Sáng kiến kinh nghiệm Vài biện pháp giúp học sinh ghi chép trên Lớp

 VÀI BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH GHI CHÉP TRÊN LỚP. 
 I/ĐĂT VẤN ĐỀ
 Một tiết học thành công, trong đó ngoài việc người thầy đảm bảo các yêu cầu lên lớp còn phải kể đến người học tiếp thu được gì ? ghi chép được gì? Do vậy theo ý kiến chủ quan của cá nhân tôi, người thầy cần giúp học sinh ghi chép tốt trên lớp là đã góp một phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học. 
 Để học sinh ghi chép được tốt chúng ta phải hướng dẫn cho học sinh tìm hiểu bài, tự mình nắm được những kiến thức cơ bản của bài học một cách chủ động,tự giác bên cạnh sự giúp đỡ đắc lực và có phương pháp của giáo viên.
 Giáo viên phải đơn giản hóa vấn đề, đưa lạ về quen, tinh giản sgk chọn hệ thống câu hỏi phù hợp. Bên cạnh việc chuẩn bị của giáo viên, học sinh chủ động tìm hiểu bài, ghi chép như thế nào là điều có tính quyết định cho việc tái hiện kiến thức ở nhà khi làm bài tập, học bài ...Tóm lại là chất lượng học tập môn toán. Việc hướng dẫn học sinh soạn bài và ghi chép như thế nào là một suy nghĩ nhằm phục vụ việc đổi mới phương pháp dạy và học Toán. Đó là lý do mà tôi chọn đề tài này .
 II/ THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN
 Trong quá trình nhận thức,tái hiện kiến thức chiếm vai trò rất quan trọng, lúc này người học lập lại các thao tác đã được nhìn thấy, đã từng thí nghiệm, thực hành ... tập vận dụng, vận dụng để giải các bài toán thực tế. Ghi chép tốt là cần thiết, rất cần thiết trong lúc này. Cũng trên cơ sở ghi chép của học sinh trong giờ học, giáo viên có thể đánh giá mức độ tiếp thu, lĩnh hội kiến thức của học sinh đánh giá được thái độ học tập của học sinh đối với môn học.
 Ghi chép tốt sẽ giúp học sinh thuộc bài ngay tại lớp, các em tốn thời gian cho học bài ở nhà - vì việc chăm chú nghe giảng, nghe bạn phát biểu rồi tranh luận, bàn bạc cách giải, lời giải một bài toán sau đó ghi chép vào vở là một thao tác học tập tích cực, hoạt động này giúp các em hình thành một cách học hiệu quả, sáng tạo.
 Việc ghi chép cần thiết như thế nhưng đa số học sinh chúng ta hiện nay vẫn chưa biết ghi chép như thế nào . Điều này do cả hai phía – giáo viên và học sinh.
 + Giáo viên chưa tập cho học sinh tự ghi chép khi đọc tài liệu khi quan sát một hiện tượng, khi tranh luận khi nghe đúc kết một vấn đề
 + Học sinh chưa tự tin khi ghi chép một vấn đề gì đó, chưa quen tự ghi chép.
 * Hiện nay, học sinh ghi chép phổ biến theo hai cách:
 - Chép toàn bộ những gì thầy cô ghi trên bảng, thầy cô không ghi thì cũng không biết ghi gì thêm.
 - Chép toàn bộ nội dung có trong sách giáo khoa, điều này gây lãng phí thời gian công sức mà ít hiệu quả
 + Qua khảo sát vở ghi của 80 hs hai lớp 8/3, 8/4 đầu năm nay trong bài “Tứ giác”có:
50/80 hs ghi hoàn toàn như sgk chiếm 62,5%
25/80 hs ghi tóm tắt các nội dung, vẽ hình tạm được - 31,3 %.
5/80 hs ghi chép khá tốt, có nêu thêm các câu hỏi thắc mắc những điều chưa hiểu chiếm 06,2%
 Theo tôi,có mấy nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó :
- Một là : Đa số các môn học ở lớp dưới đều tiến hành theo cách
 “ thầy đọc- trò chép”. 
 - Hai là : Các em chưa được hướng dẫn cách soạn bài, cách ghi
 chép, cách tự học với tài liệu sẳn có. 
 Xuất phát từ thực tế đó, giúp học sinh chủ động ghi chép, biết ghi chép đúng,đầy đủ các nội dung trọng tâm, cơ bản là một việc là cần thiết nhằm hổ trợ nhu cầu tự học đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng dạy và học toán hiện nay . Đây là một vấn đề không đơn giản cần được thực hiện liên tục ,lâu dài . Sau đây là một số biện pháp mà cá nhân tôi đã thực hiện trong mấy năm gần đây.
 III/ MỘT SỐ BIỆN PHÁP : 
 1.Tôi đã cố gắng tránh lối dạy “thầy đọc – trò chép” dưới mọi hình thức như: ghi chép chi tiết lên bảng ,không áp đặt từ ngữ, lối diễn đạt của mình cho học sinh. Bài dạy đều tinh giản, tập trung vào phần trọng tâm, khi soạn bài tôi cố gắng soạn kỷ hệ thống câu hỏi do vậy lời giảng ngắn gọn,dễ hiểu .Tôi luôn dùng những ví dụ cụ thể ,gần gũi với đời sống học sinh.
 2.Yêu cầu hs soạn bài,nghiên cứu bài mới trước ở nhà, ghi chép những điều thắc mắc khi soạn bài chỉ ghi những phần in nghiêng ở sgk, tóm tắt nội dung định lý bằng giả thiết, kết luận-vẽ hình, về đại số chỉ ghi công thức,đọc kỹ cách chứng minh. Đây là cơ sở để các em có thể đối chiếu, nhận thức và chủ động ghi chép bổ sung trên lớp
 3. Hướng dẫn việc ghi chép cụ thể cho hs ( Viết mẫu ) . Để học sinh ghi chép tốt, tôi đã tranh thủ những tiết đầu năm tập cho các em bắt chước để ghi chép từ sgk,từ lời giảng của giáo viên ,từ tranh luận thảo luận tổ nhóm .Việc tự ghi chép phải được thực hiên ngay từ tiết học đầu tiên và kiên trì thực hiện suốt cả quá trìnhdạy học –qua kiểm tra vở ghi thường xuyên chúng ta sẽ rèn dần,hoàn chỉnh dần việc ghi chép của học sinh
 4. Kiểm tra việc ghi chép: Kiểm tra vở ghi của hs là một việc làm thường xuyên của tôi; kiểm tra trong đầu giờ ,trong khi hs lên bảng làm bài tập , trong tất cả những khi có thể , một học kỳ tôi thường kiểm tra khoảng hai lần vở ghi của một hs và ghi một cột điểm 15 phút.
 Khi KT sẽ đôn đốc việc soạn bài ,tự học ở nhà của hs được thường xuyên liên tục, ngoài ra còn qua ghi chép của hs để bổ sung kịp thời những thiếu sót của giáo viên trong phương pháp, trong kiến thức
 5. Vận dụng việc ghi chép vào phát biểu một cách nhanh gọn dễ nhớ : Tôi thường hướng dẫn hs nhìn vào ký hiệu đã ghi chép được để phát biểu thành ngôn ngữ toán học, tái hiện những gì gv đã hướng dẫn trên lớp,qua đó hs nhanh hiểu , nhớ lâu và vận dụng được .
 IV/ KẾT QUẢ : 
 Sau một thời gian kiên trì thực hiện ,tôi thấy học sinh ghi chép tiến bộ hơn,thời gian ở lớp các em dành nhiều hơn cho tranh luận thảo luận nhóm,việc học đối với các em tương đối nhẹ nhàng thuận lợi hơn vì có phương pháp,hệ quả tất yếu của cách học trên là chất lượng học tập được nâng lên rỏ rệt.
 Cụ thể trong 80 hs được khảo sát đầu năm đến cuối năm có :
 + 48/80 hs ghi chép khá tốt, đủ các nội dung. Đạt 60%
 + 24/80 hs ghi chép đạt yêu cầu. Đạt 30%
 + 08/80 hs ghi chép qua loa, chưa bổ sung. Đạt 10%
 Có được điều đó là một thành công của lòng kiên trì bền bỉ của tập thể thầy trò lớp 8/3-8/4 .Bên cạnh đó và cũng là mục đích chính của các biện pháp này là chất lượng hoc sinh hai lớp đã tiến bộ vượt bậc. Dự kiến số hs đạt điểm trung bình môn toán của hai lớp là 85% trong cuối năm học 2009 – 2010 này
 V/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
 Để có đựơc một số thành quả đó bản thân tôi rút ra một số bài học sau đây :
Một là : Hệ thống câu hỏi của thầy giáo phải tinh giản, trọng tâm , muốn vậy giáo viên phải đầu tư nhiều công sức ở việc soạn câu hỏi gợi ý, câu hỏi kiểm tra phát hiện vấn đề,giành nhiều thời gian hơn cho khâu soạn bài ,kiểm tra hs trên lớp
 Hai là : Hoạt động theo tổ nhóm là yếu tố tích cực nhằm giúp hs hiểu bài và ghi chép đúng trọng tâm nên giáo viên cố gắng cho hs hoạt động theo nhóm dù rằng hoạt động này mất khá nhiều thời gian.
 Thứ ba : Các bài tập cho hs nên từ dễ đến khó, từ ít đến nhiều thường xuyên chú ý đến đối tượng hs yếu vì đây là lực lượng cần quan tâm nhất.
Thứ tư :Động viên kịp thời là một động lực quan trọng giúp hs tiến bộ, đây cũng là ghi nhận của giáo viên với mỗi cố gắng của hs dù nhỏ nhất.
Điều cuối cùng: Giáo viên phải dành đủ và sử dụng hết thời gian cuối tiết học cho hướng dẫn về nhà, thường thì chúng ta hay bỏ qua hoặc dùng không hết thời gian dặn dò công việc ở nhà trong khi công việc ở nhà rất quan trọng cho tiết học vừa rồi và tiết học sắp tới.
 VI / KẾT LUẬN:
 Việc ghi chép của học sinh tuy không quá phức tạp, nhưng làm thế nào để thực hiện một cách có hiệu quả nhất mang lại chất lượng tốt cho bộ môn là mong muốn của mọi giáo viên . Trên đây chỉ là một số biện pháp có tính chủ quan đã áp dụng ở một số lớp và có kết quả, rất mong được sự góp ý của quý thầy cô giáo .
 Xin chân thành cảm ơn .
 Hương Toàn, tháng 4 năm 2010
 Người viết: 
 Trương Văn Thiều