Sáng kiến kinh nghiệm Các biện pháp tổ chức thực hành nghi thức đội đạt hiệu quả cao trong trường Tiểu học

đúng quy định của Đội ngón tay không khép, không cao hơn trán, lòng bàn tay hướng ra ngoài hoặc vào trong mặt, động tác quay: khi quay tay còn vung, dậm chân tại chỗ: đánh tay không đều, tay và chân cùng phía........
2. Thực hành nghi thức Đội đối với giáo viên Tổng phụ trách:
- Giáo viên chưa qua nghiệp vụ công tác đội, mà là giáo viên bộ môn rồi chuyển sang làm công tác phụ trách đội; nên gặp rất nhiều khó khăn và lúng túng trong các khâu tổ chức vui chơi, sinh hoạt theo chủ điểm tuần, tháng Chưa làm tốt công tác phối hợp với giáo viên chủ nhiệm nên ảnh hưởng đến việc tổ chức hay giáo dục cho các em còn gặp nhiều hạn chế.
- Đối với giáo viên Tổng phụ trách khi hướng dẫn thực hành nghi thức đội cho các em đội viên thường làm theo những hình thức sau:
+ Sân trường rất ít bóng mát nên giáo viên cho các em luyện tập theo nhóm nhưng sự giám sát luyện tập của giáo viên đối với các em còn hạn chế do số đội viên quá đông từ đó nhiều em đội viên nói chuyện riêng ít tham gia luyện tập ảnh hưởng đến kết quả sinh hoạt.
+ Giáo viên tổng phụ trách khi tổ chức thực hành hướng dẫn các động tác chưa sâu, chưa cụ thể chỉ hướng dẫn một vài lần rồi chuyển sang động tác khác. Trong quá trình hướng dẫn thực hành các động tác lại quá nhanh, nhiều em đội viên không quan sát kịp.
* Ví dụ: Hướng dẫn cho các em thực hành động tác “Bên phải quay” giáo viên chỉ thực hành một vài lần cho các em nhìn thấy nhưng không giải thích rõ cho các em nắm. Từ đó nhiều em đội viên đã không nắm được, dẫn đến không thực hành được.
+ Do đơn vị có nhiều điểm lẻ nên mỗi tháng mới xuống điểm lẻ một lần để hướng dẫn cho các em luyện tập dẫn đến tình trạng học trước quên sau.
Qua những thực trạng trên cho thấy, việc tổ chức rèn kĩ năng thực hành nghi thức Đội cho đội viên ở trường Tiểu học hiện nay là rất quan trọng. Vì vậy giáo viên cần tổ chức điều chỉnh một cách kịp thời để khắc phục những hạn chế yếu kém nêu trên.
3.Phạm vi nghiên cứu đề tài:
- Tổ chức rèn luyện các động tác cá nhân tại chỗ cho đội viên trong chuyên hiệu nghi thức đội: nghiêm, nghỉ, chào, tháo – thắt khăn quàng, quay ( trái, phải, đằng sau), dậm chân tại chỗ.
B. NỘI DUNG
I. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
Nghi thức đội là một phương tiện giáo dục toàn diện của tổ chức Đội. Đặc trưng nổi trội của nghi thức Đội là thông qua các biểu trưng, ngôn ngữ, lời nói và các nghi lễ, thủ tục để giáo dục các em. Do đó, phải mang tính thống nhất, chính xác trong sinh hoạt tập thể cũng như luyện tập.
Hoạt động nghi thức đội thường xuyên, nghiêm túc góp phần khẳng định vị trí, vai trò của tổ chức Đội trong sự nghiệp giáo dục nói chung và mối quan hệ với các lực lượng nhà trường và ngoài nhà trường, tạo môi trường vui chơi lành mạnh nhằm đáp ứng nhu cầu và nguyện vọng của các em đội viên. 
Với các lí do đã nói ở trên, việc thực hiện nghi thức đội trong mọi hoạt động là vô cùng quan trọng và cần thiết. Vì vậy nhiệm vụ của giáo viên Tổng phụ trách đội là đưa ra các yêu cầu các phương pháp cho người dạy và người học nghi thức Đội để có thể nâng cao chất lượng thực hành nghi thức Đội ở trường Tiểu học gồm một số biện pháp như sau:
* CÁC BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG THỰC HÀNH NGHI THƯC ĐỘI TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC.
1. Đề xuất các biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức Đội:
1.1. Đối với giáo viên Tổng phụ trách đội:
- Có đạo đức, tư cách, gương mẫu cho các em noi theo.
- Có năng khiếu trong công tác tuyên truyền vận động, thuyết phục, nhạy bén trong giao tiếp, linh hoạt trong các tình huống.
- Biết một số môn năng khiếu như hát, múa, đàn và một số môn thể thao
- Có kiến thức sư phạm, chịu khó đọc sách để tiếp thu kiến thức
- Luôn hòa đồng với mọi người đặc biệt là các em học sinh, đội viên, luôn xem các em là người bạn, người em của mình, để gần gũi, giúp đỡ các em.
1.2. Đối với đội viên:
- Thực hiện phương châm “ Mưa dầm thấm lâu” và giải pháp “ Bạn giúp bạn” đối với đội viên tiểu học nghi thức Đội viên là kiến thức mới đối với các em, là những kĩ năng của mỗi cá nhân cần phải có nhiều thời gian để rèn luyện các thao tác nghi thức cá nhân đúng quy định để tiến tới thực hiện tập thể đại trà đều và đúng quy định của nghi thức đội.Trong học tập phải có một thái độ đúng đắn, nghiêm túc và kiên trì luyện tập
- Để khắc phục được những sai sót của đội viên khi thực hiện các động tác nghi thức cá nhân giảm và không còn sai sót cần phải có nhiều thời gian rèn luyện và thường xuyên kiểm tra để sửa sai kịp thời. Từ đó tôi đã lên kế hoạch chọn giải pháp “ Bạn giúp bạn”. Chọn đội viên có kĩ năng về nghi thức tốt hơn để hướng dẫn lại cho đội viên có kĩ năng chưa đạt yêu cầu và chọn thời gian thích hợp và thuận lợi đó là những lúc xếp hàng vào lớp đầu buổi, xếp hàng ra về. Thực hiện một công mà được đôi việc. Để tiện việc theo dõi cũng như tổ chức tập luyện theo buổi học của từng chi đội. Nên tôi có kế hoạch cho toàn liên đội tổ chức tập luyện thường xuyên theo lịch cụ thể như sau: 
LỊCH TẬP LUYỆN 5 PHÚT NGHI THỨC MỖI KHI XẾP HÀNG VÀO LỚP VÀ RA VỀ CỦA CÁC CHI ĐỘI
Thời gian
Thứ 2
Thứ 3
Thứ 4
Thứ 5
Thứ 6
Xếp hàng vào lớp
Nghiêm, nghỉ, dậm chân tại chỗ
Nghiêm, nghỉ, quay phải, trái, đằng sau
Nghiêm, nghỉ, dậm chân tại chỗ
Nghiêm, nghỉ, quay phải, trái, đằng sau
Nghiêm, nghỉ, dậm chân tại chỗ
Xếp hàng ra về 
Nghiêm, nghỉ. Tháo, thắt khăn quàng
Nghiêm, nghỉ, chào
Nghiêm, nghỉ. Tháo, thắt khăn quàng
Nghiêm, nghỉ, chào
Nghiêm, nghỉ. Tháo, thắt khăn quàng
( Lịch tập nghi thức được dán ở trước phòng học của mỗi chi đội)
( Hình ảnh: Học sinh luyện tập nghi thức đội trước khi ra về)
( Học sinh luyện tập nghi thức đội trước khi vào lớp học)
+ Theo lịch luyện tập cụ thể như trên, mỗi khi xếp hàng vào lớp chi đội trưởng cho chi đội mình xếp hàng và điều hành chi đội thực hiện các động tác nghi thức các nhân theo lịch quy định chung được thống nhất trong liên đội từ thứ 2 đến thứ 6. Khi tổ chức các động tác trên nếu phân đội nào thực hiện tốt thì sẽ cho vào lớp hoặc ra về trước. Còn phân đội nào thực hiện sai thì vào lớp hoặc ra về sau, khi phân đội ở lại thì phân đội trưởng và những người có kĩ năng về nghi thức tốt phải hướng dẫn, sửa sai cho bạn để hôm sau cùng thực hiện đúng nghi thức. Từ đó những đội viên có kĩ năng tốt phải có trách nhiệm sữa sai và nhắc nhở bạn trong cùng phân đội thực hiện tốt hơn.
+ Đội sao đỏ có nhiệm vụ theo dõi quá trình thực hiện của từng chi đội để đánh giá thi đua hàng tuần. Chi đội nào không thực hiện đúng quy định theo lịch hoặc thực hiện không nghiêm túc thì sao đỏ trừ 5 điểm thi đua/ 1 lần vào lớp hoặc ra về, trừ 10 điểm/ 1 lần cho chi đội nào không thực hiện các nội dung trên.
+Chúng ta cũng có thể tổ chức dưới hình thức trò chơi: ở từng chi đội tổ chức chơi thi thắt khăn quàng nhanh giữa các phân đội,phân đội nào có nhiều bạn sai thì phải hát một bài hát tặng cho các phân đội thắng cuộc.
* Yêu cầu đối với đội viên: Có trang phục cá nhân gọn gàng, sạch sẽ, khăn quàng, đầy đủ khi đến lớp hoặc sinh hoạt nghi thức đội. Chấp hành tốt nội qui và qui chế đề ra trong Liên đội.
- Thực hiện tốt về an toàn giao thông, không được vi phạm về an toàn giao thông.
- Khi thực hiện các thao tác phải nhanh nhẹn, dứt khoát rõ ràng theo khẩu lệnh và sự hướng dẫn của người chỉ huy.
- Trong thực hành phải thật tập trung chú ý, phải thường xuyên luyện tập và có ý thức tự giác luyện tập thực hành.	
2. Biện pháp rèn kĩ năng tìm hiểu nội dung và hướng dẫn thực hành nghi thức đội đối với đội viên:
Nghi thức là một phương tiện giáo dục của Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, với những qui định biểu hiện bằng ngôn ngữ, hình thức tượng trưng, nghi lễ và đội ngũ, nghi thức cũng góp phần mạnh mẽ vào việc xây dựng phương pháp giáo dục toàn diện, mang nét đặc trưng của đội. Trong đó nổi bật là giáo dục ý thức kĩ luật, tư thế và tác phong tinh thần tập thể của đội viên. Vì thế nghi thức đội được tiến hành thường xuyên trong mọi hoạt động rèn luyện của đội để tạo thành thói quen, nề nếp tốt đối với đội viên trong tổ chức Đội.
Do đó việc tiến hành giáo dục bằng nghi thức đội đòi hỏi phải mang tính thuyết phục cao, tính nghiêm túc, chính xác và thống nhất. Có như vậy mới làm cho nghi thức đội trở thành nhu cầu thực sự của mỗi đội viên.
- Một số biện pháp hướng dẫn thực hành nghi thức đội:
+ Giáo viên tổng phụ trách tổ chức triển khai các nội dung cơ bản để cho các em ghi chép đọc và ghi nhớ ở trên lớp.
+ Học sinh đọc và biết các nội dung về Nghi thức đội các em phải có sổ học tập và hoạt động đội hằng ngày.
+ Cần ghi nhớ và học thuộc các nội dung quan trọng mà giáo viên Tổng phụ trách hướng dẫn, cụ thể từng nội dung rõ ràng dễ hiểu để các em thực hiện đạt kết quả tốt hơn trong những lần sinh hoạt đội.
+ Hướng dẫn cho các em tinh thần tự quản, tính kĩ luật, hình thành động cơ, thái độ giúp cho các em thích thú trong việc rèn luyện bản thân, góp phần xây dựng Đội ngày càng vững mạnh.
- Đội viên phải trả lời các câu hỏi do giáo viên Tổng phụ trách đưa ra. (Lưu ý câu hỏi đưa ra cho các em trả lời dễ hiểu ngắn gọn đúng vào trọng tâm của nội dung của các nghi thức).
Ví dụ minh họa: Sau khi đội viên đã học và nắm vững nội dung thực hành nghi thức Đội các em cần trả lời một số câu hỏi như sau:
+ Hãy nêu 7 yêu cầu của người đội viên ?
+ Hãy nêu cách chào theo kiểu đội viên ?
+ Hãy nêu lại khẩu hiệu Đội ?
+ Theo em người đội viên phải có những tác phong và chuẩn mực nào ?
- Học sinh trả lời: 
1. Động tác thắt - tháo khăn quàng đỏ
2. Động tác chào
3. Hát đúng Quốc ca, Đội ca
4. Hô đáp khẩu hiệu Đội 
5. Cầm cờ, giương cờ, vác cờ 
6. Đánh 3 bài trống trống chào cờ, Chào mừng và trống hành tiến 
7. các động tác cá nhân di động và tại chỗ.
- Đội viên đứng ở tư thế nghiêm, mắt hướng về phía trước, chào bằng tay phải, các ngón tay khép kín, giơ lên đầu cách thùy trán khoảng 5 cm, bàn tay thẳng với cánh tay và tạo với thân người một góc khoảng 130o.
( Hình ảnh minh họa: Chào theo kiểu đội viên)
- Khẩu hiệu đội “Vì Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; vì lý tưởng Bác Hồ vĩ đại - sẵn sàng”.
- Người đội viên phải có tác phong nhanh nhẹn, chuẩn mực tích cực trong các phong trào, gương mẫu....
3. Biện pháp rèn kĩ năng quan sát, mô tả và thực hành nghi thức Đội:
- Yêu cầu: Đối với đội viên cần thực hiện đúng các thao tác mà giáo viên Tổng phụ trách hướng dẫn.
- Biện pháp cần thực hiện các động tác sau: 
+ Giáo viên Tổng phụ trách đội cần làm mẫu và hướng dẫn thực hiện động tác thực hành nghi thức đội (Ví dụ: Chào kiểu đội viên Đội thiếu niên tiền phong)
Sau khi cho đội viên quan sát xong giáo viên đặt một số câu hỏi đối với các động tác vừa hướng dẫn 
Ví Dụ: Chào theo kiểu đội viên động tác này được thực hiện như thế nào? Đội viên nêu lại các động tác chào theo kiểu đội viên và cho các em thực hành, giáo viên theo dõi uốn nắn sữa sai để các em thực hiện đúng động tác chào
Sau đó cho đội viên thực hiện động tác chào (theo từng cá nhân, phân đội, chi đội).
Cứ như thế GV có thể hướng dẫn lần lượt 7 yêu cầu đối với đội viên một cách dễ dàng theo kế hoạch.
- Để các em thực hành 7 yêu cầu nghi thức đội một cách thành thạo đòi hỏi giáo viên tổng phụ trách đội phải sắp xếp cho các em thực hành những động tác từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp theo một quy trình nhất định; trong quá trình hướng dẫn các em thực hành phải tuân thủ 1 nguyên tắc là xong động tác này mới chuyển sang tập động tác khác, tránh tình trạng tập một lúc nhiều nội dung, nhiều yêu cầu gây chán nản cho đội viên.
- Sau mỗi động tác giáo viên phải tổ chức cho các em một hình thức giải trí như tổ chức trò chơi, kể chuyện, hát, múa
- Để giúp giáo viên có thời gian sửa sai trong thực hành cho các em, trước hết cần lựa chọn những đội viên có năng khiếu chỉ huy để bồi dưỡng các em. Thường xuyên tổ chức thi chỉ huy đội giỏi ở liên đội lựa chọn ra những em có năng khiếu về công tác đội.
* Cách thức hướng dẫn chỉ huy đội:
- Tập các khẩu lệnh: Khi hô phải rõ dự lệnh và động lệnh hô to cho cả chi đội đều nghe thấy. Chỉ huy kiểm tra hiệu quả của khẩu lệnh nếu đội viên chưa thực hiện xong động tác thì chưa chuyển sang tập động tác khác. Chỉ huy muốn giỏi, thì người chỉ huy phải hô đúng, dõng dạc các khẩu lệnh và động lệnh trong Nghi thức đội.
VD: Quay phải, quay trái, quay đằng sau: Người chỉ huy cần nắm và thực hiện tốt như: Khi quay trái, chỉ huy hô “bên trái”- quay, đồng thời quan sát xem các bạn có thực hành đúng hay không để sửa sai uốn nắn. Tương tự hô “bên phải” - quay; “đằng sau - quay"; cứ như thế các em sẽ thực hiện tốt công tác chỉ huy.
Lưu ý: Trước khi chỉ huy hô phải làm một số động tác như: xác định vị trí đứng của người chỉ huy, tác phong người chỉ huy, địa điểm tập của chi đội
II. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM
1. Kết quả:
 * Sau hai năm triển khai đề tài kết quả như sau:
Khối lớp 
Kết quả kiểm tra chuyên hiệu
 nghi thức đội 2013 - 2014
Kết quả kiểm tra chuyên hiệu nghi thức đội 2014 - 2015
Khối 4
85%
87%
Khối 5
95%
98%
- Qua kết quả thu được của quá trình thực hiện kế hoạch tập luyện nghi thức như trên, tôi thấy giải pháp này rất có hiệu quả trong liên đội của tôi.Vì nó có thể thay thế được một tiết sinh hoạt đội trong tuần và giảm được số lần tập trung để sinh hoạt chi đội trong một tháng, thay gì mỗi tuần ta phải tập một lần tập luyện thì chỉ cần tập trung hai hoặc một lần trong tháng các em vẫn thực hiện tốt nghi thức.
- Trong thời gian từ năm học 2013 – 2014 đến nay với những nội dung và giải pháp nêu trên liên đội trường TH số 2 Hoài Tân đã phát huy được ưu điểm của phong trào rèn luyện các động tác nghi thức cá nhân tại chỗ của đội viên trong việc kết hợp vào lúc xếp hàng ra vào lớp. Từ đó đã dần dần hình thành cho các em những thói quen và có nề nếp nhanh nhẹn hơn .
- Được sự quan tâm của các ngành đoàn thể, BGH nhà trường đã tạo điều kiện cho tôi hoạt động tốt các phương pháp thực hành nghi thức đội trong liên đội có kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên từ đó giúp cho các em đội viên thực hiện tốt hơn và hoàn thành tốt vai trò của mình trong lớp và trong Liên đội.
- Sau khi áp dụng đúng những phương pháp yêu cầu về thực hành sinh hoạt nghi thức đội đã đem lại hiệu quả chuyển biến cao hơn hẳn so với khi chưa áp dụng đúng những yêu cầu và phương pháp, cụ thể. Đối với đội viên khi học tập cũng như thực hành nghi thức đội, đội viên luôn có thái độ đúng đắn, nghiêm túc hơn và biết kiên trì học tập, trang phục cá nhân, tác phong có nhiều thay đổi, gọn gàng, nhanh nhẹn. Đặc biệt nâng cao được sự hiểu biết của các em về công tác đội thu hút được các em tham gia và luyện tập nghi thức đội nhiệt tình.
- Thường xuyên tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp như: ca, múa tập thể, các trò chơi dân gian, trò chơi truyền thống, thường xuyên sinh hoạt tập thể để đánh giá rút kinh nghiệm.
* Từ những biện pháp thực hành nêu . Cuối năm học 2013-2014 công tác đội đã đạt được kết quả như sau:
- Đội viên hoàn thành chuyên hiệu nghi thức đội đạt 100% vượt 5% so với năm học trước.
- Số lượng chỉ huy đội thành thạo về thực hành nghi thức đội 35 em vượt 10 em so với năm học trước.
- Đội viên nắm vững 7 yêu cầu nghi thức đội đạt 100% vượt 15% so với năm học trước.
2. Kết luận:
- Hoạt động Đội có một vị trí quan trọng trong nhà trường, nó đã góp phần tích cực trong việc giáo dục nhân cách, đạo đức cho học sinh, tạo hứng thú trong học tập cho các em mỗi khi đến trường. Có thể khẳng định rằng, hoạt động Đội là lực lượng giáo dục không thể thiếu được trong và ngoài nhà trường đã giúp cho đội viên luôn có sự chủ động, tự giác nhắc nhở các em trong quá trình học tập và sinh hoạt của mình.
- Bản thân là giáo viên Tổng phụ trách đội trước hết phải thực sự là một người cán bộ mẫu mực, người tổ chức hợp lí, người thay thế Hiệu trưởng quản lý toàn bộ học sinh của trường, hiểu được những tâm sinh lý, những mong muốn của từng lứa tuổi, những khó khăn của gia đình học sinh, những điều kiện của địa phương. 
- Vậy muốn xây dựng Liên đội mạnh, trước hết việc thực hành nghi thức đội và lựa chọn cán bộ chỉ huy đội là biện pháp cực kỳ quan trọng để giáo dục, rèn luyện đội viên hoàn thành tốt vai trò và nhiệm vụ xứng đáng là con ngoan trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồ, người đội viên tốt, gương mẫu
Trong quá trình nghiên cứu tiếp thu sáng kiến kinh nghiệm không tránh khỏi thiếu sót, rất mong sự đóng góp của các cấp quản lý giáo dục và hội đồng khoa học cấp trên để cho sáng kiến được hoàn thiện hơn. Tôi hy vọng những kinh nghiệm nhỏ này sẽ góp phần tháo gỡ những vướng mắc cho giáo viên Tổng phụ trách đội trong việc tổ chức các hoạt động Đội trong nhà trường góp phần thúc đẩy phong trào hoạt động đội ngày một vững mạnh hơn.
3. Đề xuất.
	- Để giúp HS thực hiện tốt các hoạt động Đội cũng như các phong trào cấp trên đề ra thì TPT nhờ sự quan tâm sâu sắc và kịp thời hơn nữa của các cấp lãnh đạo cấp trên, cũng như Ban giám hiệu nhà trường để các phong trào đạt kết quả cao hơn.
	- Xóa bỏ tư tưởng xem nhẹ bộ môn này. Vì đây cũng là bộ môn hình thành nhân cách cho các em sau này.
 	- Tổ chức nhiều đợt tập huấn để tpt có điều kiện học hỏi kinh nghiệm nhiều hơn nữa. Đó là một vài ý kiến của riêng bản thân tôi. Rất mong lãnh đạo các cấp tạo điều kiện nhiều hơn nữa để phong trào hoạt động của Đội ngày càng mạnh hơn.
 	Tôi xin chân thành cảm ơn./.
 Hoài Tân, ngày 27 tháng 2 năm 2015
	Người viết
 Trương Thị Yến
ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................... 
ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG XÉT DUYỆT CẤP HUYỆN.
.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.