Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy giải toán chuyển động đều cho học sinh Lớp 5

 Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy giải toán chuyển động đều cho ... https://thhoatien.bacninh.edu.vn/?&page=Article.Print.detail&id=63f6...
 Trường Tiểu học Hoà Tiến
 Thứ 5, 23/02/2023 | 10:22
 Một số biện pháp nâng cao hiệu 
 quả dạy giải toán chuyển động 
 đều cho học sinh lớp 5
 Toán chuyển động đều là kiến thức mới và tương đối khó với 
 học sinh, nó không chỉ dừng lại ở một số dạng bài đơn giản mà 
 còn có những dạng bài phức tạp cần sự suy luận.
 Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy giải toán 
 chuyển động đều cho học sinh lớp 5 :
 Biện pháp 1: Dạy giúp học sinh nắm chắc kiến thức cơ
 bản:
 1. 1. Hướng dẫn học sinh hiểu rõ bản chất mối quan hệ
 giữa các đại lượng vận tốc, quãng đường, thời gian:
 Khi dạy bài mới, qua ví dụ, bài toán cụ thể tôi giúp học sinh 
 hiểu rõ ý nghĩa của từng đại lượng. Sau đó yêu cầu học sinh tự 
 rút ra công thức tính các đại lượng đó.
 Chẳng hạn, khi dạy về vận tốc qua bài tập cụ thể tôi giúp học 
 sinh hiểu vận tốc của một chuyển động là quãng đường chuyển 
 động đó đi được trong 1 đơn vị thời gian. Từ đó, học sinh tự rút 
 ra công thức tính vận tốc: v = s : t (v: vận tốc của chuyển động, 
 s: quãng đường đi được, t: Thời gian)
 Đồng thời tôi giúp học sinh nắm vững mối quan hệ giữa 
 các đại lượng vận tốc quãng đường, thời gian.
 - Khi đi cùng vận tốc thì quãng đường tỉ lệ thuận với thời 
 gian (Quãng đường càng dài thì thời gian đi càng lâu ).
 - Khi đi cùng thời gian thì quãng đường tỉ lệ thuận với vận
1 of 13 8/26/2024, 10:58 AM Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy giải toán chuyển động đều cho ... https://thhoatien.bacninh.edu.vn/?&page=Article.Print.detail&id=63f6...
 - Hướng dẫn học sinh nhận biết là đổi từ đơn vị nhỏ ra đơn 
 vị lớn ta làm phép chia: Vì 1giờ = 60 phút, nên ta lấy 30 : 60 = 
 0,5
 Vậy 30 phút = 0,5 giờ.
 * Cách đổi từ đơn vị lớn ra đơn vị nhỏ.
 VD: Đổi 34 giờ = . phút.
 - Hướng dẫn học sinh nhận biết là đổi từ đơn vị lớn ra đơn 
 vị nhỏ ta làm phép
 nhân: .Vì 1giờ = 60 phút, nên ta lấy 34 x 60 = 45. 
 Vậy 34 giờ = 45 phút.
 * Cách đổi từ km/giờ sang km/phút sang m/phút.
 VD: 120 km/giờ = .......km/phút = m/phút.
 Bước 1: Thực hiện đổi từ km/giờ sang km/phút.
 - Thực hiện đổi 120 km/giờ = ......km/phút.
 - Tỉ số 2 đơn vị giờ và phút là 60 ta lấy 120 : 60 = 2
 * Vậy 120 km/giờ = 2 km/phút.
 Ghi nhớ cách đổi: Muốn đổi từ km/giờ sang km/phút ta lấy 
 số phải đổi chia cho 60.
 Bước 2: Thực hiện đổi từ km/phút sang m/phút.
 - Đổi 2 km/phút = ...m/phút.
 - Vì 1km = 1000 m , nên 2 x 1000 = 2000.
 * Vậy 2 km/phút = 2000 m/phút.
 Ghi nhớ cách đổi: Muốn đổi từ km/phút sang m/phút ta lấy 
 số phải đổi nhân với 1000.
3 of 13 8/26/2024, 10:58 AM Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy giải toán chuyển động đều cho ... https://thhoatien.bacninh.edu.vn/?&page=Article.Print.detail&id=63f6...
 3. 1. 2. Dạng 2: Cho biết quãng đường và thời gian 
 chuyển động, tìm vận tốc.
 Công thức giải: Vận tốc = quãng đường : thời gian
 Ví dụ: Một người đi xe máy đi trong 3 giờ được 105km.
 Tính vận tốc của người đi xe máy.
 3. 1. 3. Dạng 3: Cho biết vận tốc và quãng đường, tìm 
 thời gian.
 Công thức giải: Thời gian = quãng đường : vận tốc.
 Ví dụ: Vận tốc bay của một con chim đại bàng là 96km/ 
 giờ. Tính thời gian con
 đại bàng đó bay được 72 km?
 * Lưu ý cho học sinh: Phải chọn đơn vị đo thích hợp trong 
 các công thức tính. Chẳng hạn nếu quãng đường chọn đo bằng 
 km, thời gian đo bằng giờ thì vận tốc phải đo bằng km/giờ.
 3. 2. Loại phức tạp (giải bằng công thức suy luận):
 Từ các dạng toán cơ bản ta có 4 dạng toán phức tạp sau ( 
 giải bằng công thức suy luận - dành cho các tiết luyện tập, thực 
 hành)
 3. 2. 1. Dạng 1: Hai chuyển động ngược chiều nhau
 - Quãng đường = Tổng vận tốc x thời gian.
 + Công thức: s = (v1+ v2) x t.
 - Thời gian = Quãng đường : Tổng vận tốc.
 + Công thức: t = s : (v1+ v2)
 - Tổng vận tốc = Quãng đường : thời gian.
 + Công thức: (v1+v2) = s : t
 Ví dụ: Một xe tải đi từ A đến B với vận tốc 45km/giờ, 
 cùng lúc đó một xe khách đi từ B đến A với vận tốc 60km/giờ. 
 Biết quãng đường AB dài 262,5km. Hỏi sau bao lâu hai xe gặp
5 of 13 8/26/2024, 10:58 AM Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy giải toán chuyển động đều cho ... https://thhoatien.bacninh.edu.vn/?&page=Article.Print.detail&id=63f6...
 3. 2. 3. Dạng 3: Vật chuyển động trên dòng sông.
 - V xuôi dòng = V riêng + V dòng nước.
 - V ngược dòng = V riêng – V dòng nước.
 - V dòng nước = (V xuôi dòng + V ngược dòng) : 2.
 Ví dụ: Một con thuyền đi với vận tốc 7,2km/giờ khi nước 
 lặng, vận tốc của dòng nước là 1,6km/giờ.
 a, Nếu thuyền đi xuôi dòng thì sau 3,5 giờ sẽ đi được bao 
 nhiêu km?
 b, Nếu thuyền đi ngược dòng thì cần bao nhiêu thời gian
 để đi được quãng đường như khi xuôi dòng trong 3,5 giờ?
 Với bài toán này, Tôi đã hướng dẫn học sinh giải bài toán 
 như sau:
 Giải
 Vận tốc của thuyền khi xuôi dòng là : 
 7,2 + 1,6 = 8,8 (km/giờ)
 Quãng đường con thuyền đi sau 3,5 giờ là: 
 8,8 x 3,5 = 30,8 (km)
 Vận tốc của thuyền khi đi ngược dòng là: 
 7,2 - 1,6 = 5,6 (km/giờ)
 Thời gian của thuyền khi đi ngược dòng là: 
 30,8 : 5,6 = 5,5 (giờ)
 Đáp số: a) 30,8 km
 b) 5,5 giờ
 3. 2. 4. Dạng 4: Bài toán chuyển động dạng “Vòi nước 
 chảy vào bể”
 - Với loại toán này thường có 3 đại lượng chính là:
7 of 13 8/26/2024, 10:58 AM Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy giải toán chuyển động đều cho ... https://thhoatien.bacninh.edu.vn/?&page=Article.Print.detail&id=63f6...
 học sinh giải và trình bày bài giải đúng, ngắn gọn, chặt chẽ, 
 mạch lạc các bài
 toán dạng này tôi đã hướng dẫn học sinh theo 4 bước như sau:
 + Bước 1 : Tìm hiểu đề.
 - Yêu cầu học sinh đọc thật kĩ đề toán, xác định đâu là cái
 đã cho, đâu là những cái phải tìm.
 - Hướng dẫn học sinh tập trung suy nghĩ vào những từ 
 quan trọng của đề toán, từ nào chưa hiểu ý nghĩa phải tìm hiểu 
 ý nghĩa của nó.
 - Hướng dẫn học sinh cần phát hiện rõ những gì thuộc về 
 bản chất của đề toán, những gì không thuộc về bản chất của đề 
 toán để hướng học sinh vào chỗ cần thiết.
 - Hướng dẫn học sinh tóm tắt đề bằng sơ đồ, hình vẽ, kí 
 hiệu, ngôn ngữ ngắn gọn. Sau đó yêu cầu học sinh dựa vào tóm 
 tắt để nêu lại nội dung đề toán.
 + Bước 2 : Xây dựng cách giải.
 Từ tóm tắt đề, thông qua đó giúp học sinh thiết lập mối 
 quan hệ giữa cái đã cho và cái phải tìm. ở đây cần suy nghĩ xem
 : Muốn trả lời câu hỏi của bài toán thì cần biết những gì? Cần 
 phải làm những phép tính gì? Trong những điều ấy cái gì đã 
 biết, cái gì chưa biết? Muốn tìm cái chưa biết ấy thì lại phải biết 
 cái gì? Cứ như thế ta đi dần đến những điều đã cho trong đề 
 toán. Từ những suy nghĩ trên học sinh sẽ tìm ra con đường tính 
 toán hoặc suy luận đi từ những điều đã cho đến đáp số của bài 
 toán.
 - Đây là một bước rất quan trọng và vai trò của người giáo 
 viên là đặc biệt quan trọng. Để phát huy được tính tích cực, khả 
 năng sáng tạo của học sinh tôi đã tổ chức, hướng dẫn, gợi cho 
 học sinh những nút thắt quan trọng để học sinh thảo luận, tìm 
 cách giải quyết tháo những nút thắt đó.
9 of 13 8/26/2024, 10:58 AM