SKKN Rèn luyện kĩ năng làm bài toán trắc nghiệm cho học sinh Trung bình - Yếu trong kì thi Trung học Phổ thông Quốc Gia

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc.
BÁO CÁO TÓM TẮT SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
NĂM HỌC 2018 - 2019
Mã số
 05
I. Sơ lược bản thân
Họ và tên: Nguyễn Phi Long, Năm sinh: 1982
Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: ĐHSP ngành Toán học
Nhiệm vụ được phân công: Giảng dạy
Đơn vị: Trường THPT Hồng Ngự 2
Tên sáng kiến: “Rèn luyện kĩ năng làm bài toán trắc nghiệm cho học sinh Trung bình-yếu trong kì thi THPT Quốc Gia”
II. Nội dung 
1. Thực trạng và nguyên nhân
1.1. Thực trạng
 Theo phương án tổ chức kì thi THPT Quốc Gia năm những năm gần đây bộ GD& ĐT đã chọn môn toán thi trắc nghiệm. Điều này được xem là thay đổi nhất định trong cách học toán của học sinh trong nhà trường. Đặc biệt, là đối với học sinh có học lực trung bình - yếu môn toán rất khó phân biệt các phương án gây nhiễu của bài toán. Do đó, tổ bộ môn toán nhà trường cũng đã thay đổi nhiều hình thức dạy và học đối với học sinh khối 12, cũng như hình thức kiểm tra trắc nghiệm để cho các em quen dần với cách giải một bài toán trắc nghiệm nhanh chính xác để các em có kỹ năng làm bài thi THPT Quốc Gia.
 Thay đổi hình thức thi trắc nghiệm, bắt buộc cách học cũng như cách dạy cũng phải thay đổi theo sau cho phù hợp nhất. Đặc biệt, là qua đề thi Quốc gia 2017, đề thi Quốc gia 2018 và đề tham khảo năm 2019 ta thấy ở chương Toán 12 Bộ ra đề theo hướng một số câu vận dụng kiến thức cơ bản để giải. Nếu như nắm không chắc lý thuyết thì học sinh khó phân biệt đâu là câu đúng, đâu là câu sai (gâu nhiễu). Một số câu học sinh phải giải nhanh tìm đáp số. một số câu có thể dùng máy tính giải. Một số câu vận dụng thực tế và tư duy đồ thịVới những thay đổi như thế, thì học sinh có học lực trung bình – yếu rất khó làm tốt được bài thi. Với những khó khăn đó, tôi đã làm một khảo sát của phần giải tích 12 với 25 câu hỏi trắc nghiệm ở mỗi chương cho khoảng 2 câu nhận biết, 4 câu thông hiểu cho những học sinh có học lực trung bình – yếu được chọn ra 24 học sinh của 4 lớp 12 CB 2-3-4-5. Sau khi làm khảo sát các học sinh cho kết quả như sau:
 Điểm
Học sinh 
0 → < 3.0
3.0 → < 4.0
4.0 → < 5.0
5.0→ 6.0
6.0 → 8.0
12CB2 (6hs)
2
3
1
0
0
12CB3 (6hs)
2
4
0
0
0
12CB4 (6hs)
3
2
1
0
0
12CB5 (6hs)
3
3
0
0
0
Tỉ lệ 
41.67%
50%
8.33%
0%
0%
 Với kết quả trên tôi nhận thấy rằng học sinh có học lực trung bình – yếu: Học lý thuyết không chắc, không khai thác được các khái niệm, định nghĩa và tính chấtGiải toán còn chậm, áp dụng công thức không được, thiếu sự nhạy bén, sử dụng máy còn sai quy trình bấm Với kết quả đó tôi quyết định chọn một đề tài “Rèn luyện kĩ năng làm bài toán trắc nghiệm cho học sinh Trung bình-yếu trong kì thi THPT Quốc Gia ” Góp phần nào đó giúp học sinh có học lực trung bình – yếu làm tốt bài thi trắc nghiệm môn toán để đủ điểm đỗ tốt nghiệp trong kì thi THPT Quốc Gia
năm 2019.
1.2. Nguyên nhân
 Là bộ môn khoa học tự nhiên nên có đặc thù chuyên môn cao đòi hỏi học sinh phải có năng lực tư duy lôgic và sáng tạo. Như vậy, đối với học sinh có học lực trung bình – yếu việc rèn luyện kỹ năng làm bài trắc nghiệm là rất cần thiết. Do đó, thầy phải rèn luyện kỹ năng như thế nào? Học sinh phải có phương pháphọc ra làm sao? Để học sinh có thể nắm vững và nhớ lâu được các kiến thức đó để làm tốt bài trắc nghiệm ở hai mức độ nhận biết và thông hiểu.
 Thứ nhất cần phải thay đối cách học cho phù hợp vì hình thức thi trắc nghiệm, đề thi cũng không yêu cầu học sinh phải học thuộc lòng trả lời một cách máy móc, không đánh đố học sinh. Đề thi trắc nghiệm có độ bao phủ chương trình rộng hơn, yêu cầu học sinh học bao quát không học tủ, học lệch. Điều cần làm ngay bây giờ là các em học thật chắc kiến thức (chú ý các em cần đọc kĩ và đào sâu suy nghĩ các khái niệm, định nghĩa trong sách giáo khoa để giải quyết được các câu trắc nghiệm về lý thuyết) và phải luôn ôn tập chăm chỉ, ý chí quyết tâm cao.
 Thứ hai là cần phải thay đổi cách dạy cho phù hợp là dạy kĩ lý thuyết như: khái niệm, định nghĩa và tính chất (kiểm tra kiến thức thường xuyên và dạy các vấn đề cơ bản nhất) vì thi trắc nghiệm theo phương án bốn lựa chọn. Người ra đề thường gây nhiễu xem coi học sinh nắm vững kiến thức cơ bản không. Hướng dẫn cách trình bày lời giải cho học sinh ngắn gọn bỏ qua những bước không cần thiết. Ở bài thi trắc nghiệm thường là những bài yêu cầu giải nhanh, bỏ qua các bước không cần thiết và không quá rườm rà. Do đó phải thay đổi tư duy cho học sinh theo phương pháp giải nhanh và chính xác. Trong khi dạy cần rèn thao tác bấm máy tính cầm tay thường xuyên, để học sinh làm quen và nhớ được các quy trình bấm máy tính.
 Thứ ba là những khó khăn phổ biến học sinh có học lực trung bình – yếu thường gặp phải là tiếp thu kiến thức tại lớp rất chậm so với các bạn, kiến thức cơ bản có liên quan thường không nhớ hoặc nhớ sai và thường ít sử dụng máy tính nên thao tác bấm máy còn sai quy trìnhVới những nguyên nhân đó tôi đề ra một số giải pháp và biện pháp để dạy học sinh có học lực trung bình -yếu như sau.
2. Các biện pháp đã thực hiện
 Trong khuôn khổ giới hạn của đề tài sáng kiến kinh nghiệm cho phép tôi trình bày những biện pháp thực hiện sáng kiến kinh nghiệm như sau:
2.1. Các giải pháp thực hiện
- Chia nhỏ nhóm học sinh có học lực trung bình - yếu từ 10 đến 15 học sinh để phụ đạo.
- Giảng dạy nhiệt tình không nóng vội, ôn hòa khi hướng dẫn học sinh học tại lớp và hường dẫn học ở nhà.
- Ôn theo kiến thức cơ bản trọng tâm của các chủ đề và phải phù hợp với cấu trúc đề thi của bộ giáo dục hiện hành.
- Giáo viên quy định cụ thể công việc học sinh phải thực hiện: Phương pháp học tập là phải hợp tác tích cực với giáo viên, sắp xếp thời gian học hợp lý và hoàn thành tốt các bài tập giáo viên cho về nhà.
- Và đặc biệt là giáo viên nhiệt tình hướng dẫn học sinh chậm đến khi nào hiểu và làm được thì mới sang chủ đề tiếp theo. 
2.2. Nội dung Thực hiện sáng kiến 
2.2.1. Kiến thức căn bản và cần thiết để giải bài toán trắc nghiệm
 - Nắm hệ thống lại các kiến thức trọng tâm của từng phần. (do giới hạn của đề tài nên phần này không trình bày ở đây)
 - Nắm vững các kỹ năng và thao tác bấm máy tính casio
 * Những quy ước mặc định
 + Các phím màu trắng thì ấn trực tiếp
 + Các phím màu vàng thì ấn sau phím SHIFT 
 + Các phím màu đỏ thì ấn sau phím ALPHA
 + Các chức năng cụ thể của MODE để chuyển chế độ như: số phức, Vectơ..
 * Bấm các kí tự biến số. 
 + Bấm phím ALPHA kết hợp với phím chứa các biến
* Công cụ CALC để thay số
+ Phím CALC có tác dụng thay số vào biểu thức
* Công dụng SOLVE để dò nghiệm
+ Bấm phím SHIFT + SOLVE có tác dụng lớn trong giải phương trình cơ bản và tìm nghiệm của nó (dùng biến X)
 * Công cụ TABLE – MODE 7
 + TABLE là công cụ quan trọng để lập giá trị của hàm số. Từ bảng giá trị ta hình dung được hình dáng của đồ thị và nghiệm.
2.2.2. Rèn luyện một số kỹ năng giải nhanh bài toán.
- Kỹ năng vận dụng lý thuyết vào làm bài trắc nghiệm, kỹ năng giải nhanh với lời giải ngắn gọn không trình bày các bước như bài toán tự luận và kỹ năng vận dụng máy tính cầm tay một cách linh hoạt trong giải bài toán và nhận xét bài toán thông qua các kiến thức đã học để loại phương án sai còn ít lựa chọn . . . . kỹ năng đó được thể hiện qua một số bài toán tiêu biểu sau: 
Bài toán 1.(Đề minh họa 2019) Cho hàm số f(x) có bảng biến thiên như sau
Giá trị cực đại của hàm số đã cho bằng
 	A. 1. 	B. 2.	C. 0. 	D. 5.
- Hiểu nhớ lại kiến thức hàm số đổi dấu từ (+) sang dấu (-) hàm số đạt cực đại yCĐ = 5
- Kỹ năng đọc được bảng biến thiên trả lới ngay.
Bài toán 2. (Đề Thi THPTQG 2018) Đường cong trong hình vẽ bên là đồ thị của hàm số nào dưới đây ?
 A. 
 B. 
 C. 
 D.
- Kỹ năng nhận dạng đồ thị loại ngay phương án A và B
- Nhớ hình dạng đồ thị hàm bậc bốn với hệ số a > 0 hoặc a < 0 trả lời ngay phương án D.
Bài toán 3. (Đề Thi THPTQG 2017). Tìm giá trị lớn nhất M của hàm sốtrên đoạn 
A. M =9. 	B. M =	C. M =6. 	D. M =1.
Học sinh giải nhanh. Tính , cho 
Tính chọn đáp án C.
Kỹ năng sử dụng TABLE nhập hàm → Start = 0 → End = → Step = 0.1→ Kiểm tra kết quả trên bảng chọn đáp án.
Bài toán 4.(Đề minh họa BGD)Với các số thực dương a, b bất kì. Mệnh đề nào sau đây đúng ?
A. ln(ab) =lna + lnb B. ln(ab) =lna.lnb 
C. D. 
Đáp án: A
Cách 1. (Học sinh hiểu công thức) 
-Phương án nhiễu A và D: Học sinh nhớ nhầm công thức lôgarit của một thương.
-Phương án loại B và C: Học sinh có thể loại ngay.
Cách 2. Rèn luyện kĩ năng cho học sinh dùng máy tính kiểm tra các đáp số với a =2; b =3 thì vẫn giải được. (cho học sinh học trung bình yếu)
 A. ln(2.3) =1.791759469; ln2 +ln3 = 1.791759469
 B. ln(2.3) =1.791759469; ln2xln3 = 0.7615
 C. ; 
 D. ; ln3 – ln2 = 0.4054651
Bài toán 5. (Đề thử nghiệm) Cho ba số Với các số thực dương a, b, c khác 1. 
Đồ thị các hàm số y= ax, y= bx, y= cx được 
cho như hình bên. Mệnh đề nào dưới đây đúng ?
A. a < b < c
B. a < c < b 
C. b < c < a
D. c < a <b
Đáp án: B (Ta có thể loại ngay C và D vì 0<a<1))
-Phương án nhiễu A: Vì hàm y = ax nghịch biến 
0 b
-Phương án nhiễu B: Học sinh hiểu lý thuyết kỹ và quan sát đồ thị đồ thị y= bx tiến ra vô cực nhanh hơn y= cx nên b > c chọn B
Bài toán 6. (Đề minh họa của BGD) Nghiệm của phương trình là.
A. x =63 B. x = 65 C. x = 80 D. x = 82
Phương pháp: (Giải dùng máy tính Casi0) Chuyển phương trình về dạng f(x) =0. sử dụng phím CALC của máy tính để kiểm tra các kết quả trong dáp án (đôi khi sử dụng Shift +Solve)
Quy trình: 
Bước 1. Nhập 
Bươc 2. Bấm Calc nhập x 
Hoặc
Bước 1. Nhập 
Bươc 2. Shift + Solve kết quả như bên phải
Bước 3. Nhập X và ấn dấu bằng 
Cách giải nhanh.
Điều kiện x > 1
Phương trình tương đương (nhận)
Bài toán 7.(Đề thi quốc Gia 102 năm học 2017) Tìm nguyên hàm của hàm số 
	 A. .	B. .
	C. .	 D. . 
Cách 1. (Học sinh hiểu công thức) Hệ quả. 
Cách 2. Học sinh chuyển qua tích phân chọn cận trên và cận dưới trong một khoảng xác định của . Hướng dẫn quy trình nhập và gán biến để bấm máy tính nhanh. Tính tích phân và Tính .. Kết luận câu trả lời.
Hoặc sử dụng công cụ đạo hàm lấy d0ap1 án thử→ Calc giá trị x thuộc khoảng xác định hàm số → kết quả bằng 0 là đúng
3. Khả năng áp dụng của sáng kiến.
 Áp dụng trong giảng dạy và phụ đạo học sinh có học lực trung bình – yếu trong kỳ thi THPT Quốc Gia. Nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. 
4. Hiệu quả.
 Giúp học sinh có học lực trung bình – yếu rèn luyện tốt kỹ năng làm bài trắc nghiệm trong các năm 2017 đến nay. Kết quả là có học lực trung bình – yếu không bị điểm khống chế trong kì thi
THPTQG 2017 & 2018. Kết quả sinh có học lực trung bình – yếu của năm 2017 và 2018 như sau:
 Điểm
Kiểm tra
 2và < 3 
 3và < 4 
4và < 5
 5và < 6
Ghi chú
2016- 2017
12
32
50
25
140hs
2017-2018
12
46
50
37
166hs
Tổng
24
78
10
62
306
 Khi áp dụng đề tài vào giảng dạy kết quả học tập của học sinh có học lực trung bình – yếu được giữ vững và nâng lên không bị khống chế. Tức là học sinh làm quen dần với cách làm bài thi trắc nghiệm là giải nhanh và chính xác với các kỹ năng như: sử dụng máy tính cầm tay, phân tích, tổng hợp suy luận và loại trừ phải vận dụng kiến thức đã học. 
 Hồng Ngự, ngày 01 tháng 04 năm 2019
 Người viết SKKN
 Nguyễn Phi Long
- Kỹ năng dựa vào kiến thức đã học phân tích loại ra câu đúng hay sai để chọn đáp án. 
Bài toán 8. (Nhận biết) Đẳng thức nào sau đây là sai?
A. . 	B. .
C. .	D. .
Hướng dẫn. HS nhầm qua họ nguyên hàm phải cộng thêm số C → Chọn câu B 
 HS nghĩ nguyên hàm chỉ có ẩn số là x → Chọn câu C 
 HS quên tính chất 1 của nguyên hàm → Chọn câu D
Đáp án. A Đúng
Bài toán 2. (Đề minh họa 2019) Cho hàm số f(x) có đồ thị như hình bên. 
Hàm số đã cho đồng biến trên khoảng nào dưới đây ? 
A. . 	 B. .	
C. . 	 D. . 
Bài toán 4. (Đề Thi THPTQG 2017) Hàm số nào dưới đây đồng biến trên khoảng 
 A. 	B. 	C. 	D. 
Bài toán 5. (Đề Thi THPTQG 2017) Hàm số có bao nhiêu điểm cực trị ?
 A. 0 	B. 3 	C. 2	D. 1