Đề tài Phương pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học môn lịch sử trường THCS
I. Cơ sở khoa học:
Tại bất kì đất n-ớc nào, những đổi mới giáo dục ở phổ thông mang tính cải
cách giáo dục đều bắt đầu từ việc xem xét, điều chỉnh mục tiêu giáo dục với
những kì vọng mới về mẫu ng-ời học sinh có đ-ợc sau quá trình giáo dục. Đổi
mới dạy học nói chung và đổi mới dạy học lịch sử nói riêng là một quá trình
đ-ợc thực hiện th-ờng xuyên và kiên trì, trong đó có nhiều yếu tố quan hệ chặt
chẽ với nhau .
Dạy nh- thế nào, học nh- thế nào để đạt đ-ợc hiệu quả học tập tốt nhất là điều
mong muốn của tất cả thầy cô giáo chúng ta. Muốn thế phải đổi mới ph-ơng
pháp, biện pháp dạy và học. Ng-ời giáo viên phải tổ chức một cách linh hoạt các
hoạt động của học sinh từ khâu đầu tiên đến khâu kết thúc giờ học, từ cách ổn
định lớp, kiểm tra bài cũ đến cách học bài mới, củng cố, dặn dò. Những hoạt
động đó giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách tự giác, chủ động, tích cực,
sáng tạo và ngày càng yêu thích, say mê môn học.
Vậy làm thế nào để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử?
Có rất nhiều biện pháp, nh-: Ph-ơng pháp sử dụng đồ dùng trực quan, ph-ơng
pháp h-ớng dẫn học sinh ghi nhớ sự kiện lịch sử, nắm vững và sử dụng sách giáo
khoa, vở bài tập, tiến hành công tác ngoại khoá. Nh-ng việc sử dụng hệ thống
câu hỏi trong dạy học nói chung, dạy học lịch sử nói riêng là một trong những
biện pháp rất quan trọng, rất có -u thế để phát triển t- duy của học sinh. Quá
trình hoạt động chung, thống nhất giữa thầy và trò nhịp nhàng sẽ làm cho học
sinh nắm vững hơn những tri thức, hình thành kĩ năng, kĩ xảo và bồi d-ỡng phẩm
chất đạo đức, hình thành nhân cách cho các em.
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Phương pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học môn lịch sử trường THCS", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
quyết câu hỏi nhận thức ( Mục VI: Hiệp định Sơ bộ (6 –3 – 1946 ) và Tạm −ớc Việt –Pháp (14 -9 -1946) – Bài 24 “ Cuộc đấu tranh và bảo vệ xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân (1945- 1946) – Lịch sử 9- tiết 2). Giáo viên tổ chức cho học sinh tìm hiểu sự bắt tay hòa hoãn giữa T−ởng và Pháp qua Hiệp −ớc Hoa – Pháp (28-2-1946), theo hiệp −ớc này Pháp nh−ờng cho Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học lịch sử . Ng−ời thực hiện : Đỗ Thị Ánh Tuyết Đơn vị : Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh. 14 T−ởng một số quyền lợi về kinh tế trên đất Trung Quốc và đ−ợc vận chuyển hàng hóa qua cảng Hải Phòng vào Hoa Nam không phải đóng thuế. Ng−ợc lại, Pháp đ−a quân ra miền Bắc thay thế quân T−ởng làm nhiệm vụ giải giáp khí giới quân Nhật. Điều này vi phạm trắng trợn chủ quyền của dân tộc ta, coi Việt Nam là món hàng để trao đổi. Tr−ớc tình hình đó, Đảng ta có chủ tr−ơng, sách l−ợc gì để đối phó? Giáo viên đ−a ra câu hỏi nhận thức nh− mô hình d−ới đây: Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học lịch sử . Ng−ời thực hiện : Đỗ Thị Ánh Tuyết Đơn vị : Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh. 15 Câu hỏi nhận thức Dự kiến trả lời Câu hỏi gợi mở Vì sao Đảng, Chính phủ ta và Hồ Chủ Tịch lại kí với thực dân Pháp Hiệp định sơ bộ 6 . 3 . 1946 . Vì Pháp và T−ởng kí thoả hiệp chính trị ( 28. 2. 1946) Việc làm này buộc Đảng ta phải lựa chọn 1trong 2 con đ−ờng hành động. 1. Việc Pháp và T−ởng kí hiệp định chính trị 28.2. 1946 đặt ra cho đảng ta lựa chọn 1 trong 2 con đ−ờng nào? 2. Đảng ta đã lựa chọn con đ−ờng nào ? Vì sao? Một là: Đánh Pháp tr−ớc khi pháp đ−a quân ra miền Bắc . Nh− vậy cùng một lúc phải đánh cả Pháp lẫn T−ởng. Hai là : Hoà với Pháp m−ợn tay Pháp đuổiT−ởng về n−ớc , loại bớt một kẻ thù nguy hiểm, kéo dài thời gian hoà bình để chuẩn bị lực l−ợng về mọi mặt chống Pháp sau này. Đảng ta đã lựa chọn con đ−ờng thứ 2 vì đất n−ớc ta lúc này vô cùng khó khăn không thể một lúc đánh nhau với nhiều kẻ thù , hơn nữa lúc này Pháp đ−a quân ra miền Bắc với danh nghĩa chính thống. Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học lịch sử . Ng−ời thực hiện : Đỗ Thị Ánh Tuyết Đơn vị : Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh. 16 III. Những kết quả đạt đ−ợc sau khi áp dụng đề tài ( Sáng kiến kinh nghiệm) Mặc dù thời gian rất hạn chế nh−ng tôi đã vận dụng sáng kiến kinh nghiệm này vào các tiết dạy và đã đạt đ−ợc kết quả khả quan. Tr−ớc hết, bản thân tôi đã nhận thấy rằng những kinh nghiệm này rất phù hợp với ch−ơng trình sách giáo khoa mới và với những tiết dạy theo h−ớng đổi mới. Học sinh có hứng thú học tập hơn, tích cực chủ động sáng tạo để mở rộng vốn hiểu biết, đồng thời cũng rất linh hoạt trong việc thực hiện nhiệm vụ lĩnh hội kiến thức và phát triển kĩ năng. Không khí học tập sôi nổi, nhẹ nhàng và học sinh có hứng thú khi học. Tôi cũng hi vọng với việc áp dụng đề tài này, học sinh sẽ đạt đ−ợc kết quả cao trong các kì thi và đặc biệt học sinh sẽ yêu thích môn học này hơn. * Kết quả cụ thể sau khi khảo sát chất l−ợng học kì II năm học 2008- 2009 (với đề bài của phòng Giáo dục- Đào tạo Văn Giang): Giỏi Khá Tb Yếu Kém Lớp Sĩ số SL % SL % SL % SL % SL % 8A2 37 20 54.1 4 10.8 8 21.6 5 13.5 0 0 8A1 36 23 63.9 8 22.2 3 8.3 2 5.6 0 0 C. Kết luận I. Bài học kinh nghiệm : Sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này, bản thân tôi đã rút ra một số kinh nghiệm sau: Trong mỗi tiết dạy giáo viên nêu mục tiêu yêu cầu của tiết, mục của bài học sau đó cung cấp thông tin và phân bổ thời gian hợp lí để học sinh tiếp nhận thông tin. Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học lịch sử . Ng−ời thực hiện : Đỗ Thị Ánh Tuyết Đơn vị : Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh. 17 Giáo viên đặt và sử dụng linh hoạt các câu hỏi phù hợp với nội dung bài dạy, tuỳ theo khối lớp và đối t−ợng học sinh mà vận dụng Khi nêu câu hỏi giáo viên cố gắng sử dụng các câu hỏi ngắn gọn, đủ ý, đơn giản, dễ hiểu ,gợi sự suy nghĩ và t− duy của học sinh. Không nên sử dụng câu hỏi “Có” hay “Không”, “Đúng” hay “Sai” mà phải sử dụng câu hỏi phát huy tính độc lập t− duy ở các em ( tránh tình trạng học sinh trả lời một cách công thức hoặc chung chung ) Khi tổ chức học sinh tiếp nhận thông tin giáo viên chú ý sử dụng câu hỏi gợi mở ( chuẩn bị kĩ ở giáo án) để giải quyết câu hỏi đặt ra đầu giờ Giáo viên cần nghiên cứu kĩ sách giáo khoa, th−ờng xuyên nghiên cứu thêm tài liệu tham khảo để xây dựng các câu hỏi trong các tiết dạy và vận dụng linh hoạt hơn để giải quyết nhiệm vụ nhận thức ở mỗi bài học. Giáo viên cần kết hợp các ph−ơng tiện dạy học khác nh− đồ dùng trực quan, hình ảnh, tranh vẽ trong sách giáo khoa, hệ thống thao tác s− phạm khi lên lớp... để góp phần phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong mỗi tiết học, nâng cao hiệu quả giờ dạy Trong quá trình giảng dạy, ngôn ngữ nói phải truyền cảm, không quá nhanh hoặc quá chậm, mà phải lôi cuốn, hấp dẫn, trình bày phải có điểm nhấn, tránh đều đều . Khi đặt câu hỏi không nên đặt câu hỏi quá dễ làm cho học sinh thoả mãn , đi đến chủ quan về vốn hiểu biết của mình, mà phải là cho các em hiểu rằng, sự trả lời đúng, đầy đủ câu hỏi do giáo viên nêu ra là tốt, song vẫn phải tiếp tục suy nghĩ để trả lời hay hơn, sâu sắc hơn và thông minh hơn. Cần tạo cơ hội cho học sinh trong cả lớp trả lời, thảo luận nhóm, không làm nặng nề giờ học, trình bày nhồi nhét song vẫn tạo không khí thoải mái , nhẹ nhàng để đạt kết quả tối đa. Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học lịch sử . Ng−ời thực hiện : Đỗ Thị Ánh Tuyết Đơn vị : Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh. 18 Giáo viên dạy môn lịch sử phải luôn luôn tìm tòi sáng tạo và đổi mới trong ph−ơng pháp dạy học. Có kế hoạch cụ thể trong việc tìm kiếm và thiết kế các đồ dùng dạy học đẹp, chính xác, phù hợp với nội dung bài dạy. Ng−ời giáo viên Lịch sử cần tự bồi d−ỡng năng khiếu vẽ bản đồ, l−ợc đồ khoa học và chính xác. Sử dụng triệt để các ph−ơng pháp dạy học tích cực nhằm thu hút sự chú ý của học sinh. Nên có những buổi học ngoại khoá, tham quan du lịch các di tích bảo tàng lịch sử. II. Điều kiện áp dụng sáng kiến kinh nghiệm Với kinh nghiệm nh− trên, tôi hy vọng sẽ là một ph−ơng pháp tích cực giúp giáo viên dạy Lịch sử tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh nói riêng, các đồng nghiệp các tr−ờng trong huyện nói chung cùng thực hiện để phát huy tính tích cực của học sinh trong các giờ học Lịch sử ở tất cả khối lớp. Đồng thời cũng áp dụng phù hợp với mọi đối t−ợng học sinh ở các tr−ờng trong toàn huyện để học tập các giờ Lịch sử đạt hiệu quả cao hơn. III. Những hạn chế và ph−ơng h−ớng khắc phục, tiếp tục nghiên cứu, đổi mới. Tóm lại “Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử các lớp 8,9 tr−ờng THCS ” đ−ợc vận dụng trong các tiết dạy sẽ đạt đ−ợc kết quả học tập cao nhất của học sinh về tất cả các mặt giáo d−ỡng, giáo dục và phát triển. Đây là hoạt động t−ơng hỗ giữa thầy và trò nhằm giúp cho học sinh độc lập lĩnh hội kiến thức một cách thông minh, vận dụng một cách sáng tạo vào thực tế (học tập và cuộc sống ) . Điều này quan trọng và đòi hỏi nhiều công sức, lao động sáng tạo, ý thức tinh thần trách nhiệm cao của mỗi một giáo viên. Và cần đòi hỏi phát triển năng lực t− duy và hành động của mình tr−ớc khi giáo dục cho học sinh, cho nên phải nắm vững lý luận, rèn luyện nghiệp vụ th−ờng xuyên Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học lịch sử . Ng−ời thực hiện : Đỗ Thị Ánh Tuyết Đơn vị : Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh. 19 Tuy vậy, do thời gian có hạn, cùng với kinh nghiệm giảng dạy môn lịch sử ch−a nhiều bởi bản thân tôi là một giáo viên đ−ợc đào tạo chuyên ngành môn Ngữ văn. Tôi dạy lịch sử do nhà tr−ờng thiếu giáo viên chuyên môn Sử nên tôi và nhiều giáo viên khác phải dạy chéo ban. Do đó , tôi chỉ mạnh dạn trình bày quan điểm của mình trong việc sử dụng câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử lớp 8 và lớp9 góp phần vào việc đổi mới ph−ơng pháp dạy học hiện nay. Bởi vậy, những vấn đề mà tôi trình bày ở trên chắc chắn sẽ không tránh khỏi những hạn chế về nội dung, về ph−ơng pháp hoặc có thể còn những thiếu sót nào đó trong việc tìm hiểu, h−ớng dẫn học sinh trong quá trình khai thác kiến thức mà tôi ch−a tự nhận ra. Về phía bản thân, trong những năm học tiếp theo, tôi sẽ tiếp tục phát huy những kết quả đạt đ−ợc của việc thực hiện sáng kiến kinh nghiệm trên, đồng thời không ngừng học hỏi đồng nghiệp, tích luỹ và đúc rút kinh nghiệm, khắc phục khó khăn và những hạn chế để nâng cao hơn nữa chất l−ợng dạy học môn Lịch sử trong nhà tr−ờng. D. Một số kiến nghị. Thực ra hiện nay trong các nhà tr−ờng đã đ−ợc cấp rất nhiều các thiết bị dạy học.Tuy vậy đối với môn lịch sử thì các đồ dùng thiết bị còn quá ít. Cho nên muốn đạt đ−ợc kết quả cao trong bộ môn này, theo tôi cần có những yêu cầu sau: ắ Các cơ quan thiết bị tr−ờng học cần có đầy đủ tranh ảnh về các di tích lịch sử và di sản văn hoá hoặc chân dung của các nhân vật lịch sử có công với cách mạng. Nhà tr−ờng cần mua một số t− liệu, tài liệu có liên quan đến lịch sử và cách giảng dạy bộ môn lịch sử, đặc biệt là những t− liệu lịch sử địa ph−ơng. ắ Tổ chức các cuộc thi sáng tạo và sử dụng đồ dùng dạy học ở tất cả các môn trong đó có môn lịch sử. Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học lịch sử . Ng−ời thực hiện : Đỗ Thị Ánh Tuyết Đơn vị : Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh. 20 Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của tôi trong quá trình giảng dạy môn lịch sử , hiểu biết và kinh nghiệm chắc chắn không tránh khỏi những sai sót, rất mong đ−ợc sự góp ý chân thành của các bạn đồng nghiệp. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn tập thể giáo viên và học sinh tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh đã giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này. Chân thành cảm ơn hội đồng Khoa học của Phòng Giáo dục- Đào tạo Văn Giang đã xem xét đề tài, chỉ ra những −u điểm cũng nh− những hạn chế của đề tài để tôi tiếp tục sửa chữa và phát huy. Rất mong đ−ợc tiếp thu ý kiến góp ý của Hội đồng Khoa học Phòng Giáo dục- Đào tạo Văn Giang và của các đồng nghiệp trong toàn huyện. ______________________ Hết _____________________ Văn Giang, ngày 10 tháng 4 năm 2010 Ng−ời viết Đỗ Thị ánh Tuyết Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học lịch sử . Ng−ời thực hiện : Đỗ Thị Ánh Tuyết Đơn vị : Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh. 21 Mục lục : A.Phần mở đầu ................................................................(Trang 02) I. Cơ sở khoa học .............................................................(Trang 02) II.Cơ sở thực tiễn .............................................................(Trang 03) III. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................(Trang 4) IV. Phạm vi nghiên cứu....................................................(Trang 4) B. Nội dung..................................................... .................(Trang 04) I.Thực trạng tình hình.......................................................(Trang 04) II.Giải pháp thực hiện.......................................................(Trang 07) III. Kết quả đạtđ−ợc..........................................................(Trang 15) C.Kết luận.........................................................................(Trang 15) I.Bài học kinh nghiệm......................................................(Trang 15) II. Điều kiện áp dụng.......................................................(Trang 17) III. Những hạn chế và h−ớng khắc phục ..........................(Trang 17) D. Kiến nghị ....................................................................(Trang 18) Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học lịch sử . Ng−ời thực hiện : Đỗ Thị Ánh Tuyết Đơn vị : Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh. 22 Đánh giá của tổ KHXH Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. ................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học lịch sử . Ng−ời thực hiện : Đỗ Thị Ánh Tuyết Đơn vị : Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh. 23 Đánh giá của HĐKH Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. ................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. ................................................................................................................................. Ph−ơng pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học lịch sử . Ng−ời thực hiện : Đỗ Thị Ánh Tuyết Đơn vị : Tr−ờng THCS Chu Mạnh Trinh. 24 Đánh giá của HĐKH Phòng giáo dục & Đào tạo Văn Giang .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. ................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................
File đính kèm:
skkn_phuong_phap_su_dung_he_thong_cau_hoi_de_phat_huy_tich_cuc_cua_hoc_sinh_trong_tiet_day_hoc_lich.pdf
