SKKN Sử dụng công nghệ thông tin để đa dạng hóa các hình thức dạy và học trong môn Lịch sử ở trường Trung học Phổ thông

nhận xét, bổ sung, kết luận: 
 + Đây là thắng lợi rất nhanh, rất lớn đè bẹp 
ý chí xâm lược của quân tống. Hàng trăm năm sau 
nhân dân ta được sống trong cảnh yên bình. Năm 
1075 nhà Tống mới dám nghĩ đến xâm lược Đại 
Việt. 
- Thắng lợi lớn nhanh chóng, thắng ngay 
ở vùng đông Bắc khiến vua Tống không 
dám nghĩ đến việc xâm lược Đại Việt, 
củng cố vững chắc nền độc lập. 
Hoạt động 2: Cả lớp, cá nhân 
- GV tiếp tục yêu cầu HS theo dõi để thấy được: 
+ Âm mưu xâm lược nước ta của quân Tống. 
+ Nhà Lý tổ chức kháng chiến thế nào qua 2 giai 
đoạn: 
Giai đoạn 1: Chủ động đem quân đánh Tống. 
Giai đoạn 2 : Chủ động lui về phòng thủ giặc. 
- HS theo dõi SGK theo yêu cầu của GV, phát biểu 
về âm mưu xâm lược của Nhà tống. 
- GV nhận xét, bổ sung, kết luận. 
 + Sự khủng hoảng của nhà Tống: phía Bắc 
phải đối phó với nước Liêu (bộ tộc Khiết Đan), 
nước Ha (dân tộc Đảng Hạ), trong nước nông dân 
nổi dậy. Trong hoàn cảnh đó vua Tống và Tể 
tướng Vương An Thạch chủ trương đánh Đại Việt 
hy vọng dùng chiến công ngoài biên giới để lấn áp 
tình hình trong nước, doạ nạt Liêu và Hạ. 
 + Các hoạt động chuẩn bị của quân Tống: 
Tổ chức khu vực biên giới Việt Trung thành một 
hệ thống căn cứ xâm lược lợi hại. Trong đó Ung 
Châu (Nam Ninh, Quảng Tây) và cửa biển Khâm 
Khẩu và Khâm Liên Quảng Đông là những vị trí 
xuất quân của Đại Việt được bố trí rất chu đáo, 
nhất là ung Châu được xây dựng thành căn cứ hậu 
2. Kháng chiến chống Tống thời Lý (1075 
– 1077) 
- Thập kỷ 70 của thế kỉ XI nhà Tống âm 
mưu xâm lược Đại Việt, đồng thời tích 
cực chuẩn bị cho cuộc xâm lược. 
 69 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG GHI BẢNG 
cần lớn nhất chuẩn bị cho việc xâm lược (có thành 
kiên cố với 5000 quân). 
 Am mưu và hành động chuẩn bị xâm lược 
của nhà Tống đã để lộ ra và nhà Lý đối phó như 
thế nào? 
 - HS trả lời: Nhà Lý kháng chiến thế nào 
qua 2 giai đoạn. 
 GV nhận xét, bổ sung: 
 - Kết hợp với dùng lược đồ trình bày các 
giai đoạn của cuộc kháng chiến. 
 - GV có thể đàm thoại với HS về Thái Hậu 
Ỷ Lan và Thái Uý Lý Thường Kiệt để HS biết 
thêm về các nhân vật lịch sử. 
 - GV giúp HS nhận thức đúng về hành 
động đem quân đánh sang Tống của Lý Thường 
Kiệt, không phải là hành động xâm lược mà là 
hành động tự vệ. 
- GV có thể tường thuật trận chiến bên bờ sông 
Như Nguyệt: Đọc lại bài thơ Thần của Lý Thường 
Kiệt. Ý nghĩa của bài thơ, tác dụng của việc đọc 
vào ban đêm trong đền thờ Trương Hống, Trương 
Hát (Hai vị tường của Triệu Quang Phục). 
 - HS nghe, tự ghi nhớ: 
 - Phát vấn: Kháng chiến chống Tống thời 
Lý được coi là cuộc kháng chiến rất đặc biệt trong 
lịch sử:Em cho biết những nét đặc biệt ấy là gì? 
 - HS dựa vào diễn biến cuộc kháng chiến 
suy nghĩ và trả lời. 
 - GV kết luận: 
 + Có giai đoạn diễn ra ngoài lãnh thổ 
(kháng chiến ngoài lãnh thổ). 
 + HS nghe và ghi nhớ. 
- Trước âm mưu xâm lược của quân Tống, 
nhà Lý đã tổ chức kháng chiến. 
+ Giai đoạn 1: Lý Thường Kiệt tổ chức 
thực hiện chiến lược :tiên phát chế nhân” 
đem quân đánh trước chặn thế mạnh của 
giặc. 
- Năm 1075 Quân triều đình cùng các dân 
tộc miền núi đánh sang đất Tống, Châu 
Khâm, Châu Liên, Ung Châu, sau đó rút 
về phòng thủ. 
+ Giai đoạn 2: Chủ động lui về phòng thủ 
đợi giặc. 
- Năm 1077 ba mươi vạn quân Tống kéo 
sang bị đánh bại bến bờ Bắc của sông Như 
Nguyệt  ta chủ động giảng hoà và kết 
thúc chiến tranh. 
II. Kháng chiến chống Mông – Nguyên thời trần (Thế kỷ XIII) 
Hoạt động 3: Cả lớp, cá nhân 
 70 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG GHI BẢNG 
 - Trước hết GV tóm tắt về sự phát triển của 
Đế quốc Mông – nguyên, từ việc quân Mông Cổ 
xâm lược Nam Tống và làm chủ Trung Quốc rộng 
lớn, lập nên nhà Nguyên là một thế lực hung bạo 
chinh chiến khắp Á, Âu. Thế kỷ XIII, 3 lần đem 
quân xâm lược Đại Việt. 
 - Sau đó GV yêu cầu HS theo dõi SGK 
thấy được quyết tâm kháng chiến của quân dân 
nhà Trần và những thắng lợi tiêu biểu của cuộc 
kháng chiến. 
 - HS theo dõi SGK theo yêu cầu của GV, 
phát biểu. 
 - GV nhận xét, bổ sung, kết luận. 
 GV: Có thể đàm thoại với HS về nhân cách 
đạo đức, nghệ thuật quân sự của Trần Quốc Tuấn 
được nhân dân phong là Đức Thánh Trần, lập đền 
thờ ở nhiều nơi về quyết tâm của vua tôi nhà Trần. 
 GV dùng lược đồ chỉ những nơi diễn ra 
những trận đánh tiêu biểu có ý nghĩa quyết định 
đến thắng lợi của cuộc kháng chiến lần 1, lần 2, 
lần 3. 
 - GV phát vấn: Nguyên nhân nào đưa đến 
thắng lợi trong 3 lần kháng chiến chống Mông – 
Nguyên? 
 - HS suy nghĩ và trả lời: 
 - GV nhận xét, bổ sung, kết luận 
 + Nhà Trần có vua hiền, tướng tài, triều 
đình quyết tâm đoàn kết nội bộ và đoàn kết nhân 
dân chống xâm lược . 
- Năm 1258 – 1288 quân Mông – Nguyên 
3 lần xâm lược nước ta. Giặc rất mạnh và 
hung bạo. 
- Các vua Trần cùng nhà quân sự Trần 
Quốc Tuấn đã lãnh đạo nhân dân cả nước 
quyết tâm đánh giặc giữ nước. 
- Những thắng lợi tiêu biểu: Đông Bộ 
Đầu, Hàm Tử, Chương Dương, Vạn Kiếp, 
Bạch đằng. 
+ Lần 1: Đông Bộ Đầu (bên sông Hồng từ 
dốc Hàng Than đến dốc Hoóc Mai Ba 
Đình - Hà Nội) 
+ Lần 2: Đẩy lùi quân xâm lược năm 
1285. 
Tiêu biểu nhất là trận Bạch Đằng năm 
1288 đè bẹp ý chí xâm lược của quân 
Mông – Nguyên bảo vệ vững chắc độc lập 
dân tộc. 
+ Nhà Trần có vua hiền, tường tài, triều 
đình quyết tâm đoàn kết nội bộ và đoàn 
kết nhân dân chống xâm lược. 
+ Nhà Trần vốn được lòng dân bởi những 
chính sách kinh tế của mình  nhân dân 
đoàn kết xung quanh triều đình vân mệnh 
kháng chiến. 
 71 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG GHI BẢNG 
 + Nhà Trần vốn được lòng dân bởi những 
chính sách kinh tế của mình  nhân dân đoàn kết 
xung quanh triều đình vâng mệnh kháng chiến. 
III. Phong trào đấu tranh chống quân xâm lược Minh và khởi nghĩa Lam Sơn 
Hoạt động 4: Cả lớp, Cá nhân 
 - Trước hết GV cho HS thấy ở cuối thế kỷ 
XIV nhà Trần suy vong. Năm 1400 nhà Hồ thành 
lập. Cuộc cải cách nhà Hồ chưa đạt kết quả thì 
quân Minh sang xâm lược nước ta. Nhà Hồ tổ 
chức kháng chiến nhưng thất bại. Năm 1407 nước 
ta rơi vào ách thống trị của nhà Minh. 
 - Sau đó GV yêu cầu HS theo dõi SGK để 
thấy được chính sách tàn bạo của Nhà Minh và hệ 
quả tất yếu của nó. 
 - HS theo dõi SGK phát biểu. 
 - GV kết luận: Chính sách bạo ngược của 
Nhà Minh tất yếu làm bùng nổ các cuộc đấu tranh 
của nhân dân ta tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa 
Lam Sơn của Lê Lợi. 
 - GV đàm thoại với HS về Lê Lợi, Nguyễn 
Trãi. 
 - GV dùng lược đồ trình bày về những 
thắng lợi tiêu biểu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. 
 - HS theo dõi và ghi chép. 
- GV: rút ra vài đặc điểm của khởi nghĩa Lam Sơn. 
 - HS suy nghĩ và trả lời. 
 - GV bổ sung, kết luận. 
- Năm 1407 Cuộc kháng chiến chống 
quân Minh của nhà Hồ thất bại, nước ta 
rơi vào ách thống trị của nhà Minh. 
- Năm 1418: Khởi nghĩa Lam Sơn bùng 
nổ Lê Lợi – Nguyễn Trãi lãnh đạo. 
- Thắng lợi tiêu biểu: 
+ Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ Lam Sơn 
(Thanh Hoá) được sự hưởng ứng của nhân 
dân vùng giải phóng càng mở rộng từ 
Thanh Hoá vào Nam. 
+ Chiến thắng Tốt Động, đẩy quân Minh 
vào thế bị động. 
+ Chiến thắng Chi Lăng – xương Giang 
đập tan 10 vạn quân cứu viện khiến giặc 
cùng quẫn tháo chạy về nước. 
4. Củng cố dặn dò 
Đặc điểm của cuộc kháng chiến chống Tống và khởi nghĩa Lam Sơn. Nguyên nhân 
thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên. Hướng dẫn HS lập niên biểu 
cho cuộc kháng chiến XI – XV. 
- V. RÚT KINH NGHIỆM: 
 72 
- Lập niên biểu của cuộc kháng chiến XI – XV theo mẫu: 
Cuộc kháng 
chiến 
Thời 
gian 
Quân xâm 
lược 
Người chỉ 
huy 
Trận quyết 
chiến chiến lược 
* Giáo án thực nghiệm. 
- Bài 19 : NHỮNG CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG NGOẠI XÂM 
- Ở CÁC THẾ KỶ X - XV 
I. MỤC TIÊU: 
- 1. Kiến thức 
- Gần 6 thế kỷ đầu thời kỳ độc lập, nhân dân Việt Nam phải liên tiếp tổ chức những 
cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc. 
- Với tinh thần dũng cảm, truyền thống yêu nước ngày càng sâu đậm, nhân dân ta đã 
chủ động sáng tạo, vượt qua mọi thách thức khó khăn đánh lại các cuộc xâm lược. 
- Trong sự nghiệp chống ngoại xâm vĩ đại đó, không chỉ nổi lên những trận quyết 
chiến đầy sáng tạo mà còn xuất hiện một loạt các nhà chỉ huy quân sự tài năng. 
2. Tư tưởng 
- Giáo dục lòng yêu nước, ý thức bảo vệ nền độc lập và thống nhất của Tổ quốc. 
- Bồi dưỡng ý thức đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc. 
- Bồi dưỡng niềm tự hào dân tộc và lòng biết ơn với các thế hệ tổ tiên, các anh hùng 
dân tộc đã chiến đấu quên mình vì Tổ quốc. 
3. Kỹ năng 
Rèn luyện kỹ năng sử dụng bản đồ trong học tập, tích cực bồi dưỡng kỹ năng phân 
tích, tổng hợp. 
4. Định hướng năng lực: 
- Năng lực chung: 
+ Năng lực tự học, năng lực hợp tác năng lực tổng hợp kiến thức, giải quyết vấn 
đề. 
- Năng lực chuyên biệt: Năng lực tổng hợp, xử lý kiến thức, sắp xếp sự kiện. 
Năng lực so sánh, đánh giá... 
II . PHƯƠNG PHÁP, PHƯƠNG TIỆN : 
- Sgk+sgv+t / l tham khảo+ Bản đồ Lịch sử Việt Nam có ghi các địa danh liên quan. 
- Một số tranh ảnh về chiến trận hay về các anh hùng dân tộc. Một số đoạn trích, thơ 
văn  
III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY : 
1.Ổn định tổ chức lớp: Kiểm diện sĩ số. 
2. Kiểm tra bài cũ 
 73 
Câu 1: Nguyên nhân tạo nên sự phát triển nông nghiệp ở thế kỷ XI – XV? 
 Câu 2: Sự phát triển của thủ công nghiệp thời Lý – Trần – Lê? 
Mở bài 
Trong những thế kỷ đầu độc lập, xây dựng đất nước, nhân dân ta vẫn phải tiếp tục tiến 
hành các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm và đã làm nên biết bao chiến thắng 
huy hoàng giữ vững nền độc lập dân tộc. Chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài 19 để ôn 
lại những chiến thắng huy hoàng ấy. 
3. Tổ chức cac hoạt động dạy học bài mới 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG GHI BẢNG 
 - Trước hết GV gợi lại cho HS nhớ về triều 
đại nhà Tống ở Trung Quốc thành lập và sụp đổ ở 
thời gian nào. 
 - HS nhớ lại kiến thức đã học ở phần Trung 
Quốc phong kiến để trả lời: 
 + Thành lập: năm 960. 
 + Sụp đổ: năm 1271 (cuối thế kỷ XIII). 
 - GV dẫn dắt: trong thời gian tồn tại 3 thế 
kỷ, nhà Tống đã 2 lần đem quân xâm lược nước 
ta, nhân dân Đại Việt đã 2 lần kháng chiến chống 
Tống. 
I. Các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống 
Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân 
 - GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy 
được nguyên nhân quân Tống xâm lược nước ta, 
triều đình đã tổ chức kháng chiến như thế nào và 
giành thắng lợi ra sao? 
 - HS theo dõi SGK, phát biểu. 
 - GV bổ sung và kết luận. 
 - GV cấp thêm tư liệu: Năm 979 Đinh Tiên 
Hoàng và con trưởng bị ám sát, triều đình nhà 
Đinh lục đục gặp nhiều khó khăn, Vua mới Đinh 
Toàn còn nhỏ mới 6 tuổi. Tôn mẹ là Dương Thị 
làm Hoàng Thái Hậu. 
1. Kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê 
- Năm 980 nhân lúc triều đình nhà Đinh 
gặp khó khăn, vua Tống cử quân sang 
xâm lược nước ta. 
- Trước tình hình đó Thái hậu họ Dương 
và triều định nhà Đinh đã tôn Lê Hoàn làm 
vua để lãnh đạo kháng chiến. 
 74 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG GHI BẢNG 
 + Trước nguy cơ bị xâm lược Thái hậu 
Dương Thị đã đặt quyền lợi của đất nước lên trên 
quyền lợi của dòng họ, tôn thập đạo tướng quân 
Lê Hoàn lên làm vua để lãnh đạo kháng chiến. 
 + Sự mưu lược của Lê Hoàn trong quá 
trình chỉ huy kháng chiến, vờ thua để nhử giặc lúc 
trá hàng và bất ngờ đánh úp. 
HS: nghe, tự ghi nhớ. 
 - Phát vấn: Em nhận xét gì về thắng lợi của 
cuộc kháng chiến chống Tống và cho biết nguyên 
nhân các cuộc thắng lợi. 
 - HS suy nghĩ trả lời. 
 - GV nhận xét, bổ sung, kết luận: 
 + Đây là thắng lợi rất nhanh, rất lớn đè bẹp 
ý chí xâm lược của quân tống. Hàng trăm năm sau 
nhân dân ta được sống trong cảnh yên bình. Năm 
1075 nhà Tống mới dám nghĩ đến xâm lược Đại 
Việt. 
- Thắng lợi lớn nhanh chóng, thắng ngay 
ở vùng đông Bắc khiến vua Tống không 
dám nghĩ đến việc xâm lược Đại Việt, 
củng cố vững chắc nền độc lập. 
Hoạt động 2: Cả lớp, cá nhân 
- GV cho học sinh xem đoạn video về trận của Lý 
Thường Kiệt sang đất Tống, và trận đánh của Lý 
Thường Kiệt trên sông Như Nguyệt 
+ Yêu cầu học sinh khai thác thông tin tư liệu lịch 
sử và nhân vật Lý Thường Kiệt qua đoạn video? 
- GV tiếp tục yêu cầu HS theo dõi để thấy được: 
+ Âm mưu xâm lược nước ta của quân Tống. 
+ Nhà Lý tổ chức kháng chiến thế nào qua 2 giai 
đoạn: 
- GV cho học sinh xem đoạn video về trận của Lý 
Thường Kiệt sang đất Tống, và trận đánh của Lý 
Thường Kiệt trên sông Như Nguyệt 
+ Yêu cầu học sinh khai thác thông tin tư liệu lịch 
sử và nhân vật Lý Thường Kiệt qua đoạn video? 
Giai đoạn 1: Chủ động đem quân đánh Tống. 
Giai đoạn 2 : Chủ động lui về phòng thủ giặc. 
2. Kháng chiến chống Tống thời Lý (1075 
– 1077) 
- Thập kỷ 70 của thế kỉ XI nhà Tống âm 
mưu xâm lược Đại Việt, đồng thời tích 
cực chuẩn bị cho cuộc xâm lược. 
 75 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG GHI BẢNG 
- HS theo dõi SGK theo yêu cầu của GV, phát biểu 
về âm mưu xâm lược của Nhà tống. 
- GV nhận xét, bổ sung, kết luận. 
 + Sự khủng hoảng của nhà Tống: phía Bắc 
phải đối phó với nước Liêu (bộ tộc Khiết Đan), 
nước Ha (dân tộc Đảng Hạ), trong nước nông dân 
nổi dậy. Trong hoàn cảnh đó vua Tống và Tể 
tướng Vương An Thạch chủ trương đánh Đại Việt 
hy vọng dùng chiến công ngoài biên giới để lấn áp 
tình hình trong nước, doạ nạt Liêu và Hạ. 
 + Các hoạt động chuẩn bị của quân Tống: 
Tổ chức khu vực biên giới Việt Trung thành một 
hệ thống căn cứ xâm lược lợi hại. Trong đó Ung 
Châu (Nam Ninh, Quảng Tây) và cửa biển Khâm 
Khẩu và Khâm Liên Quảng Đông là những vị trí 
xuất quân của Đại Việt được bố trí rất chu đáo, 
nhất là ung Châu được xây dựng thành căn cứ hậu 
cần lớn nhất chuẩn bị cho việc xâm lược (có thành 
kiên cố với 5000 quân). 
 Am mưu và hành động chuẩn bị xâm lược 
của nhà Tống đã để lộ ra và nhà Lý đối phó như 
thế nào? 
 - HS trả lời: Nhà Lý kháng chiến thế nào 
qua 2 giai đoạn. 
 GV nhận xét, bổ sung: 
 - Kết hợp với dùng lược đồ trình bày các 
giai đoạn của cuộc kháng chiến. 
 - GV có thể đàm thoại với HS về Thái Hậu 
Ỷ Lan và Thái Uý Lý Thường Kiệt để HS biết 
thêm về các nhân vật lịch sử. 
 - GV giúp HS nhận thức đúng về hành 
động đem quân đánh sang Tống của Lý Thường 
Kiệt, không phải là hành động xâm lược mà là 
hành động tự vệ. 
- GV có thể tường thuật trận chiến bên bờ sông 
Như Nguyệt: Đọc lại bài thơ Thần của Lý Thường 
Kiệt. Ý nghĩa của bài thơ, tác dụng của việc đọc 
- Trước âm mưu xâm lược của quân Tống, 
nhà Lý đã tổ chức kháng chiến. 
+ Giai đoạn 1: Lý Thường Kiệt tổ chức 
thực hiện chiến lược :tiên phát chế nhân” 
đem quân đánh trước chặn thế mạnh của 
giặc. 
- Năm 1075 Quân triều đình cùng các dân 
tộc miền núi đánh sang đất Tống, Châu 
Khâm, Châu Liên, Ung Châu, sau đó rút 
về phòng thủ. 
+ Giai đoạn 2: Chủ động lui về phòng thủ 
đợi giặc. 
- Năm 1077 ba mươi vạn quân Tống kéo 
sang bị đánh bại bến bờ Bắc của sông Như 
Nguyệt  ta chủ động giảng hoà và kết 
thúc chiến tranh. 
 76 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG GHI BẢNG 
vào ban đêm trong đền thờ Trương Hống, Trương 
Hát (Hai vị tường của Triệu Quang Phục). 
 - HS nghe, tự ghi nhớ: 
 - Phát vấn: Kháng chiến chống Tống thời 
Lý được coi là cuộc kháng chiến rất đặc biệt trong 
lịch sử:Em cho biết những nét đặc biệt ấy là gì? 
 - HS dựa vào diễn biến cuộc kháng chiến 
suy nghĩ và trả lời. 
 - GV kết luận: 
 + Có giai đoạn diễn ra ngoài lãnh thổ 
(kháng chiến ngoài lãnh thổ). 
 + HS nghe và ghi nhớ. 
II. Kháng chiến chống Mông – Nguyên thời trần (Thế kỷ XIII) 
Hoạt động 3: Cả lớp, cá nhân 
 - Trước hết GV tóm tắt về sự phát triển của 
Đế quốc Mông – nguyên, từ việc quân Mông Cổ 
xâm lược Nam Tống và làm chủ Trung Quốc rộng 
lớn, lập nên nhà Nguyên là một thế lực hung bạo 
chinh chiến khắp Á, Âu. Thế kỷ XIII, 3 lần đem 
quân xâm lược Đại Việt. 
- GV cho học sinh xem đoạn video về ba lần 
kháng chiến chống Mông – Nguyên: 
+ Yêu cầu HS khai thác tư liệu từ video về nghệ 
thuật quân sự trong các lần kháng chiến chống 
Mông – Nguyên. 
+ Khai thác những thông tin những nhân vật lịch 
sử như Trần Hưng Đạotrong cuộc kháng chiến 
chống Mông – Nguyên. 
 - Sau đó GV yêu cầu HS theo dõi SGK 
thấy được quyết tâm kháng chiến của quân dân 
nhà Trần và những thắng lợi tiêu biểu của cuộc 
kháng chiến. 
 - HS theo dõi SGK theo yêu cầu của GV, 
phát biểu. 
 - GV nhận xét, bổ sung, kết luận. 
- Năm 1258 – 1288 quân Mông – Nguyên 
3 lần xâm lược nước ta. Giặc rất mạnh và 
hung bạo. 
- Các vua Trần cùng nhà quân sự Trần 
Quốc Tuấn đã lãnh đạo nhân dân cả nước 
quyết tâm đánh giặc giữ nước. 
- Những thắng lợi tiêu biểu: Đông Bộ 
Đầu, Hàm Tử, Chương Dương, Vạn Kiếp, 
Bạch đằng. 
+ Lần 1: Đông Bộ Đầu (bên sông Hồng từ 
dốc Hàng Than đến dốc Hoóc Mai Ba 
Đình - Hà Nội) 
 77 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG GHI BẢNG 
 GV: Có thể đàm thoại với HS về nhân cách 
đạo đức, nghệ thuật quân sự của Trần Quốc Tuấn 
được nhân dân phong là Đức Thánh Trần, lập đền 
thờ ở nhiều nơi về quyết tâm của vua tôi nhà Trần. 
 GV dùng lược đồ chỉ những nơi diễn ra 
những trận đánh tiêu biểu có ý nghĩa quyết định 
đến thắng lợi của cuộc kháng chiến lần 1, lần 2, 
lần 3. 
- GV phát vấn: Nguyên nhân nào đưa đến thắng 
lợi trong 3 lần kháng chiến chống Mông – 
Nguyên? 
 - HS suy nghĩ và trả lời: 
 - GV nhận xét, bổ sung, kết luận 
 + Nhà Trần có vua hiền, tướng tài, triều 
đình quyết tâm đoàn kết nội bộ và đoàn kết nhân 
dân chống xâm lược . 
 + Nhà Trần vốn được lòng dân bởi những 
chính sách kinh tế của mình  nhân dân đoàn kết 
xung quanh triều đình vâng mệnh kháng chiến. 
+ Lần 2: Đẩy lùi quân xâm lược năm 
1285. 
Tiêu biểu nhất là trận Bạch Đằng năm 
1288 đè bẹp ý chí xâm lược của quân 
Mông – Nguyên bảo vệ vững chắc độc lập 
dân tộc. 
+ Nhà Trần có vua hiền, tường tài, triều 
đình quyết tâm đoàn kết nội bộ và đoàn 
kết nhân dân chống xâm lược. 
+ Nhà Trần vốn được lòng dân bởi những 
chính sách kinh tế của mình  nhân dân 
đoàn kết xung quanh triều đình vân mệnh 
kháng chiến. 
III. Phong trào đấu tranh chống quân xâm lược Minh và khởi nghĩa Lam Sơn 
Hoạt động 4: Cả lớp, Cá nhân 
 - Trước hết GV cho HS thấy ở cuối thế kỷ 
XIV nhà Trần suy vong. Năm 1400 nhà Hồ thành 
lập. Cuộc cải cách nhà Hồ chưa đạt kết quả thì 
quân Minh sang xâm lược nước ta. Nhà Hồ tổ 
chức kháng chiến nhưng thất bại. Năm 1407 nước 
ta rơi vào ách thống trị của nhà Minh. 
 - Sau đó GV yêu cầu HS theo dõi SGK để 
thấy được chính sách tàn bạo của Nhà Minh và hệ 
quả tất yếu của nó. 
 - HS theo dõi SGK phát biểu. 
 - GV kết luận: Chính sách bạo ngược của 
Nhà Minh tất yếu làm bùng nổ các cuộc đấu tranh 
của nhân dân ta tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa 
Lam Sơn của Lê Lợi. 
- Năm 1407 Cuộc kháng chiến chống 
quân Minh của nhà Hồ thất bại, nước ta 
rơi vào ách thống trị của nhà Minh. 
- Năm 1418: Khởi nghĩa Lam Sơn bùng 
nổ Lê Lợi – Nguyễn Trãi lãnh đạo. 
- Thắng lợi tiêu biểu: 
 78 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG GHI BẢNG 
- GV dùng video về chiến thắng Chi Lăng – 
Xương Giang để khai thác những tư liệu về cuộc 
khởi nghĩa Lam Sơn. 
+ Yêu cầu học sinh cần khai thác thông tin từ tư 
liệu và nghệ thuật quân sự mà Lê Lợi sử dụng 
trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. 
 - GV đàm thoại với HS về Lê Lợi, Nguyễn 
Trãi. 
 - HS theo dõi và ghi chép. 
- GV: rút ra vài đặc điểm của khởi nghĩa Lam Sơn. 
 - HS suy nghĩ và trả lời. 
 - GV bổ sung, kết luận. 
+ Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ Lam Sơn 
(Thanh Hoá) được sự hưởng ứng của nhân 
dân vùng giải phóng càng mở rộng từ 
Thanh Hoá vào Nam. 
+ Chiến thắng Tốt Động, đẩy quân Minh 
vào thế bị động. 
+ Chiến thắng Chi Lăng – xương Giang 
đập tan 10 vạn quân cứu viện khiến giặc 
cùng quẫn tháo chạy về nước. 
4. Củng cố dặn dò 
Đặc điểm của cuộc kháng chiến chống Tống và khởi nghĩa Lam Sơn. Nguyên nhân 
thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên. Hướng dẫn HS lập niên biểu 
cho cuộc kháng chiến XI – XV. 
- V. RÚT KINH NGHIỆM: 
- Lập niên biểu của cuộc kháng chiến XI – XV theo mẫu: 
Cuộc kháng 
chiến 
Thời 
gian 
Quân xâm 
lược 
Người chỉ 
huy 
Trận quyết 
chiến chiến lược