Sáng kiến kinh nghiệm Giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong chiến lược phát triển giáo dục đào tạo ở Ninh Bình

Mở đầu
Hiện nay cuộc cách mạng khoa học - công nghệ tiếp tục phát triển với những bước tiến nhảy vọt, đưa thế giới chuyển từ kỷ nguyên công nghiệp sang kỷ nguyên công nghệ thông tin và kinh tế tri thức. Khoa học công nghệ trở thành động lực cơ bản của sự phát triển kinh tế - xã hội, mà nền tảng của sự phát triển này là giáo dục - đào tạo.
Vì vậy, tất cả các quốc gia, từ những nước đang phát triển đến những nước phát triển đều nhận thức được vai trò và vị trí hàng đầu của giáo dục.
Đảng ta đã sớm nhận thức được tầm quan trọng của sự nghiệp giáo dục - đào tạo. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII (tháng 7-1996) đã xác định: "Cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài".
Đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX (tháng 4-2001) tiếp tục khẳng định: "Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững".
Trong thực tế, từ khi Đảng ta đề ra đường lối đổi mới cho đến nay, sự nghiệp giáo dục - đào tạo đã có nhiều chuyển biến lớn và giành được nhiều kết quả quan trọng. Những thành tựu đạt được đó chính là nhờ sự nỗ lực của toàn Đảng, toàn dân, là sự đóng góp tích cực của nhiều địa phương trong cả nước.
Ninh Bình nằm giao thoa giữa ba vùng: Tây Bắc, Đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ. Với vị trí địa lí như trên đã ảnh hưởng đến giáo dục - đào tạo. Được sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng bộ tỉnh, Ninh Bình đã giành được nhiều thành tựu quan trọng trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, nền giáo dục - đào tạo ở tỉnh Ninh Bình còn gặp nhiều khó khăn. Đó là những khó khăn về cơ sở vật chất, về chất lượng giáo dục, trình độ dân trí, về trình độ đội ngũ giáo viên... Vì thế Đảng bộ tỉnh ninh Bình cần tiếp tục quán triệt, cụ thể hóa quan điểm, đường lối đổi mới về giáo dục - đào tạo của Đảng vào thực tế của địa phương mình nhằm từng bước nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, góp sức cùng cả nước "phấn đấu thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh" mà Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX đã đề ra.
Để đóng góp một phần nhỏ bé của mình vào sự nghiệp giáo dục - đào tạo ở Ninh Bình, tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo ở Ninh Bình" làm sáng kiến kinh nghiệm.
Nội dung
1. Những thành tựu và hạn chế của giáo dục - đào tạo từ năm 2000 đến năm 2010
Được sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Tỉnh ủy, HĐND, UBND cùng với sự nỗ lực, cố gắng của ngành giáo dục và của toàn dân, lĩnh vực giáo dục - đào tạo đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng.
- Ngành đã tiến hành sắp xếp, quy hoạch mạng lưới trường, lớp. Đồng thời với việc quy hoạch mạng lưới trường lớp, ngành đã lựa chọn các chương trình thích hợp cho từng đối tượng, phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện học tập của các em nhỏ. 
- Tăng cường công tác xây dựng, quy hoạch đội ngũ cán bộ quản lý. Ngành đã tiến hành củng cố, tổ chức đội ngũ cán bộ quản lý, hoàn thiện đội ngũ này từ văn phòng Sở đến các phòng giáo dục - đào tạo, các trường học của tất cả các cấp học, ngành học. Quán triệt quy trình về công tác cán bộ, hàng năm ngành đều có sự đầu tư xem xét, kiểm tra, đánh giá chất lượng cán bộ quản lý các cấp. Từ đó có cơ sở để đề bạt, bổ nhiệm và miễn nhiệm cán bộ làm công tác quản lý theo phương châm "đúng người, đúng việc", ngành đã khắc phục nhiều khó khăn, kiện toàn tổ chức các cơ sở giáo dục, đồng thời tham mưu cho lãnh đạo, phối hợp chặt chẽ với UBND các huyện, thị xã trong việc quy hoạch cán bộ quản lý. 
- Không ngừng đào tạo và đào tạo lại, bồi dưỡng thường xuyên theo chu kỳ và tự bồi dưỡng để xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đảm bảo chuẩn hóa về chất lượng.
Cùng với việc đào tạo, đào tạo lại, ngành đã chú trọng việc nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tổ chức cho hầu hết giáo viên các ngành học, bậc học được tham gia chương trình bồi dưỡng theo quy định của Bộ Giáo dục - Đào tạo.
Với các biện pháp trên ngành đã từng bước ổn định về số lượng giáo viên, nâng cao trình độ đội ngũ và đó chính là nhân tố tác động trực tiếp đến việc nâng cao chất lượng giáo dục và hiệu quả đào tạo của ngành. 
- Chất lượng giáo dục - đào tạo ổn định, một số mặt có tiến bộ, nhất là chất lượng giáo dục "mũi nhọn".
Cùng với việc xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, ngành giáo dục đặc biệt chú ý đến việc nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo. Từ chỗ chất lượng giáo dục của các ngành học còn nhiều hạn chế, ngành đã từng bước khắc phục và nâng cao dần qua từng năm học. Chất lượng đại trà được giữ vững và có nhiều chuyển biến tích cực. Điều này đã khẳng định nội lực to lớn của đội ngũ giáo viên và các em học sinh dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Tỉnh ủy, sự chỉ đạo chặt chẽ, nghiêm túc của ngành.
- Các tổ chức đảng trong trường học được xây dựng và được tăng cường củng cố.
Được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng từ tỉnh đến cơ sở, sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành và cấp ủy các cấp đã tạo nên sự thống nhất cao về việc xây dựng tổ chức Đảng trong trường học. Bởi vậy, số lượng đảng viên và chi bộ Đảng được phát triển mạnh trong toàn ngành. Đặc biệt một số trường THPT đã tiến hành theo dõi và kết nạp Đảng cho các em học sinh có thành tích cao trong học tập và tu dưỡng, rèn luyện đạo đức.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu to lớn trên nghành giáo dục - đào tạo cũng còn nhiều mặt yếu kém, hạn chế cần tiếp tục được tháo gỡ, khắc phục:
- Chất lượng dạy và học trong các nhà trường nhìn chung mới chỉ đạt ở trình độ trung bình. Tỷ lệ học sinh yếu kém, lưu ban ở tiểu học cần phải được khắc phục, nhất là ở vùng cao đặc biệt khó khăn. Yếu tố có tính quyết định đến chất lượng giáo dục chính là đội ngũ giáo viên. Chất lượng đội ngũ giáo viên còn nhiều hạn chế, tỷ lệ giáo viên giỏi của các cấp học, ngành học còn ít.
- Cơ sở vật chất phục vụ dạy và học còn thiếu thốn:
Mặc dù đã được đầu tư nhưng hầu hết các trường học còn gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, đặc biệt trang thiết bị, đồ dùng dạy học còn thiếu thốn, không đáp ứng yêu cầu của chuyên môn, do đó ảnh hưởng nhiều đến chất lượng giáo dục - đào tạo. Vấn đề quy hoạch đất, cấp đất cho xây dựng nhà trường, nhà ở giáo viên đạt chuẩn quốc gia vẫn còn nan giải, cần phải dứt điểm sớm.
- Đội ngũ cán bộ quản lý còn nhiều bất cập:
Tuy đã có sự cải tiến, đổi mới nhưng một bộ phận nhỏ đội ngũ cán bộ quản lý và công tác quản lý còn những bất cập về trình độ đào tạo, trình độ lý luận, năng lực và kinh nghiệm quản lý.
Do vậy, ngành giáo dục cần tăng cường bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ kế cận và thay thế số cán bộ không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
- Công tác xây dựng Đảng trong các trường học còn chậm, vai trò lãnh đạo của nhiều chi bộ Đảng trong nhà trường chưa được phát huy.
Sự chỉ đạo, sự phối hợp của cấp ủy địa phương với một số trường có nơi, có lúc chưa được đúng mức, chưa làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng trong đội ngũ cán bộ, giáo viên, công nhân viên chức nên đã có biểu hiện mất đoàn kết nội bộ; một số cán bộ quản lý ở trường học còn thiếu gương mẫu trong công tác, lãnh đạo đơn vị chưa tốt, có tư tưởng cá nhân... làm ảnh hưởng đến vai trò lãnh đạo và uy tín của người đảng viên trong nhà trường.
2. Giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo ở Ninh Bình
Tiếp tục thực hiện đường lối đổi mới, sau 10 năm (2000 - 2010) sự nghiệp giáo dục - đào tạo tỉnh Ninh Bình đã có những thành tựu và hạn chế nhất định. Từ thực trạng đó, đề nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo cần thực hiện một số giải pháp trong việc lãnh đạo công tác giáo dục - đào tạo ở địa phương.
Một là: Tăng cường nhận thức đúng đắn của các cấp lãnh đạo, các tổ chức đoàn thể và các tầng lớp nhân dân về giáo dục - đào tạo.
Đây là yếu tố cơ bản nhất, thiết yếu nhất và đã tác động đến việc tạo ra những kết quả quan trọng khác của sự nghiệp giáo dục - đào tạo. Vì có nhận thức đúng thì khâu thực hiện mới đạt hiệu quả cao. Từ nhận thức đúng đắn và quán triệt sâu sắc đường lối phát triển giáo dục - đào tạo của Trung ương Đảng, Đảng bộ tỉnh Ninh Bình đã vận dụng cụ thể, triệt để và sáng tạo vào hoàn cảnh thực tế của địa phương. Đặc biệt công tác tuyên truyền, giáo dục đã thực sự đưa Nghị quyết của Trung ương và địa phương đến các tổ chức chính trị, kinh tế, xã hội, các lực lượng vũ trang, trong quần chúng nhân dân, nhất là trong phụ huynh học sinh, giáo viên và học sinh các ngành học, cấp học. Từ đó, mọi người dân đều ý thức sâu sắc về vai trò cực kỳ quan trọng của sự nghiệp giáo dục - đào tạo đối với đất nước nói chung và sự phát triển của địa phương nói riêng. Bởi vậy ngành giáo dục - đào tạo của tỉnh đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của các tổ chức đoàn thể và quần chúng nhân dân, tạo điều kiện cho giáo dục - đào tạo từng bước được phát triển.
Hai là: Đảng bộ tỉnh lãnh đạo thực hiện kịp thời những chủ trương đổi mới của Đảng và Nhà nước đối với giáo dục - đào tạo.
Trên cơ sở quán triệt những quan điểm đổi mới cơ bản của Đảng về chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo và căn cứ vào tình hình thực tế của tỉnh Ninh Bình, Đảng bộ tỉnh phải triển khai kịp thời bằng sự vận dụng cụ thể, sáng tạo, phù hợp với điều kiện của địa phương. Đó là quá trình vận dụng thực hiện các Nghị quyết Đại hội VII, VIII, IX, X của Đảng, Nghị quyết Trung ương 4 (khóa VII), Nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII) và một số Chỉ thị, Nghị quyết khác có liên quan. Trong các kỳ Đại hội của Đảng bộ tỉnh, giáo dục - đào tạo phải được coi là một trong những nội dung mang tính chất chiến lược của các chương trình phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. 
Đặc biệt Ninh Bình là tỉnh đang tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá nên để thực hiện tốt chính sách của Đảng và Nhà nước về giáo dục - đào tạo, đòi hỏi Đảng bộ tỉnh phải có những quyết sách kịp thời, sát hợp với thực tế và đáp ứng được ý nguyện của người dân. Đảng bộ tỉnh đã phải có những biện pháp chỉ đạo, phối hợp kịp thời với Tỉnh ủy, UBND tỉnh để cùng chăm lo cho sự nghiệp giáo dục. Từ đó mới phát huy được sức mạnh tại chỗ, huy động được sức người, sức của của nhân dân trong sự nghiệp giáo dục - đào tạo.
Ba là: Các cấp ủy Đảng huy động sự đóng góp tích cực của quần chúng nhân dân đối với giáo dục - đào tạo.
Dưới sự lãnh đạo đúng đắn, chỉ đạo sát sao của các cấp ủy Đảng, chính quyền, Ninh Bình sẽ thực hiện tốt chủ trương xã hội hóa sự nghiệp giáo dục, tạo ra bước chuyển biến rất lớn trong việc huy động toàn Đảng, toàn dân tham gia phát triển sự nghiệp giáo dục của tỉnh nhà.
Đảng bộ tỉnh phải luôn chú trọng công tác tuyên truyền vận động quần chúng cùng chăm lo đến sự nghiệp giáo dục. Trước hết phải tuyên truyền, giác ngộ đến từng người dân, nhất là đối với các bậc phụ huynh học sinh nhằm giúp họ nhận thức được vị trí, vai trò vô cùng quan trọng của sự nghiệp giáo dục: "Giáo dục cho mọi người - mọi người hưởng quyền lợi của giáo dục mang lại". Đặc biệt là giúp cho nhân dân thấy rõ tác dụng của việc học chữ với vấn đề đưa khoa học công nghệ vào sản xuất, chuyển biến cơ cấu cây trồng, con giống tạo ra năng suất cao góp phần thiết thực vào công cuộc xóa đói giảm nghèo. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, vận động ngành giáo dục sẽ nhận được sự đóng góp tích cực của quần chúng nhân dân trên nhiều phương diện; từ việc đóng góp ngày công, nguyên vật liệu đến việc cưu mang đùm bọc giúp đỡ các thầy, cô giáo, phối hợp với nhà trường cùng giáo dục học sinh, đóng góp kinh phí hỗ trợ cho ngành giáo dục...
Bên cạnh việc phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân, ngành giáo dục cũng nhận được sự ủng hộ và phối, kết hợp chặt chẽ của các ban, ngành, đoàn thể và các tổ chức xã hội. Từ đó tạo được động lực phát triển cho sự nghiệp giáo dục - đào tạo.
Bốn là: Sự nỗ lực của ngành giáo dục - đào tạo.
Trong quá trình phát triển sự nghiệp giáo dục - đào tạo, Tỉnh ủy Ninh Bình đã rất chú trọng đến việc xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên, bởi vì đây là nhân tố quan trọng nhất có vai trò quyết định trực tiếp đến chất lượng dạy và học của nhà trường.
Được sự quan tâm, chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh, ngành giáo dục - đào tạo phải có sự nỗ lực vượt bậc tự vươn lên khẳng định mình. Đội ngũ cán bộ quản lý các cấp từ sở, phòng giáo dục đến các trường học không ngừng được củng cố và tăng cường. Việc bồi dưỡng và tự bồi dưỡng là nhiệm vụ đặt ra thường xuyên đối với cán bộ quản lý giáo dục. Qua thực tế cho thấy ở địa phương nào, đơn vị nào do những cán bộ quản lý có năng lực, có phẩm chất đạo đức, toàn tâm toàn ý với giáo dục phụ trách thì nơi đó công tác giáo dục được phát triển mạnh. Nhận thức sâu sắc vấn đề này, ngành giáo dục phải đẩy mạnh xúc tiến việc nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đồng thời tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đặc biệt coi trọng giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm cho mỗi cán bộ quản lý phải là một tấm gương sáng về phẩm chất đạo đức, vững vàng về trình độ chuyên môn để cho cán bộ, giáo viên, học sinh, sinh viên noi theo. Đồng thời ngành phải không ngừng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ quản lý trước tập thể, trước nhân dân. Ngành tăng cường chủ động tham mưu, đề xuất với các cấp ủy, chính quyền về các hoạt động xây dựng và phát triển sự nghiệp giáo dục. Ngoài ra ngành còn phải thường xuyên tạo điều kiện để cán bộ quản lý được đi học, trao đổi kinh nghiệm với các đơn vị giáo dục trong tỉnh và ngoài tỉnh nhằm tích luỹ thêm kinh nghiệm và năng lực quản lý.
Cùng với việc tăng cường đội ngũ cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên của ngành phải có sự cố gắng lớn trong học tập, bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ để thích ứng với sự đổi mới về đối tượng giáo dục, chương trình và phương pháp giáo dục. Trên cơ sở nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của giáo dục trong thời kỳ đổi mới đội ngũ giáo viên các ngành học, bậc học trong tỉnh tự giác vượt qua mọi hoàn cảnh khó khăn, gian khổ để tham gia các lớp bồi dưỡng, chuẩn hóa, các hệ đào tạo đại học, cao học... 
Năm là: Tiếp nhận và sử dụng hợp lý sự hỗ trợ đầu tư của các tổ chức quốc tế cho giáo dục địa phương.
Để có đầy đủ cơ sở vật chất kỹ thuật và trang thiết bị đáp ứng nhu cầu dạy và học, Tỉnh ủy phải có sự chỉ đạo nhằm tăng cường các nguồn lực cho giáo dục - đào tạo. Cùng với ngân sách Nhà nước, ngành giáo dục phải tăng cường huy động tương đối tốt nguồn ngân sách của địa phương và nguồn đóng góp của nhân dân. Đồng thời ngành phải luôn tranh thủ và sử dụng có hiệu quả sự hỗ trợ đầu tư của quốc tế cho giáo dục - đào tạo địa phương. Bằng nguồn vốn các chương trình mục tiêu của Bộ cấp hàng năm, các dự án đầu tư của quốc tế thông qua Bộ Giáo dục - Đào tạo và các cơ quan Trung ương sẽ thực sự góp phần thúc đẩy sự nghiệp giáo dục của tỉnh Ninh Bình. 
Kết luận
Trong những năm qua giáo dục ở diện đại trà đã ổn định, chất lượng giáo dục mũi nhọn có nhiều bước tiến mới; công tác phổ cập giáo dục được đẩy mạnh. Mặc dù giáo dục - đào tạo ở Ninh Bình đã đạt được nhiều thành tích đáng kể song nhìn chung chất lượng giáo dục toàn diện còn thấp, chưa đáp ứng kịp yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nói riêng và công cuộc đổi mới đất nước nói chung. Trong đội ngũ giáo viên, có một số chậm đổi mới phương pháp dạy học do đó chất lượng và hiệu quả giáo dục chưa cao, trình độ chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm của giáo viên ở các vùng trong tỉnh còn chênh lệch lớn. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dù đã được quan tâm đầu tư song chưa đồng bộ, thiếu tính toàn diện.
Để phát huy những thành quả đạt được và khắc phục những hạn chế trong giai đoạn mới Đảng bộ tỉnh cần thực hiện đồng bộ các giải pháp với mục tiêu cơ bản là: Phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo; tập trung vào việc nâng cao dân trí, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; củng cố và duy trì kết quả phổ cập giáo dục tiểu học- chống mù chữ; đẩy mạnh phổ cập giáo dục, mở rộng giáo dục phổ thông; thực hiện đổi mới chương trình sách giáo khoa ở tất cả các bậc học; xây dựng trường chuẩn quốc gia; chăm lo đào tạo đội ngũ chuyên môn, quản lý, chuyên gia kỹ thuật, đội ngũ công nhân có tay nghề cao, mở rộng hình thức đào tạo nghề, dạy nghề phổ thông... nhằm từng bước khắc phục những hạn chế, thiếu sót và tiếp tục thúc đẩy sự nghiệp giáo dục - đào tạo phát triển đáp ứng nhu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.