SKKN Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc cho học sinh Lớp 4

 SKKN: Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4
 MỤC LỤC
 NỘI DUNG Trang
 PHẦN I. MỞ ĐẦU
 I. Mục đích sáng kiến: 2
 II. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến: 3
 III. Đóng góp của sáng kiến: 4
 PHẦN II. NỘI DUNG
 Chương I: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC DẠY ĐỌC 4
 1. Khảo sát qui trình dạy học môn Tập đọc của học sinh lớp 4 5
 2. Khảo sát kĩ năng đọc của học sinh lớp 6
 Chương II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỤ THỂ 8
 Biện pháp thứ 1 8
 Biện pháp thứ 2 8
 Biện pháp thứ 3 10
 Biện pháp thứ 4 11
 Biện pháp thứ 5 13
 Biện pháp thư 6 14
 Chương III. KIỂM CHỨNG CÁC GIẢI PHÁP 15
 Về giáo viên 15
 Về học sinh 15
 Kết quả 16
 PHẦN III. KẾT LUẬN
 1. Những vấn đề quan trọng được đề cập của sáng kiến 16
 2. Hiệu quả thiết thực của sáng kiến 17
 3. Kiến nghị với các cấp quản lý 18
 PHẦN IV. PHỤ LỤC
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 19
 1 SKKN: Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4
 Qua nghiên cứu thực tế tôi thấy rằng chất lượng dạy Tập đọc ở Tiểu học 
chưa cao nguyên nhân là do nhiều lượng kiến thức giáo viên còn áp đặt, nặng 
nề, truyền đạt còn quen sử dụng phương pháp truyền thống, ít gợi ý để học sinh 
khám phá, tìm hiểu.Khả năng đọc của một số giáo viên còn hạn chế, có những 
cách hiểu và cách giải dẫn đến hiệu quả đạt được trong giờ Tập đọc chưa cao. 
Thực tế ở các trường Tiểu học hiện nay việc học tập theo phương pháp giảng 
giải. Giáo viên còn dựa trên hướng thích chưa đúng về các bài đọc ở Tiểu học. 
Học sinh còn thụ động, giờ học khô khan. Giáo viên dựa trên hướng dẫn của 
sách giáo khoa bằng phương thức giáo viên hỏi- học sinh trả lời. Chính vì vậy 
mà đã bộc lộ được nhiều nhược điểm trong việc quản lí lớp cũng như khả năng 
kích thích hứng thú học tập của học sinh tham gia tìm hiểu, xây dựng bài. Đặc 
biệt là việc rèn luyện kĩ năng đọc cho học sinh còn hạn chế và sau một giờ, một 
bài học sinh ít có khả năng đọc hay, diễn cảm và hiểu nội dung bài một cách đầy 
đủ. Học sinh không quan tâm tới phương pháp đọc của mình. Do đó, các em rất 
yếu về năng lực.
 II. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến:
 - Sáng kiến với các giải pháp được trình bày giúp giáo viên khảo sát thực 
tế học sinh, phân loại đối tượng học sinh trong việc tiếp cận kiến thức, trong 
từng giai đoạn để từ đó có những định hướng dạy học phù hợp với từng đối 
tượng.
 - Định hướng cho học sinh, giáo viên có sự chuẩn bị chu đáo có quy trình 
nhằm đạt tới hiệu quả cao nhất trong giờ đọc
 - Tăng cường kỹ năng diễn tả, làm mẫu, sắm vai, sử dụng các trò chơi học 
tập, thu hút sự chú ý, hưng phấn của học sinh.
 - Sáng kiến được áp dụng trong phạm vi lớp 4D của nhà trường trong năm 
học 2019- 2020 và từ đầu năm học 2020-2021 đến nay.
 - Ưu điểm nổi bật của sáng kiến là giúp cho giáo viên rèn cho học sinh kỹ 
năng nghe đọc, khi đọc văn bản đọc đúng thông thạo, diễn cảm không mắc lỗi, 
đạt tốc độ quy định.
 - Kết hợp đọc với hiểu nội dung đơn vị lời nói, đồng thời trau dồi vốn từ, 
nghĩa từ góp phần phát triển một số thao tác tư duy cho học sinh.
 3 SKKN: Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4
tập đọc là chủ yếu dạy cho các em đọc to, rõ ràng là được. Phương pháp dạy tập 
đọc của giáo viên có dạy theo đoạn, có các kiểu câu hỏi khác nhau song hình 
thức luyện đọc chỉ đơn thuần là đọc. Việc sử dụng đồ dùng còn hạn chế , giáo 
viên còn dạy “chay” chưa coi những phương tiện trực quan là cần thiết trong 
việc luyện đọc. Vì thế việc đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm của học sinh còn 
hạn chế.
 *Về phía học sinh:
 Qua khảo sát, điều tra tôi thấy kĩ năng đọc đúng, hay, diễn cảm của học 
sinh còn yếu. Học sinh đọc bài một cách thụ động, các em học một cách bắt 
buộc, chỉ có những học sinh khá, giỏi mới cố gắng đọc cho hay song vẫn chưa 
đạt yêu cầu. Khi đọc một số văn bản các em không ngắt nghỉ hơi đúng chỗ, chưa 
diễn cảm theo hoạt cảnh nên các em không nắm được điều gì là cốt yếu trong 
văn bản, điều này sẽ gây khó khăn trong việc hình thành kĩ năng giao tiếp.
 1. Khảo sát qui trình dạy học môn Tập đọc của học sinh lớp 4:
 a. Phạm vi khảo sát :
 Trường Tiểu học Đại Lai là một đơn vị giáo dục ảnh hưởng tiếng địa 
phương, học sinh phát âm sai rất nhiều, chủ yếu là phát âm sai phụ âm đầu l/n , 
s/x nguyên nhân là do học sinh chưa phân biệt được cách phát âm và phát âm sai 
do theo thói quen địa phương . Toàn trường có hơn 500 học sinh chia làm 18 
lớp. Nhà trường coi trọng việc nâng cao chất lượng dạy và học. Nhiều môn học 
đã đưa ra bàn bạc và làm chuyên đề như: Chuyên đề Toán, chuyên đề Tự nhiên 
và xã hội, chuyên đề Tập làm văn, chuyên đề Luyện từ và câu, chuyên đề Tập 
đọc với mong muốn tìm ra được phương pháp dạy học tốt nhất. Song với phân 
môn Tập đọc, thực tế trong quá trình dạy và học thì cả thầy và trò vẫn còn hạn 
chế (đặc biệt là việc đọc đúng, diễn cảm) chưa đạt yêu cầu. Từ việc đọc còn hạn 
chế nên việc đọc hay, đọc hiểu của học sinh chất lượng còn thấp.
 b. Điều tra khảo sát khối lớp 4( cụ thể lớp 4D).
 Lớp 4D mà tôi làm công tác chủ nhiệm điều tra nghiên cứu gồm có 28 
học sinh, trong đó có 13 nữ, Học sinh đi học đúng độ tuổi là 100%. Nhưng trình 
độ nhận thức không đồng đều. Vào đầu năm học nhà trường khảo sát thấy việc 
đọc của các em chưa tốt, mức độ đọc còn chậm và chưa biết cách đọc đúng, đọc 
ngắt giọng, nhấn giọng.
 5 SKKN: Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4
Đôi mắt ông lão đỏ đọc và giàn giụa nước mắt. Đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi 
thảm hại... Chao ôi! Cảnh nghèo đói đã gặm nát con người đau khổ kia thành 
xấu xí biết nhường nào!
 Sau khi học sinh làm bài vào phiếu điều tra tôi đã thu lại chấm, tổng hợp 
kết quả cụ thể thực nghiệm như sau:
 Luyện phát âm Ngắt giọng Nhấn giọng Đọc diễn cảm
 Sĩ Chưa Chưa Chưa Chưa 
Lớp
 số Đúng đúng Đúng đúng Đúng đúng Đúng đúng
 SL % SL % SL % SL % SL % SL % SL % SL %
4D 28 20 71 8 29 19 68 9 32 14 50 14 50 9 32 19 68
 - Một kết quả trắc nghiệm cho thấy số học sinh mắc lỗi phát âm, đọc ngắt 
giọng, nhấn giọng và đọc diễn cảm còn rất nhiều. 
 * Hạn chế về tài liệu dạy Tập đọc: Hệ thống văn bản chưa mẫu mực, 
chưa có nhiều lợi thế để dạy đọc đúng, đọc ngắt giọng, nhấn giọng và đọc diễn 
cảm. 
 * Nội dung khảo sát hạn chế hướng dẫn tìm hiểu bài là nơi thể hiện 
khá rõ hướng khai thác nội dung và phương pháp dạy học ở trên lớp nhưng 
vẫn tồn tại những nhược điểm sau: 
 - Câu hỏi và bài tập chỉ yêu cầu học sinh một phương thức hành động 
duy nhất : dùng lời, điều này có nhiều hạn chế, số lượng học sinh làm việc trên 
lớp rất ít bởi một người nói phải có người nghe, không thể học sinh cùng nói, 
không tích cực hoá được hoạt động học của học sinh. Đây là nguyên nhân chính 
làm cho số lượng học sinh hoạt động tích cực trong giờ Tập đọc ít hơn giờ 
Toán.
 - Các câu hỏi và bài tập trong sách giáo khoa chủ yếu yêu cầu học sinh tái 
hiện lại các chi tiết của bài ít câu hỏi học sinh suy luận. Nhiều câu hỏi bài tập 
mang tính áp đặt vì chúng ta nêu ra các bước trước cách hiểu học sinh chỉ còn là 
người nêu ra cho những nhận xét này.
 c. Nguyên nhân chủ quan do chính các em đem lại tinh thần, thái độ học 
tập của các em còn yếu, khả năng tập chung chưa cao. Trong khi đó để cho học 
sinh đọc đúng cách ngắt giọng, nhấn giọng, diễn cảm đòi hỏi nhiều ở tính kiên 
trì, nhẫn lại chịu khó. Nguyên nhân không nhỏ nữa là một số em học sinh về nhà 
 7 SKKN: Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4
 - Tập trả lời miệng các câu hỏi về tìm hiểu nội dung trong sách giáo khoa, 
từ đó các em có thể nêu được nội dung bài tập đọc.
 - Tìm hiểu bài tập đọc thuộc thể loại gì (thơ hay văn xuôi).
 - Để giúp học sinh đọc tốt, ngay từ buổi họp phụ huynh đầu năm, tôi trao 
đổi với phụ huynh, thống nhất phương pháp hướng dẫn học sinh học môn Tập 
đọc tại nhà. Từ đó phụ huynh học sinh có thể giúp đỡ các em chuẩn bị tốt bài 
Tập đọc của giờ học sau.
 - Chính vì có sự chuẩn bị chu đáo như vậy nên trong những giờ Tập đọc 
sẽ giúp các em đọc lưu loát, biết cách ngắt nghỉ đúng ở các dấu câu, dấu phẩy 
trong câu văn.
 Với sự chuẩn bị bài kỹ của học sinh như vậy nên ở trên lớp dưới sự dẫn 
dắt, hướng dẫn của giáo viên, học sinh sẽ đọc lưu loát, tiến tới đọc hay, các em 
chủ động trong việc nắm bắt nội dung bài đọc, phát huy được tính cực, chủ động 
của học sinh trong giờ học.
 2. Chuẩn bị của giáo viên:
 Qua thực tế giảng dạy, dưới sự chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu nhà 
trường, tôi nhận thấy rằng để dạy thành công một tiết tập đọc, truyền thụ được 
kiến thức một cách khoa học, sâu sắc giáo viên cần chuẩn bị kỹ những việc sau:
 + Soạn bài cụ thể, chi tiết thể hiện rõ hoạt động của thầy, của trò. Xây 
dựng được các phương pháp dạy học truyền thống kết hợp với các phương pháp, 
phương tiện dạy học hiện đại một cách linh hoạt để giờ dạy nhẹ nhàng, đạt hiệu 
quả.
 + Nắm chắc yêu cầu rèn đọc ở từng bài. Đọc kĩ bài tập đọc sắp dạy, trao 
đổi học tập cách dạy của đồng nghiệp, dự kiến các tình huống học sinh sẽ mắc 
phải và cách sửa các tình huống đó. 
 + Tìm hiểu kĩ nội dung bài để hiểu được các biện pháp nghệ thuật tác giả 
đã dùng, từ đó xác định cách đọc đối với từng đoạn, từng bài để thể hiện đúng 
tình cảm của từng bài.
 + Nắm vững hệ thống câu hỏi trong bài tập đọc, đưa ra thêm những câu 
hỏi dẫn dắt để giúp học sinh phân tích, khai thác nội dung.
 3. Biện pháp thứ ba: Giáo viên cần đọc mẫu diễn cảm:
 9