Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện tốt văn hóa công sở thông qua hoạt động giao tiếp trong trường học hiện nay

áo viên phải thông qua cơ quan phát âm của mình cũng như các cơ quan khác để truyền tải những gì mình định nói, giáo viên phải sử dụng ngôn ngữ, tiếng nói, chữ viết cũng như các hình thức nghe nhìn hoặc các học cụ khác để truyền tải các kiến thức, ý tưởng...
Bên cạnh đó, với tư cách là người nhận học sinh sẽ nghe, suy diễn, đánh giá, tiếp thu và có thể ghi chép vào vở những điều giáo viên viết trên bảng, cũng có những động tác thể hiện sự kinh ngạc hay lúng túng hoặc thậm chí là không tán thành từ phía học sinh. Ví dụ, nếu nhận được những phản hồi cho rằng bài giảng quá buồn tẻ hoặc khó hiểu...thì giáo viên phải chuyển sang hướng khác để học sinh dể hiểu, tiếp thu nhanh và bài giảng sinh động hấp dẫn hơn. Ngược lại, nếu không thật sự quan sát đầy đủ lớp học thì giáo viên sẽ không nhận ra phản ứng của học sinh và do đó không tự điều chỉnh mình. Như vậy, người giáo viên đã không thực hiện quá trình giao tiếp mà chỉ truyền tải một cách áp đặt.
Do đó, công tác quản lý nói chung, quản lý nhà trường nói riêng là hết sức quan trọng đó là những công việc của nhà trường mà người cán bộ quản lý thực hiện những chức năng quản lý để thực hiện các nhiệm vụ công tác của mình và đó chính là những hoạt động có ý thức, có kế hoạch và hướng đích của chủ thể quản lý tác động tới hoạt động của nhà trường nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ mà tiêu điểm là quá trình dạy và học. Ngoài các hoạt động dạy học, giáo dục, các hoạt động phục vụ cộng đồng; quản lý giáo viên, nhân viên và học sinh; quản lý sử dụng đất đai, trường sở, trang thiết bị và tài chính theo quy định của pháp luật; quản lý huy động, phối hợp các lực lượng trong cộng đồng thực hiện các hoạt động giáo dục...
Để thực hiện có hiệu quả mục tiêu này, người cán bộ quản lý cần phải thực hiện tốt vai trò giao tiếp nói chung và giao tiếp trong quản lý của mình và nội dung của những quan hệ giao tiếp này hoàn toàn được quy định bởi tính đạo đức, tính pháp lý và hành chính. Và phẩm chất nhân cách của người cán bộ quản lý sẽ được coi là những tiền đề tâm lý quan trọng, góp phần quy định nội dung cũng như hình thức biểu hiện của giao tiếp, giao tiếp quản lý trong các nhà trường.
Thực tế trong ngành giáo dục trường hợp một số cán bộ quản lý trường học khi giao tiếp với cấp dưới sử dụng ngôn ngữ còn nặng nề, cứng nhắc, thiếu cử chỉ nhẹ nhàng, vui vẻ hoặc tỏ ra không thật sự quan tâm thân thiện với cấp dưới và đồng nghiệp. Đôi khi còn bộc lộ tính nóng nảy quát nạt , áp đặt, cửa quyền với cấp dưới nếu có những công việc chưa kip hoàn thành hoặc không vừa ý. Từ đó tạo ra không khí nặng nề căng thẳng trong hội đồng sư phạm nhà trường 
Khi giao tiếp còn tỏ ra thiếu tôn trọng hoặc khi tiến hành phê bình cấp dưới không đúng nơi, đúng chổ, thiếu tế nhị, gây tâm lý căng thẳng dể dẫn đến mặc cảm và gây hiểu lầm lẫn nhau, hiện tượng mất dân chủ, bằng mặt không bằng lòng vẫn còn xảy ra trong các trường học.
2.2. Một số biện pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả giao tiếp quản lý, giao tiếp trong trường học:
* Giao tiếp trong công tác quản lý:
( Giao tiếp trong công tác quản lý)
+ Phải tôn trọng nhân cách người giao tiếp. Khi tiếp xúc với người khác, cần có sự thiện cảm, nhìn nhận cái tốt là cơ bản. Ở mỗi người đều có lòng tự trọng, nhân cách, nhu cầu được tôn trọng cho nên không được xúc phạm đến nhân cách của họ. Sự sai lầm ở đời thường là xuất phát từ sự xem thường người khác.
+ Phải tự tin và tin tưởng vào đối tựợng giao tiếp.Trong giao tiếp phải tự tin, làm chủ được mình.Đó là một điều kiện để thành công trong giao tiếp. Phải biết tự khẳng định, tự tin vào chính mình và tin vào khả năng của người khác. Niềm tin chính là động lực tạo ra sự chân thành, hợp tác, khuyến khích sự tự tin và ý chi vươn lên đối với mỗi người.
TS. Randy Pausch trường ĐH Carneigie Mellon đã cho rằng:”Hãy tìm ra điều tốt nhất trong mỗi con người. Không ai hoàn toàn xấu xa. Mỗi người đều có mặt tốt, hãy chờ đợi, nó sẽ xuất hiện”
+ Vô tư, không vụ lợi. Phải thật thà vì mục đích giáo dục. Không thành kiến, định kiến; không vì lợi ích cá nhân mà làm lệch mục tiêu chung.
+ Nhạy bén, đồng cảm trong giao tiếp. Phát hiện kịp thời những chuyển biến tâm lý của đối tượng giao tiếp để có tác động, điều chỉnh phù hợp. Biết đặt địa vị của mình vào địa vị của người giao tiếp để có sự cảm thông, đồng cảm. Hiểu được những nguyên nhân sâu kín dẫn đến suy nghĩ và hành động của đối tượng.
Sự khéo léo ứng xử của nhà quản lý trong giao tiếp là điều cần thiết để xây dựng các mối quan hệ quản lý tốt đẹp. Điều đó có ý nghĩa rất lớn trong việc tạo dựng môi trường sư phạm lành mạnh có tác động tích cực tới việc hoàn thành sứ mệnh giáo dục của nhà trường. Để tạo được mối quan hệ quản lý tốt đẹp đòi hỏi cả từ phía nhà quản lý và từ phía đối tượng quản lý.
* Đối với quản lý.
( Giao tiếp giữa quản lý và viên chức)
+ Khi tiếp xúc với cấp dưới phải tạo ra được sự thiện cảm ở chổ phải thể hiện là người có tấm lòng vị tha, trong sáng và ngay thẳng không thiên vị. Trong giao tiếp thể hiện được sự tế nhị, nhẹ nhàng, lịch sự có văn hoá và những cử chỉ vui vẻ hoà đồng tạo ra tâm lý gần gủi, thân mật với nhau trong sinh hoạt và trong công việc.
+ Phải thường xuyên quan tâm đến tâm tư tình cảm và điều kiện hoàn cảnh gia đình, biết tên từng người, nơi ở ...của các đối tượng đang tiếp xúc với mình. Ngoài ra phải biết động viên, giúp đỡ về tinh thần lẫn vật chất tạo điều kiện thuận lợi cho cấp dưới yên tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ.
+ Thể hiện được sự công tâm dân chủ trong công việc, biết chăm chú lắng nghe ý kiến đóng góp của cấp dưới và tôn trọng những ý kiến đó dù đúng hay sai và điều quan trọng là phải làm thế nào để kích thích để họ thấy được rằng lãnh đạo và tập thể rất cần và tin tưởng vào khả năng chuyên môn của họ để họ phấn khởi, tích cực tham gia ý kiến về bản thân và công việc một cách đầy đủ.
+ Phải thể hiện sự điềm tĩnh, không nên nổi nóng hay tranh luận gay gắt hoặc tỏ ra khó chịu với bất kỳ ý kiến thẳng thắn nào trước tập thể. Không vội ngắt lời khi đối tượng giao tiếp đang tham gia phát biểu ý kiến mà phải để cho họ phát biểu một cách thoả thích. Luôn luôn bảo đảm được không khí vui tươi thoải mái, tự nhiên khi thực hiện quá trình giao tiếp.
+ Biết tỏ ra sự can đảm sẵn sàng nhận những thiếu sót trong công việc trước tập thể. Ngoài ra phải biết khôn khéo ứng xử, sao cho đối phương hiểu được rằng ý kiến của họ là đúng, hợp lý và cũng không nên tự cho mình là tài giỏi hơn người, tự nhận những điều hay, lẽ phải thuộc về mình khi tiến hành giao tiếp dù người đó là ai.
+ Biết tỏ ra sự đồng cảm, cảm thông với những mong ước của đối phương về các vấn đề trong cuộc sống và trong sinh hoạt; phải biết khêu gợi được lòng tự trọng, danh dự của đối tượng giao tiếp trong việc thực hiện theo suy nghĩ của mình mà không gặp phải khó khăn nào.
+ Luôn luôn biết tự đặt mình vào đúng vị thế của đối tượng giao tiếp để thấu hiểu được việc làm của họ trong trạng thái có sai lầm từ đó có sự đánh giá hợp lý với thái độ ôn tồn, nhẹ nhàng, khách quan, nhưng hết sức nghiêm túc và không nên biểu hiện cá nhân chủ nghĩa trong động cơ góp ý.
+ Không được có thái độ kẻ cả, trịch thượng trong cử chỉ, dáng điệu, ngôn ngữ với đối tượng giao tiếp và cũng không nên tỏ ra mệnh lệnh và khinh miệt lẫn nhau mà phải chân thành khuyên bảo nhau.
+ Phải tạo cho họ niềm tin, thấy được viễn cảnh tươi sáng trong công việc để có sự cố gắng tiếp tục cống hiến hết sức lực, trí tuệ của mình cho công việc chung của cơ quan, đơn vị trường học.
Đối với viên chức, lao động trong đơn vị.
( Giao tiếp giữa viên chức với quản lý)
+ Hãy tuân thủ trật tự trong hệ thống quản lý, tôn trọng người lãnh đạo.
+ Không được vượt cấp trong hệ thống quản lý.
+ Giữ những quan hệ tốt đẹp với mọi người, thủ trưởng cũng như đồng nghiệp của mình.
+ Hãy làm tốt công tác của mình.Tinh thông trong công việc của mình nhưng đừng tỏ ra kiêu ngạo.Trong công việc cần chăm chỉ, thực thà.Cần có năng lực phối hợp với các đồng nghiệp khác để hoàn thành nhiệm vụ.Cần phản hồi thường xuyên với lãnh đạo về việc thực hiện công việc của mình bằng cách thực hiện nghiêm chế độ báo cáo thỉnh thị theo yêu cầu của thủ trưởng.
+ Tích cực tham gia vào việc xây dựng các kế hoạch hoạt động của nhà trường.Thẳng thắn trình bày những ý kiến cá nhân đóng góp cho công việc chung.Sẵn sàng nhận và hoàn thành nhiệm vụ trong phạm vi khả năng và chức trách của mình.
+ Tiếp nhận những lời phê bình của cấp trên một cách vô tư, cầu thị
+ Quý trọng thời gian của người quản lý, khi báo cáo công việc nên trình bày ngắn gọn, rõ ràng, cụ thể.
+ Hãy cư xử khéo léo, không nói xấu hoặc chê bai người khác sau lưng.
+ Hãy học hỏi những phong cách và những kinh nghiệm tốt của người lãnh đạo
* Giao tiếp trong môi trường giáo dục:
( Kỷ năng giao tiếp trong học sinh)
Để có một môi trường văn hóa học đường lành mạnh chúng ta cần phải kết hợp từ cả ba phía, gia đình cùng với nhà trường và xã hội. Trong đó, cần sớm tổ chức nghiên cứu, đánh giá một cách chính thức trên quy mô toàn quốc về thực trạng văn hóa học đường để trên cơ sở đó nghiên cứu, xây dựng, cải tiến các chương trình giảng dạy cả chính khóa , ngoại khóa hướng vào đổi mới toàn diện và đi vào thực chất việc giáo dục văn hóa giao tiếp cho học sinh. 
Để nâng cao văn hóa giao tiếp trong học đường hiện nay thì văn hóa giao tiếp trong gia đình phải cần được chú ý trong chương trình đào tạo giáo viên nhiều hơn, môi trường lớp học phải được xây dựng gần gũi nhờ môi trường gia đình. Vì trong môi trường thân thiện  như vậy học sinh sẽ đón nhận những tình cảm yêu thương của thầy cô giáo như người thân trong gia đình. Đồng thời, qua việc giao tiếp một cách thoải mái tự nhiên, không bị tâm lý gò bó, không dám nói áp đặt các em học sinh sẽ hợp tác , trao đổi với giáo viên một cách thoải mái hơn từ đó có điều kiện trải nghiệm kinh nghiệm, thái độ ứng xử với mọi người một cách có văn hóa hơn.
Giáo dục cần thấm nhuần nguyên lý giao tiếp nhưng giao tiếp không phải chỉ là tinh thần của giáo dục mà còn là nội dung của giáo dục ( giáo dục văn hóa giao tiếp). Quán triệt nguyên lý ấy, tất cả các phương pháp giáo dục sẽ phát huy tốt. Khơi gợi để học sinh bước vào hoạt động giáo dục như một hoạt động giao tiếp là chìa khóa để thành công: “ Giao tiếp phải là sợi chỉ đỏ xuyên suốt hoạt động giáo dục, xuyên suốt cuộc sống. Chính nhờ đó mà mọi người xích lại gần nhau hơn, ứng xử có văn hóa hơn”.
 3. Kết luận và kiến nghị
3.1. Ý nghĩa, phạm vi áp dụng
- Ý nghĩa, phạm vi trong giao tiếp quản lý.
	Thực tiễn quản lý giáo dục nước ta, yêu cầu của Nghị quyết Trung ương II (khóa VIII) cũng như xu hướng chung của thời đại đang đòi hỏi một cách cấp bách việc đổi mới nhanh chóng, mạnh mẽ, sâu sắc và toàn diện phong cách quản lý trường học. Sự đổi mới phong cách quản lý luôn luôn được diễn ra trong mối quan hệ biện chứng với sự đổi mới hoạt động tư duy quản lý.
Như vậy cùng với hoạt động quản lý, hoạt động giao tiếp, thì giao tiếp luôn luôn giữ vai trò quan trọng, có tác dụng quy định sự phát triển những phẩm chất tâm lý của nhân cách ở từng chủ thể và cũng là phương thức của sự tồn tại người. Giao tiếp luôn luôn được coi là một điều kiện tâm lý thiết yếu, có khả năng tạo ra được những tiền đề tâm lý thuận lợi cho việc hình thành và phát triển một cách vững chắc những phẩm chất của tâm lý, ý thức, nhân cách ở chủ thể.
Bên cạnh đó, hoạt động và giao tiếp quản lý cũng luôn luôn được coi là những yếu tố khách quan, có tác dụng quy định nội dung tâm lý của các phẩm chất nhân cách của người quản lý. Với những phẩm chất nhân cách xác định, chủ thể sẽ tiến hành giải quyết những nhiệm vụ của các hoạt động và giao tiếp quản lý của mình thông qua hệ thống những quyết định. 
Nói chung, người cán bộ quản lý phải tiến hành điều hành mọi hoạt động của cơ quan thông qua những quyết định. Nhờ đó đã góp phần quan trọng vào sự thành công trong công việc chung của cơ quan, đơn vị trường học.
- Ý nghĩa, phạm vi trong giao tiếp trường học.
Sự khéo léo ứng xử của người thầy - nhà sư phạm trong giao tiếp là điều cần thiết để xây dựng các mối quan hệ quản lý, giáo dục và giảng dạy tốt đẹp. Điều đó có ý nghĩa rất lớn trong việc tạo dựng môi trường sư phạm lành mạnh có tác động tích cực. Từ nền tảng vững bền trên, mỗi nhà trường cần phải tìm ra điều tốt nhất trong mỗi con người, phát huy những ưu điểm, hạn chế thấp nhất những nhược điểm, những bất cập ảnh hưởng đến quá trình giao tiếp trong nhà trường thì tất yếu chúng ta sẽ tạo được môi trường giao tiếp có văn hóa trong học đường một cách bền vững. 
Các mối quan hệ cá nhân lành mạnh tạo có tác dụng nên mối quan hệ lành mạnh trong tập thể. Các mối quan hệ cá nhân được xây dựng dựa trên sự hiểu biết, sự thông cảm lẫn nhau và dựa trên những mục tiêu chung của tập thể. Thiết nghĩ đây cũng chính là một phần quan trọng trong việc thực hiện cuộc vận động “Dân chủ - Kỷ cương -Tình thương - Trách nhiệm”; thực hiện “nếp sống văn minh-văn hóa công sở”. Có thể nói để xây dựng được các mối quan hệ cá nhân tốt đẹp giữa các tổ chức, cá nhân trong nhà trường cần phải dựa trên những nguyên tắc cơ bản: cởi mở, tôn trọng, chân thành, tin tưởng nhau, đối xử công bằng, biết đánh giá, biết sử dụng đúng người đúng việc, biết động viên khuyến khích và khen ngợi người khác đúng lúc và kịp thời.
3.2. Kiến nghị, đề xuất
Các cấp quản lý cần tạo điều kiện để cán bộ quản lý trường học phải không ngừng học tập về mọi mặt để có những phẩm chất tâm lý cần thiết, có đạo đức công tác đúng mực vì người lãnh đạo bao giờ cũng phải làm việc với nhiều người khác, phải giáo dục, rèn luyện cán bộ, nhân viên của mình, tổ chức tập hợp họ, đưa họ vào công việc chung, tức là phải xử lý nhiều mối quan hệ giữa người với người
Cần chú ý tới cách xử thế giữa người cán bộ quản lý và người bị quản lý trong quá trình quản lý nhằm giúp xây dựng được những quan hệ tốt đẹp với nhau trên cơ sở đó mà bảo đảm thực hiện công việc chung đạt kết quả cao. Đòi hỏi người quản lý phải có thái độ khách quan, công bằng đối với mọi cán bộ, nhân viên dưới quyền, không được yêu ai nên tốt ghét ai nên xấu, phải chân thành với mọi người, khiêm tốn giản dị.
Tạo điều kiện để cán bộ quản lý có cơ hội tham quan học tập, giao lưu với nhau trong công tác quản lý từ đó có thể vận dụng một cách khéo léo, sáng tạo và đúng đắn từng tình huống cụ thể của các hoạt động- giao tiếp quản lý vào đơn vị mình đang thực hiện.
( mô hình tập huấn kỷ năng giao tiếp)
Khẩn trương nghiên cứu các mô hình tổ chức lớp, giáo viên chủ nhiệm, mạng lưới tư vấn học đường, cũng như tập trung cao cho giáo dục văn hóa học đường từ các bậc học phổ thông, nhằm tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường và ban đại diện cha mẹ học sinh. Nghiên cứu xây dựng chương trình dành riêng nhằm gia tăng vị thế giáo viên trong quá trình rèn luyện, giáo dục văn hóa giao tiếp cho học sinh. 
Nghiên cứu xây dựng chương trình dành riêng nhằm gia tăng vị thế giáo viên trong quá trình rèn luyện, giáo dục văn hóa giao tiếp cho học sinh. Để thực hiện điều này ngành giáo dục cần sớm củng cố lại hệ thống các trường sư phạm trong cả nước theo định hướng xây dựng môi trường văn hóa giao tiếp sư phạm đặc trưng mà ở đó người thầy vừa truyền dạy cho  học trò các bài học giáo khoa, vừa để lại cho trò “bài học làm người”.
Tài liệu tham khảo
 1.Tâm lý học Quản lý- Nhà xuất bản giáo dục- 1998
2.Tâm lý học xã hội trong công tác lãnh đạo quản lý- Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh- Hà Nội 1995
	3. Quy chế thực hiện Văn hóa công sở.
	4. Nội quy đơ vị.
	5. Chỉ thị 19 của Thường vụ tỉnh ủy- tỉnh Quảng Bình
	6. Luật Công chức- Viên chức.
PHỤ LỤC
1. Phần mở đầu........................................................................................	1
1.1. Lý do chọn SSKN............................................................................	1
1.2. Điểm mới SKKN..............................................................................	2
2. Phần nội dung....................................................................................	3
2.1. Thực trạng của SKKN....................................................................	3
2.2. Nội dung và giải pháp SKKN.........................................................	5
3. Phần kết luận......................................................................................	10
3.1. Ý nghĩa, phạm vi SKKN.................................................................	10
3.2. Kiến nghị đề xuất.............................................................................	12
Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ
I. Hội đồng khoa học nhà trường
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
II. Hội đồng chấm SKKN ngành
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................