Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiêm lớp 8B Trường THCS Thọ Tiến

A. PHẦN MỞ ĐẦU
I- TÊN ĐỀ TÀI: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiêm lớp 8B 
 Trường THCS Thọ Tiến.
II. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Giáo viên chủ nhiệm có một vị trí vô cùng quan trọng trong việc hình thành và phát triển về đạo đức, trí tuệ và các kĩ năng sống của học sinh.
Giáo viên chủ nhiệm nào có tinh thần trách nhiệm cao, tận tâm với học sinh của mình thì chắc chắn sẽ tìm ra được các biện pháp phù hợp làm cho học sinh trở nên chăm ngoan, học giỏi hơn. 
 Sau nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp, tôi luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Liên tục 2 năm qua, lớp 8B tôi chủ nhiệm luôn duy trì sĩ số 100%, chất lượng học tập cũng như hạnh kiểm của học sinh luôn dẫn đầu trong khối và trong toàn trường. Đó là lí do tôi chọn viết sáng kiến kinh nghiệm năm học 2014-2015: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 8B trường THCS Thọ Tiến
III- MỤC ĐÍCH VIẾT SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
 Tôi viết sáng kiến kinh nghiệm này với mong muốn :
 1. Ghi lại những biện pháp mình đã làm để suy ngẫm, để chọn lọc và đúc kết thành kinh nghiệm của bản thân.
 2. Được chia sẻ với đồng nghiệp những việc đã làm và đã thành công trong công tác chủ nhiệm lớp.
 3.Nhận được những lời góp‎ ‎‎ý, nhận xét từ cán bộ quản lí nhà trường, từ các bạn đồng nghiệp, để tôi phát huy những mặt mạnh, điều chỉnh, khắc phục những thiếu sót cho hoàn thiện hơn.
 IV- GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI:
 Đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi chỉ hướng vào công tác chủ nhiệm lớp 8B Trường THCS Thọ Tiến với 3 nội dung cơ bản sau đây:
 1. Xây dựng nề nếp lớp học.
Xây dựng “lớp học thân thiện, học sinh tích cực”.
Hướng dẫn, kiểm tra đôn đốc học sinh tự học ở nhà.
B- PHẦN NỘI DUNG
 I- THỰC TRẠNG BAN ĐẦU:
Năm học 2014-2015, lớp tôi có tổng số 36 học sinh. Trong đó có 14 nữ và 22 nam. Một số em nam có biểu hiện không chịu học, hay nói truyện trong giờ học, hay vi phạm nề nếp của nhà trường, không chịu làm vệ sinh khuôn viên lớp học,như em: Trung Hiếu, Văn Hiếu, Huấn, cương, Việt Anh, Vũ Đức, Thành Long, Xuân Minh.
 II- BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
 Trong sáng kiến kinh nghiệm này, tôi chỉ đi sâu vào 3 nội dung chính sau đây:
 1. Xây dựng nề nếp lớp học.
 2. Xây dựng “lớp học thân thiện, học sinh tích cực”.
Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà.
 1) Xây dựng nề nếp lớp học: 
 a) Nắm thông tin về học sinh, về PHHS
 Mỗi giáo viên chủ nhiệm lớp, muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, muốn đề ra các biện pháp giáo dục học sinh phù hợp, đạt hiệu quả thì trước hết giáo viên phải hiểu học sinh, phải nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng học sinh, về gia đình học sinh đó. Do vậy, ngay từ ngày đầu nhận lớp, khi họp PHHS đầu năm tôi đã yêu cầu PHHS cung cấp số điện thoại của gia đình cho giáo viên chủ nhiệm.
 b) Tổ chức bầu Ban Cán sự lớp: 
 Việc bầu chọn và xây dựng đội ngũ Ban Cán sự lớp là một công việc rất quan trọng mà người giáo viên chủ nhiệm nào cũng cần phải làm ngay sau khi nhận lớp mới. GVCN cùng với tập thể lớp bầu chọn ban cán sự lớp năng động nhiệt tình, có trách nhiệm với lớp sẽ giúp đắc lực cho GVCN trong công tác điều hành lớp.
 c) Phân công nhiệm vụ cụ thể cho Ban Cán sự lớp:
 Sau khi đã bầu chọn được Ban Cán sự của lớp, tôi giao nhiệm vụ cụ thể cho từng em như sau: 
 * Nhiệm vụ của lớp trưởng:
 - Theo dõi, kiểm tra mọi hoạt động của lớp.
 - Điểm danh và ghi sĩ số của lớp vào sổ
 - Giữ trật tự lớp khi không có giáo viên trên lớp.
 - Đề nghị giáo viên tuyên dương, phê bình cá nhân hoặc tập thể tổ, nhóm.
 * Nhiệm vụ của lớp phó học tập: 
 - Tổ chức chữa bài 15 phút đầu giờ; giúp đỡ các bạn học yếu học bài, làm bài.
 - Điều khiển các bạn trao đổi, thảo luận hoặc trả lời câu hỏi trong tiết học khi giáo viên yêu cầu.
 - Theo dõi việc học tập của lớp trong các tiết trên lớp.
 - Làm mọi việc của lớp trưởng khi lớp trưởng vắng mặt hoặc nghỉ học.
 * Nhiệm vụ của lớp phó lao động:
 - Phân công, theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật và chịu trách nhiệm tắt đèn, quạt khi ra về.
 - Phân công các bạn tưới cây, chăm sóc bồn hoa và cây trồng của lớp.
 - Theo dõi, kiểm tra các bạn khi tham gia các buổi lao động do trường, lớp tổ chức.
 - Phối hợp với lớp trưởng, lớp phó học tập giữ trật tự lớp. 
 * Nhiệm vụ của lớp phó văn nghệ:
- Tổ chức hát văn nghệ 15 phút đầu giờ; tập các bài hát mới cho lớp
 * Nhiệm vụ của Tổ trưởng: Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các thành viên trong tổ thực hiện nội quy của lớp học.
 Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp ngày thứ bảy, lớp trưởng, lớp phó, tổ trưởng báo cáo các mặt hoạt động của lớp. Căn cứ vào báo cáo của từng em, tôi nắm được khả năng quản lí lớp của từng em. Và cứ cuối mỗi tháng, tôi tổ chức họp Ban Cán sự lớp 1 lần để tổng kết các mặt làm được của lớp, động viên khen ngợi những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu sót và hướng dẫn các em cách khắc phục. 
 2) Xây dựng “lớp học thân thiện, học sinh tích cực”
Muốn phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” ở mỗi trường đạt hiệu quả thì mỗi giáo viên chủ nhiệm phải tích cực “xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực”. Có nhiều “lớp học thân thiện, học sinh tích cực” thì mới có “trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
 “Xây dựng lớp học thân thiện” là tạo ra môi trường học tập thân thiện, an toàn, gần gũi với học sinh, làm cho học sinh cảm thấy “mỗi ngày đến trường là một niềm vui”. Xây dựng được “lớp học thân thiện” thì sẽ có “học sinh tích cực”. Xây dựng được lớp học thân thiện, học sinh tích cực thì sẽ hạn chế được tỉ lệ học sinh lưu ban, bỏ học, sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
 Công việc “xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực” được tôi tiến hành từng bước như sau: 
 a)Trang trí lớp học sạch- đẹp
 - Trang trí lớp đẹp, hài hòa đảm bảo tính thẩm mĩ và tính giáo dục cao. 
10 YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA MỘT “LỚP HỌC THÂN THIỆN, HỌC SINH TÍCH CỰC”
 1. Không có học sinh chán học, bỏ học và nghỉ học không có lí do.
 2. Lớp học phải được trang trí đẹp, phù hợp, có tính thẩm mĩ và tính giáo dục cao.
 3. Phải sử dụng có hiệu quả và bảo quản tốt các thiết bị, đồ dùng dạy học; sử dụng tiết kiệm điện, nước.
 4. Lớp học phải sạch sẽ trong suốt buổi học, bàn ghế phải ngay ngắn, không có học sinh xả rác bừa bãi. 
 5. Có tập thể bạn học thân thiện: không nói tục, phải luôn hòa nhã với bạn bè và giúp đỡ nhau trong học tập.
 6. Lớp học phải an toàn, không có nguy hiểm, không có tai nạn xảy ra.
 7. Học sinh phải tích cực tham gia các hoạt động tập thể, rèn luyện kĩ năng sống, giữ gìn vệ sinh môi trường, cam kết không vi phạm luật giao thông.
 8. Học sinh học đủ các môn học theo qui định, chất lượng học tập ngày càng được nâng cao và vượt trội so với năm học trước.
 9. Học sinh tích cực tham gia các hoạt động từ thiện như: thăm hỏi bạn khi đau ốm, động viên chia sẻ với những bạn có hoàn cảnh khó khăn, tặng sách cũ cho thư viện trường,
 10. Lớp học là môi trường bình đẳng nam nữ, không phân biệt giàu nghèo, không có hiện tượng học sinh bị phạt, bị kiểm điểm phê bình trước toàn trường.
 b) Xây dựng mối quan hệ thầy- trò và bạn bè trong lớp
 * Xây dựng mối quan hệ thầy- trò:
 Quan hệ thầy – trò là quan hệ phân công - hợp tác. Thầy thiết kế - trò thi công. Thầy làm mẫu, giao việc- trò làm theo mẫu của thầy. Ngay từ đầu, tôi yêu cầu học trò phải cố gắng làm cho đúng. Nếu chưa đúng thì phải làm lại cho đúng mới thôi. Đúng là đúng từ việc làm, nghiêm là nghiêm trong việc làm chứ không phải ở thái độ khắt khe, gay gắt. Quan hệ cơ bản nhất của tôi và học trò là quan hệ hợp tác làm việc: tôi giao việc- học trò làm; tôi hướng dẫn- học trò thực hiện.
 - Khi giao việc, tôi chỉ nói một lần, nhưng chỉ nói khi lớp trật tự. Với cách làm này, tự nhiên thầy sẽ trở nên nói ít, học trò sẽ làm nhiều. Làm việc như thế nào thì đạo đức, y thức sẽ kèm theo như thế ấy. Làm đến nơi đến chốn thì y thức kỉ luật cũng đến nơi đến chốn.
 - Hành vi của giáo viên sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lí cũng như sự hình thành tính cách của trẻ. Vì vậy, khi lên lớp, tôi luôn chú y đến cả cách đi đứng, nói năng, cách ăn mặc, cách cầm sách, chữ viết, thái độ,...để học trò noi theo. Không vì bất cứ lí do gì mà tôi cho phép mình cẩu thả hoặc xuề xòa, qua loa trước mặt học sinh. 
 - Khi có học sinh mắc sai lầm, thiếu sót, tôi luôn cố gắng kiềm chế và tôn trọng học sinh, tìm hiểu cặn kẽ thấu đáo nguyên nhân để có biện pháp giúp đỡ các em sửa chữa. Tôi không bao giờ có những lời nói, cử chỉ xúc phạm các em. 
 Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp, tôi biết rằng có những em học yếu hoặc có hôm không học bài, làm bài nhưng lỗi không phải hoàn toàn là do các em. Có em ham chơi nên quên học bài, có em do bị mất căn bản từ các lớp dưới. Nhưng cũng có em học yếu, hoặc không học bài làm bài là do những điều kiện khách quan. Gia đình của các em đâu phải lúc nào cũng đầm ấm, hạnh phúc; đâu phải em nào cũng may mắn được bố mẹ, ông bà động viên trong mỗi bước học tập.Và có biết bao nhiêu bố mẹ phải lo làm thuê kiếm sống hoặc vì ăn chơi cờ bạc hay ốm đau bệnh hoạn,...nên không ngó ngàng gì đến việc học của con cái, thậm chí các em còn bị mắng chửi, bị đánh đập ... Những sóng gió đó đã tác động đến tâm lí các em, cản trở việc học tập của các em. Nếu như giáo viên không biết được những nguyên nhân đó thì rất dễ nổi giận đùng đùng, rồi la mắng, trừng phạt các em. Điều đó rất bất lợi cho quan hệ thầy- trò sau này. Vì vậy, đứng trước một học sinh quậy phá, hay lơ đãng không học bài, làm bài, tôi không kết án trừng phạt ngay mà bình tĩnh chờ đến hết buổi học gặp riêng các em để hỏi cho rõ nguyên nhân. Lần đầu các em vi phạm, tôi nhẹ nhàng nhắc nhở. Nếu lần thứ hai, các em vẫn tái phạm, tôi sẽ gọi điện hoặc đến nhà tìm hiểu nguyên nhân để có biện pháp giúp đỡ, giáo dục các em.
 * Xây dựng mối quan hệ bạn bè:
 Trong cuộc sống của mỗi con người, ngoài những người thân trong gia đình ra, ai cũng cần có bạn bè để chia sẻ. Học sinh lớp 8B của tôi cũng vậy. Nếu các em có nhiều bạn bè thân thiết trong lớp thì các em sẽ hợp tác vui vẻ với nhau và sẽ giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Em học giỏi sẽ giúp những em học yếu; ngược lại, em học yếu cũng dễ dàng nhờ bạn giúp đỡ mình học tập mà không phải e ngại, xấu hổ (Học thầy không tày học bạn). Là một giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn quan tâm đến vấn đề này. Xây dựng được mối quan hệ bạn bè đoàn kết, gắn bó thì tôi sẽ xây dựng được nề nếp lớp học, tiến tới xây dựng môi trường học tập thân thiện. Từ môi trường học tập thân thiện đó, chất lượng học tập của lớp chắc chắn sẽ được nâng cao. 
 3) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà
 Một học sinh muốn có kết quả học tập tốt ngoài việc tiếp thu những kiến thức ở trên lớp thôi chưa đủ mà việc học bài cũ, chuẩn bị bài mới tại nhà cũng vô cùng quan trọng. Trong khi đó, tôi thấy điều kiện gia đình, không gian sống của học sinh cũng như nhận thức của cả phụ huynh lẫn học sinh chỉ dừng lại ở nhận thức học tại lớp là đủ.Và điều này làm ảnh hưởng rất lớn đến kết quả học tập của các em. Muốn học sinh tự học ở nhà có kết quả thì các em phải có góc học tập và mỗi em phải có phương pháp tự học ở nhà. Về phương pháp học tập, tôi có thể hướng dẫn cho từng em. Nhưng còn góc học tập thì gia đình phải làm cho con em của mình. 
 Để biết được số học sinh có góc học tập hay không, tôi đã cùng Ban đại diện PHHS đi kiểm tra từng gia đình học sinh vào buổi tối để biết điều kiện học tập của từng em, tính đến nay tôi đã đi hết lượt các gia đình để tìm hiểu và có các đề nghị với gia đình về cách bố trí góc học tập, và nếu gia đình nào quá khó khăn thì sẽ có giúp đỡ về vật chất nhất định.
Qua tìm hiểu, tôi biết được lớp tôi có 30 em có góc học tập phù hợp, 6 em có góc học tập nhưng chưa đạt yêu cầu ( chỗ đặt chưa phù hợp; độ rộng, chiều cao của bàn ghế chưa phù hợp với tầm vóc của các em) 
 Đối với những em có góc học tập nhưng chỗ đặt chưa phù hợp, tôi trao đổi với phụ huynh sắp xếp lại vị trí sao cho sáng sủa và thoáng mát về ban ngày, đầy đủ ánh sáng về ban đêm. Tôi hướng dẫn học sinh cách sắp xếp tập vở, đồ dùng học tập ngăn nắp, tiện lợi và trang trí góc học tập cho phù hợp.
 Đối với những em chưa có góc học tập phù hợp, tôi giải thích, động viên để gia đình hiểu rằng góc học tập là nơi để các em học bài, nghiên cứu bài và làm bài tập ở nhà. Có góc học tập sẽ giúp các em hứng thú và có y thức cao hơn trong việc học ở nhà. Ngoài ra, góc học tập còn là nơi để các em rèn luyện tính cẩn thận, ngăn nắp và phát triển óc thẩm mĩ của bản thân. Phụ huynh nên bố chí mua cho con em của mình một cái bàn, một cái nghế và đèn chụp để các em học tập tốt hơn.
 Khi các em đã có góc học tập, tôi yêu cầu mỗi em phải lập thời gian biểu buổi chiều và buổi tối thật cụ thể, phù hợp với tình hình của gia đình và phải được cha mẹ kí xác nhận. Thông qua thời gian biểu, tôi biết được chính xác thời gian học bài ở nhà của từng em. Căn cứ và thời gian học bài ở nhà của từng em, tôi cùng với ban đại diện đi kiểm tra, hướng dẫn các em tự học ở nhà. Việc kiểm tra các em học bài ở nhà được tôi thực hiện đều đặn và duy trì thường xuyên. Vì vậy phụ huynh rất vui và càng quan tâm đến việc học của các em hơn.
III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
 Những biện pháp tôi đã làm cũng đã đem lại kết quả rất khả quan. Từ đầu năm học đến nay lớp tôi được xếp loại A tất cả các tuần học, không có tuần nào xếp loại B, không có học sinh đánh nhau hay vô lế với giáo viên. Kết quả về học tập cũng cao nhất trường. về thi học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh cũng đã đem lại thành tích cho nhà trường ( có 3 học sinh lớp 8B thi đạt giải 3 cấp huyện môn văn hóa lớp 9 và có 1 em thi cấp tỉnh)
 - Không có học sinh bị trách phạt trước toàn trường; học sinh đến trường luôn đảm bảo an toàn cả trong giờ học lẫn giờ chơi; không có học sinh gây gổ đánh nhau trong và ngoài nhà trường, không có học sinh bị tai nạn giao thông.
 - Bàn ghế của lớp luôn được bảo quản tốt, không có tình trạng hư hao, mất mát như những lớp khác. 
 - 100% học sinh lớp đều tích cực tham gia các buổi sinh hoạt tập thể, các hoạt động quyên góp, ủng hộ.
 IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM 
 Theo tôi, muốn trở thành một nhà sư phạm, một giáo viên chủ nhiệm lớp giỏi, khéo léo, tinh tế trong ứng xử và thành công trong việc giáo dục học sinh thì mỗi người giáo viên chủ nhiệm cần phải:
 1.Tìm hiểu để biết được một cách toàn diện, sâu sắc về từng học sinh. Hiểu rõ hoàn cảnh gia đình, đặc điểm tâm lí, tính cách, sở thích, thói quen,...của từng học sinh để có biện pháp giáo dục phù hợp. 
 2. Chú trọng xây dựng và bồi dưỡng Ban Cán sự lớp, huấn luyện để các em trở thành những “người lãnh đạo nhỏ” tài ba. 
 3. Luôn giữ được sự bình tĩnh trước lỗi lầm của học sinh, tìm hiểu cặn kẽ thấu đáo nguyên nhân của mỗi tình huống xảy ra để có cách xử lí đúng đắn, hợp tình, hợp lí; tránh trách nhầm, trách oan học sinh làm các em hoang mang, thiếu niềm tin vào người thầy.
 4. Luôn biết khích lệ biểu dương các em kịp thời. Hãy khen ngợi những ưu điểm sở trường của các em để các em thấy giá trị của mình được nâng cao, có niềm tin và hứng thú học tập hơn. 
 5. Duy trì và sáng tạo trong công tác xây dựng “lớp học thân thiện học sinh tích cực”, làm sao để tất cả các em luôn cảm thấy “mỗi ngày đến trường là một niểm vui. 
 6. Phối hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh; kiên trì vận động phụ huynh tích cực tham gia vào công tác giáo dục học sinh.
C- PHẦN KẾT LUẬN
Người giáo viên chủ nhiệm lớp có một vị trí đặc biệt quan trọng trong việc hình thành nhân cách của học sinh. Vì vậy chỉ có những giáo viên thực sự tâm huyết với nghề, thực sự thương yêu học sinh của mình thì mới có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ.
 Thọ Tiến, ngày 30 tháng 3 năm 2015
 Người viết
 Trịnh Văn Tài