Sáng kiến kinh nghiệm Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong trường học trong công tác giáo dục đạo đức học sinh

a phương pháp giáo dục hợp lí là vô cùng cần thiết và quan trọng. Để phối hợp tốt với giáo viên bộ môn trong việc giáo dục học sinh, người giáo viên chủ nhiệm lớp cần thực hiện tốt những điều sau:
- Thứ nhất, cần nắm được danh sách giáo viên bộ môn giản dạy lớp mình về môn dạy, họ tên, số điện thoại, nơi ở để khi cần có thể liên lạc được ngay với giáo viên bộ môn đó.
- Thứ hai, cần thường xuyên, chủ động gặp gỡ giáo viên của từng bộ môn để nắm về tình hình học tập của từng học sinh và tình hình học tập chung của lớp để có những điều chỉnh phương pháp giáo dục hợp lí.
- Thứ ba, cần lắng nghe những ý kiến nhận xét, đóng góp của giáo viên bộ môn về biện pháp giáo dục của mình và về tình hình học tập của học sinh lớp mình. Khi thấy cần thiết, có thể góp ý cho giáo viên bộ môn những điều chỉnh hợp lí từ những phản ánh của học sinh và phụ huynh.
4. Theo dõi chéo giữa các tổ.
Trong trường học nói chung và trường THPT nói riêng, tùy vào sĩ số học sinh mỗi lớp mà giáo viên chia lớp ra thành từng tổ cho dễ quản lí. Thông thường mỗi lớp được chia làm 04 tổ với số thành viên trong tổ tương đương nhau. Trong mỗi tổ có một tổ trưởng quản lí tổ của mình về mọi mặt. Để nâng cao chất lượng giáo dục, giáo viên chủ nhiệm nên cho học sinh theo dõi chéo giữa các tổ với nhau theo hình thức mỗi tổ trong lớp là một tổ trực tuần. 
Tổ trực tuần sẽ làm nhiệm vụ thống kê cụ thể mọi hoạt động của lớp và sau đó đến buổi sinh hoạt lớp, tổ trưởng tổ trực tuần sẽ thay mặt tổ lên đọc nhận xét về tình hình học tập, rèn luyện đạo đức của lớp qua sự theo dõi của tổ mình. Với những tổ trực tuần làm tốt công việc của mình giáo viên cần khen ngợi kịp thời cũng như cần nghiêm túc phê bình những tổ trực tuần làm không tốt. Những học sinh vi phạm những nội quy, quy định của nhà trường sẽ được tổ trực tuần ghi vào biên bản trực tuần và phân công lao động cho lớp vào tuần kế tiếp. Sổ trực tuần sẽ là căn cứ để giáo viên chủ nhiệm xếp loại hạnh kiểm đạo đức theo từng kì và cả năm học.
MẪU BIÊN BẢN TRỰC TUẦN
(Trang sau)
Trường THPT Lý Nhân Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Lớp: 11A1 Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
Tổ trực tuần:...........
 Lý Nhân, ngày..... tháng...... năm......
BIÊN BẢN TRỰC TUẦN, TUẦN THỨ...... NĂM HỌC 20... - 20...
(Từ ngày.....tháng......năm...... đến ngày.....tháng......năm......)
I. Về học tập
a. Ưu điểm
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................b. Nhược điểm
....................................................................................................................................................................................................................................................................
2. Về rèn luyện đạo đức.
a. Ưu điểm
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
b. Nhược điểm
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
III. Nhận xét chung
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Giáo viên chủ nhiệm Lớp trưởng Tổ trưởng
 5. Giáo dục đạo đức học sinh thông qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm.
 Theo qui định, tiết chủ nhiệm chỉ dành khoảng 15 phút để GV tổng kết tình hình học tập, rèn luyện đạo đức... của lớp; 30 phút còn lại tổ chức cho HS sinh hoạt ...Mỗi tiết sinh hoạt chủ nhiệm đều phải có biên bản (mẫu ở trang 13).
 Giờ sinh hoạt bắt đầu bằng những tóm tắt kết quả học tập và rèn luyện của cả lớp trong tuần của ban cán sự lớp. Thông qua sổ đàu bài, sổ cờ đỏ của Đoàn trường, các GVBM, tôi nhận xét, đánh giá từng HS. Tôi luôn luôn nhắc nhở và động viên tinh thần các em, tạo động lực giúp cả lớp cố gắng hơn. GVCN phải thật sự gắn bó, quan tâm tới lớp mới nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý và tình hình học tập của từng em. Từ kết quả học tập, năng khiếu, tính cách của mỗi HS mà GVCN góp ý kiến với từng HS về việc lựa chọn nghề nghiệp cho mình thật phù hợp.
 Qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm, người giáo viên chủ nhiệm lớp cần kết hợp dạy các em cách học làm người, cách sống, cách ứng xử với mọi người. Cách dạy các em cách học làm người, cách sống, cách ứng xử với mọi người,... cũng cần phải linh hoạt chứ không nên chỉ là những lời nói lí lẽ, lí thuyết đều đều. Để giáo dục đạo đức học sinh đạt được hiệu quả cao nhất, người giáo viên chủ nhiệm cần biết kết hợp nhiều những phương pháp giáo dục khác nhau như: phân tích cho các em hiểu về cách sống, cách làm người, tổ chức đóng kịch tình huống để các em bày tỏ quan điểm của cá nhân mình, tổ chức trò chơi, các buổi diễn đàn, hội thảo nhỏ,...
MẪU BIÊN BẢN SINH HOẠT LỚP
(Trang sau)
Trường THPT Lý Nhân Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Lớp: 11A1 Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
 Lý Nhân, ngày..... tháng...... năm......
BIÊN BẢN SINH HOẠT LỚP
I. Địa điểm, thời gian, thành phần.
1. Địa điểm.
......................................................................................................................
2. Thời gian.
Từ......giờ..... phút đến ...... giờ...... phút ngày...... tháng...... năm..........
3. Thành phần.
..................................................................................................................................................................................................................................................................
II. Nội dung.
1. Tình hình học tập, trèn luyện đạo đức của lớp trong tuần.
a. Ưu điểm
....................................................................................................................................................................................................................................................................
b. Nhược điểm
....................................................................................................................................................................................................................................................................
2. Công việc tuần sau.
....................................................................................................................................................................................................................................................................
3. Những nội dung khác.
....................................................................................................................................................................................................................................................................III. Kết luận
..................................................................................................................................
 Giáo viên chủ nhiệm Lớp trưởng Thư ký
 6. Biện pháp giáo dục học sinh cá biệt .
 a. Thực trạng:
 Hầu như trường nào, lớp học nào cũng có học sinh cá biệt, mà những học sinh này đa số gây không ít khó khăn cho giáo viên chủ nhiệm, đôi khi họ rất mệt mỏi vì nói hoài mà các em không nghe, càng phạt thì càng lỳ hơn hoặc các em sẽ co lại và phá phách hoặc chống đối ngầm. Điều này không những khó khăn cho giáo viên chủ nhiệm mà còn có thể ảnh hưởng đến chuyện thi đua của cả lớp nữa. 
 Giáo viên chủ nhiệm lớp thường là người đứng ra giải quyết mọi chuyện do HS gây ra, nhưng chỉ ở mức độ là khuyên bảo, dạy kèm ngoài giờ cho HS quá yếu kém, còn đối với học sinh cá biệt về đạo đức thì răn đe, xử phạt, thậm chí còn hù dọa, nhưng hầu hết đều chỉ có hiệu quả tức thời thôi rồi đâu lại vào đó, HS vẫn trở lại như cũ vì do giáo viên chủ nhiệm lớp không hiểu được nguyên nhân sâu phát xuất từ tâm lý của trẻ. Cũng có giáo viên chủ nhiệm lớp mời phụ huynh đến để thông báo về tình trạng của trẻ với mong muốn gia đình kết hợp cùng nhà trường để giáo dục cho các em tốt hơn, có phụ huynh thì tiếp thu và cũng có phụ huynh lại bực tức con mình và đánh con trước mặt giáo viên rồi dẫn con về cho... nghỉ học luôn vì cảm thấy xấu hổ. Điều này đã cho thấy chính phụ huynh cũng bất lực trước con mình... 
 b. Nguyên nhân: 
 Lâu nay, chỉ thường nghe cụm từ “học sinh cá biệt” - ám chỉ những đứa trẻ có vẻ khác thường, khó dạy, thậm chí hư hỏng. Trong trường, học sinh dạng cá biệt về đạo đức thường quậy phá, đánh lộn, trộm cắp, nổi bật vai trò thủ lĩnh, lập băng nhóm... đa số chúng ta khi thấy hành động không ngoan của học sinh thì cho là cá biệt và xử lý trên hành động do học sinh gây ra mà quên là cần phải tìm cho ra nguyên nhân. Đôi khi sự cá biệt của những học sinh ấy lại do từ gia đình, cha mẹ chúng như cuộc sống vợ chồng không hoà thuận,... từ đó có ảnh hưởng đến đặc điểm tâm sinh lý của học sinh. 
 Không phải tự nhiên mà trẻ trở thành "cá biệt", đó là hậu quả của các vết thương tâm lý mà vô tình người lớn chúng ta đã gieo vào đầu óc non nớt của trẻ lúc sống trong môi trường gia đình cũng như ở trường học.
 c. Giải pháp:
 - Trước hết, về phía bản thân người giáo viên chủ nhiệm. Giáo dục học sinh cá biệt, người giáo viên chủ nhiệm lớp cần dành cho các em một tình yêu thương thực sự, thậm chí là cần nhiều hơn những họ sinh bình thường khác, cần kiên trì cố gắng động viên, giảng giải, phân tích những điều hay, lẽ phải để giúp học sinh hiểu được phải làm gì và từ đó cố gắng vươn lên; tận tình sự giúp đỡ học sinh đó trong học hành, lối sống. Cố gắng trở thành người bạn để học sinh đó tâm sự, người anh, người chị, nguời cha, người mẹ thứ hai mẫu mực để học sinh đó noi theo. Giáo viên chủ nhiệm lớp nên thường xuyên có những buổi nói chuyện với các em kể cả gặp trực tiếp hay qua điện thoại, gửi Email,... để hiểu các em hơn và cũng là để phân tích cho các em sâu hơn thế nào là một học sinh ngoan, thế nào là một học sinh tốt,... 
 - Thứ hai, trong tập thể lớp. Giáo viên chủ nhiệm lớp cần duy trì thật tốt nề nếp kỷ cương của lớp, của trường để mọi học sinh tự nhận thức, tự khép mình trong những nội quy, quy chế chặt chẽ nhưng luôn được dân chủ bàn bạc, trao đổi, thỏa sức đóng góp. Giáo viên chủ nhiệm lớp cũng cần nghiêm khắc, công bằng, thưởng phạt nghiêm minh. Đối với những học sinh cá biệt, những lỗi lầm của các em mắc phải không thể bỏ qua và vẫn xử lí bình thường như những học sinh khác như bỏ tiết học, nghỉ học không phép lần đầu cho làm bản kiểm điểm, lần hai khiển trách trước lớp, lần ba thông báo lên Ban giám hiệu nhà trường,... tuy nhiên với những cố gắng hay những thành tích, những việc tốt mà các em đã làm được người giáo viên chủ nhiệm cũng cần khéo léo động viên trước tập thể lớp để các em có động lực phấn đấu vươn lên. 
 - Thứ ba, Giáo viên chủ nhiệm lớp cần thường xuyên báo cáo với Ban giám hiệu nhà trường về tình hình học sinh cá biệt của lớp mình để nhà trường nắm được từ đó đưa ra phương pháp giáo dục hợp lí.
 - Thứ tư, cần phối hợp thường xuyên và chặt chẽ với gia đình học sinh. Giáo viên chủ nhiệm lớp cần thường xuyên thông báo với gia đình học sinh về tình hình học tập rèn luyện đạo đức của con em mình khi học sinh đó có biểu hiện không tốt cũng như khi học sinh đó có những biểu hiện tiến bộ. Trong việc giáo dục học sinh ca biệt, phối hợp với gia đình học sinh không chỉ là mời phụ huynh học sinh đó đến trường rồi thông báo kết quả học tập, rèn luyện của con em họ mỗi khi có sự việc gì học sinh đó gây ra mà nên xem việc gặp gỡ, trao đổi với CMHS là chuyện bình thường. Hơn nữa, để giáo dục học sinh đó được tốt hơn, giáo viên chủ nhiệm cũng nên chủ động tới thăm nhà các em, gặp các thành viên trong gia đình động viên họ quan tâm nhiều hơn nữa tới các em.
 - Thứ năm, Giáo viên chủ nhiệm lớp cũng cần phối hợp chặt chẽ với giáo viên bộ môn, các đoàn thể xã hội khác để cùng phối hợp, thống nhất nội dung, mục đích, biện pháp giáo dục học sinh trong trường và xã hội.
 7. Xây dựng tiêu chí đánh giá, xếp loại hạnh kiểm HS:
 Ngay từ buổi họp mặt với cha mẹ học sinh đầu năm, chúng tôi đã cùng nhau thảo luận và đi đến thống nhất những tiêu chí để xếp loại hạnh kiểm học sinh (có thông qua tập thể HS ở tiết sinh hoạt chủ nhiệm) như sau: 
 a. Loại tốt: 
 - Luôn kính trọng người trên, thầy giáo, cô giáo, cán bộ và nhân viên nhà trường; thương yêu và giúp đỡ các em nhỏ tuổi; có ý thức xây dựng tập thể, đoàn kết với các bạn, được các bạn tin yêu;
 - Tích cực rèn luyện phẩm chất đạo đức, có lối sống lành mạnh, trung thực, giản dị, khiêm tốn;
 - Hoàn thành đầy đủ nhiệm vụ học tập, cố gắng vươn lên trong học tập;
 - Thực hiện nghiêm túc nội quy nhà trường; chấp hành tốt luật pháp, quy định về trật tự, an toàn xã hội, an toàn giao thông; tích cực tham gia đấu tranh, phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội và tiêu cực trong học tập, kiểm tra, thi cử;
 - Tích cực rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh và bảo vệ môi trường;
 - Tham gia đầy đủ các hoạt động giáo dục quy định trong Kế hoạch giáo dục, các hoạt động chính trị, xã hội do nhà trường tổ chức; tích cực tham gia các hoạt động của Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh; chăm lo giúp đỡ gia đình.
 b. Loại khá: thực hiện được những quy định tại khoản a nhưng chưa đạt đến mức của loại tốt; đôi khi có thiếu sót nhưng sửa chữa ngay khi thầy giáo, cô giáo và các bạn góp ý.
 c. Loại trung bình: có một số khuyết điểm trong việc thực hiện các quy định tại khoản a nhưng mức độ chưa nghiêm trọng; sau khi được nhắc nhở, giáo dục đã tiếp thu sửa chữa nhưng tiến bộ còn chậm.
 d. Loại yếu: nếu có một trong những khuyết điểm sau đây:
 - Có sai phạm với tính chất nghiêm trọng hoặc lặp lại nhiều lần trong việc thực hiện quy định tại khoản a, được giáo dục nhưng chưa sửa chữa;
 - Vô lễ, xúc phạm nhân phẩm, danh dự, xâm phạm thân thể của giáo viên, nhân viên nhà trường;
 - Gian lận trong học tập, kiểm tra, thi cử;
 - Xúc phạm danh dự, nhân phẩm của bạn hoặc của người khác; đánh nhau, gây rối trật tự, trị an trong nhà trường hoặc ngoài xã hội;
 - Đánh bạc; vận chuyển, tàng trữ, sử dụng ma tuý, vũ khí, chất nổ, chất độc hại; lưu hành văn hoá phẩm độc hại, đồi truỵ hoặc tham gia tệ nạn xã hội.
 V- Kết quả
Sau khi thực hiện những biện pháp trên với lớp 11A1, trường THPT Lý Nhân, chỉ qua một học kì I năm học 2010 - 2011 nhưng lớp đã đạt được nhiều kết quả khả quan. 
Việc phân công nhiệm vụ rõ ràng cho từng HS trong Ban cán sự lớp đã đem lại hiệu quả trong việc quản lí nề nếp và chất lượng học tập. Các em thực hiện nhiệm vụ đầy đủ với tinh thần trách nhiệm cao. Có những trường hợp GVCN không cần có mặt nhưng các em vẫn quản lí lớp tốt. Đây là một trong những nhân tố quyết định thành tích lớp đạt được.
Giáo viên chủ nhiệm lớp đã thực hiện tốt vai trò và trách nhiệm trong việc phối hợp với các tổ chức, đoàn thể trong và ngoài nhà trường có hiệu quả về công tác giáo dục đạo đức cho HS yếu kém, học sinh cá biệt và loại bỏ được nguy cơ bỏ học giữa chừng như học sinh Thiều Đình Thành, học sinh Nguyễn Duy Tùng.
Theo thời gian, những bài học về đạo đức, nhân cách trong tiết sinh hoạt lớp giúp HS luôn nhớ, vững bước hơn trước những khó khăn trong cuộc sống.
Trong học kì I của năm học này, lớp 11A1 đã đạt được những thành tích như sau:
 * Về kết quả học tập, rèn luyện đạo đức của lớp.
 -Về học tập:
 + Học lực Giỏi: 08/46 học sinh.
 + Học lực Khá: 26/46 học sinh.
 + Học lực TB: 10/46 học sinh.
 + Học lực Yếu: 01/46 học sinh.
 + Học lực Kém: 01/46 học sinh.
 - Về hạnh kiểm:
 + Hạnh kiểm Tốt: 42/46 học sinh.
 + Hạnh kiểm Khá: 02/46 học sinh.
 + Hạnh kiểm TB: 01/46 học sinh.
 + Hạnh kiểm Yếu: 01/46 học sinh.
 * Về kết quả thi đua của lớp.
 - Kết quả thi đua hàng tuần: luân xếp ở tốp cao trong trường.
 - Kết quả thi đua học kì I: xếp thứ 5/34 lớp.
 * Về các kết quả khác.
 - Tham gia thi văn nghệ và làm báo tường chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20- 11:
 + Thi văn nghệ: đạt giải Khuyến khích.
 + Thi làm báo tường: đạt giải ba.
 - Thi hội khỏe phù đổng cấp trường: đạt 02 giải nhất, 01 giải nhì, 01 giải 3.
 - Trong hoạt động Đoàn thanh niên: học sinh Trần Thị Hậu được nhận học bổng trị giá 100.000đ do Huyện đoàn trao tặn vì đã có những đóng góp xuất sắc cho sự phát triển của phong trào đoàn trong trường học.
 - Tiết mục văn nghệ của lớp được chọn tham gia công diễn văn nghệ trong lễ sơ kết học kì I.
PHẦN III. KẾT LUẬN
 Sáng kiến kinh nghiệm này, qua trải nghiệm thực tế, tôi nhận thấy rằng giáo dục đạo đức học sinh thành công hay thất bại còn phụ thuộc vào yếu tố khác nữa. Chúng ta không nên áp dụng rập khuôn máy móc bấc kỳ một phương pháp giáo dục tiên tiến nào bởi lẽ sản phẩm đây chính là “con người”.
Để đạt được mục đích giáo dục, ta cần phải biết chọn điểm xuất phát thích hợp với đặc điểm riêng của từng trường, từng lớp, từng học sinh,
Muốn duy trì tốt thành quả giáo dục cần có sự phối hợp chặt chẽ với các phong trào khác, những hoạt động khác, và đặc biệt cần phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường với Chi Hội Cha mẹ học sinh, được sự quan tâm lãnh đạo của cấp uỷ, chính quyền, các đoàn thể và nhân dân địa phương để tạo sức mạnh đồng bộ, toàn xã hội cùng giáo dục thế hệ trẻ đồng thời giữ vững được hướng đi đúng . 
Sự thành công trong công tác chủ nhiệm lớp, một nhân tố quan trọng mà chúng ta nên thận trọng cân nhắc khi quyết định lựa chọn, đó chính là “lớp truởng”.
Muốn làm tốt được những điều trên đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm lớp phải là người có uy tín, toàn diện, có năng lực thực sự để chỉ đạo, dám nghĩ, dám làm đi trước, đề xuất được các vấn đề giá trị, tập hợp được sức mạnh tổng hợp, vai trò con chim đầu đàn là yếu tố có phần lớn lao, tạo nên sự thành công hay thất bại ở mỗi HS, mỗi lớp học, mỗi trường học
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về quá trình giáo dục đạo đức học sinh của người giáo viên chủ nhiệm lớp. Chắc chắn những kinh nghiệm trên còn nhiều hạn chế. Vậy kính mong các đồng nghiệp giúp đỡ tôi để tôi đạt được kết quả tốt đẹp hơn trong công tác chủ nhiệm lớp.
Xin trân trọng cám ơn Hội đồng và các bạn đồng nghiệp đã dành thời gian để đọc bài viết này của tôi!
 Hà Nam, ngày 05/04/2011
 Giáo viên viết sáng kiến kinh nghiệm
 Phạm Văn Khánh
MỤC LỤC
NỘI DUNG
TRANG
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
03
03
II- Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
1. Mục tiêu
2. Nhiệm vụ.
04
04
04
III- Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
1. Đối tượng. 
2. Phạm vi nghiên cứu.
3. Phương pháp nghiên cứu.
4. Thời gian thực hiện.
PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
05
05
05
05
05
05
I- Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong trường THPT
06
 II- Những yếu tố cần có để trờ thành người giáo viên chủ nhiệm lớp tốt.
08
III- Đặc điểm tình hình lớp 11A1
1. Thuận lợi
 2. Khó khăn:
09
09
10
IV- Biện pháp thực hiện
 1. Lựa chọn ban cán sự lớp.
10
10
 2. Phối hợp chặt chẽ với nhà trường - gia đình - xã hội trong việc giáo dục học sinh.
11
3. Phối hợp với giáo viên bộ môn.
13
4. Theo dõi chéo giữa các tổ.
14
 5. Giáo dục đạo đức học sinh thông qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm.
16
 6. Biện pháp giáo dục học sinh cá biệt .
18
 7. Xây dựng tiêu chí đánh giá, xếp loại hạnh kiểm HS:
20
 V- Kết quả
21
 PHẦN III. KẾT LUẬN
22