Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng bản đồ tư duy trong dạy học môn Lịch sử Lớp 8

 MỤC LỤC
TT Nội dung Trang
 1 Mục lục 1
 2 Danh mục các chữ viết tắt 2
 3 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 3 - 4
 2. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 2.1. Cơ sở lí luận của vấn đề.
 5
 2.2. Thực trạng của vấn đề.
 2.2.1. Thuận lợi khi thực hiện đề tài 
 2.2.2. Khó khăn khi thực hiện đề tài . 5 - 6
 2.3. Các biện pháp đã tiến hành để giảo quyết vấn đề.
 6
 2.3.1. Lý luận chung: 
 4 2.3.2. Các biện pháp. 7
 2.3.2.1. Phương pháp sử dụng SĐTD để tóm tắt sự kiện lịch sử: 7 - 8
 2.3.2.2. Phương pháp sử dụng SĐTD để củng cố kiến thức: 9 - 10
 2.3.2.3. Phương pháp sử dụng Bản đồ tư duy để trình bày diễn 
 11
 biến, kết quả một cuộc khởi nghĩa:
 2.3.2.4. Phương pháp sử dụng SĐTD để trình bày nội dung từng 
 12 - 13
 phần: 
 2.4. Hiệu quả. 13 - 14
 3. KẾT LUẬN.
 14
 3.1. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm.
 5
 3.2. Bài học kinh nghiệm 15
 3.3. Ý kiến đề xuất. 15 - 16
 6 Tài liệu tham khảo: 17
 7 XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG 18 dạy mang lại hiệu quả cao giúp học sinh hứng thú, yêu thích môn học Lịch sử 
hơn so với một tiết dạy bằng giáo án điện tử thông thường.
 Trong những năm gần đây, chất lượng bộ môn Lịch sử là vấn đề bức xúc 
của xã hội. Việc dạy và học bộ môn Lịch sử chưa phát huy được tính tích cực, tự 
giác của học sinh, chất lượng bộ môn thường không đạt yêu cầu. 
 Đối với học sinh trường THCS ................. chất lượng học tập các bộ môn 
văn hóa chưa cao, đặc biệt với môn Lịch sử, rất ít học sinh có hứng thú với bộ 
môn. Để thực hiện sáng kiến kinh nghiệm của mình, tôi đã tiến hành khảo sát 
chất lượng đầu năm đối với môn Lịch sử lớp 8A để làm căn cứ đối chiếu kết quả 
trong quá trình thực nghiệm sáng kiến kinh nghiệm. Kết quả cụ thể như sau:
 Tổng số Kết quả
 Giỏi Khá Trung bình Yếu
 Lớp SL
 SL % SL % SL % SL %
 8A 30 0 0 4 13.33 20 66.67 6 20
 Căn cứ vào kết quả khảo sát và thực tế giảng dạy nhiều năm cùng với quá 
trình nghiên cứu các phương pháp giảng dạy bộ môn, tôi nhận thấy khó khăn 
nhất của môn Lịch sử là phát huy tính tích cực và lòng say mê của học sinh đối 
với lịch sử Dân tộc.
 Trong những lớp tôi đã dạy, học sinh chỉ trả lời được câu hỏi phát hiện, 
chủ yếu xem sách giáo khoa để trả lời, không trả lời được câu hỏi tái hiện và câu 
hỏi phát huy trí lực.
 Để học sinh tiếp thu tốt nội dung kiến thức bài học, tôi đã vận dụng nhiều 
phương pháp dạy học tích cực, trong đó việc sử dụng phương pháp dạy học 
thông qua Bản đồ tư duy là một phương pháp tôi thấy thích hợp và hiệu quả. Vì 
vậy, tôi viết sáng kiến kinh nghiệm “Vận dụng bản đồ tư duy trong dạy học môn 
Lịch sử lớp 8”. 
 2. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
 2.1. Cơ sở lí luận của vấn đề. thức mà chỉ học thuộc một cách máy móc, trả lời câu hỏi thì nhìn vào sách giáo 
khoa hoàn toàn.
 Một số tiết học giáo viên chỉ nêu vài ba câu hỏi và huy động một số học 
sinh khá, giỏi trả lời, chưa có câu hỏi giành cho đối tượng học sinh yếu kém. 
Cho nên đối tượng học sinh yếu kém ít được chú ý và không được tham gia hoạt 
động, điều này làm cho các em thêm tự ti về năng lực của mình và các em cảm 
thấy chán nản môn học.
 Một số học sinh còn lười học và chưa có sự say mê môn học, không 
chuẩn bị bài mới ở nhà, không làm bài tập đầy đủ, trên lớp các em thiếu tập 
trung suy nghĩ. Cho nên việc ghi nhớ các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử 
....còn yếu. 
 2.3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề.
 2.3.1. Lý luận chung:
 Qua nghiên cứu và thực nghiệm dạy học ở trường cho thấy, sử dụng 
BĐTD trong dạy học kiến thức mới giúp học sinh học tập một cách chủ động, 
tích cực và huy động được tất cả học sinh tham gia xây dựng bài một cách hào 
hứng. Với sản phẩm độc đáo “kiến thức + hội họa” là niềm vui sáng tạo hàng 
ngày của học sinh và cũng là niềm vui của chính giáo viên khi chứng kiến 
thành quả lao động của học trò. Cách học này còn phát triển được năng lực 
riêng của từng học sinh không chỉ về trí tuệ (vẽ, viết gì trên BĐTD), hệ thống 
hóa kiến thức (huy động những điều đã học trước đó để chọn lọc các ý để ghi), 
khả năng hội họa (hình thức trình bày, kết hợp hình vẽ, chữ viết, màu sắc), sự 
vận dụng kiến thức được học qua sách vở vào cuộc sống. Vì vậy việc trước tiên 
là chúng ta phải tìm cách tạo hứng thú và sau đó hướng dẫn học sinh theo các 
bước để vẽ. Đối với giáo viên nên hướng dẫn cho học sinh nhiều cách vẽ BĐTD, 
biết cách sử dụng chữ viết, màu sắc và ký hiệu khi vẽ, từ đó các em có hứng thú 
khi vẽ một BĐTD.
 2.3.2. Các biện pháp.
 Thực hiện dạy học bằng cách lập BĐTD được tóm tắt qua 4 bước như sau: 2.3.2.4. Phương pháp sử dụng BĐTD để trình bày nội dung từng 
phần: 
 Ví dụ : Khi dạy Lịch sử 8 Tiết 48 : Bài 29: Chính sách khai thác thuộc địa 
của thực dân pháp và những chuyển biến về kinh tế, xã hội Việt Nam.
 Giáo viên tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm: 
 Câu hỏi: Thành phần xuất thân, cuộc sống, thái độ của từng giai cấp, tầng 
lớp đối với cách mạng giải phóng dân tộc? Vì sao họ lại có thái độ như vậy?
 Gv chia lớp thành 4 nhóm, học sinh vẽ sơ đồ tư duy. Tổng số Kết quả
 Giỏi Khá Trung bình Yếu
 Lớp SL
 SL % SL % SL % SL %
 8A 30 3 10 9 30 16 53.33 2 6.67
 Như vậy, qua kết quả kiểm tra có thể khẳng định rằng: Việc sử dụng 
BĐTD trong dạy học môn Lịch sử lớp 8 kết hợp với các phương pháp dạy học 
khác đã có một hiệu quả rõ rệt; chất lượng môn học lịch sử của học sinh lớp 8 
trường THCS Chiềng Khoang đã nâng cao hơn. Đồng thời kết quả trên cũng 
chứng minh được tính đúng đắn - phù hợp - hiệu quả của việc sử dụng BĐTD 
trong dạy học môn Lịch sử lớp 8.
 Sử dụng Bản đồ tư duy trong dạy và học lịch sử là phù hợp với xu hướng 
đổi mới phương pháp dạy và học hiện nay. Khi thực hiện dạy và học theo Bản 
đồ tư duy chúng ta đạt được những kết quả sau:
 1. Trình bày ý tưởng một cách rõ ràng
 2. Tóm tắt thông tin của một bài học
 3. Hệ thống kiến thức đã học
 4. Tăng cường khả năng ghi nhớ
 5. Suy nghĩ sáng tạo
 6. Học tập thông qua biểu đồ
 7. Đưa ra ý tưởng mới
 Nói chung, sử dụng dạy và học với BĐTD rất cần cho cả người dạy lẫn 
người học, giáo viên sẽ giảng bài hệ thống, học sinh tiếp thu kiến thức tích cực 
và hứng thú hơn.
 3. KẾT LUẬN.
 3.1. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm. 
 Đồ dùng trực quan có vai trò rất lớn trong việc giúp học sinh nhớ kĩ hiểu 
sâu những kiến thức lịch sử. Chính vì thế để nâng cao chất lượng dạy học bộ 
môn Lịch sử, người giáo viên phải luôn sử dụng tốt các phương dạy học lịch sử 
một cách nhuần nhuyễn, trong những phương pháp đó việc sử dụng Bản đồ tư Nhà trường nên cho học sinh tham gia các hoạt động có sử dụng BĐTD, 
ví dụ trong sinh hoạt Đội TNTP, hội thi vẽ BĐTD toàn trường, toàn ngành...
 Đối với môn Lịch sử 8, nên đưa nội dung dạy học sinh cách lập BĐTD 
vào tiết làm bài tập lịch sử, chương trình lớp 8 có 2 tiết bài tập lịch sử.
 Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong quá trình giảng dạy môn 
Lịch sử, sự hiểu biết và kinh nghiệm chắc chắn không tránh khỏi những sai sót 
rất mong được sự góp ý chân thành của quý đồng nghiệp.
 ............, ngày 15 tháng 12 năm 2022
 NGƯỜI THỰC HIỆN