Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng soạn giảng môn Lịch sử ở trường Trung học cơ sở

nhớ kỷ, hiểu sâu kiến thức, phát triển khả năng quan sát, tư duy và xúc cảm thẩm mỹ. Hiện nay, kênh hình trong sách giáo khoa và phương tiện trực quan do nhà nước cấp đã khá phong phú nhưng thực tế vẫn còn ít, nhiều bài rất cần có hình ảnh thì lại không có. Vì vậy trong quá trình chuẩn bị, giáo viên cần phải sưu tầm, sáng tạo thêm đồ dùng dạy học nhằm tăng tính hình ảnh, tính cụ thể của kiến thức truyền thụ cho học sinh.
1.4/ Thiết kế bài học:
Thiết kế bài học là một khâu quan trọng của quá trình nhận thức. Trong quá trình thiết kế, giáo viên cần nghiên cứu kỷ mục tiêu, xác định rõ kiến thức cơ bản và trọng tâm của bài học. Khi đã có cái nhìn khái quát, cần đi sâu vào từng mục nhằm xác định những sự kiện cơ bản của mục đó và sự liên quan của kiến thức đó với kiến thức cơ bản của toàn bài. Mỗi bài cần dành thời gian hợp lý cho từng mục, phải xác định phần nào đi lướt, phần nào trọng tâm. Mặt khác, cần đặt bài giảng trong mối liên hệ với những bài trước đó và sau đó. Điều nầy giúp giáo viên giảng dạy lịch sử đảm bảo tính hệ thống và lôgíc. Trong quá trình soạn bài, giáo viên không nên liệt kê lại sự kiện sách giáo khoa mà cần xác định rõ một số đơn vị kiến thức cơ bản rồi xác định phương pháp làm nổi bật kiến thức đó. Cần tránh việc lập lại nguyên si sách giáo khoa, điều đó sẽ làm cho học sinh không hứng thú học tập. Giáo viên cũng không nên thoát ly hoàn toàn sách giáo khoa vì sách giáo khoa là tài liệu cơ bản mà học sinh phải làm việc để nắm vững nội dung.
2/ Truyền đạt tri thức:
Nếu như quá trình nhận thức có vai trò hết sức quan trọng thì thành công của hoạt động dạy học lại phụ thuộc rất nhiều ở giai đoạn tổ chức của người thầy. Trong quá trình lên lớp, học sinh vừa nghe giảng, vừa ghi chép, vừa theo dõi sách giáo khoa. Tính tích cực học tập của học sinh phải được biểu hiện ở cả ba mặt đó. Tính tích cực của học sinh còn được biểu hiện qua nét mặt, ánh mắt, các thao tác của những giác quan. Bằng sự nhạy cảm qua quan sát lớp học, người thầy có thể điều chỉnh phương pháp, thao tác sư phạm cho phù hợp.
Mỗi môn học đều có hệ thống phương pháp đặc trưng để truyền thụ tri thức cho học sinh. Có người cho rằng trong một tiết học người giáo viên nêu ra thật nhiều câu hỏi cho học sinh trả lời là đã phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh. Nếu như vậy thì đã phủ nhận các phương pháp đặc trưng của môn Lịch sử. Trong một tiết dạy không thể sử dụng một hay vài phương pháp nhất định hoặc chọn một phương pháp nào đó cho rằng là tối ưu. Để thực hiện thành công một tiết dạy, tùy theo nội dung cụ thể của từng bài mà người giáo viên xác định và thực hiện kết hợp một số phương pháp phù hợp. 
Sau đây là một số phương pháp thường được sử dụng trong quá trình soạn giảng:
2.1/ Sử dụng sách giáo khoa:
Sử dụng sách giáo khoa là một trong những phương pháp dạy học đặc trưng của bộ môn Lịch sử. Trong quá trình soạn giảng vẫn còn một số trường hợp sử dụng sách giáo khoa chưa hợp lý. Có trường hợp giáo viên quá lạm dụng việc cho học sinh đọc sách giáo khoa, có trường hợp giáo viên cho học sinh đọc sách giáo khoa nhưng chỉ mang tính hình thức mà không có chủ ý rõ ràng, không có yêu cầu cụ thể. 
Thông thường với những kiến thức tương đối ít phức tạp, không đòi hỏi phải giải thích hay phân tích nhiều thì giáo viên có thể cho học sinh đọc sách giáo khoa. Chẳng hạn, đó là những kiến thức về tiểu sử một nhân vật; về tương quan lực lượng giữa hai phía trong một trận đánh, một cuộc khởi nghĩa; về kết quả một chiến dịch; về đặc điểm điều kiện tự nhiên, địa hình một khu vực; hoặc một đoạn trích trong tư liệu gốc .., đồng thời đi kèm với việc đọc sách giáo khoa là những yêu cầu cụ thể phù hợp với nội dung bài học và đối tượng học sinh. Ví dụ: Khi dạy về chương trình khai thác lần thứ hai của thực dân Pháp ở Việt Nam trong bài “Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất” (SGK – Lịch sử 9), giáo viên có thể cho học sinh đọc đoạn in nhỏ trong sách giáo khoa về chính sách khai thác trên lĩnh vực nông nghiệp và khai mỏ, sau đó nêu yêu cầu: Em có nhận xét gì về chính sách khai thác của thực dân Pháp trên lĩnh vực nông nghiệp và khai mỏ? Vì sao Pháp đầu tư vốn nhiều nhất vào đồn điền cao su và khai thác than? Qua nội dung sách giáo khoa, các em sẽ nhận xét được sự tăng cường đầu tư vốn rất lớn vào nông nghiệp và khai mỏ, vì đây là hai mặt hàng mà thị trường Pháp và thế giới có nhu cầu lớn. Hay khi dạy về cuộc tấn công của quân Mỹ, quân đồng minh và quân đội Sài Gòn vào thôn Vạn Tường (Quảng Ngãi) trong bài “Cả nước trực tiếp chống Mỹ, cứu nước (1965–1973)” (SGK – Lịch sử 9), giáo viên có thể cho học sinh đọc sách giáo khoa về lực lượng quân địch và cuộc chiến đấu của ta, sau đó nêu yêu cầu: Em có nhận xét gì về lực lượng quân địch và tinh thần chiến đấu của quân ta? Thắng lợi Vạn Tường có ý nghĩa như thế nào? Qua nội dung sách giáo khoa, các em thấy được địch huy động một lực lượng quân đội rất lớn, được trang bị hiện đại và đánh theo kiểu hiện đại vào thôn nhỏ Vạn Tường để thí điểm cuộc hành quân “tìm diệt” trong chiến lược “Chiến tranh cục bộ”. Lần đầu tiên quân dân ta trực tiếp đối đầu với quân đội Mỹ là một khó khăn, thử thách vô cùng to lớn. Thắng lợi Vạn Tường đã chứng tỏ ta hoàn toàn có khả năng đánh bại chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của Mỹ.
Ưu điểm của phương pháp nầy là có thể sử dụng được đối với mọi đối tượng học sinh, kể cả học sinh yếu, học sinh rụt rè ít phát biểu trong lớp. Ngoài ra, giáo viên cũng có thể sử dụng sách giáo khoa bằng cách cho học sinh tự nghiên cứu một đoạn nào đó rồi đặt vấn đề để các em trao đổi. Ví dụ: Khi dạy về cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ nhất của Mỹ trong bài “Cả nước trực tiếp chống Mỹ, cứu nước (1965–1973)” (SGK – Lịch sử 9), sách giáo khoa đã trình bày khá rõ ràng, giáo viên có thể cho các em tự nghiên cứu và yêu cầu: Em có nhận xét gì qua các mục tiêu ném bom của Mỹ?
2.2/ Sử dụng đồ dùng trực quan:
Đồ dùng trực quan là những hiện vật, bản đồ, tranh ảnh lịch sử ... do nhà nước cấp, kênh hình trong sách giáo khoa và kể cả những đồ dùng trực quan quy ước. Trong dạy học lịch sử, nếu đồ dùng trực quan được sử dụng tốt sẽ huy động được nhiều giác quan của học sinh tham gia, kết hợp tai nghe, mắt thấy, tạo điều kiện cho các em dễ hiểu, nhớ lâu, phát triển năng lực quan sát, trí tưởng tượng, tư duy và ngôn ngữ. Tuy nhiên, nếu quá lạm dụng hay sử dụng đồ dùng trực quan không đúng lúc sẽ làm phân tán sự chú ý của học sinh.
2.2.1/ Bản đồ:
Hầu như mỗi bài học lịch sử đều có bản đồ riêng phù hợp với nội dung kiến thức của bài đó. Có bài sử dụng bản đồ để xác định ranh giới lãnh thổ, các đơn vị hành chính; có bài sử dụng bản đồ để xác định sự ra đời của các quốc gia, các địa điểm, các địa danh lịch sử; có bài sử dụng bản đồ để trình bày diễn biến một cuộc khởi nghĩa... Trước khi sử dụng giáo viên cần nắm chắc nội dung, lựa chọn cách sử dụng phù hợp với từng loại bài và với đối tượng học sinh của từng khối lớp nhằm mục đích phát huy được tác dụng của bản đồ, tạo nên hình ảnh cụ thể, sinh động thu hút sự chú ý của học sinh vào hoạt động nhận thức, đồng thời thông qua đó rèn luyện cho các em kỹ năng sử dụng, kỹ năng quan sát, phân tích, so sánh ... Bản đồ thường được sử dụng kết hợp với miêu tả, tường thuật. Trong quá trình tường thuật, giáo viên cần kết hợp đặt câu hỏi để học sinh quan sát và trả lời. Ví dụ: Khi sử dụng bản đồ Chiến dịch Biên giới thu – đông 1950 (SGK – Lịch sử 9), giáo viên có thể tường thuật diễn biến chiến dịch Biên giới. Trong quá trình tường thuật, giáo viên kết hợp đặt câu hỏi: Vì sao ta chọn Đông Khê để tấn công? Mất Đông Khê tình hình địch trên Đường số 4 như thế nào? Qua theo dõi bài học, quan sát bản đồ học sinh rút ra được Đông Khê có một vị trí chiến lược quan trọng trên Đường số 4. Chiến thắng Đông Khê đã cắt đôi phòng tuyến của địch, uy hiếp Thất Khê, cô lập Cao Bằng. Hệ thống phòng ngự trên Đường số 4 bị lung lay.
Cũng có thể tùy theo nội dung kiến thức của bài và năng lực học tập của học sinh, giáo viên có thể tổ chức cho các em tự trình bày hiểu biết của mình trên bản đồ qua sự chuẩn bị trước. Ví dụ: Khi sử dụng bản đồ chiến dịch Việt Bắc thu – đông 1947 (SGK – Lịch sử 9), trên cơ sở giao bài tập chuẩn bị trước ở nhà, giáo viên có thể sử dụng bản đồ và tổ chức cho học sinh tự trình bày các mũi tiến quân của Pháp. Qua đó, giáo viên có thể đặt câu hỏi: Em có nhận xét gì về kế hoạch tiến quân của địch? Qua việc trình bày ba mũi tiến quân của Pháp, các em thấy được kế hoạch tiến quân nhằm tạo thế gọng kìm bao vây Căn cứ Việt Bắc. Hay khi sử dụng lược đồ phong trào “Đồng khởi” năm 1960 (SGK – Lịch sử 9), giáo viên có thể yêu cầu học sinh xác định các địa phương diễn ra các trận đánh và phong trào nổi dậy của quần chúng, từ đó có thể nêu yêu cầu: Em có nhận xét gì về phong trào đấu tranh của nhân dân ta trong những năm 1959–1960?
Với cách sử dụng nêu trên, chúng ta đã kết hợp được nhiều phương pháp khi sử dụng bản đồ, vừa tạo được biểu tượng lịch sử cho học sinh, vừa có tác dụng củng cố kiến thức mà các em vừa tiếp nhận đồng thời rèn kỹ năng và phát triển tư duy cho học sinh. 
Những năm gần đây giáo viên thường sử dụng lược đồ trống thay cho bản đồ trong dạy học lịch sử.Với cách sử dụng nầy giáo viên cần phải kết hợp nhiều thao tác: điền ký hiệu, tường thuật, miêu tả, tổ chức học sinh hoạt động ... Ưu điểm của cách sử dụng nầy là ngoài việc rèn luyện kỹ năng sử dụng bản đồ cho học sinh, giáo viên còn phát triển ở các em về tư duy thẩm mỹ, tính chính xác và sự hứng thú trong học tập.
2.2.2/ Tranh ảnh:
Tranh ảnh là một phương tiện trực quan tạo hình có tác dụng rất lớn trong dạy học lịch sử. Bản thân tranh ảnh không thể gây ra sự quan sát tích cực của học sinh nếu như nó không được quan sát trong những tình huống có vấn đề. Khi sử dụng tranh ảnh giáo viên thường kết hợp với miêu tả, kể chuyện, giải thích và phát vấn. Có tranh ảnh qua quan sát tự các em nói lên được suy nghĩ về nhận thức của mình nhưng cũng có tranh ảnh giáo viên cần phải miêu tả để hướng dẫn học sinh quan sát. Ví dụ: Khi sử dụng tranh “Cuộc biểu tình đòi ly khai và độc lập ở Lít-va” trong Bài 2 (SGK – Lịch sử 9), giáo viên có thể cho học sinh quan sát tranh và nêu vấn đề: Qua hình ảnh trong tranh nói lên tình trạng gì diễn ra ở Liên Xô? Từ quan sát các em có thể rút ra được tình trạng mâu thuẩn sắc tộc, tôn giáo diễn ra gay gắt ở Liên bang Xô viết. Hay khi sử dụng tranh “Cử tri Sài Gòn bỏ phiếu bầu Quốc hội khóa I” trong Bài 24 (SGK – Lịch sử 9), giáo viên có thể yêu cầu học sinh: Em hãy mô tả nội dung tranh, từ đó so sánh sự khác nhau trong việc tổ chức xây dựng chế độ mới sau khi Cách mạng tháng Tám thành công so với thời kì phong kiến và thực dân? 
2.2.3/ Đồ dùng trực quan quy ước:
Đồ dùng trực quan quy ước như sơ đồ, biểu đồ, bảng so sánh, bảng niên biểu... là sự cụ thể hóa kiến thức sách giáo khoa có tác dụng giúp học sinh dễ dàng lĩnh hội, khắc sâu kiến thức cũng như rèn kỹ năng quan sát và phát triển khả năng tư duy trừu tượng ở các em. Bên cạnh đó, sử dụng đồ dùng trực quan quy ước còn làm cho giờ học thêm sinh động, tạo được sự hứng thú cho học sinh trong học tập. Ví dụ: Khi dạy về hoàn cảnh của Liên Xô tiến hành công cuộc khôi phục kinh tế sau Chiến tranh thế giới thứ hai trong Bài 1 (SGK - Lịch sử 9), giáo viên có thể sử dụng bảng thống kê sự thiệt hại của các nước sau chiến tranh:
Tên nước
Tổng số người chết
Tỉ lệ % so với dân số 1939
Liên Xô
27 000 000
16,2
Đức
5 600 000
7
Nhật
2 200 000
3
Pháp
630 000
1,5
I-ta-li-a
480 000
1.2
Anh
382 000
1
Mỹ
300 000
0.3
Sau đó đặt yêu cầu cho học sinh: Qua bảng thống kê, theo em Liên Xô tiến hành công cuộc khôi phục kinh tế sau Chiến tranh thế giới thứ hai trong hoàn cảnh nào? Qua quan sát các số liệu trên bảng thống kê giữa các nước thắng trận và bại trận các em rút ra được Liên Xô tiến hành khôi phục kinh tế trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn. 
2.3/ Sử dụng kiến thức liên môn:
Tri thức lịch sử có liên quan đến hệ thống tri thức của các môn khoa học xã hội. Việc làm chủ tri thức lịch sử còn hàm chứa sự hiểu biết, sự tích lũy tri thức của các bộ môn khoa học liên quan. Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh về phong trào Bình dân học vụ chống “giặc dốt” của nước ta sau Cách mạng tháng Tám (SGK – Lịch sử 9), để tạo cho học sinh có được biểu tượng sinh động về lớp bình dân học vụ, về tinh thần của nhân dân ta hưởng ứng chủ trương của Đảng và Chính phủ, giáo viên có thể trích đọc một đoạn trong bài thơ “Trường tôi” của nhà thơ Tố Hữu, sáng tác năm 1946:
“Trường tôi kiểu cách gì đâu?
Không ham ngói đỏ, không cầu tường vôi
Nhà tranh vách đất đủ rồi
Đình quang điếm chật được ngồi là hay! ...”
Hay để tạo biểu tượng về tội ác của Mỹ – Diệm, giáo viên có thể trích đọc một đoạn trong bài thơ “Lá thư Bến Tre” của nhà thơ Tố Hữu, sáng tác tháng 7/ 1962:
“ ... Có những ông già nó khảo tra
Không khai nó chém giữa sân nhà
Có chị gần sinh không chịu nhục
Lấy vồ nó đập, vọt thai ra ...”
Điều cần lưu ý khi sử dụng kiến thức liên môn là không được quá lạm dụng, bởi vì nếu lạm dụng sẽ làm loãng nội dung, thậm chí phản tác dụng. Cần phải chọn lọc thật phù hợp, trích lược phải thật cô đọng, ngắn gọn, có tác dụng thiết thực để bổ sung cho bài học.
2.4/ Sử dụng ngôn ngữ:
Chúng ta đều biết ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp, là công cụ thông tin. Trong dạy học, lời nói đóng vai trò rất quan trọng, bởi vì không có một phương pháp dạy học nào, một phương tiện dạy học nào được sử dụng mà không kèm theo sự diễn đạt bằng lời nói, nhất là đối với phương pháp tường thuật, miêu tả, thông báo, kể chuyện ... Vì vậy yêu cầu khi sử dụng ngôn ngữ phải đảm bảo tính khoa học, chính xác, diễn đạt rõ ràng, trong sáng, dễ hiểu ... Điều đó không chỉ giúp giáo viên truyền thụ kiến thức được dễ dàng mà còn giúp học sinh nắm vững và khắc sâu kiến thức đồng thời tác động đến tâm tư, tình cảm của các em. Hiện tượng nói lắp, nói quá nhanh, nói có nhiều thổ ngữ, nói ngắt quảng rời rạc, nói thừa nhiều liên từ không cần thiết, nói không ngữ điệu... sẽ hạn chế rất nhiều đến hiệu quả giáo dục và giáo dưỡng của bộ môn. Như vậy trong dạy học, ngôn ngữ diễn đạt của giáo viên được sử dụng như một phương pháp dạy học. Do đó đòi hỏi người giáo viên phải luôn rèn luyện để có vốn từ phong phú và đa dạng. 
2.5/ Trình bày bảng:
Trong dạy học, bảng đen được xem là một phương tiện dạy học. Việc trình bày bảng vừa là phương pháp, vừa là nghệ thuật của người thầy giáo. Để giúp học sinh theo dõi bài giảng một cách có hiệu quả giáo viên cần phải kết hợp tốt giữa bài giảng và ghi bảng. Việc trình bày bảng của giáo viên phải đạt được yêu cầu vừa là một loại trực quan, vừa để học sinh theo dõi cấu trúc bài giảng giúp các em củng cố và hệ thống hóa kiến thức. Do vậy, việc ghi bảng kết hợp với lời giảng phải thật ăn khớp, nhịp nhàng, không lãng phí thời gian, lời giảng không bị ngắt quảng.
IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Qua một năm nghiên cứu và thực hiện đề tài ở trường, kết quả giảng dạy bộ môn bước đầu có sự chuyển biến tích cực. Cụ thể:
Năm học 2008 - 2009
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Chỉ tiêu đăng ký
40%
35%
23%
2%
Khảo sát đầu năm
30,1%
41,8%
23,1%
5,0%
Học kì I
50,3%
34,9%
14,8%
Cả năm
PHẦN KẾT LUẬN
I. Những bài học kinh nghiệm:
Qua nghiên cứu và thực hiện đề tài, bản thân xin rút ra một số bài học kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng soạn giảng:
* Chuẩn bị và thiết kế bài học:
- Cần nghiên cứu kỷ nội dung, nắm vững mục tiêu bài học, xác định rõ kiến thức trọng tâm, đảm bảo tính hệ thống kiến thức.
- Lựa chọn phương pháp phù hợp đặc trưng bộ môn và nội dung bài học.
- Chuẩn bị đầy đủ những phương tiện, thiết bị cần thiết phục vụ bài giảng.
* Tổ chức truyền đạt tri thức:
- Cần kết hợp nhịp nhàng các phương pháp, sử dụng hợp lý và hiệu quả các phương tiện, thiết bị dạy học.
- Lời giảng phải sinh động, thu hút học sinh.
- Trình bày bảng phải hợp lý, khoa học.
- Tổ chức hoạt động phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, chú ý việc nắm bắt kiến thức, rèn kỹ năng bộ môn và phát triển tư duy học sinh.
II. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm:
Việc đầu tư nâng cao chất lượng soạn giảng giúp người thầy ngày càng nâng cao hơn trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nhất là việc đổi mới phương pháp dạy học. 
Phát hiện được những học sinh năng khiếu, học sinh giỏi để bồi dưỡng đầu tư chất lượng mũi nhọn, đồng thời có kế hoạch phụ đạo để giảm dần tỉ lệ học sinh yếu kém.
III. Khả năng ứng dụng, triển khai:
Đề tài đề cập đến vấn đề mà tất cả các giáo viên dạy học môn Lịch sử trong trường Trung học cơ sở đều phải thực hiện thường xuyên và thực hiện ở học sinh tất cả các khối lớp. Với lòng nhiệt thành, tôi muốn chia sẻ với quý đồng nghiệp những kinh nghiệm rút ra từ thực tế soạn giảng. Đây là sáng kiến kinh nghiệm của cá nhân, chắc chắn sẽ có nhiều hạn chế, thiếu sót, rất mong sự đóng góp của Quý lãnh đạo và Quý đồng nghiệp để bản thân tích lũy được thêm nhiều kinh nghiệm trong công tác giảng dạy của mình.
IV. Những kiến nghị, đề xuất:
Đối với giáo viên giảng dạy: Bên cạnh việc đầu tư công tác soạn giảng, cần đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả giảng dạy bộ môn.
Tóm lại, đổi mới phương pháp là vấn đề phức tạp bao gồm nhiều khâu, nhiều việc và là công việc của nhiều người, trong đó vai trò của người thầy giáo trực tiếp giảng dạy là hết sức quan trọng. Với đề tài: “Nâng cao chất lượng soạn giảng môn Lịch sử ở trường Trung học cơ sở”, bản thân mong muốn đóng góp một vài kinh nghiệm của mình vào việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử hiện nay. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phan Ngọc Liên (chủ biên), 1998, Phương pháp dạy học lịch sử ở trường phổ thông, Trung tâm đào tạo từ xa Đại học Huế, Nhà xuất bản Giáo dục.
2. Phan Ngọc Liên, Đinh Xuân Lâm, 2005, Sách giáo khoa Lịch sử 9, Nhà xuất bản Giáo dục, trang 3, 9, 55, 97, 99, 107, 111, 134, 142 – 143, 147
3. Phan Ngọc Liên và Phan Văn Trị (chủ biên), 1999, Phương pháp dạy học lịch sử, Nhà xuất bản Giáo dục, trang 122 – 154.
4. PGS.TS. Trịnh Đình Tùng, 1999, “Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan nhằm phát huy tính tích cực hoạt động độc lập của học sinh trong dạy học lịch sử”, trong Kỷ yếu Tài liệu Hội nghị đổi mới phương pháp dạy và học tập môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông và Trung học cơ sở - Bộ Giáo dục và Đào tạo, 11/1999, Hà Nội, trang 62-70.
	5. PGS.TS. Trịnh Đình Tùng, 1999, “Về phương pháp sử dụng sách giáo khoa trong dạy học Lịch sử ở trường phổ thông”, trong Kỷ yếu Tài liệu Hội nghị đổi mới phương pháp dạy và học tập môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông và Trung học cơ sở - Bộ Giáo dục và Đào tạo, 11/1999, Hà Nội, trang 52-57. 
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU
I. 	Bối cảnh của đề tài
II. 	Lý do chọn đề tài 
Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
V. 	Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
PHẦN NỘI DUNG
I. 	Cơ sở lý luận 
II. 	Thực trạng của vấn đề
Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề 
Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
PHẦN KẾT LUẬN
Những bài học kinh nghiệm
Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm
Khả năng ứng dụng, triển khai
Những kiến nghị, đề xuất
Tài liệu tham khảo
Mục lục
 PHÒNG GD&ĐT BA TRI CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG THCS BẢO THẠNH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
PHIẾU NHẬN XÉT, XẾP LOẠI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài: Nâng cao chất lượng soạn giảng môn Lịch sử ở trường Trung học cơ sở
Tác giả: Phan Thanh Sơn
Chức vụ: Tổ trưởng
Bộ phận công tác: Tổ Sử - Địa – GDCD – Nhạc – Mỹ Thuật
TỔ CHUYÊN MÔN
Nhận xét:
Cấu trúc đề tài đúng theo qui định. Nội dung thiết thực, có tác dụng tốt trong việc soạn giảng của GV, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Đề tài có khã năng vận dụng để các môn học khác trong tổ chuyên môn tham khảo trong quá trình soạn giảng.
Xếp loại: A.
 Ngày 25 tháng 02 năm 2010
 TỔ TRƯỞNG
 Phan Thanh Sơn
HỘI ĐỒNG KHOA HỌC ĐƠN VỊ
Nhận xét
- Sáng kiến kinh nghiệm của thầy Phan Thanh Sơn thực hiện đúng qui định.
 - Áp dụng tại đơn vị có hiệu quả.
Xếp loại: A
 Ngày 26 tháng 02 năm 2010
 THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
 (Ký ghi rõ họ tên, đóng dấu)
 Trần Văn Dưỡng
HỘI ĐỒNG KHOA HỌC PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BA TRI
Nhận xét:
..
..
......
Xếp loại: 
, ngày  tháng  năm 2010
 TRƯỞNG PHÒNG