SKKN Vận dụng hiệu quả trò chơi học tập nhằm nâng cao khả năng giải các dạng toán cho học sinh Lớp 4 (Bộ sách Chân trời sáng tạo)

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
 TRƯỜNG TH .
 BÁO CÁO SÁNG KIẾN 
“VẬN DỤNG HIỆU QUẢ TRÒ CHƠI HỌC TẬP NHẰM NÂNG CAO 
 KHẢ NĂNG GIẢI CÁC DẠNG TOÁN CHO HỌC SINH LỚP 4”
 (Bộ sách CHÂN TRỜI SÁNG TẠO)
 Tác giả: 
 Trình độ chuyên môn: 
 Chức vụ: 
 Đơn vị công tác: 
 Năm học 2023-2024 A. MỞ ĐẦU
 I. Lý do chọn đề tài
 Bước sang thế kỷ XXI, hành trang quan trọng nhất của mỗi quốc gia là chiến 
lược giáo dục đào tạo con người, là tiềm năng trí tuệ con người. Bởi vậy, trong 
công cuộc đổi mới của đất nước, Bộ GD&ĐT đã đề ra chương trình đổi mới GDPT 
2018 với mục tiêu đưa nước ta thành một nước công nghiệp hóa – hiện đại hóa. 
Nghị quyết Trung ương II, khóa 8 đã khẳng định:
 “Muốn công nghiệp hóa – hiện đại hóa­­­­ đất nước thì nguồn nhân lực con 
người là yếu tố hàng đầu để thực hiện mục tiêu này”. Do đó, phát triển giáo dục 
là nền tảng, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những động lực thúc 
đẩy sự công nghiệp hóa – hiện đại hóa, là yếu tố cơ bản để phát triển xã hội.
 Chính vì lẽ đó ở Tiểu học, môn toán chiếm thời lượng rất lớn, hơn nữa việc 
đặc trưng của bộ môn; môn toán có ưu thế lớn trong việc phát huy được tính tích 
cực, tự giác chủ động, sáng tạo của học sinh. Để phát huy năng lực toàn diện cho 
học sinh, bộ sách toán Chân trời sáng tạo đã phân loại các dạng bài tập từ khó đến 
cao kết hợp lồng ghép các hình ảnh, ví dụ minh họa để học sinh để hình dung.
 Một trong những biện pháp chủ yếu để đạt được mục đích là gây được cho 
học sinh hứng thú học tập, tạo niềm tin, niềm vui cho các em, giảm bớt tính “ cứng 
nhắc” của giờ học toán bằng cách lôi cuốn các em vào những trò chơi toán học 
hấp dẫn, phù hợp với trình độ nhận thức và đặc điểm lứa tuổi các em.
 Là một giáo viên tiểu học, tôi nhận thấy, muốn dạy tốt môn Toán nói riêng 
không những người giáo viên phải nắm vững mục tiêu, nội dung, phương pháp, 
hình thức tổ chức dạy học mà còn phải biết giúp học sinh huy động vốn hiểu biết 
của mình vào việc lĩnh hội trí thức, phát triển tư duy, tính độc lập, sáng tạo của 
học sinh.
 Xuất phát từ lý do trên, tôi chọn đề tài: “Vận dụng hiệu quả trò chơi học tập 
nhằm nâng cao khả năng giải các dạng toán cho học sinh lớp 4 (Bộ sách Chân 
trời sáng tạo).”
 1 B. NỘI DUNG
 I. Cơ sở lí luận
 1. Vị trí môn toán Tiểu học
 Bậc tiểu học là bậc học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc 
hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Môn toán cũng như những môn học 
khác cung cấp những tri thức khoa học ban đầu, những nhận thức về thế giới xung 
quanh nhằm phát triển năng lực nhận thức, hoạt động tư duy và bồi dưỡng tình 
cảm đạo đức tốt đẹp của con người.
 Môn toán ở trường Tiểu học là một môn độc lập, chiếm phần lớn thời gian 
trong chương trình học của trẻ.
 Môn toán có tầm quan trọng to lớn. Nó là bộ môn khoa học nghiên cứu có hệ 
thống, phù hợp với hoạt động nhận thức tự nhiên của con người.
 Môn toán có khả năng giáo dục rất lớn trong việc rèn luyện phương pháp suy 
nghĩ, phương pháp suy luận logic, thao tác tư duy cần thiết để con người phát triển 
toàn diện, hình thành nhân cách tốt đẹp cho con người lao động trong thời đại 
mới. 
 2. Đặc điểm tâm lí của học sinh Tiểu học
 - Học sinh Tiểu học nghe giảng rất dễ hiểu nhưng cũng sẽ quên ngay khi các 
em không tập trung cao độ. Vì vậy người giáo viên phải tạo ra hứng thú trong học 
tập và phải thường xuyên được luyện tập.
 - Học sinh Tiểu học rất dễ xúc động và thích tiếp xúc với một sự vật, hiện 
tượng nào đó nhất là những hình ảnh gây cảm xúc mạnh.
 - Trẻ hiếu động, ham hiểu biết cái mới nên dễ gây cảm xúc mới, song các em 
chóng chán. Do vậy trong dạy học giáo viên phải sử dụng nhiều phương pháp dạy 
học, đưa học sinh đi tham quan, đi thực tế, tăng cường thực hành, tổ chức các trò 
chơi xen kẽ... để củng cố khắc sâu kiến thức. 
 3 III. Tổ chức thực hiện
 Như chúng ta đã biết: Chương trình môn toán học tiểu học mới bao gồm các 
nội dung sau:
 + Số học
 + Đại lượng và số đo đại lượng
 + Các yếu tố hình học
 + Giải toán có lời văn
 Trong phạm vi sáng kiến kinh nghiệm này tôi đưa ra một số trò chơi trong dạy 
học toán 4 theo từng mạch kiến thức của nội dung chương trình. Các trò chơi được 
xây dựng từ các dạng bài tập đã chọn lọc từ các tiết học có trong các mạch kiến 
thức trên.
 1. Tác dụng của trò chơi toán học
 Hoạt động vui chơi là hoạt động mà động cơ của nó nằm trong chính quá trình 
hoạt động bản thân trò chơi chứ không nằm ở kết quả chơi.
 Trò chơi là loại phổ biến của hoạt động vui chơi là chơi theo luật, luật của trò 
chơi chính là các quy tắc định rõ mục đích, kết quả và yêu cầu của hành động trò 
chơi, luật của trò chơi có thể tường minh có thể không.
 Trò chơi học tập là trò chơi mà luật của nó bao gồm các quy tắc gắn với kiến 
thức kỹ năng có được trong hoạt động học tập, gần với nội dung bài học, giúp học 
sinh khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để chơi, thông qua chơi học sinh 
được vận dụng các kiến thức kỹ năng đã học vào các tình huống của trò chơi và 
do đó học sinh được thực hành luyện tập củng cố mở rộng kiến thức kỹ năng đã 
học. Như vậy trong trò chơi học tập các kỹ năng môn toán được đưa vào trò chơi.
 Chơi là một nhu cầu cần thiết đối với học sinh Tiểu học, có thể nói nó quan 
trọng như ăn, ngủ, học tập trong đời sống các em. Chính vì vậy các em luôn tìm 
mọi cách và tranh thủ thời gian trong mọi điều kiện để chơi. Được chơi các em sẽ 
tham gia hết sức tự giác và chủ động. Khi chơi các em biểu lộ tình cảm rất rõ ràng 
như niềm vui khi thắng lợi và buồn bã khi thất bại. Vui mừng khi thấy đồng đội 
hoàn thành nhiệm vụ, bản thân các em thấy có lỗi khi không làm tốt được nhiệm 
vụ của mình. Vì tập thể mà các em khắc phục khó khăn, phấn đấu hết khả năng 
 5 + Mục đích : Nêu rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố 
kiến thức, kỹ năng nào. Mục đích của trò chơi sẽ quy định hành động chơi được 
thiết kế trong trò chơi.
 + Đồ dùng, đồ chơi: Mô tả đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong Trò 
chơi học tập.
 + Nêu lên luật chơi: Chỉ rõ quy tắc của hành động chơi quy định đối 
với người chơi, quy định thắng thua của trò chơi.
 + Số người tham gia chơi : Cần chỉ rõ số người tham gia trò chơi
 + Nêu cách chơi.
 c. Cách tổ chức trò chơi 
 Thời gian tiến hành : thường từ 5 - 7 phút
 - Đầu tiên là giới thiệu trò chơi :
 + Nêu tên trò chơi.
 + Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ 
quy định chơi.
 - Chơi thử và qua đó nhấn mạnh luật chơi.
 - Chơi thật
 - Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể 
nêu thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.
 - Thưởng - phạt : Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp 
nhận thoải mái và tự giác làm trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học 
sinh. Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui 
(như chào các bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò...) 
 7 c. Cách chơi:
 - Một học sinh trong lớp (ngoài hai đội chơi) tráo đều các thẻ bài rồi chia cho 
các thành viên của hai đội một cách ngẫu nhiên, yêu cầu người chơi xem phân số 
ghi trên thẻ bài bằng phân số ghi trên hai ngôi nhà nào thì sẽ được vào ngôi nhà 
ấy. Tiếp đến, người chơi sẽ ghi tên mình bằng bút màu ở sau thẻ bài và ở bên dưới 
hình vẽ của ngôi nhà. Sau đó chuyển thẻ bài cho giáo viên và về chỗ.
 - Giáo viên cùng hai học sinh được chọn làm người “ kiểm soát” để kiểm tra 
thẻ vào cửa và tên đã ghi ở dưới ngôi nhà.
 - Nếu hai phân số không bằng nhau, tức là học sinh nào vào nhầm nhà thì sẽ 
“được” dùng dây chun buộc tóc túm lại ở trên đầu.
 - Sau hai lần chơi đội nào có nhiều học sinh “được” buộc tóc thì đội đó sẽ 
thua.
 - Luy ý: Trò chơi này giúp học sinh thay đổi hình thức hoạt động, rèn luyện 
kĩ năng, kĩ xảo thúc đẩy hoạt động trí tuệ.
 3.1.2. Trò chơi thứ hai
 - Tên trò chơi: Ai nhanh - Ai đúng.
 Trò chơi này có thể thiết kế và vận dụng cho các bài tập có nội dung về tính 
nhanh, tính nhẩm, tính giá trị biểu thức trong bài “Ôn tập biểu thức số” (trang 25 
Toán 4 tập 1 bộ sách Chân trời sáng tạo).
 a. Mục đích:
 9 3.2.1. Trò chơi thứ nhất.
 - Tên trò chơi: Xếp – tạo hình.
 a. Mục đích:
 - Củng cố cho học sinh các biểu tượng về một số hình cơ bản đã học: hình 
bình hành, hình thoi, nắm được một số đặc điểm cơ bản của hình.
 - Phát huy óc sáng tạo, trí tưởng tượng và tư duy hình học của học sinh.
 - Dùng các que tính dài bằng nhau để xếp hình thoi như hình sau: 
 - Thời gian chơi: 5 phút.
 b. Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 20 băng giấy cứng màu tím và màu vàng có 
đính nam châm để gắn lên bảng từ.
 c. Cách chơi:
 - Khi giáo viên giải thích xong và bắt đầu tính giờ thì từng nhóm 3 em bàn bạc 
thảo luận tìm cách thực hiện theo từng phần rồi góp kết quả lại. Nhóm nào xong 
trước thì báo bằng cờ hiệu. Đội nào xong trước và đúng là thắng cuộc.
 3.2.2. Trò chơi thứ hai:
 11 Hai đội tham gia chơi, mỗi đội 4 em, sau khi nêu yêu cầu giáo viên tính giờ, 
từng nhóm các em phân công nhau thực hiện nhiệm vụ, ai xong trước thì giúp bạn 
chưa xong. Đội nào xong trước giơ cờ hiệu, hết giờ quy định thì học sinh phải 
dừng lại ngay. Mỗi cách ghép đúng được bút tẩy, ghép xong sớm so với quy định 
được cộng thêm nhãn vở. Nếu 2 em trong đội ghép cùng một cách thì chỉ được 
tính một lần. nếu cả hai đội chưa làm đủ các trường hợp thì mời học sinh dưới 
lớp tham gia và có thưởng.
 3.3. Trò chơi có nội dung đại lượng và đo đại lượng
 Học sinh khi chơi những trò chơi có nội dung về đại lượng sẽ giúp các em 
củng cố các kiến thức về mối quan hệ giữa các đơn vị đo cũng như phát triển năng 
lực thực hành, năng lực tư duy. Đồng thời giúp các em biết ứng dụng những hiểu 
biết về phép đo đại lượng vào cuộc sống.
 3.3.1. Trò chơi thứ nhất.
 - Tên trò chơi: Đúng hay sai
 a. Mục đích:
 - Nhằm làm cho học sinh nắm vững hệ thống đo của các đại lượng cơ bản 
(khối lượng, thời gian, diện tích) ở lớp 4 bộ sách Chân trời sáng tạo.
 13