Kinh nghiệm dạy Toán theo mô hình trường học mới cho học sinh lớp 5

 được biết mục tiêu của bài học, biết mình cần đạt được điều gì sau bài học. Như vậy, sẽ kích thích học sinh học tập mạnh dạn hơn, tư duy chủ động, sáng tạo hơn. Cách viết sách mới giúp học sinh tự học dễ dàng hơn, hiểu bài đơn giản hơn so với sách cũ trừu tượng. Có thể nói sách giáo khoa cũ là sách dành cho giáo viên giảng dạy còn để tự học sinh làm việc là rất khó. Với hình thức dạy học mới giáo viên không phải nặng về kế hoạch bài học nhưng nếu không tìm hiểu bài trước khi lên lớp thì có thể gặp nhiều tình huống khó xử nếu kiến thức không vững bởi môn Toán lớp 5 không dễ, có rất nhiều bài Toán trìu tượng. Trong quá trình dạy học môn Toán theo chương trình mô hình trường học mới, nếu giáo viên không quan sát rộng, không chú ý đến những học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức – kĩ năng, không chuẩn bị đồ dùng chu đáo thì hiệu quả tiết học rất thấp, học sinh chưa đạt chuẩn sẽ rất bị lệ thuộc vào học sinh vượt trội dẫn đến hiệu quả tiết học thấp.
3.2. Hình thức tổ chức dạy môn Toán
	Cũng giống hình thức tổ chức dạy học các môn khác đặc trưng dễ nhận biết đầu tiên là việc sắp xếp chỗ ngồi. Học sinh được bố trí ngồi theo nhóm tùy vào điều kiện lớp học rộng hẹp, số lượng học sinh nhiều hay ít mà sắp xếp học sinh ngồi theo nhóm 4 người hoặc nhóm 6 người, không nên sắp xếp nhóm có 3 người hay 5 người. Một nhóm cũng không nên sắp xếp quá 6 người. 
Trong lớp nếu trình độ của học sinh tương đối đồng đều nhau thì ta nên xếp theo nhóm ngẫu nhiên khi đó các thành viên trong nhóm có điều kiện học tập giúp đỡ nhau hoàn thành bài học tốt hơn, tinh thần thi đua trong nhóm sẽ được khơi dậy. Học sinh nhận thức nhanh hơn có thể giúp đỡ bạn nhận thức chậm hơn tiến trình tiết học diễn ra nhanh hơn. Khi đó giáo viên có thời gian để mở rộng, khắc sâu kiến thức cho cả lớp.
Lớp học có trình độ học sinh không đồng đều tùy thuộc vào mục đích dạy học của mỗi giáo viên có thể sắp xếp nhóm theo trình độ. Tức là nhóm học sinh nhận thức nhanh ngồi với nhau, nhóm học sinh nhận thức chậm hơn ngồi với nhau. Nhóm học sinh nhận thức nhanh có thể tự trải nghiệm chiếm lĩnh kiến thức nhanh hơn có thời gian để nâng cao kiến thức, giải Toán nâng cao. Nhóm học sinh nhận thức chậm hơn được làm việc với nhau sẽ không còn sự ỷ lại, học sinh tự giác học tập hơn thi đua nhau cùng tiến bộ và được giáo viên hỗ trợ nhiều hơn thì nhóm học sinh này sẽ nhận thức kịp với tiến độ chương trình, đạt được mục tiêu của bài học. Với cách tổ chức này tôi thường tổ chức vào buổi học thứ hai hoặc vào những buổi học nâng cao năng lực học sinh.
Lớp học được chia nhóm ra thành đối tượng học sinh vượt trội và học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng được ngồi cùng nhau những nhóm học sinh này dễ giải thích thảo luận với nhau, ít mặc cảm từ đó giúp quá trình học tập đạt hiệu quả hơn. Với cách chia nhóm này tôi cũng thường sử dụng vào buổi học chính.
Có nhiều cách tổ chức lớp học nhưng để hiệu quả thì có 3 cách tổ chức lớp học như trên thì sẽ thuận lợi trong việc học môn Toán theo mô hình trường học mới hiện nay.
Trong quá trình tổ chức như vậy vai trò của giáo viên hết sức quan trọng tiết học có thành công hay không chính là khâu tổ chức của giáo viên. Giáo viên là người gợi động cơ, tạo hứng thú, cho học sinh trải nghiệm dựa vào vốn kiến thức sẵn có của học sinh trước tiết học mới. Giáo viên là người hướng dẫn giúp đỡ học sinh khi học sinh gặp khó khăn. Động viên khuyến khích các em làm các em tự tin vào bản thân, phát huy được hết năng lực, sở trường của mình. Người giáo viên đóng vai trò là người đánh giá chính quá trình chiếm lĩnh kiến thức, định hướng cho các em đến đáp án tối ưu nhất. Đồng thời cũng là người chốt lại kiến thức cơ bản của bài học để các em không xa rời mục tiêu của bài.
Để giúp đỡ được học sinh kịp thời trong tiết học thì vị trí đứng của giáo viên cũng rất quan trọng. Giáo viên cần chọn vị trí phù hợp sao cho vừa giúp đỡ được nhóm này đồng thời vẫn quan sát được nhóm khác hoạt động, tránh tình trạng trong khi giáo viên đi giúp đỡ nhóm này thì nhóm khác không hoạt động hoặc hoạt động xong rồi ngồi chơi, giáo viên cần phát hiện và kịp thời cho học sinh chuyển sang hoạt động khác. Theo tôi các nhóm cần được bố trí sao cho giáo viên có thể đi lại thuận tiện xung quanh và các học sinh nhận thức chậm sẽ được bố trí ngồi ngoài để giáo viên thuận tiện giúp đỡ và quan sát.
Đây là sơ đồ tổ chức lớp học 30 học sinh mỗi nhóm 6 học sinh được minh hoạ khi thảo luận nhóm cặp( nhóm đôi)
 3.3. Cách thức tiếp nhận thông tin
	Để quá trình tiếp nhận thông tin, chiếm lĩnh kiến thức đạt hiệu quả cần thực hiện theo quy trình sau :
	+ Gợi động cơ, tạo hứng thú. 
+ Hiểu được mục tiêu của bài học . 
+ Tổ chức cho học sinh trải nghiệm. 
+ Phân tích, khám phá, rút ra kiến thức mới.
+ Thực hành. 
+ Vận dụng.
	- Gợi động cơ, tạo hứng thú: Khới dạy hứng thú của học sinh về chủ đề của bài học; học sinh cảm thấy gần gũi với mình; tạo sự tò mò thích thú: có thể đặt câu hỏi; đặt một tình huống; đố vui
	- Hiểu được mục tiêu bài học: Cho học sinh biết được đích cần phải đến của bài học, tiết học. Không chỉ là việc đọc mục tiêu học sinh phải hiểu rõ từng chữ, từng từ của mục tiêu từ đó học sinh sẽ hoạt động hiệu quả đúng hướng.
	- Tổ chức cho học sinh trải nghiệm : Huy động vốn kiến thức của học sinh, học sinh trải qua tình huống có vấn đề trong đó chứa đựng những nội dung kiến thức mới.
	- Phân tích, khám phá, rút ra kiến thức mới : Dùng những câu hỏi gợi mở, câu hỏi phân tích, đánh giá để giúp học sinh rút ra bài học. Có thể dùng hình thức thảo luận nhóm cặp đôi, nhóm  kích thích trí tò mò sự ham thích tìm tòi, khám phá phát hiện của học sinh.
	- Thực hành : Cho học sinh vận dụng những kiến thức vừa học để làm những bài tập cơ bản. Giáo viên quan sát giúp đỡ học sinh nhận ra khó khăn của mình, nhấn mạnh lại quy tắc, thao tác, cách thực hiện. Đồng thời giáo viên tiếp tục ra các bài tập khó hơn phù hợp với khả năng của học sinh, tiếp tục giúp các em giải quyết khó khăn bằng cách liên hệ với kiến thức cơ bản. Có thể giao bài cho cá nhân, hoặc theo nhóm
- Vận dụng : Giáo viên cần giúp học sinh thấy được ý nghĩa thực tế của Toán học từ đó khắc sâu kiến thức. Khuyến khích học sinh diễn đạt theo ngôn ngữ cách hiểu của chính các em. Khuyến khích học sinh tập phát biểu, diễn đạt có lí lẽ, có lập luận logic.
	Lưu ý: Trong quá trình giảng dạy để đạt hiệu quả cần vận dụng linh hoạt, mềm dẻo không phải hoàn cảnh nào cũng vận dụng đầy đủ các bước trên.
	Cơ bản trong mọi tình huống giáo viên cần chuẩn bị kiến thức, nhiệt tình với học sinh, nghiêm túc trong dạy học, luôn động viên khuyến khích kịp thời, cần chú ý quan tâm đến học sinh nhận thức chậm.	
3.4. Cách ghi nhớ kiến thức 
	Ghi nhớ kiến thức rất quan trọng bởi trong môn Toán kiến thức của bài sau thường liên quan đến kiến thức bài trước. Không nhớ được kiến thức bài trước học sinh không thể vận dụng vào hoạt động bài sau. Đặc biệt mô hình trường học mới chủ yếu là học sinh tự khám phá, chiếm lĩnh kiến thức. Để ghi nhớ hiệu quả cần làm như sau :
Việc học Toán phải chú trọng vào tư duy phân tích hơn là học thuộc lòng đơn thuần. 
Ví dụ : Ghi nhớ cách đổi 1m2 = 100 dm2
Cho hs hiểu 1m2 là diện tích hình vuông có cạnh 1m, mà 1m = 10dm. Diện tích hình vuông có cạnh 1m bằng diện tích hình vuông cạnh 10dm. 
Diện tích hình vuông cạnh 10dm là: 10 x 10 = 100dm2 
Vậy 1m2 = 100 dm2
	Tạo ấn tượng sẽ làm cho học sinh nhớ lâu
	Ví dụ : Ghi nhớ được thứ tự của bảng đơn vị đo độ dài.
Km hm dam m dm cm m
	Đây là 1 dãy kĩ tự mà học sinh không nhớ được thứ tự các đơn vị dẫn đến tình trạng không thể đổi được đơn vị đo. Vậy cần tạo cho học sinh 1 ấn tượng về bảng đơn vị đo độ dài. Có thể làm như sau: 
Từ: Km hm dam m dm cm m
Trở thành: Không học để mà đi chăn mèo
Km
hm
dam
m
dm
cm
m
Không
học
để
mà
đi
chăn
mèo
Tức là gắn chữ cái đầu của mỗi đơn vị với 1 từ và tạo thành một câu ấn tượng. Câu này đọc thì vô lý nhưng học sinh rất ấn tượng vì vậy chắc chắn học sinh sẽ không bao giờ quên bảng đơn vị đo độ dài và sẽ không bị nhầm lẫn khi đổi.
	Và một cách ghi nhớ nữa là dựa vào sơ đồ tư duy của bộ não: sơ đồ này giống như một cái cây có 1 gốc và nhiều cành nhánh, mỗi cành nhánh là một mảng kiến thức, công thức giúp học sinh hệ thống lại kiến thức theo cách lôgic.
	Trên đây là ví dụ về sơ đồ tư duy tùy vào bài cụ thể mà có các sơ đồ khác nhau. Cũng có thể dùng sơ đồ tư duy để chốt lại kiến thức bài học. 
4. 4.Thực nghiếm sư phạm
	Bài minh họa cho sáng kiến kinh nghiệm“ Kinh nghiệm dạy Toán theo mô hình trường học mới cho học sinh lớp 5 ”
* 1. Ví dụ 1
Bài 37: NHÂN MỘT SỐ THẬP PHÂN VỚI MỘT SỐ THẬP PHÂN
 	Mục tiêu
Cho học sinh đọc mục tiêu bài học, nhắc lại với bạn về những việc mình cần đạt được sau bài học.
A. Hoạt động cơ bản
1. Học sinh làm việc theo nhóm khám phá cách nhân hai số thập phân.
Học sinh cùng bạn cùng đọc kĩ bài Toán
Hoạt động 1. Làm việc nhóm
a) Một mảnh vườn hình chữ nhật có chiều dài là 9,8m, chiều rộng là 5,3m. Tính diện tích mảnh vườn đó.
b) Em hỏi để bạn trả lời
 Để tính diện tích mảnh vườn đó ta làm thế nào? Thực hiện phép tính gì?
c) Em và bạn cùng đọc rồi giải thích cho nhau nghe dung sau:
Để tính 9,8 5,3 = ?, thông thường ta đặt tính rồi làm như sau :
 9,8
 x 5,3
 2 9 4
 4 9 0
 5 1,9 4
Thực hiện phép nhân như nhân các số tự nhiên.
Hai thừa số có tất cả hai chữ số ở phần thập phân, ta dùng dấu phẩy tách ở tích ra hai chữ số kể từ phải sang trái.
 d) Đặt tính rồi tính : 25,8 x1,4
	Giáo viên quan sát, giúp đỡ học sinh làm, chốt kiến thức trong nhóm cần lưu ý lại cách nhân hai số thập phân. Đó là nhân giống như nhân các số tự nhiên, đếm xem có tất cả bao nhiêu chữ số ở đằng sau dấu phẩy của hai thừa số thì tích sẽ có bấy nhiêu chứ số đằng sau dấu phẩy. Bởi nhiều học sinh sẽ không hiểu hết nghĩa của phần đọc thông tin.
	Hoạt động 2. Làm việc cả lớp	
	a) Làm việc cá nhân nêu cách đặt tính và thực hiện phép tính 8,74 x 6,9
Đổi vở trao đổi với bạn. 
	b) Em và bạn đọc rồi giải thích cho nhau nghe nội dung cách nhân hai số thập phân. 
	Giáo viên thực hiện giảng trên lớp vì đây là phần kiến thức trọng tâm học sinh cần hiểu rõ cách làm thế nào, đặt dấu phẩy ở đâu. “ Thực hiện nhân như nhân hai số tự nhiên, hai thừa số có tất cả ba chữ số ở hàng thập phân thì tích cũng có ba chữ số ở hàng thập phân. Dùng dấu phẩy tách tích ra ba chữ số kể từ phải sang trái. Vừa nói giáo viên vừa chỉ trên bảng để tạo hình ảnh trực quan.
	c) Học sinh thực hiện đặt tính rồi tính : 16,25 x 6,7
	Thống nhất kết quả đúng, hướng dẫn bạn còn gặp khó khăn.
	Hoạt động 3. Làm việc cặp đôi ( Khắc sâu kiến thức) 
	Làm việc cặp đôi cùng bạn đọc nội dung quy tắc cách nhân một số thập phân với một số thập phân, nói với bạn cách nhân một số thập phân với một số thập phân, lấy ví dụ minh họa.
	B. Hoạt động thực hành
	Hoạt động cặp đôi
	Hoạt động 1. Đặt tính rồi tính
	Học sinh làm việc cá nhân, sau đó từng cặp đổi vở chữa bài cho nhau
	a) 25,8 x 1,5 b) 16,25 x 6,7 c) 0,24 x 4,7 d) 7,826 x 4,5	
	Hoạt động 2 Hình thức tổ chức như HĐ 1, giáo viên quan sát, kiểm tra các nhóm làm việc, hoặc trợ giúp nhóm, học sinh còn lúng túng. 
Tính rồi so sánh giá trị của a x b và b x a 
a
b
a x b
b x a
2,36
4,2
3,05
2,7
	b) Em và bạn đọc rồi giải thích cho nhau nghe nội dung :
c) Em vận dụng viết ngay kêt quả tính:
 4,34 x 3,6 = 15,624 9,04 x 16 = 144,64
 3,6 x 4,34 = ............. 16 x 9,04 = ..............
Hoạt động 3. Thực hiện lần lượt các hoạt động sau.
a) Đặt tính rồi tính :
Các em hoạt động cá nhân, so sánh kết quả
142,57 x 0,1 531,75 x 0,01
b) Học sinh đọc theo cặp rồi giải thích cho nhau nghe nội dung :
Giải thích cho bạn tại sao khi nhân một số thập phân với 0,1 ; 0,01 ; 0,001... ta không cần đặt tính mà chỉ việc dịch chuyển dấu phẩy sang bên trái một, hai, ba,.. chữ số.
Giáo viên quan sát, giúp đỡ. Khắc sâu lại kiến thức trong nhóm, có thể giải thích thêm nếu học sinh chưa hiểu.
c) Tính nhẩm.
Học sinh làm việc cá nhân đổi vở kiểm tra nhau.
Hoạt động 4. Viết các số đo dưới dạng số đo có đơn vị là ki-lô-mét vuông
Học sinh thực hiện cá nhân, làm xong báo cáo nhóm trưởng, nhóm trưởng kiểm tra.
Hoạt động 5, 6. Giải các bài toán sau :
Học sinh làm bài, đổi vở chữa bài cho nhau.
Đây là 2 bài Toán có lời văn nếu trong lớp có nhiều học sinh gặp khó khăn chưa làm được. Ta sẽ chuyển sang hoạt động lớp để đảm bảo học sinh kịp tiến độ chương trình. Nhưng vẫn đảm bảo tính tích cực lấy học sinh làm trung tâm.
Học sinh báo kết quả những việc em đã làm.
Giáo viên có thể dùng sơ đồ tư duy như sau để củng cố lại kiến thức cho học sinh.
C. Hoạt động ứng dụng
Các em đọc yêu cầu hoạt động ứng dụng, yêu cầu các em về nhà đo thực tế rồi tính diện tích của nền căn phòng, chia sẻ với người thân.
Giáo viên nhận xét và ghi nhận kết quả học tập của học sinh vào vở hay lời nhận xét trực tiếp.
	Với bài học trên học sinh đã được làm việc theo đúng quy trình, trong bất cứ hoạt động nào học đều được làm việc cá nhân trước khi hoạt động cặp đôi, hoạt động nhóm, hoạt động cả lớp. Học sinh được được khắc sâu kiến thức qua sơ đồ tư duy hoặc cũng có thể giáo viên gợi ý để học sinh tự vẽ sơ đồ kiến thức, như vậy học sinh càng nhớ lâu hơn.
5.4. Kết quả đạt được 
	Sau khi kiểm nghiệm kết quả đạt được dạy môn Toán theo mô hình trường học mới.
Với các đặc điểm đã nêu trên, ta thấy lớp học theo mô hình mới đã có sự thay đổi căn bản về phương pháp và hình thức tổ chức lớp học so với kiểu truyền thống. Từ chỗ giáo viên phần lớn mang tính giảng giải, truyền thụ sang vai trò tổ chức, hướng dẫn các hoạt động để học sinh tìm đến kiến thức bài học. Học sinh từ nghe, làm thụ động thật sự chuyển sang tự học, nghiên cứu tìm ra kiến thức bài học theo nhóm; nhóm luôn hỗ trợ lẫn nhau, với phương pháp chủ đạo là phương pháp dạy học hợp tác nhóm.
 Việc nhận xét quá trình làm việc của nhóm trưởng cũng không nên qua loa, đại khái. Càng đưa ra nhận định cụ thể càng giúp học sinh tích lũy nhiều kinh nghiệm cho những lần làm việc sau. Những tiêu chí nhận xét cần thiết phải có:
- Sự phân công trong nhóm.
- Tinh thần thái độ làm việc của các thành viên trong quá trình thảo luận.
- Kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao.
- Kĩ năng trình bày kết quả hoặc giải thích chất vấn trước lớp.
 - Giáo viên đã nhận thức được những ích lợi của dạy học môn Toán: Giáo viên đã thấy rõ tác dụng của nhóm trưởng trong việc phát huy tính tích cực, chủ động, tăng cường sự tham gia của thành viên, như: mọi thành viên đều được trình bày ý kiến, thành viên trong nhóm tự tìm ra tri thức, nắm bài chắc hơn, hứng thú với học tập hơn, v.v... và phát triển những kĩ năng, như biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của bạn, biết trình bày ý kiến của mình cho các bạn nghe và hiểu, biết thống nhất ý kiến,v.v...
- Còn đối với giáo viên thì dạy học nhóm giúp họ không phải nói nhiều trên lớp, nhưng chuẩn bị bài cần kỹ lưỡng hơn; hiểu khả năng của học sinh hơn v..v.
Từ quá trình thực hiện dạy môn Toán theo mô hình mới cũng như giải pháp đưa ra nhằm đạt hiệu quả cao trong quá trình dạy học. Có được kết quả như vậy là một quá trình kiên trì rèn luyện cho học sinh của bản thân tôi trong thời gian qua. Tuy kết quả còn ở mức độ khiêm tốn nhưng nó cũng góp phần đưa chất lượng lớp tôi lên đáng kể, gây được nhiều tình cảm cho phụ huynh học sinh và đặc biệt là gây được hứng thú học tập ở các em, khuyến khích được các em vươn lên trong học tập.
C. PHẦN KẾT LUẬN 
1. Bài học kinh nghiệm
Từ những kết quả đạt được trong quá trình giảng dạy môn Toán tôi thấy việc giúp đỡ học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng môn Toán là việc quan trọng. Để nâng cao chất lượng học tập cho học sinh nói chung, học sinh lớp 5 nói riêng, người giáo viên cần phải :
 - Nắm được yêu cầu kiến thức cơ bản của chương trình Toán 5.
 - Dạy học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản các phép tính về số thập phân thông qua số tự nhiên.
 - Rèn luyện cho học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản, vận dụng quy tắc vào giải Toán. Trước hết phải thuộc quy tắc và công thức tính, vận dụng thành thạo các phép tính, với số đơn giản trước khi áp dụng giải Toán.
 - Từ việc nắm chắc kiến thức cơ bản, cho học sinh luyện tập thực hành các phép tính mẫu sau đó mở rộng ra các bài Toán phức tạp hơn.
 - Một yêu cầu quan trọng đối với giáo viên là: Giáo viên phải yêu nghề, mến trẻ, hết lòng vì nghề nghiệp, vì học sinh tìm tòi phương pháp giảng dạy thích hợp.
 - Giáo viên phải nắm chắc từng đối tượng học sinh, từng cá nhân cụ thể để có phương pháp thích hợp.
 - Trong quá trình dạy học, giáo viên cần kết hợp cùng gia đình, cần động viên nhắc nhỏ kịp thời để các em có cố gắng hơn.
2. Ý nghĩa và kiến nghị
 	Để thực hiện mô hình trường học mới áp dụng cho hoạt động hướng dẫn học môn Toán và dạy học theo nhóm trở thành hoạt động dạy học thường xuyên, có chất lượng, mang lại hiệu quả cao cho công tác dạy học và nâng cao chất lượng giáo dục. Cụm chuyên môn và các trường thường xuyên tổ chức các chuyên đề theo từng môn và các hoạt động giáo dục cho giáo viên học hỏi, trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau. Nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. 
 	Và cuối cùng, kính chúc sức khỏe đến với các thầy cô trong hội đồng chấm Sáng kiến kinh nghiệm. Tôi rất mong muốn nhận được sự đóng góp của các đồng chí để đề tài này hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn ! 
 Trường Xuân, ngày 15 tháng 01 năm 2018
 Người viết 
 Phạm Ngọc Dũng
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CẤP TRƯỜNG
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CẤP HUYỆN
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------