Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn phương pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm môn Hóa học

theo (2) : = (4) : = = 0,1 mol 
theo (4) : = = 0,2 mol
theo(3):=0,4mol.TængsèmolCO2lµ:=0,1+0,4=0,5mol
theo (1) ta cã : mol CHO sau khi ch¸y cho (+1).mol CO2
theo (1),(2),(3),(4) ta cã :(+1)= 0,5 .
gi¶i ph­¬ng tr×nh =1,5 A lµ : CH3CHO vµ B lµ C2H5CHO.
ThÝ dô 3: B lµ hçn hîp gåm 2 axit X vµ Y kÕ tiÕp nhau trong d·y ®ång ®¼ng cña axit fomic .cho m gam B t¸c dông hÕt víi Na thu ®­îc 6,72 lit khÝ ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn .®èt ch¸y hoµn toµn m gam B , råi cho toµn bé s¶n phÈm ch¸y lÇn l­ît qua
b×nh (1)®ùng H2SO4 ®Æc b×nh (2) ®ùng NaOH r¾n. Sau thÝ nghiÖm, ®é t¨ng khèi l­îng b×nh (2) lín h¬n ®é t¨ng khèi l­îng b×nh (1) lµ 36,4 gam. 
a, TÝnh m . 
b, X¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cña Avµ B 
Gi¶i: 
X,Y lµ ®ång ®¼ng cña HCOOH X,Y lµ axit cacboxylic no ,®¬n chøc .
+thay thÕ X,Y b»ng c«ng thøc t­¬ng ®­¬ng COONa +H2 (1)
theo gi¶ thiÕt = = 0,3 mol 
theo (1) tæng sè mol axit lµ :2. 0,3 =0,6 mol 
COOH + () O2 (+1) CO2 + (+1) H2O (2)
b×nh (1) :hÊp thô n­íc .
b×nh (2) :CO2 +2NaOH r¾n = Na2CO3 +H2O 
theo gi¶ thiÕt :- =36,4 0,6(+1).(44-18)=36,4=1,333
a) m=n. =0,6(14+46)=38,8(gam)
b,=1,33
D.3. Ph­¬ng ph¸p sè nguyªn tö hi®ro trung b×nh
§Æc ®iÓm cña ®ång ®¼ng liªn tiÕp lµ kh¸c nhau 1 nhãm CH2. Nh­ vËy ®èi víi nguyªn tö C th× gi¸ trÞ bÞ kÑp gi÷a 2 gi¸ trÞ t×m ®­îc, cßn ®èi víi sè nguyªn tö H th× ®ã lµ 2 gi¸ trÞ kÑp gi¸ trÞ sè nguyªn tö H trung b×nh. Ta lÊy c¸c gi¸ trÞ ch½n hay lÎ tïy thuéc vµo lo¹i hîp chÊt. VÝ dô ®èi víi hi®rocacbon th× sè nguyªn tö H lu«n lµ sè ch½n, cßn ®èi víi amin ®¬n chøc l¹i lµ sè lÎ: CH3- NH2; C2H5- NH2. Nhê ph­¬ng ph¸p nµy, viÖc gi¶i mét sè bµi to¸n trë nªn ®¬n gi¶n vµ nhanh h¬n nhiÒu.
ThÝ dô 1: Hçn hîp khÝ A gåm ®imetylamin vµ 2 hi®rocacbon lµ ®ång ®¼ng liªn tiÕp. Trén 100ml A víi O2 (d­) råi ®èt ch¸y hÕt hçn hîp khÝ A. BiÕt ®imetylamin ch¸y thµnh CO2, H2O vµ N2; thÓ tÝch hçn hîp khÝ sau khi ®èt ch¸y lµ 650ml. Cho hçn hîp khÝ nµy qua H2SO4 ®Æc th× cßn l¹i 370ml vµ cho qua tiÕp dung dÞch KOH ®Æc th× cßn 120ml khÝ. C¸c thÓ tÝch khÝ ®o ë cïng ®iÒu kiÖn to vµ p. H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö c¸c hi®rocacbon.
	Gi¶i:
	Gäi lµ sè nguyªn tö C trung b×nh vµ sè nguyªn tö H trung b×nh cña 2 hi®rocacbon.
	 (1)
	 (2)
	Theo gi¶ thiÕt: 
	tham gia ®èt ch¸y= t¹o thµnh + (h¬i) 
	(d­) 
	Theo (1): V®imetylamin= 10.2 = 20 ml
	Tæng V2 hi®ocacbon= 100 – 20 = 80ml
Theo(1), (2): tæng VËy hi®rocacbon thø nhÊt cã 2 nguyªn tö C vµ hi®rocacbon thø hai cã 3 nguyªn tö C.
	Tæng (h¬i) 
VËy hi®rocacbon thø nhÊt ph¶i cã 4 nguyªn tö H vµ hi®rocacbon thø hai ph¶i cã 6 nguyªn tö H (v× c¸ch nhau 2 nguyªn tö H vµ sè nguyªn tö H ph¶i ch½n).
VËy ®ã lµ C2H4 vµ C3H6	
ThÝ dô 2: Cho 3,82 g hçn hîp 3 r­îu ®¬n chøc A, B, C trong ®ã B, C cã cïng sè nguyªn tö cacbon vµ sè mol A b»ng tæng sè mol cña B vµ C. X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña A, B, C. BiÕt r»ng tæng sè mol cña 3 r­îu lµ 0,08 mol.
	Gi¶i: 
	3 r­îu 
Nh­ vËy ph¶i cã Ýt nhÊt mét r­îu cã M 53.
V× B vµ C cã cïng sè nguyªn tö C nªn A ph¶i lµ CH3OH.
Gäi lµ sè nguyªn tö H trung b×nh trong 2 r­îu B, C
Khèi l­îng mol trung b×nh cña lµ 
	-> 
x
1
2
3
30,3
18,3
6,3
ChØ cã x = 3 lµ hîp lý. B, C ph¶i cã mét r­îu cã sè nguyªn tö H>6,3 vµ mét r­îu cã sè nguyªn tö 
H< 6,3. Cã 2 cÆp nghiÖm:
	C3H7OH vµ C3H5OH
	C3H7OH vµ C3H3OH
D.4. Ph­¬ng ph¸p gèc hi®rocacbon trung b×nh:
Gi¶i bµi to¸n hçn hîp b»ng c¸ch dïng gèc hi®rocacbon trung b×nh 
ThÝ dô: Hçn hîp A gåm 2 este lµ ®ång ph©n cña nhau t¹o bëi axit ®¬n chøc vµ r­îu ®¬n chøc. TØ khèi h¬i cña este so víi H2 lµ 44. Thñy ph©n 26,4g hçn hîp A b»ng 100ml dung dÞch NaOH 20% (d=1,2), råi ®em c« c¹n dung dÞch thu ®­îc 38,3g chÊt r¾n khan. X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö vµ tÝnh thµnh phÇn % vÒ sè mol mçi este trong hçn hîp.
	Gi¶i: 
Gäi vµ lµ gèc hi®rocacbon trung b×nh cña c¸c axit vµ r­îu
	neste thuû ph©n = nNaOH ph¶n øng = 
	 d­ = 0,6- 0,3 = 0,3 mol -> mNaOH = 0,3.40= 12g
Khèi l­îng c¸c muèi lµ: 33,8 – 12 = 21,8g
 muèi
-> nghÜa lµ cã 1 gèc R< 5,6 tøc lµ R chØ cã thÓ lµ H vµ do ®ã gèc r­îu: R’= 88- 1- 44= 43 øng víi gèc C3H7-, nh­ vËy este lµ no.
Gèc R thø hai ph¶i lín h¬n 5.6 cã thÓ lµ CH3 - (M = 15) hoÆc C2H5 – ( M = 29 ). Nh­ vËy cã hai nghiÖm:
 CÆp mét : HCOOC3H7 vµ C2H5COOC2H3
	CÆp hai : HCOOC3H7 vµ C2H5COOH3
TÝnh % vÒ sè mol :
	Víi cÆp 1 : Gäi x, y lµ sè mol HCOOC2H5 
( ¸p dông c«ng thøc : =. trong ®ã n lµ sè mol )
	 -> 
	% HCOOC3H7= 
	% CH3COOC2H5 = 100% - 67,7% = 33,3%
CÆp 2 : Gäi x, y lµ sè mol HCOOC3H7 vµ CH3COOCH3
	 	-> 
 %HCOOC3H7 = => %C2H5COOCH3 = 16.7%
D.5. Ph­¬ng ph¸p sè nhãm chøc trung b×nh:
ThÝ dô: Nitro ho¸ benzen b»ng HNO3 ®Æc thu ®­îc 2 hîp chÊt nitro lµ A vµ B h¬n kÐm nhau 1 nhãm NO2. §èt ch¸y hoµn toµn 2,3 gam hçn hîp A ,B thu ®­îc CO2, H2O vµ 255,8 ml N2 ( ë 270 C vµ 740 mm Hg ). T×m c«ng thøc ph©n tö cña A, B. 
	Gi¶i :
	C6H6 + (NO)+H2O (1)
Trong ®ã lµ sè nhãm NO trung b×nh cña A, B
C6H6-(NO2) + O2 6CO2+ 	(2)
ThÒ tÝch N2 ë ®ktc:
	 ml N2
Theo (2) ta cã tØ lÖ: 
Rót ra: . VËy c«ng thøc ph©n tö cña A lµ C6H5NO2, B lµ C6H4(NO2)2
D.6. Ph­¬ng ph¸p hãa trÞ trung b×nh
ThÝ dô: Cho mét luång H2 ®i qua èng sø ®èt nãng ®ùng 11,3g hçn hîp 2 oxit vana®i hãa trÞ kÒ nhau tíi khö hoµn toµn vµ cho khÝ ®i ra khái èng sø qua b×nh ®ùng H2SO4 ®Æc, thÊy khèi l­îng b×nh axit t¨ng lªn 4,68g. X¸c ®Þnh c«ng thøc c¸c oxit vana®i.
Gi¶i: Gäi x lµ hãa trÞ trung b×nh cña vana®i trong 2 oxit:
	V2Ox + xH2 (1)
	Theo (1) ta cã: 
VËy c¸c oxit lµ V2O3 vµ VO2
E. Ph­¬ng ph¸p t¸ch c«ng thøc ph©n tö
§Ó biÓu diÔn thµnh phÇn cña mét hîp chÊt h÷u c¬, ta cã thÓ dïng c«ng thøc ph©n tö viÕt d­íi d¹ng kh¸c nhau. Nguyªn t¾c cña ph­¬ng ph¸p t¸ch c«ng thøc ph©n tö dùa trªn tØ lÖ thµnh phÇn (%khèi l­îng) cña C vµ H trong anken (olefin) lµ kh«ng ®æi b»ng , nghÜa lµ trong anken, cacbon chiÕm 6/7 khèi l­îng cßn hi®ro chiÕm 1/7(*). Dïng ph­¬ng ph¸p nµy cho phÐp gi¶i nhanh chãng vµ ®¬n gi¶n mét sè bµi to¸n h÷u c¬.
	Mét sè mÉu t¸ch c«ng thøc ph©n tö:
1, Ankan: CnH2n + 2 CnH2n.H2
2, Anka®ien, ankin: CnH2n – 2 CmH2mC, trong ®ã m= n- 1
3, Aren: CnH2n-6 CmH2m.3C, trong ®ã m= n- 3
4, R­îu no, ®¬n chøc: CnH2n+1OH CnH2n.H2O
5, R­îu kh«ng no, ®¬n chøc cã 1 nèi ®«i: CnH2n-1OH CnH2nO hoÆc CmH2m.CHO, trong ®ã m= n- 1.
6, R­îu th¬m vµ phenol: CnH2n-7OH CmH2m.C3O trong ®ã m=n-3 
7, An®ªhit no, ®¬n chøc: CnH2n+1- CHO CnH2n.HCHO hoÆc CmH2mO trong ®ã m= n +1
8, Axit no, ®¬n chøc: CnH2n+1- COOH CnH2n.HCOOH hoÆc CmH2mO mµ m= n +1
9, Axit kh«ng no, ®¬n chøc cã mét nèi ®«i: CnH2n-1- COOH CnH2n.CO2
ThÝ dô: Chia 6,15g hçn hîp 2 r­îu no ®¬n chøc thµnh 2 phÇn b»ng nhau. LÊy phÇn 1 cho t¸c dông víi Na thu ®­îc 0,672 lÝt H2 ë ®ktc. PhÇn 2 ®em ®èt ch¸y th× thu ®­îc bao nhiªu lÝt CO2 vµ bao nhiªu gam H2O?
	Gi¶i: 
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng hãa häc x¶y ra:
	CnH2n+1OH + Na CnH2n+1ONa + 1/2H2	(1)
	CmH2m+1OH + Na CmH2m+1ONa + 1/2H2 	(2)
	CnH2n+1OH + (3)
	CmH2m+1OH + 	
	Theo (1), (2) : nr­îu 
NÕu t¸ch c«ng thøc ph©n tö r­îu thµnh CxH2x.H2O th× l­îng H2O trong phÇn t¸ch ra = 0,06.18 = 1,08g.
Khèi l­îng phÇn anken CxH2x
Theo (*) ta cã: mc= 
Tæng khèi l­îng n­íc lµ: 
* ¦u ®iÓm: T¸ch 1 c«ng thøc phøc t¹p ra d¹ng c«ng thøc ®¬n gi¶n vµ gi¶i bµi to¸n hãa häc tõ cÊu t¹o ®¬n gi¶n Êy.
* Nh­îc ®iÓm: ChØ dïng cho bµi to¸n h÷u c¬.
F. Ph­¬ng ph¸p Èn sè:
Mét bµi to¸n thiÕu ®iÒu kiÖn lµm cho bµi to¸n cã d¹ng v« ®Þnh hoÆc kh«ng gi¶i ®­îc. Ph­¬ng ph¸p ghÐp Èn sè lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®¬n gi¶n ®Ó gi¶i c¸c bµi to¸n ®ã.
Nh­îc ®iÓm: Ph­¬ng ph¸p ghÐp Èn sè lµ mét thñ thuËt cña to¸n häc, kh«ng mang tÝnh chÊt ho¸ häc.
ThÝ dô: §un p gam hçn hîp 2 r­îu víi H2SO4 ®Æc ta thu ®­îc V lÝt (®ktc) hçn hîp 2 olªfin. §èt ch¸y hçn hîp olªfin ®ã th× thu ®­îc X lÝt CO2 (®ktc), Y gam n­íc.
LËp c¸c biÓu thøc tÝnh X, Y theo P, V
Gi¶i:
V× ®un nãng víi H2SO4 ®Æc ta thu ®­îc c¸c olªfin nªn hçn hîp ®Çu ph¶i gåm cã 2 r­îu no, ®¬n chøc.
CnH2n+1OHCnH2n + H2O	(1)
CmH2m+1OHCmH2m + H2O	(2)
CnH2n + O2 ® nCO2 + nH2O	(3)
a mol	na
CmH2m + O2 ® mCO2 + mH2O	(3)
b mol	mb
Theo (3), (4): 	(a)
Theo (1), (2): Tæng sè mol r­îu lµ: a+b=(lÝt)	(b)
Khèi l­îng r­îu b»ng: (14n+18)a + (14m+16)b=p
Hay 14(na + mb) + 18 (a+b) = P 	(c)
ThÕ (b) vµo (c) ta cã: 
G. Ph­¬ng ph¸p tù chän l­îng chÊt:
	Víi mét sè bµi to¸n ng­êi ta cho l­îng chÊt d­íi d¹ng tæng qu¸t hoÆc kh«ng nãi ®Õn l­îng chÊt. NÕu cho c¸c l­îng chÊt kh¸c nhau vÉn chØ cho 1 kÕt qu¶ ®óng th× trong nh÷ng tr­êng hîp nµy ta tù chän mét gi¸ trÞ nh­ thÕ nµo ®Ó bµi to¸n trë nªn ®¬n gi¶n.
	*Mét sè thÝ dô:
ThÝ dô 1: Hoµ tan 1 muèi cacbonat cña kim lo¹i R b»ng 1 l­îng võa ®ñ dung dÞch H2SO4 9,8% thu ®­îc 1 dung dÞch muèi sunfat cã nång ®é 14,18%. Hái R lµ kim lo¹i nµo?
	Gi¶i: 
Gäi n lµ hãa trÞ cña R ta cã: 
R2(CO3)n + nH2SO4 = R2(SO4)n + nH2O + nCO2
*Tù chän: 1 mol R2(CO3)n. Nguyªn tö khèi cña R lµ M ta cã:
§Ó hßa tan 1 mol [(2M + 60n) gam] muèi cacbonat cÇn n mol H2SO4 hay 98n gam H2SO4 nguyªn chÊt.
Khèi l­îng dung dÞch H2SO4 9,8% cÇn dïng lµ: 1000n gam
Khèi l­îng CO2 bay ra lµ: 44n
Khèi l­îng muèi sunfat thu ®­îc: (2M + 96n) gam.
Khèi l­îng dung dÞch muèi (Theo ®Þnh luËt b¶o toµn khèi l­îng) lµ:
	(1000n + 2M + 60n - 44n) gam.
Theo gi¶ thiÕt ta cã: 
 Rót ra M = 28n
Cho c¸c gi¸ trÞ n = 1, 2, 3, 4 
 n=2 vµ M= 56 lµ phï hîp kim lo¹i ®ã lµ Fe.
ThÝ dô 2: Hçn hîp X gåm 2 hi®r«cacbon A vµ B cã khèi l­îng a gam. §èt ch¸y hoµn toµn X thu ®­îc gam CO2 vµ gam H2O. NÕu thªm vµo X mét nöa l­îng A cã trong X råi ®èt ch¸y hoµn toµn th× thu ®­îc gam CO2 vµ gam H2O.
a) T×m c«ng thøc ph©n tö cña A vµ B. BiÕt X kh«ng lµm mÊt mµu n­íc brom; A, B thuéc lo¹i hi®r«cacbon ®· häc.
b) TÝnh thµnh phÇn % vÒ sè mol cña A vµ B cã trong X.
Gi¶i:
Chó ý: Ph¶n øng ®èt ch¸y
Ankan: CnH2n+2 + 
Ta thÊy: 
- Víi anken, xicloankan:
	. Ta thÊy 
-Víi ankin, anka®ien, xicloanken: 	
Ta thÊy 
- Víi aren: . 
Ta thÊy 
1) Gi¶ thiÕt cho X kh«ng lµm mÊt mµu n­íc br«m A vµ B thuéc 1 trong 3 lo¹i: ankan, xicloankan, aren.
* §Ó dÔ tÝnh to¸n: Ta chän a= 41
a) Khi ®èt ch¸y A ta ®­îc l­îng CO2 vµ H2O lµ:
Ta thÊy khi ®èt ch¸y A: A lµ ankan (CnH2n+2)
 	(1)
Gi¶i ph­¬ng tr×nh: n= 6 A: C6H14
b) L­îng CO2 vµ H2O khi ®èt ch¸y B lµ:
B lµ aren.
 	(2)
C«ng thøc cña B lµ C6H6.
c, Tæng sè mol CO2 do B sinh ra lµ 1,5 mol. A vµ B ®Òu cã 6 nguyªn tö c¸cbon. Mµ: nA=nBMçi chÊt chiÕm 50% vÒ sè mol.
H. Ph­¬ng ph¸p biÖn luËn ®Ó t×m c«ng thøc ph©n tö c¸c chÊt:
§Ó gi¶i bµi to¸n t×m c«ng thøc ph©n tö ta cã thÓ biÖn luËn theo c¸c néi dung sau:
BiÖn luËn theo ho¸ trÞ
BiÖn luËn theo l­îng chÊt (g, mol)
BiÖn luËn theo tÝnh chÊt
BiÖn luËn theo kÕt qu¶ bµi to¸n.
BiÖn luËn theo c¸c kh¶ n¨ng ph¶n øng cã thÓ x¶y ra.
BiÖn luËn theo ph­¬ng tr×nh v« ®Þnh
BiÖn luËn theo giíi h¹n .
*Mét sè thÝ dô:
ThÝ dô 1: Hoµ tan 16g hçn hîp gåm Fe vµ 1 kim lo¹i ho¸ trÞ II vµo dung dÞch HCl (d­) th× thu ®­îc 8,96 lÝt khÝ H2 (®ktc). MÆt kh¸c khi hoµ tan 9,6 gam kim lo¹i ho¸ trÞ II ®ã cßn dïng ch­a ®Õn 1000 ml dung dÞch HCl 1M. X¸c ®Þnh kim lo¹i ho¸ trÞ II ®ã.
	Gi¶i:
Gäi kim lo¹i ho¸ trÞ II lµ R cã nguyªn tö khèi lµ M.
Fe + 2HCl = FeCl2 + H2	(1)
R + 2HCl = RCl2 + H2	(2)
Gäi: x lµ sè mol cña Fe trong hçn hîp, y lµ sè mol cña R trong hçn hîp.
Theo gi¶ thiÕt: 
Tæng sè mol cña 2 kim lo¹i lµ 0,4 mol.
+ Gi¶ sö x = 0 (chØ cã kim lo¹i R) y=0,4 mol 
NÕu cã s¾t th× M=
LËp b¶ng ta cã:
x
0 0,1 0,2 0,3 
(a)
M
40 34,7 24 -8
Tõ b¶ng (a) M<40
Theo gi¶ thiÕt vµ (2) ta cã: nR < 0,5 mol.
 víi nR 19,2
19,2 < M < 40 , R ho¸ trÞ II R lµ Mg.
ThÝ dô 2: §Ó ®èt ch¸y hÕt 1 gam ®¬n chÊt X cÇn dïng l­îng võa ®ñ lµ 0,7 lÝt O2 ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. H·y x¸c ®Þnh ®¬n chÊt X.
Gi¶i:
Gäi M lµ nguyªn tö khèi, n lµ ho¸ trÞ cña nguyªn tè X:
	(1)
Theo (1): Cø 2M gam X t¸c dông võa ®ñ víi .22,4 lÝt O2 (ë ®ktc).
VËy 1 gam X t¸c dông võa ®ñ víi 0,7 lÝt (ë ®ktc). Ta cã tû lÖ: M = 8n
BiÖn luËn:
n=1 M=8: lo¹i.
n=2 M = 16: lo¹i v× X chÝnh lµ Oxi.
n=3 M = 24: lo¹i (Mg kh«ng cã ho¸ trÞ III).
n=4 M = 32: §óng (X lµ l­u huúnh).
n = 5 M = 40: lo¹i (Ca kh«ng cã ho¸ trÞ V).
n = 6 M = 48: lo¹i (Ti kh«ng cã ho¸ trÞ VI).
n = 7 M = 56: lo¹i (Fe kh«ng cã oxi trong ®ã s¾t cã ho¸ trÞ VII).
n=8 M = 64: lo¹i (Cu kh«ng cã oxi trong ®ã Cu cã ho¸ trÞ VIII).
KÕt luËn: X lµ l­u huúnh.
K. Ph­¬ng ph¸p ®­êng chÐo:
	Ph­¬ng ph¸p nµy th­êng ®­îc ¸p dông ®Ó gi¶i c¸c bµi to¸n trén lÉn c¸c chÊt víi nhau. C¸c chÊt ®em trén cã thÓ lµ ®ång thÓ: láng víi láng, khÝ víi khÝ, r¾n víi r¾n; hoÆc dÞ thÓ: r¾n víi láng, khÝ víi láng . Nh­ng hçn hîp cuèi cïng ph¶i ®ång thÓ.
	Ph­¬ng ph¸p nµy ®Æc biÖt thÝch hîp khi pha chÕ dung dÞch.
	Chó ý: Ph­¬ng ph¸p nµy kh«ng ¸p dông cho c¸c tr­êng hîp khi trén lÉn c¸c chÊt mµ cã x¶y ra ph¶n øng ho¸ häc (VÝ dô: Cho dung dÞch NaOH vµo dung dÞch HCl).
Víi tr­êng hîp cã ph¶n øng nh­ng cuèi cïng cho cïng mét chÊt th× ¸p dông ®­îc (VD: hoµ tan Na2O vµo dung dÞch NaOH, thu ®­îc dung dÞch NaOH).
*Nguyªn t¾c: Trén 2 dung dÞch víi nång ®é kh¸c nhau cña cïng 1 chÊt th× l­îng chÊt tan trong phÇn dung dÞch cã nång ®é lín h¬n gi¶m ®i, cßn trong phÇn dung dÞch cã nång ®é nhá h¬n t¨ng lªn.
S¬ ®å tæng qu¸t: (Gi¶ sö x1>x>x2)
D1 	x1	x-x2
	 x	(1)
D2	x2	x1-x
	D1, D2: Khèi l­îng c¸c chÊt ®em trén øng víi x1, x2.
	x, x1, x2: Khèi l­îng c¸c chÊt quy vÒ trong 100 ®¬n vÞ khèi l­îng D1, D2.
*Mét sè thÝ dô:
ThÝ dô 1: CÇn thªm bao nhiªu gam H2O vµo 500g dung dÞch NaOH 12% ®Ó cã dung dÞch NaOH 8%.
Gi¶i: Gäi m lµ khèi l­îng n­íc cÇn thªm vµo:
m	0	 4
	 8	(1)
500	 12	8
(gam n­íc). (x1=0 v× trong n­íc kh«ng cã NaOH)
ThÝ dô 2: CÇn trén H2 vµ CO theo tû lÖ thÓ tÝch nh­ thÕ nµo ®Ó thu ®­îc hçn hîp khÝ cã tû khèi so víi metan b»ng 1,5.
Gi¶i:
	2	4
	24	
VCO 28	22
III. C¸c bµi to¸n minh ho¹
Bµi 1:
Cho 3,04g hçn hîp NaOH vµ KOH t¸c dông víi dung dÞch HCl thu ®­îc 4,15g c¸c muèi clorua. NÕu ®em ®iÖn ph©n nãng ch¶y hçn hîp trªn l­îng hçn hîp kim lo¹i thu ®­îc lµ bao nhiªu (g)?
 A.2,02	B. 2,03	C. 2,04	D. §¸p ¸n kh¸c
Gi¶i:
§Æt nNaOH = x mol, nKOH = y mol. Ta cã hÖ ph­¬ng tr×nh:
 gi¶i hÖ: 
m=0,02´23 + 0,04´39 = 2,02 (g)
Bµi 2:
Trung hoµ 200ml dd HNO3 0,5M cÇn 6,26g hçn hîp Na2CO3 vµ K2CO3. NÕu cho 3,13g hçn hîp muèi trªn t¸c dông hoµn toµn víi dd HCl thu ®­îc V lÝt khÝ ë ®ktc. HÊp thô hoµn toµn V lÝt khÝ ®ã vµo dung dÞch Ca(OH)2 d­ thu ®­îc m gam kÕt tña. m nhËn gi¸ trÞ lµ (g):
A. 2,5	B. 3	C. 3,5	D. 4
Gi¶i:
Na2CO3 + 2HNO3 2NaNO3 + H2O + CO2
 x 2x x
K2CO3 + 2HNO3 2KNO3 + H2O + CO2
 y 2y y
Ta cã hÖ ph­¬ng tr×nh:
Bµi 3:
Hoµ tan 9,14g hîp kim Cu, Mg, Al b»ng axit HCl d­ thu ®­îc khÝ A vµ 2,54g chÊt r¾n B. BiÕt trong hîp kim nµy khèi l­îng Al gÊp 4,5 lÇn khèi l­îng Mg. ThÓ tÝch khÝ A lµ (lit):
A. 7,84	B. 5,6	C. 5,8	C. 6,2	D.Kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc.
Gi¶i:
	mMg+Al = 9,14 - mCu = 9,14 - 2,54 = 6,6(g) t­¬ng øng 1 phÇn khèi l­îng Mg vµ 4,5 phÇn khèi l­îng Al
Khèi l­îng Mg = 1,2g
Khèi l­îng Al = 5,4 g.
nMg = 0,05 mol; nAl = 0,2 mol.
Mg +2H+ Mg2+ + H2
Al + 3H+ Al3+ + 
	lµ 7,84 lÝt (®ktc). §¸p ¸n A.
Bµi 4:
§Ó thu lÊy Ag tinh khiÕt tõ hçn hîp X (gåm a mol Al2O3, b mol CuO, c mol Ag2O). Ng­êi ta hoµ tan X bëi dung dÞch chøa (6a+2b+2c) mol HNO3 ®­îc dd Y; sau ®ã thªm (gi¶ thiÕt c¸c ph¶n øng ®¹t hiÖu suÊt 100%)
A. c mol bét Al vµo Y	B. c mol bét Cu vµo Y
C. 2c mol bét Al vµo Y	 D. 2c mol bét Cu vµo Y
Gi¶i:
Dung dÞch Y cã 2a mol Al(NO3)3, b mol Cu(NO3)2, 2c mol AgNO3 cho Cu
Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2Ag
 c 2c 
§¸p ¸n: B
Bµi 5:
§Ó nhËn biÕt ba axit ®Æc nguéi: HCl, H2SO4, HNO3 ®ùng riªng biÖt trong ba lä bÞ mÊt nh·n ta dïng thuèc thö lµ:
A. Fe	B. CuO	C. Al	D. Cu
	Gi¶i: §¸p ¸n D.
Bµi 6:
Cho luång khÝ H2 (d­) qua hçn hîp c¸c oxit CuO, Fe2O3, ZnO, MgO råi nung ë nhiÖt ®é cao. Sau ph¶n øng hçn hîp r¾n cßn l¹i lµ:
A. Cu, Fe, Zn, MgO	B. Cu, Fe, ZnO, MgO
C. Cu, Fe, Zn, Mg	D. Cu, FeO, ZnO, MgO
	Gi¶i: §¸p ¸n A
Bµi 7:
Cho m gam hçn hîp Mg vµ Al vµo 250 ml dung dÞch X chøa hçn hîp axit HCl 1M vµ axit H2SO4 0,5M thu ®­îc 5,32 lit H2 (ë ®ktc) vµ dung dÞch Y (coi thÓ tÝch cña dung dÞch kh«ng ®æi). Dung dÞch Y cã pH lµ:
A. 1	B. 6	C. 7	D.2
	Gi¶i:
	V=0,25 lÝt
nHCl = 1.0,25 = 0,25 
	bÞ khö = 0,2375.2 = 0,475 (mol)
VËy cßn d­ = 0,5-0,475 = 0,025(mol)
[H+] =
pH=1 => §¸p ¸n A
Bµi 8:
Hoµ tan hoµn toµn 2,81g hçn hîp gåm Fe2O3, MgO, ZnO trong 500 ml axit H2SO4 0,1M (võa ®ñ). Sau ph¶n øng hçn hîp muèi sunfat khan thu ®­îc khi c« c¹n dung dÞch cã khèi l­îng lµ bao nhiªu gam?
A. 6,81	B. 4,81	C. 3,81	D. 5,81
	Gi¶i:
mmuèi = moxit + = 2,81 + 0,05.96 - 0,05.16 = 6,81(g) §¸p ¸n A
Bµi 9:
Cho 22,4g Fe t¸c dông víi dung dÞch HNO3 lo·ng, d­, sau khi ph¶n øng kÕt thóc t¹o ra 0,1 mol NO vµ a mol NO2 (s¶n phÈm khö HNO3 chØ t¹o NO vµ NO2). Gi¸ trÞ cña a lµ:
A. 0,5	B. 0,3	C. §¸p ¸n kh¸c	D. 0,9
Gi¶i:
; Fe-3e Fe3+
	mol 0,4 1,2
N+5 +1e N+4 (NO2)
	 a	a
Ta cã: 0,3 + a = 
a = 0,9 §¸p ¸n: D
Bµi 10 (ĐHKB - 2007).
Cho 4,48 lít hỗn hợp X (ở đktc) gồm 2 hiđrocacbon mạch hở lội từ từ qua bình chứa 1,4 lít dung dịch brom 0,5 M. Sau khi phản ứng hoàn toàn số mol brom giảm đi một nửa và khối lượng bình brom tăng thêm 6,7 g. CTPT của 2 hiđrocacbon là :
A. C2H2 và C4H6	C. C3H4 và C4H8	
B. C2H2 và C4H8	D. C2H2 và C3H8	
Giải 
	nhỗn hợp = 0,2 (mol)	,	nBrom = 0,7 (mol)
Lượng brom giảm đi 1/2 nghĩa là số mol brom phản ứng là 0,35 mol.
	 CnH2n + 2 –2a + a Br2 à CnH2 n + 2 – 2 a Br2a
	 	0,2	 0,35 
	 a = 1,75 .
14n + 2 – 3,5 = 6,7 : 0,2 = 33,5
 14n = 35 àn = 2,5
Nghiệm hợp lí : B
Bµi 11 (§Ò thi §HKA - 2007).
Ba hi®rocacbon X, Y, Z kÕ tiÕp nhau trong d·y ®ång ®¼ng.Trong ®ã khèi l­îng ph©n tö Z gÊp ®«i khèi l­îng ph©n tö X. §èt ch¸y 0,1 mol chÊt Y, s¶n phÈm hÊp thô hoµn toµn vµo dung dÞch Ca(OH)2 d­, thu ®­îc sè gam kÕt tña lµ :
A.20	B.40	C.30	D.10 
Gi¶i 
	X + 2 nhãm CH2 à Z mµ khèi l­îng ph©n tö Z lín gÊp 2 lÇn X
	=> X cã c«ng thøc lµ CH2 = CH2
X lµ eten à Y lµ CH2= CH – CH3
0,1 mol chÊt Y cã 0,3 mol C à 0,3 mol CO2 à 0,3 mol CaCO3 (v× Ca(OH)2 d­) 
=> khèi l­îng kÕt tña lµ 30g.
§¸p ¸n C
Bµi 12 (§Ò thi §HKA- 2007)
Mét hi®rocacbon X céng hîp víi HCl theo tØ lÖ mol 1:1 t¹o s¶n phÈm cã thµnh phÇn khèi l­îng clo lµ 45,223%. C«ng thøc ph©n tö cña X lµ :
A. C3H6	B. C3H4	C. C2H4	D. C4H8
Gi¶i 
	CxHy + HCl à CxHy+1Cl
	35,5	12x + y +36,5
	45,223	100
12x + y + 36,5 = (35,5.100) : 45,223 = 78,5
12x + y = 42 à x = 3; y = 6
§¸p ¸n A.
Bµi 13
 Ba hi®rocacbon A, B, C kÕ tiÕp nhau trong d·y ®ång ®¼ng ankan, biÕt tØ sè khèi l­îng ph©n tö C vµ A lµ 29 : 15. Khi ®èt ch¸y hÕt 0,2 mol B, s¶n phÈm hÊp thô hoµn toµn vµo n­íc v«i trong d­. Thu ®­îc sè gam kÕt tña lµ :
A.50	B. 60	C.80	D.KÕt qu¶ kh¸c 
Gi¶i 
	§Æt A lµ CnH2n+2
	 C lµ CnH2n+2 + 2(CH2)
Theo gi¶ thiÕt (14n +2 + 28) : (14n + 2) = 29 : 15
	n = 2
C«ng thøc cña B lµ C3H8 .
	0,2 mol B à 0,6 mol CO2 à 0,6 mol CaCO3 
§¸p ¸n B
Bµi 14. (§HKA - 2007)
Hçn hîp gåm hi®rocacbon X vµ oxi cã tØ lÖ sè mol t­¬ng øng lµ 1:10.§èt ch¸y hoµn toµn hçn hîp trªn thu ®­îc hçn hîp khÝ Y. Cho Y qua dung dÞch H2SO4 ®Æc thu ®­îc hçn hîp khÝ Z cã tØ khèi ®èi víi H2 b»ng 19. C«ng thøc ph©n tö cña X lµ :
A. C3H8	B. C3H6	C. C4H8	D. C3H4
Gi¶i 
	CxHy + (x + y/4) O2 à x CO2 + y/2 H2O
	 a	 a(x + y/4)	 xa
 Hçn hîp Z gåm O2 d­ vµ CO2
Mol O2 d­ = 10a – xa – ay/4
Mol CO2 = xa
Khèi l­îng trung b×nh cña hçn hîp = 38
{(10a – xa – ay/4)32 + xa.44} : (10a – xa – ay/4 + xa) = 38
12ax + 1,5ya = 60a
12x + 1,5y = 60
x = 4; y = 8
§¸p ¸n C
 PhÇn III 
 HiÖu qu¶ cña ®Ò tµi
ChÊt l­îng gi¶i c¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm t¨ng lªn râ rÖt.
Gióp häc sinh cñng cè c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n mét c¸ch cã c¬ së khoa häc.
N©ng cao t­ duy cña häc sinh.
Gióp ®ång nghiÖp n©ng cao chÊt l­îng chuyªn m«n.
Khảo sát bài kiểm tra số 2 HK I theo đề chung của Sở GD – ĐT Tỉnh ĐăkLăk học sinh 3 lớp khối 12 năm học 2009 – 2010 trường THPT Trường Chinh các lớp 12A3 , 12A4, 12A5 trực tiếp giảng dạy kết quả như sau :
STT
Lớp
Số HS từ 5.0 trở lên
Tỉ lệ %
1
12A3
13/43
30,23%
2
12A4
13/45
28,88%
3
12A5
15/43
34,88%
Tổng hợp
3
41/131
31,29%
PhÇn IV
KÕt luËn :
VÒ mÆt nhËn thøc: Gióp cho c¶ häc sinh vµ gi¸o viªn cã ®­îc kÕt qu¶ tèt trong häc tËp vµ gi¶ng d¹y.
 2. RÌn luyÖn cho häc sinh tiÕp cËn víi c¸c ph­¬ng ph¸p ®Ó gi¶i bµi to¸n tr¾c nghiÖm có hướng thi tốt trong kì thi TNPT và kì thi Đại Học – Cao Đẳng năm học 2009 – 2010