Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh Lớp 5

 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
 Phân môn Tập đọc có một vị trí quan trọng trong môn Tiếng Việt ở Tiểu học. 
Việc các em học sinh sử dụng Tiếng Việt trong hoạt động giao tiếp có trở thành kĩ 
năng, kĩ xảo hay không là nhiệm vụ của môn Tiếng Việt ở Tiểu học. Bởi thế, phân 
môn tập đọc đảm nhiệm một vai trò hết sức quan trọng trong việc hình thành 4 kĩ 
năng nghe-nói-đọc-viết cho các em. 
 Đọc giúp các em lĩnh hội được ngôn ngữ, dùng trong giao tiếp và hoạt động 
học tập. Nó là điều kiện để cho học sinh có khả năng tự học và tinh thần học tập cả 
đời. Phân môn Tập đọc còn trau dồi cho học sinh kiến thức Tiếng Việt, kiến thức 
văn học, kiến thức đời sống giáo dục tình cảm, thẩm mĩ 
 Dạy cho học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm là giúp các em phát triển tư duy 
ngôn ngữ, tiếp xúc với kho tàng tri thức của loài người, đây cũng chính là một 
phương tiện giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho các em. Vì thế, cần thiết phải nâng cao 
chất lượng đọc cho học sinh Tiểu học.
 Việc đọc đúng, đọc diễn cảm sẽ giúp các em nghe và cảm nhận văn bản tốt. 
Ở mỗi tiết học, không chỉ là tiết tập đọc, người giáo viên phải chú ý hơn việc rèn 
cho các em kĩ năng diễn đạt bao gồm kĩ năng nói, kĩ năng đọc, kĩ năng dùng từ, đặt 
câu. “Đọc cho rõ ràng, rành mạch, đọc có ngữ điệu” là kĩ năng chính cần hình thành 
và rèn luyện cho các em qua phân môn này. Học sinh học tốt phân môn Tập đọc sẽ 
có lợi cho việc học tốt các phân môn khác. Chính vì vậy, khi dạy tập đọc cho các em 
người giáo viên phải tạo ra những hoạt động mang tính tự giác cao và khơi dậy được 
niềm ham thích đọc.
 Hiện nay thay đổi nội dung chương trình sách giáo khoa, việc bố trí sắp xếp 
cấu trúc chương trình của môn học cùng với việc thay đổi qui trình giảng dạy của 
phân môn Tập đọc đã thể hiện rất rõ yêu cầu cần đạt của mỗi bài dạy, đó là kinh 
nghiệm đọc của học sinh. Theo thời gian yêu cầu kỹ năng đọc dần dần từng bước 
được nâng cao theo các mức độ. Ban đầu yêu cầu học sinh đọc đúng, sau đó đọc lưu 
loát, trôi chảy và cuối cùng các em đọc diễn cảm. Khi học sinh có kỹ năng đọc diễn 
cảm tốt thì điều đó đã phần nào cho thấy học sinh đã cảm thụ được nội dung bài và 
Giáo viên: Đoàn Thị Quế Trường Tiểu học Đại Lai 3
rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh.
 Về phía học sinh, ngay từ đầu năm học tôi đã theo dõi chất lượng đọc ở lớp 
5A (lớp do tôi trực tiếp giảng dạy). Sau tuần học thứ 2, tôi tiến hành khảo sát việc 
đọc của học sinh. Kết quả khảo sát chất lượng đọc của học sinh, cụ thể như sau:
 Đọc to, rõ 
 Đọc ê-a, phát Đọc đúng, Đọc diễn 
 Lần Sĩ số ràng,hiểu nội 
 âm sai chậm cảm
 dung bài
 1 31 em 7 em 10 em 13 em 1 em
 Qua kết quả khảo sát trên và tìm hiểu nguyên nhân tôi nhận thấy: 
 - Nhận thức của học sinh về tầm quan trọng của môn học chưa đúng, các em 
thích học môn Toán hơn môn Tiếng Việt nên nhiều em còn ngại đọc bài và chưa có 
ý thức tự rèn đọc diễn cảm.
 - Do vốn từ ngữ của các em còn quá ít ỏi, chưa hiểu hết nghĩa các từ, cụm từ 
trong bài đọc nên dẫn đến khi đọc bài, các em ngắt nghỉ không đúng chỗ, chưa chú 
ý đến các yếu tố của ngôn ngữ nghệ thuật như làm chủ ngữ điệu, chỗ ngừng giọng, 
cường điệu giọng để biểu đạt ý nghĩa tình cảm của tác giả gửi gắm trong bài đọc, 
nên nhiều lúc gây hiểu sai ý nghĩa của câu văn hay bài thơ.
 - Giọng đọc của học sinh còn nhỏ, nhiều em chưa nắm được nội dung của bài 
đọc nên khi đọc, tôi thấy các em chưa bộc lộ được cảm xúc của bài đọc qua giọng 
đọc hoặc nếu có thì chỉ mang tính chất bắt chước giáo viên hoặc bạn bè.
 Nắm rõ được nguyên nhân chủ yếu dẫn đến kết quả đọc diễn cảm chưa cao, 
tôi đã nghiên cứu và đề ra các biện pháp khắc phục giúp nâng cao kĩ năng đọc tiến 
tới đọc diễn cảm cho học sinh.
 II. Một số giải pháp nâng cao chất lượng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
 1. Giải pháp thứ nhất: Chuẩn bị của giáo viên
 Mục tiêu: Giúp giáo viên cần xác định rõ, đúng yêu cầu cần đạt, chuẩn bị kĩ 
 Giáo viên: Đoàn Thị Quế Trường Tiểu học Đại Lai 5
 2.2. Luyện ngắt giọng:
 Để học sinh đọc diễn cảm được hay và có sức lôi cuốn người nghe, người giáo 
viên không thể bỏ qua bước hướng dẫn học sinh biết đọc ngắt nghỉ giữa các dòng 
thơ.
 * Ví dụ : Khi dạy bài: “ Đất nước ” - Tiếng Việt lớp 5 tập II.
 “ Trời xanh đây / là của chúng ta
 Núi rừng đây / là của chúng ta
 Những cánh đồng / thơm mát
 Những ngả đường / bát ngát
 Những dòng sông đỏ nặng phù sa.” 
 Tuy những trường hợp có thể nói thơ là sự “phân vân” giữa nhạc và ý nên chỗ 
cần luyện ngắt nhịp là chỗ mà nhạc thơ theo tự nhiên và ý nghĩa - Ngữ pháp không 
khớp với nhau. Không phải bao giờ cũng ngắt nhịp theo ý. Có trường hợp phải ưu 
tiên cho nhạc. Ví dụ: Trong câu lục bát chỗ ngắt nhịp nhất thiết sẽ rơi vào sau tiếng 
thứ 6 của câu 8 tiếng nếu nó được gieo vần.
 * Ví dụ: Bài: “ Bầm ơi ” SGK Tiếng việt lớp 5 tập II.
 Mạ non bầm cấy mấy đon/
 Ruột gan bầm lại thương con/ mấy lần.
 Mặc dù vậy cũng không nên cứng nhắc khi dạy ngắt giọng, giáo viên phải biết 
rằng trong cùng một câu lại có nhiều cách ngắt giọng. Vấn đề là giáo viên nên chọn 
cách ngắt giọng nào cho hay hơn, đặc biệt là ở các câu văn dài
 * Ví dụ. Khi dạy bài: “ Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em ” SGK 
Tiếng việt 5 tập II.
 Chăm chỉ học tập/ giữ gìn vệ sinh/ rèn luyện thân thể/ thực hiện trật tự công 
cộng và an toàn giao thông/ giữ gìn của công/ tôn trọng tài sản của người khác/ bảo 
vệ môi trường.
 Giáo viên: Đoàn Thị Quế Trường Tiểu học Đại Lai 7
câu văn sau trong bài “ Buôn Chư Lênh đón cô giáo ” Tiếng Việt 5 tập 1.
 Ôi, chữ cô giáo này! Nhìn kìa!. Học sinh đọc với giọng vui mừng pha lẫn chút 
ngạc nhiên.
 Khi đọc những văn bản có cảm xúc phấn khởi tự hào cần thể hiện tốc độ không 
quá chậm.
 Là một bài văn xuôi trữ tình, chan chứa cảm xúc cần phải được đọc chậm. 
Đọc với tốc độ chậm là chậm so với mức bình thường chứ không phải các em đọc 
chậm từng tiếng một, sẽ làm cho người nghe hiểu sai về nội dung văn bản.
 2.5. Luyện tập về cường độ:
 Tôi tập cho tất cả học sinh trong lớp mình có thói quen đọc đúng cường độ 
nghĩa là phải đọc đủ lớn để cho cả lớp có thể nghe được. Giáo dục cho học sinh hiểu 
được tác hại của việc đọc quá nhỏ vì các bạn sẽ không theo dõi được và không thể 
sửa sai cách đọc cho các em được.
 2.6. Luyện tập về cao độ:
 Như đã nêu ở phần cách chữa lỗi về ngữ điệu ở mỗi loại kiểu câu lại có một 
ngữ điệu lên, xuống khác nhau. Tuy nhiên vẫn tồn tại trường hợp ngoại lệ.
 Ví dụ: Có câu hỏi nhưng khi đọc không cần lên giọng ở cuối câu. Chẳng hạn 
khi đọc: Bầm ơi, có rét không Bầm? Đây là kiểu câu hỏi nhưng khi đọc ta không 
lên giọng ở cuối câu mà lại hạ giọng ở cuối câu. Vì đây là câu hỏi thể hiện sự trăn 
trở của người con nơi chiến trận đang nghĩ về người mẹ yêu quý của mình, một câu 
hỏi không cần có câu trả lời. Như vậy tùy thuộc vào từng văn bản cụ thể mà hướng 
dẫn học sinh thể hiện đúng cao độ.
 3. Giải pháp thứ ba: Luyện đọc diễn cảm:
 Mục tiêu: Giúp học sinh nghe được mẫu và đọc diễn cảm theo mẫu có ngữ 
điệu kết hợp nét mặt thể hiện được lời nói nhân vật hay giọng kể chuyện.
 Cách thực hiện:
 3.1. Cung cấp mẫu giúp học sinh nghe được âm thanh của bài đọc một cách 
 Giáo viên: Đoàn Thị Quế Trường Tiểu học Đại Lai 9
đối với học sinh khi phải luyện tập nhiều, hình thức luyện tập cần phong phú (cá 
nhân, nhóm, thi đọc, đọc phân vai, đọc nối tiếp)
 3.4. Nhận xét, sửa chữa, điều chỉnh, về cách đọc của bài đọc giúp học sinh 
điều chỉnh, sửa chữa, ý thức sâu sắc về cách đọc diễn cảm bài đọc. Ở bước này tôi 
thường cho học sinh trao đổi, tự đánh giá, nhận xét theo tổ, nhóm để thống nhất, chỉ 
ra những chỗ chưa đúng với yêu cầu từ đó sửa chữa để đọc tốt hơn. Tôi động viên, 
khuyết khích kịp thời để tạo động lực cho học sinh trong giờ đọc. Ngoài giờ tập đọc 
tôi còn chọn những câu chuyện hay, những bài thơ hay trong giờ đọc thư viện để 
hướng dẫn các em tạo hững thú cho các em yêu thích đọc sách.
 4. Giải pháp thứ tư: Rèn kĩ năng đọc diễn cảm theo đối tượng
 Mục tiêu: Giáo viên phải tùy theo trình độ của học sinh để rèn đọc diễn cảm 
cho học sinh.
 Cách thực hiện: 
 Trong lớp giáo viên có thể chia làm 3 đối tượng rèn đọc cho học sinh.
 Đối tượng đọc nhanh trôi chảy: Rèn cho các em biết ngắt giọng và nhấn giọng 
ở những chỗ những từ cần thiết, nhất là những bài thơ hay câu hỏi, câu cảm, câu cầu 
khiến thể hiện được cảm xúc của mình khi đọc để người nghe cảm thụ được cái hay 
cái đẹp của văn, thơ.
 Ví dụ bài: “ Hành trình của bầy ong ” Tiếng Việt 5 tập 1.
 Chắt trong vị ngọt / mùi hương
 Lặng thầm thay /những con đường ong bay
 Trải qua mưa nắng vơi đầy
 Men trời đất / đủ làm say đất trời
 Bầy ong giữ hộcho người
 Những mùa hoa /đã tàn phai tháng ngày.
 Hay khi đọc bài thơ “ Hạt gạo làng ta ” Tiếng việt 5 tập1. Học sinh phải xác 
 Giáo viên: Đoàn Thị Quế Trường Tiểu học Đại Lai