Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn cho học sinh Khối 5

h năng lực tư duy và những đức tính tốt của người lao động mới. Khi giải một bài toán, tư duy của học sinh phải hoạt động một cách tích cực vì các em cần phân biệt cái gì đã cho và cái gì cần tìm, thiết lập các mối liên hệ giữa các dữ kiện của bài toán giữa cái đã cho và cái phải tìm. Suy luận, nêu lên những phán đoán, rút ra những kết luận, thực hiện phép tính cần thiết để giải quyết vấn đề đặt ra.... Hoạt động trí tuệ có trong việc giải toán góp phần giáo dục cho các em ý trí vượt khó khăn, đức tính cẩn thận, chu đáo, làm việc có hiệu quả, có kế hoạch, thói quen xem xét có căn cứ, có thói quen tự kiểm tra kết quả công việc mình làm, có óc độc lập, suy nghĩ sáng tạo, tìm ra những lời giải mới, hay và ngắn gọn...
* Nội dung chương trình Toán lớp 5:
Ôn tập về số tự nhiên.
Ôn tập về các phép tính số tự nhiên.
Dấu hiệu chia hết cho 2, 3, 5, 9.
Phân số (ôn tập, bổ sung).
Các phép tính về phân số.
Số thập phân.
Các phép tính về số thập phân.
Hình học - chu vi, diện tích, thể tích của một hình.
Số đo thời gian - Toán chuyển động đều.
2/ Cơ sở thực tiễn:
Toán có lời văn thực chất là những bài toán thực tế. Nội dung bài toán được thông qua những câu văn nói về những quan hệ, tương quan và phụ thuộc, có liên quan đến cuộc sống thường xảy ra hàng ngày. Cái khó của bài toán có lời văn là phả lược bỏ những yếu tố về lời văn đã che đậy bản chất toán học của bài toán, hay nói cách khác là chỉ ra mối quan hệ giữa các yếu tố toán học chứa đựng trong bài toán và nêu ra phép tính thích hợp để từ đó tìm được đáp số bài toán.
Đề bài của bài toán có lời văn bào giờ cũng có hai phần:
 	- Phần đã cho hay còn gọi là giả thiết của bài toán.
- Phần phải tìm hay còn gọi là kết luận của bài toán.
Ngoài ra, trong đề toán có nêu mối quan hệ giữa phần đã cho và phần phải tìm hay thực chất là các mối quan hệ tương quan phụ thuộc vào giả thiết và kết luận của bài toán.
b) Quy trình giải toán có lời văn thường thông qua các bước sau:
 - Nghiên cứu kỹ đầu bài: Trước hết cần đọc cẩn thận đề toán, suy nghĩ về ý nghĩa bài toán, nội dung bài toán, đặc biệt là chú ý đến câu hỏi bài toán. Chớ vội tính toán khi chưa đọc kỹ đề toán.
 - Thiết lập mối quan hệ giữa các số đã cho và diễn đạt nội dung bài toán bằng ngôn ngữ hoặc tóm tắt điều kiện bài toán, hoặc minh họa bằng sơ đồ hình vẽ.
 - Lập kế hoạch giải toán: Học sinh phải suy nghĩ xem để trả lời câu hỏi của bài toán cần thực hiện phép tính gì? Suy nghĩ xem từ số đã cho và điều kiện của bài toán có thể biết gì? Có thể làm phép tính gì? Phép tính đó có thể giúp trả lời câu hỏi của bài toán không? Trên các cơ sở đó, suy nghĩ để thiết lập trình tự giải toán.
- Thực hiện phép tính theo trình tự kế hoạch đã thiết lập để tìm đáp số. Mỗi khi thực hiện phép tính cần kiểm tra xem đã tính đúng chưa? Phép tính được thực hiện có dựa trên cơ sở đúng đắn không?
Giải xong bài toán, khi cần thiết, cần thử lại xem đáp số tìm được có trả lời đúng câu hỏi của bài toán, có phù hợp với các điều kiện của bài toán không? Trong một số trường hợp, giáo viên nên khuyến khích học sinh tìm xem có cách giải khác gọn hơn không?
Ví dụ 1: Thùng to có 26 lít dầu, thùng bé có 18 lít dầu. Dầu được chứa vào các chai như nhau, mỗi chai có 0,8 lít. Hỏi có tất cả bao nhiêu chai dầu?
Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện bài toán trên bằng cách dùng phương pháp vấn đáp, kết hợp với minh họa bằng tóm tắt đề toán.
+ Phân tích nội dung đề toán: Giáo viên dùng hai câu hỏi: Bài toán cho biết gì? Bài toán hỏi gì? Để học sinh thấy rõ nội dung:
- Thùng to có 26 lít dầu.
- Thùng bé có 18 lít dầu.
- Mỗi chai chứa 0,8 lít dầu.
- Hỏi có tất cả bao nhiêu chai dầu?
+ Tóm tắt bài toán: Theo những câu trả lời của học sinh, giáo viên hướng dẫn học sinh tóm tắt như sau:
Thùng to: 26 lít.
Thùng bé: 18 lít.
Có :....... chai dầu?
Tóm tắt trên chính là chỗ dựa cho học sinh tự tìm ra lời giải và phép tính tương ứng.
+ Thiết lập trình tự giải: Giáo viên đặt câu hỏi "Muốn biết có bao nhiêu chai dầu, ta làm như thế nào?" Học sinh trả lời :"Trước hết ta phải tìm tổng số lít dầu có ở hai thùng; sau đó mới tìm tổng số chai đựng dầu".
Bài giải
 Tổng số lít dầu có ở hai thùng là:
26 + 18 = 44 (lít)
 Số chai đựng dầu là:
44 : 0,8 = 55 (chai)
 Đáp số: 55 chai
II. CÁC PHƯƠNG PHÁP DÙNG ĐỂ DẠY GIẢI BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN:
1/ Phương pháp trực quan:
Nhận thức của trẻ từ 6 đến 11 tuổi còn mang tính cụ thể, gắn với các hình ảnh và hiện tượng cụ thể, trong khi đó kiên thức của môn toán lại có tính trừu tượng và khái quát cao. Sử dụng phương pháp này giúp học sinh có chỗ dựa cho hoạt động tư duy, bổ xung vốn hiểu biết, phát triển tư duy trừu tượng và vốn hiểu biết. Đối với học sinh lớp 5, việc sử dụng đồ dùng trực quan ít hơn các lớp trước và bớt dần đi việc dùng đồ vật thật. Ví dụ: Khi dạy giải toán ở lớp năm, giáo viên có thể cho học sinh qua sát mô hình hoặc hình vẽ, sau đó lập tóm tắt đề bài rồi mới đến bước chọn phép tính.
2/ Phương pháp gợi mở - vấn đáp:
Đây là phương pháp rất cần thiết và thích hợp với học sinh tiểu học, rèn cho học sinh cách suy nghĩ, cách diễn đạt bằng lời, tạo niềm tin và khả năng học tập của từng học sinh. Để sử dụng tốt phương pháp này, giáo viên cần lựa chọn hệ thống câu hỏi chính xác và rõ ràng, nhờ thế học sinh có thể nắm được bài học ngay từ đầu và giúp các em trả lời được dễ dàng hơn.
3/ Phương pháp thực hành luyện tập:
Sử dụng phương pháp này để thực hành luyện tập kiến thức, kĩ năng giải toán từ đơn giản đến phức tạp (chủ yếu ở các tiết luyện tập). Trong quá trình học sinh luyện tập, giáo viên có thể phối hợp các phương pháp như: gợi mở, vần đáp và giảng giải minh họa.
4/ Phương pháp sơ đồ đoạn thẳng:
Giáo viên sử dụng sơ đồ đoạn thắng để biểu diễn các đại lượng đã cho trong bài và mối liên hệ phụ thuộc giữa các đại lượng đó. Giáo viên phải chọn độ dài đoạn thẳng một cách thích họp để học sinh dễ dàng quan sat và thấy được mối liên hệ phụ thuộc giữa các đại lượng tạo ra hình ảnh cụ thể để giúp học sinh suy nghĩ, tìm tòi giải toán.
5/ Phương pháp giảng giải - minh họa:
Khi cần giảng giải - minh họa, giáo viên cần nói gọn, rõ và kết hợp với gợi mở - vấn đáp. Giáo viên nên phối hợp giảng giải với hoạt động thực hành của học sinh ( ví dụ: Bằng hình vẽ, mô hình, vật thật....) để học sinh phối hợp nghe, nhìn và làm. Nên hạn chế sử dụng phương pháp này vì sẽ làm hạn chế khả năng tư duy lô gic và suy nghĩ sáng tạo của học sinh.
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢI CÁC BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN Ở LỚP 5:
Muốn phân tích được tình huống, lựa chọn phép tính thích hợp, các em cần nhận thức được: cái gì đã cho, cái gì cần tìm, mối quan hệ giữa cái đã cho và cái phải tìm. Trong bước đầu giải toán, việc nhận thức và việc lựa chọn phép tính với các em là một việc khó. Để giúp các em khắc phục khó khăn này, cần dựa vào các hoạt động cụ thể của các em với vật thật, với mô hình, dựa vào hình vẽ, các sơ đồ toán học...nhằm làm cho các em hiểu khái niệm "gấp" với phép nhân, khái niệm "một phần...."với phép chia" trong tương quan giữa các mối quan hệ với bài toán.
Trong một bài toán, câu hỏi có một chức năng quan trọng vì việc lựa chọn phép tính thích hợp được quy định không chỉ bởi các dữ kiện mà còn bởi các câu hỏi. Với cùng các dữ kiện như nhau có thể đặt các câu hỏi khác nhau, do đó việc lựa chọn phép tính cũng khác nhau. Việc thấu hiểu câu hỏi của bài toán là điều kiện căn bản để giải đúng bài toán đó. Những trẻ em trong giai đoạn đầu khi mới giải toán chưa nhận thức được đầy đủ chức năng của câu hỏi trong bài toán. Để rèn luyện cho các em suy luận đúng,cần giúp các em nhận thức được chức năng quan trọng của câu hỏi trong bài toán. Câu hỏi của bài toán, đôi khi nêu cho các em bài toán vui không giải được. Chẳng hạn: "Trên cành cây có 10 con chim. Người thợ săn bắng rơi 2 con chim. Hỏi trong lồng còn mấy con chim?" Có em sẽ nhầm và trả lời là 8 con chim. Lúc đó giáo viên sẽ giải thích để học sinh nhận ra cái sai trong câu hỏi của bài toán.
Đối với toán có lời văn ở lớp 5, chủ yếu là các bài toán hợp, giải các bài toán hợp cũng có nghĩa là giải quyết các bài toán đơn. Mặt khác các dạng toán đều đã được học ở các lớp trước, bao gồm 2 nhóm chính như sau:
Nhóm 1: Các bài toán hợp mà quá trình giải không theo một phương pháp thống nhất cho các bài toán đó.
Nhóm 2: Các bài toán điển hình là các bài toán mà trong quá trình giải có phương pháp riêng cho từng dạng bài toán. Trong chương trình toán 5 có những dạng toán điển hình sau:
 - Tìm số trung bình cộng.
 - Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó.
 - Tìm hai số khi biết tổng và tỉ số của hai số đó.
 - Tìm hai số khi biết hiệu và tỉ số của hai số đó.
 - Bài toán liên quan đến đại lượng tỉ lệ thuận, tỉ lệ nghịch.
Người giáo viên phải nắm vững các dạng toán để khi hướng dẫn học sinh giải toán sẽ tổ chức cho học sinh trước hết dạng toán để có cách giải phù hợp.
Giải toán là một hoạt động trí tuệ khó khăn, phức tạp. Hình thành kĩ năng giải toán khó hơn nhiều so với hình thành kĩ năng tính. Vì bài toán là sự kết hợp đa dạng nhiều khái niệm, quan hệ toán học. Giải toán không chỉ là nhớ mẫu để rồi áp dụng, mà đòi hỏi phải nắm chắc khái niệm, quan hệ toán học, nắm chắc ý nghĩa của phép tính, đòi hỏi khả năng suy nghĩ độc lập của học sinh, đòi hỏi phải biết tính đúng.
Các bước để giải một bài toán có lời văn ở tiểu học nói chung và lớp 5 nói riêng đã được đề cập ở một số sách về phương pháp giải toán ở bậc tiểu học. Ở đây tôi rút ra một số kinh nghiệm hướng dẫn: phần dạy toán có lời văn ở lớp 5.
Ở lớp 5, việc học phân số, học số thập phân, học về các đơn vị đo đại lượng... Cũng được kết hợp học các phép tính, học giải toán được kết hợp một cách hữu cơ để có tác dụng hỗ trợ lẫn nhau. Việc dạy cho học sinh nắm được các phương pháp chung để giải toán được chú trọng ngay từ khi các em giải bài toán đầu tiên ở bậc tiểu học và sau này vẫn được thường xuyên quan tâm. Các em luôn được rèn luyện trong việc tìm hiểu đề toán, trong việc phân tích cái gì đã cho, cái gì phải tìm trong việc suy nghĩ tìm ra cách giải và trong việc thực hiện cách giải. Đặc biệt các em thường xuyên sử dụng việc tóm tắt bằng sơ đồ, hình vẽ.
Sau đây là một số ví dụ về các dạng toán có lời văn ở lớp 5:
Ví dụ 1: Bài toán về đại lượng tỉ lệ thuận:
Một ô tô cứ đi 100 km thì hết 12,5 lít xăng. Hỏi ô tô đi quãng đường dài 120 km thì cần bao nhiêu lít xăng?
Bài giải
 Số lít xăng ô tô cần có để đi 1 km là:
12,5 : 100 = 0,125 (l)
 Số lít xăng ô tô cần có để đi quãng đường 60 km là:
0,125 x 120 = 15 (l)
 	Đáp số: 15 lít.
Ví dụ 2: Toán chuyển động đều:
Một người đi hết quãng đường dài 11,52 km với vận tốc 4,5 km / giờ. Hỏi người đó đã đi hết bao nhiêu giờ và bao nhiêu phút?
Bài giải
 Thời gian ô tô đi hết quãng đường là:
11,52 : 4,5 = 2,5 (giờ)
 = 2 giờ 30 phút.
 Đáp số : 2 giờ 30 phút.
Ví dụ 3: Bài toán về tỉ lệ nghịch:
Một đơn vị bộ đội có 45 người đã chuẩn bị gạo đủ ăn trong 15 ngày. Nhưng sau 5 ngày đơn vị dó tiếp nhận thêm 5 người nữa. Hãy tính xem số gạo còn lại đủ cho đơn vị ăn trong bao nhiêu ngày nữa, biết rằng các suất ăn đều như nhau.
Bài giải
 Số gạo còn lại đủ cho 45 người ăn trong số ngày là:
15 - 5 = 10 (ngày)
 Số người của đơn vị sau khi tăng là:
45 + 5 = 50 ( người)
 Vì số gạo còn lại đủ cho 45 người ăn trong 10 ngày, nên nếu 1 người ăn số gạo đó thì sẽ đủ trong số ngày là:
10 x 45 = 450 (ngày)
 Vậy 50 người ăn số gạo còn lại trong số ngày là:
450 : 50 = 9 (ngày)
 Đáp số: 9 ngày
Ví dụ 4: Bài toán về nhân số thập phân với số thập phân:
Một khu vườn hình chữ nhật có chiều dài 27,18 m, chiều rộng 9,4 m. Tính chu vi và diện tích khu vườn đó.
Tóm tắt: 
Chiều dài: 27,18 m
Chiều rộng: 9,4 m
Chu vi: ? m; Diện tích: ?m
Bài giải
 Chu vi của vườn cây hình chữ nhật là: 
(27,18 + 9,4) x 2 = 72,96 (m)
 Diện tích khu vườn hình chữ nhật là:
27,18 x 9,4 = 255,492 (m2)
Đáp số: 1) 72,96 m
 	2) 255,492 m2
Ví dụ 5: bài toán về tỉ số phần trăm:
Ngày thường mua 5 quả bóng bay hết 10 000 đồng. Cũng với số tiền đó trong ngày lễ chỉ mua được 4 quả bóng như thế. Hỏi so với ngày thưòng thì giá bóng trong ngày lễ tăng hay giảm bao nhiêu phần trăm? 
Bài giải 
 Giá tiền một quả bóng bay ngày thường là:
10000 : 5 = 2000 (đồng)
 Giá tiền một quả bòng bay đó trong ngày lễ là:
10000 : 4 = 2500 (đồng)
 Tỉ số phần trăm của giá bóng bay trong ngày lễ so với ngày thường là:
2500 : 200 = 1, 25
 1,25 = 125%
 Coi giá bóng trong ngày thường là 100% thì giá bóng trong ngày lễ hơn ngày thường là:
125% - 100% = 25 %
 Đáp số : 25%
Đối với các bài toán có lời văn như trên, giáo viên nên khuyến khích học sinh tự nêu ra các giả thiết đã biết, cái cần phải tìm, cách tóm tắt bài toán và tìm đường lối giải. Các phép tính giải chỉ là khâu thứ yếu mang tính kĩ thuật.
Một số bài nâng cao dành cho học sinh khá giỏi:
Đối với những đối tượng học sinh đã giải được và giải thành thạo các bài toán đơn cơ bản, thì việc đưa ra hệ thống bài tập nâng cao là rất quan trọng và cần thiết đẻ cho học sinh có điều kiện phát huy năng lực trí tuệ của mình, vượt xa khỏi tư duy cụ thể mang tính chất ghi nhớ và áp dụng một cách máy móc trong công thức. Qua đó phát triển trí thông minh cho học sinh.
Dưới dây là một số dạng bài nâng cao mà tôi đã thực hiện trong các tiết dạy để nâng cao tính hiểu biết, đồng thời bồi dưỡng học sinh giỏi
Ví dụ 1: 
Nếu Kiên và Hiền cùng làm một công việc thì hoàn thành công việc trong 10 ngày. Sau 7 ngày cùng làm thì Kiên nghỉ việc, còn Hiền phải làm nốt phần việc còn lại trong 9 ngày nữa. Hãy tính xem nếu mỗi người làm riêng thì sau bao nhiêu ngày sẽ hoàn thành công việc đó?
Bài giải
Cách 1:
Kiên và Hiền cùng làm trong 1 ngày được công việc.
Kiên và Hiền cùng làm sau 7 ngày được:
 ( công việc)
Phần việc còn lại do Hiền làm là:
 (công việc)
Mỗi ngày Hiền làm được là:
 (công việc)
Số ngày Hiền làm một mình để xong công việc là:
 (ngày)
Mỗi ngày Kiên làm được là:
 (công việc)
Số ngày Kiên làm một mình hết công việc là:
 (ngày)
 Đáp số: Hiền: 30 ngày
 Kiên: 15 ngày
Cách 2:
Coi công việc là 10 phần bằng nhau thì Kiên và Hiền cùng làm được 7 phần, nên còn lại 3 phần đó (10 - 7 = 3) là do Hiền làm tiếp trong 9 ngày nữa.
3 phần làm 9 ngày.
1 phần làm trong: 9 : 3 = 3 (ngày)
10 phần làm trong: 3 x 10 = 30 (ngày)
Vậy Hiền làm riêng thì sau 30 ngày sẽ xong công việc.
Giải sử Hiền chỉ làm tiếp 3 ngày nữa thì mới thực hiện thêm 1 phần việc, còn 2 phần việc lẽ ra Kiền phải làm trong 3 ngày. Như thế Kiên làm nhanh gấp đôi Hiền. Vì vậy số ngày Kiên làm riêng để xong công việc là:
 30 : 2 = 15 (ngày)
 Đáp số: Hiền: 30 ngày
 Kiên: 15 ngày
Ví dụ 2: 
Có một số lít dầu và một số can. Nếu mỗi can chứa 5 lít dầu thì còn thừa 5 lít. Nếu mỗi can chứa 6 lít dầu thì có 1 can không chứa dầu. Hỏi có bao nhiêu can, bao nhiêu lít dầu?
Bài giải
Nếu mỗi can chứa 5l dầu thì còn thừa 5l. Nếu mỗi can chứa 6l dầu thì có một can không chứa dầu, nghĩa là nếu thêm 6l dầu nữa thì không còn thừa một can nào cả. Do đó số dầu để chứa đủ mỗi can 6l sẽ nhiều hơn số dầu để chứa mỗi can 5l là:
 5 + 6 = 11 (l)
 6l dầu nhiều hơn 5l dầu là:
 6 - 1 = 5 (l)
 Số can có là:
 11 : 1 = 11 (can)
 Có 11 can, mỗi can chứa 5l, còn thừa 5l thì số dầu có là:
 5 x 11 + 5 = 60 (l)
 Đáp số: 11 can
 60 lít dầu
Ví dụ 3: 
Lớp 5A tham gia học may, ngày thứ nhất có số học sinh của lớp và 2 em, ngày thứ hai có số học sinh còn lại và 1 em tham gia, ngày thứ ba có số học sinh còn lại sau 2 ngày và 3 em, ngày thứ tư có số còn lại và 1 em tham gia. Cuối cùng còn lại 5 em chưa tham gia. Hỏi lớp 5A có bao nhiêu học sinh?
Số học sinh
:
Ngày 1
:
Ngày 2
:
Ngày 3
:
Ngày 4
:
 Số học sinh còn lại sau khi tham gia ngày thứ 3 là:
 (5 + 1) : 2 x 3 = 9 (em)
 Số học sinh còn lại sau ngày thứ 2 là:
 (9 + 3) : 3 x 5 = 20 (em)
 Số học sinh còn lại sau ngày thứ nhất là:
 (20 + 1) : 3 x 4 = 28 (em)
 Số học sinh lớp 5A là:
 (28 + 2) : 5 + 6 = 36 (em)
 Đáp số: 36 em
V. Kết quả nghiên cứu:
Qua một thời gian nghiên cứu đề ra một số biện pháp giải toán có lời văn ở lớp 5, tôi đã mạnh dạn tổ chức thực hiện chuyên để toán, về phương pháp, về cách giải toán có lời văn cho học sinh lớp 5 được nâng cao và đạt hiệu quả cao. Kết quả đạt được cụ thể như sau: 
Thời gian kiểm tra
Tổng số học sinh
Kết quả
Giỏi
Khá
TB
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Giữa kỳ I
31
6
19,35
14
45,16
11
35,39
0
Cuối kỳ I
31
7
22,58
14
45,16
10
32,26
0
Cuối năm
31
8
25,8
15
48,39
8
25,81
0
Từ những kết quả đạt được nêu trên, tôi thấy dạy giải toán có lời văn ở lớp 5 không những chi giúp cho học sinh củng cố, vận dụng các kiến thức đã học, mà còn giúp các em phát triển tư duy, sáng tạo trong học toán và biết vận dụng thực hành vào thực tiễn trong cuộc sống.
Phần thứ ba
KẾT LUẬN - ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ
KẾT LUẬN:
Hướng dẫn và giúp học sinh giải toán có lời văn nhằm giúp các em phát triển tư duy trí tuệ, tư duy phân tích và tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa, rèn luyện tốt phương pháp suy luận lôgic. Bên cạnh đó đây là dạng toán rất gần gũi với đời sống thực tế.
Do vậy, việc giảng dạy toán có lời văn một cách hiệu quả giúp các em trở thành những con người linh hoạt, sáng tạo, làm chủ trong mọi lĩnh vực và trong cuộc sống thực tế hàng ngày.
Những kết quả mà chúng tôi đã thu được trong quá trình nghiên cứu không phải là cái mới so với kiến thức chung về môn toán ở bậc tiểu học, song lại là cái mới đối với bản thân tôi. Trong quá trình nghiên cứu, tôi đã phát hiện và rút ra nhiều điều lý thú về nội dung và phương pháp dạy học giải toán có lời văn ở bậc tiểu học. Tôi tự cảm thấy mình được bồi dưỡng thêm lòng kiên trì, nhẫn nại, sự ham muốn, say xưa với nghiên cứu. Tuy nhiên đề tài này của tôi là giai đoạn đầu nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học nên không tránh khỏi những khiếm khuyết. Tôi mong muốn nhận được ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo, của các bạn đồng nghiệp và những ai quan tâm đến vấn đề giải toán có lời văn cho học sinh ở bậc tiểu học nói chung, giải Toán có lời văn ở lớp 5 nói riêng.
MỘT SỐ ĐỀ XUẤT: 
Qua thực tế giảng dạy môn toán ở Trường tiểu học nói chung và lớp 5 nói riêng, tôi thấy người giáo viên phải luôn luôn tìm tòi học hỏi, trau dồi kinh nghiệm để nâng cao trình độ nghiệp vụ.
Từ những kinh nghiệm thực tế trong những năm giảng dạy, để giúp học sinh thích học và giải toán có lời văn, tôi kiến nghị với các nhà soạn sách giáo khoa hãy lựa chọn, sắp xếp hệ thống các bài tập từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp để các em có thể vận dụng tốt các kiến thức đã học.
Đối với giáo viên, ở mỗi dạng toán cần hướng dẫn học sinh nhận dạng bằng nhiều cách: đọc, nghiên cứu đề, phân tích bằng nhiều phương pháp (Mô hình, sơ đồ đoạn thẳng, suy luận ...) để học sinh dễ hiểu, dễ nắm bài hơn. Không dừng lại ở kết quả ban đầu (giải đúng bài toán) mà nên có yêu cầu cao hơn đối với học sinh.
Ví dụ: Như yêu cầu học sinh ra một đề toán tương tự hoặc tìm nhiều lời giải khác nhau ....
Giáo viên phải luôn đổi mới phương pháp dạy bằng nhiều hình thức như: trò chơi, đố vui ... phù hợp với đối tượng học sinh của mình: "Lấy học sinh để hướng vào hoạt động học,người thầy là người hướng dẫn, tổ chức, trò nhận thức chủ động trong việc giải toán." 
Trong giảng dạy, giáo viên cần chú ý phát triển tư duy, khả năng phân tích, tổng hợp, khả năng suy luận loogic, giúp các em nắm chắc kiến thức cụ thể. Với bài toán có lời văn, đó là cách giải và trình bày lời giải, sử dụng tốt tất cả các phương pháp đã nêu ở trên.
Không dừng lại ở kết quả ban đầu (giải đúng bài toán) mà nên có yêu cầu cao hơn với học sinh. Ví dụ: yêu cầu một học sinh ra một để toán tương tự hoặc tìm nhiều lời giải khác nhau...
Trong khi giải phải yêu cầu học sinh đặt câu hỏi: "Làm phép tính đó để làm gì?", từ đó có hướng giải đúng, chính xác.
Sau mỗi bài toán, học sinh phải biết xem xét lại kết quả của mình làm để giúp các em tự tin hơn khi giải quyết một vấn đề nào đó.
Qua cách dạy đã nêu trên đây, so với các lớp học theo chỉ dẫn của sách giáo khoa và sách giáo viên, tôi nhận thấy học sinh dễ hiểu bài hơn, dễ áp dụng hơn. Qua kết quả học tập của học sinh lớp tôi, các đồng nghiệp trong khối cũng nhận thấy cách hướng dẫn trên hay và có hiệu quả.