ứng là nhôm và khí oxi ; sản phẩm là nhôm 
 oxit → CTHH của nhôm là Al; Của khí ôxi là O2; của nhôm ôxit 
 là Al2O3.
 → PTHH: 4Al + 3O2 → 2 Al2O3
 → Tỉ lệ số mol: 4 mol 3 mol 2 mol Lưu ý với HS
- Nếu đại lượng của chất đề bài đã cho là khối lượng, yêu cầu tìm khối 
lượng của các chất khác trong PTHH: ngoài việc thực hiện bài toán 
theo các bước giải thông thường (theo tỉ lệ số mol), thì các em có thể 
dựa vào tỉ lệ khối lượng của các chất trong PTHH để tính khối lượng 
của chất đề bài yêu cầu theo khối lượng của chất đề bài đã cho mà 
không cần phải đổi ra số mol. 
-Nếu đại lượng đề cho là thể tích của chất khí, đề yêu cầu tính thể tích
của chất khí khác trong PTHH (ở cùng điều kiện về nhiệt độ và áp
suất): Các em cũng có thể dựa vào tỉ lệ thể tích để tính thể tích của
chất khí mà đề bài yêu cầu theo thể tích của chất khí đề bài đã cho
(Không cần đổi ra số mol vì tỉ lệ thể tích bằng tỉ lệ số mol). Cách giải
này rất thuận lợi khi thể tích đề bài cho là m3,... hoặc thể tích không
cho ở đktc.... Ví dụ 2: Cho 10 m3 khí oxi nguyên chất cháy hết với 
cacbon. Sản phẩm thu được là khí CO2. Tính thể tích 
khí CO2 thu được, biết các thể tích khí đều đo ở cùng 
điều kiện nhiệt độ và áp suất.
 0
 t
PTHH: C + O2 → CO2 
Tỉ lệ số mol: 1mol 1mol 1mol
Theo đề bài : 10 m3 → ? m3
 3
Thể tích khí CO2 thu được :VCO2 = (10 . 1) : 1 = 10 m Cách 2: Tính theo tỉ lệ khối lượng
- HS làm tương tự như ví dụ 1:
 0
 t
a. PTHH: 3Fe + 2O2 → Fe3O4
 b. 3. 56 g 232 g
 ? g ← 2,32 g
 mFe = ( 2,32 .56 . 3) : 232 = 1,68 g Bài 1: Đốt cháy hoàn toàn 3,2 gam bột lưu huỳnh sinh ra sản 
 phẩm là khí lưu huỳnh đioxit (SO2). Tính khối lượng khí 
 SO2 sinh ra sau phản ứng?
 Bài 2: Khí metan CH4 có trong tự nhiên hoặc trong khí 
bioga. Khí metan cháy trong không khí sinh ra khí cacbon đioxit 
(CO2) và nước (H2O)
a. Viết PTHH của phản ứng?
b. Tính thể tích khí oxi cần dùng để đốt cháy hoàn toàn 2 lít khí 
 metan. Biết các thể tích khí đo cùng điều kiện nhiệt độ và áp 
 suất. Em Nguyễn Thị Phương Nga – Lớp 8B – Trường THCS Tam 
Giang thực hiện yêu cầu bài tập bằng cách tính dựa vào tỉ lệ khối 
 lượng *Trên đây là một số biện pháp mà tôi đã áp dụng để hình 
thành phương pháp giải bài tập tính theo PTHH cho học 
sinh đại trà lớp 8. Tôi đã thực hiện thử nghiệm trên lớp 8B 
8C, 8D lồng ghép trong các bài:
Bài 23 : Bài luyện tập 4 
Bài 24 : Tính chất của ô xi 
Bài 29 : Bài luyện tập 5
b. Kết quả đạt được:
 Đề kiểm tra số 2 
 (Thời gian:15 phút)
 Đốt cháy hoàn toàn 6,2 gam phốtpho trong không khí sinh ra 
chất rắn màu trắng là điphotpho pentaoxit (P2O5).
a. Lập PTHH của phản ứng ?
b. Tính khối lượng sản phẩm thu được sau phản ứng ?
c. Tính thể tích khí ôxi cần dùng ở đktc? Kết quả đề kiểm tra trước khi áp dụng biện pháp và sau khi áp 
 dụng biện pháp c. Điều chỉnh, bổ sung, sau thực nghiệm:
Dạy chậm, chắc từng lượng kiến thức nhỏ giúp các em hứng thú say mê
4. Kết luận:
Mặc dù kết quả thực nghiệm của tôi còn ít ỏi, phạm vi nghiên cứu 
còn hạn hẹp. Tuy nhiên biện pháp mà tôi áp dụng đã mang lại hiệu 
quả đáng kể.:
- Đa số HS đại trà lớp 8 đã giải quyết được các bài tập tính theo 
 PTHH dạng cơ bản theo các cách khác nhau: Tính theo tỉ lệ số 
 mol, tỉ lệ khối lượng, tỉ lệ thể tích ... 
- HS hào hứng hơn trong các giờ học của môn Hóa
- Kết quả kiểm tra với dạng bài tính theo PTHH của HS có sự tiến 
bộ đáng kể. PHẦN IV: MINH CHỨNG VỀ HIỆU QUẢ CỦA BIỆN PHÁP Em: Lê Đăng Hiệp- Lớp 8B - Trường THCS Tam Giang( Thực hiện yêu 
 cầu bài tập bằng cách:Tính theo tỉ lệ số mol) Em Chu Thị Oanh – Lớp 8B – Trường THCS Tam Giang thực 
 hiện yêu cầu bài tập bằng cách dựa vào tỉ lệ thể tích chất khí PHẦN V: CAM KẾT
Tôi xin cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền, 
các biện pháp đã triển khai thực hiện và minh chứng về 
sự tiến bộ của học sinh là trung thực .