SKKN Biện pháp nâng cao chất lượng dạy và học phân môn Luyện từ và câu cho học sinh Lớp 5

 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO0 TẠO THỊ XÃ QUẾ VÕ
 TRƯỜNG TIỂU HỌC NHÂN HÒA
 BÁO CÁO
 BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC 
PHÂN MÔN LUYỆN TỪ VÀ CÂU CHO HỌC SINH LỚP 5 
 MÔN: TIẾNG VIỆT
 TÊN BIỆN PHÁP: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO 
 CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC PHÂN MÔN LUYỆN TỪ VÀ CÂU 
 CHO HỌC SINH LỚP 5
 TÁC GIẢ: NGUYỄN THỊ TUẤT
 Môn giảng dạy: GIÁO VIÊN VĂN HÓA
 Trình độ chuyên môn: ĐẠI HỌC
 Chức vụ: GIÁO VIÊN
 Đơn vị công tác:TRƯỜNG TIỂU HỌC NHÂN HÒA
 Quế Võ, tháng 11 năm 2023
 Bắc Ninh, ngày...thángnăm  2
 QUY ƯỚC VIẾT TẮT
 Chữ cái viết tắt Ý nghĩa
GV Giáo viên
HS Học sinh
SGK Sách giáo khoa
PPDH Phương pháp dạy học
Tr Trang
VBT Vở bài tập
HTT Hoàn thành tốt
HT Hoàn thành
CHT Chưa hoàn thành
LTVC Luyện từ và câu
CN – VN Chủ ngữ - Vị ngữ 4
 II. NỘI DUNG
 1. Thực trạng và tính cấp thiết của vấn đề.
 1.1. Thuận lợi:
 - Về phía nhà trường: Luôn tạo điều kiện về cơ sở vật chất, phòng học, đồ 
dùng, đặc biệt là các phương tiện dạy học hiện đại như ti vi, máy tính, máy chiếu 
Quan tâm đến chất lượng giảng dạy, luôn quán triệt tinh thần đổi mới phương 
pháp và hình thức dạy học đến cán bộ giáo viên.
 - Bản thân GV: Luôn yêu nghề, nhiệt tình, trách nhiệm trong công tác, có năng 
lực sư phạm, chuyên môn và tinh thần học hỏi đồng nghiệp. 
 - Học sinh: Được làm quen với phân môn này từ lớp 1 đến lớp 4 nên đã biết 
cách lĩnh hội kiến thức và thực hành.
 - Phụ huynh: Quan tâm, mua sắm đầy đủ Sách giáo khoa, Sách bài tập, các 
sách tham khảo nâng cao, Đây là những đồ dùng thiết yếu để phục vụ việc học 
của HS.
 1.2. Khó khăn
 a. Về phía giáo viên 
 Phương pháp dạy học của giáo viên hầu như còn đơn điệu, cứng nhắc chưa 
linh hoạt, ít sáng tạo. GV chưa dành nhiều thời gian nghiên cứu, tìm tòi để lập kế 
hoạch dạy học một cách hiệu quả mà chỉ chủ yếu dựa vào sách giáo viên.
 Chưa coi trọng việc phân hóa đối tượng HS để có hình thức, phương pháp cách 
tổ chức dạy học phù hợp.
 Nhiều giáo viên chưa quan tâm đến việc mở rộng vốn từ, phát triển vốn từ cho 
học sinh, giúp học sinh làm giàu vốn hiểu biết phong phú về Tiếng Việt.
 Thực tế trong trường tôi công tác, chúng tôi cũng rất tích cực đổi mới phương 
pháp dạy sao cho có hiệu quả nhất ở môn này. Đồng thời là tiền đề trong việc phát 
triển, bồi dưỡng những em có năng khiếu. Song kết quả giảng dạy và hiệu quả 
còn bộc lộ không ít những hạn chế.
 b. Về phía học sinh 6
Kết quả như sau:
 Số bài kiểm tra Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn 
 thành
 34 11 18 5
 100% 32,3 % 52,9 % 14,8%
 Kết quả khảo sát cho thấy trình độ học sinh và chất lượng của học sinh trong 
lớp lớp tương đối đồng đều nhau nhưng điểm khá, giỏi rất thấp. Nhiều em tìm từ 
chưa đủ, chưa đúng dẫn đến đặt câu sai ngữ pháp còn nhiều. Số học sinh ở mức 
hoàn thành và chưa hoàn thành còn cao.
 1.3. Tính cấp thiết của vấn đề
 Hiện nay, mục tiêu giáo dục đã thay đổi “Chuyển mạnh quá trình giáo dục 
từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất 
người học” (Trích Nghị quyết số 29-NQ/TW “về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo 
dục và Đào tạo”). Thông qua việc tìm hiểu những thuận lợi, khó khăn, mục tiêu 
dạy học và kết quả khảo sát, tôi thấy thực sự cần nghiên cứu, tìm tòi các biện pháp 
dạy học để có thể nâng cao được chất lượng dạy học môn Tiếng Việt nói chung 
và rèn kỹ năng học tốt phân môn Luyện từ và câu cho học sinh lớp 5 nói riêng đáp 
ứng được yêu cầu đổi mới hiện nay.
2. Các biện pháp biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học phân môn 
Luyện từ và câu cho học sinh lớp 5
2.1. Biện pháp 1: Lập kế hoạch bài học hiệu quả.
 *Mục tiêu: 
 - Để tiến hành truyền đạt nội dung bài giảng chi tiết, rõ ràng và hiệu quả.
 - Giúp GV quản lí thời gian, xác định trọng tâm bài học, lựa chọn phương pháp, 
hình thức tổ chức, các phương tiện hỗ trợ phù hợp và dự kiến các tình huống sư 
phạm có thể xảy ra.
 *Các bước lập kế hoạch:
 - Bước 1: Xác định mục tiêu của bài học căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ năng 
và yêu cầu cần đạt về năng lực, phẩm chất. 8
trong giao tiếp hàng ngày với bạn bè, bố mẹ và mọi người xung quanh.
 + Bồi dưỡng cho các em biết thưởng thức cái đẹp, biết thể hiện trước những 
buồn, vui, yêu, ghét của con người. Từ đó, học sinh biết phân biệt đẹp, xấu, thiện, 
ác để hoàn thiện nhân cách cho bản thân.
 *Cách thực hiện:
 + Bước 1: Trước khi lên lớp 
 Đầu năm họp cha mẹ học sinh, tôi đã báo cáo tình hình học tập của từng em, 
bàn bạc với cha mẹ học sinh cách phối hợp giúp các em ôn tập ở nhà. Đặc biệt là 
ôn các kiến thức đã học ở lớp dưới, các bài đã học để học sinh biết định hướng 
những việc cần làm cho bài mới. Việc chuẩn bị đó là vô cùng cần thiết. Vì như 
vậy, học sinh sẽ tự tin khi học bài mới. 
 Tiếp đó, tôi nghiên cứu kĩ nội dung từng bài học, lập kế hoạch, chọn phương 
pháp dạy học phù hợp, chuẩn bị hệ thống câu hỏi gợi mở để giúp cho các em ghi 
nhớ kỹ năng thực hành bài tập. Ngoài ra tôi dành thời gian nghiên cứu kiến thức 
Tiếng Việt để bản thân có vốn hiểu biết phong phú nhằm phân tích, mở rộng kiến 
thức Luyện từ và câu cho các em học sinh khi cần thiết.
 + Bước 2: Điều tra, khảo sát, phân loại nhóm học sinh theo năng lực và sở 
trường: 
 Trước hết, để thực sự có chất lượng và hiệu quả trong công tác giảng dạy môn 
Tiếng Việt ở Tiểu học, đặc biệt là đối với phân môn Luyện từ và câu, người giáo 
viên phải phát hiện được học sinh có năng khiếu Tiếng Việt hoặc học sinh nhận 
thức chậm, ngại học,... một cách chính xác, kịp thời để phân nhóm học sinh và lên 
kế hoạch cần đạt từng tuần, từng tháng cho mỗi nhóm đối tượng. Ngoài ra, giáo 
viên cần nắm rõ hoàn cảnh gia đình học sinh, tâm tính của từng em để động viên, 
khuyến khích khi các em đạt mục tiêu bài học hoặc uốn nắn những sai sót kịp thời 
khi các em học bài và làm bài tập.
 * Ví dụ: Đầu năm, tôi kiểm tra từng học sinh các kĩ năng đọc, viết, kĩ năng 
giao tiếp, sở thích của từng em để chia nhóm và giao nhiệm vụ cho từng nhóm. 10
nhỏ, giúp các em tự tin hơn trong học tập. Từ đó khơi gợi sự hứng thú học cho 
học sinh. 
 Tổ chức trò chơi tạo không khí hào hứng, say mê học tập cho học sinh có ý 
nghĩa hết sức quan trọng trong quá trình dạy học. Học sinh có tâm lý thoải mái thì 
việc học mới thực sự đem lại hiệu quả cao.
 3. Thực nghiệm sư phạm
 a/ Mô tả cách thức thực hiện
 Biện pháp 1: Lập kế hoạch bài học hiệu quả.
 - Gv phải xác định được mục tiêu của bài học căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ 
năng và yêu cầu cần đạt về năng lực, phẩm chất để lập kế hoạch bài dạy cho phù 
hợp.
 - GV có thể sử dụng linh hoạt nhiều hình thức dạy học trong cùng một tiết dạy. 
Đó là các hình thức tổ chức: làm việc cá nhân, trao đổi nhóm, đàm thoại gây hứng 
thú cho học sinh, tránh nhàm chán đơn điệu. 
 Ví dụ: Bài Luyện tập về từ nhiều nghĩa (TV5 -tập 1- SGK/82)
* Phần Luyện tập thực hành: 12
 Với yêu cầu của bài tập, tôi đã tổ chức cho HS thảo luận nhóm bốn để HS 
được tham gia bổ sung cho nhau về cách làm. Các em tự làm và báo cáo trong 
nhóm, bổ sung cho nhau để hoàn chỉnh phiếu học tập của nhóm. 
 Học sinh tích cực tham gia hoạt động nhóm tại lớp 5G
 Bài 2: Bài tập này để HS được nêu ý kiến của bản thân và có sự so sánh với bạn, 
tôi tổ chức cho HS làm cặp đôi, và tổ chức cho học sinh hỏi đáp trước lớp.
 Bài 3: Bài này tôi tổ chức cho học sinh làm việc cá nhân. Học sinh sẽ phát huy 
được năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề của bản thân.
 Hoạt động nhóm và cặp đôi học sinh sẽ phát huy tối đa được năng lực giao 
tiếp và hợp tác. 
 Chuẩn bị các điều kiện để đạt được mục tiêu tiết dạy, bao gồm từ trang thiết 
bị đến đồ dùng dạy học, hình thức tổ chức và phương pháp dạy học trong quá 
trình lên lớp như SGK, VBT, vở ô li, . Tuy nhiên để làm phong phú thêm nội 
dung và tiết kiệm thời gian tôi thường xuyên sử dụng các công cụ hỗ trợ như máy 
tính, máy chiếu. Đối với một số tiết dạy tổ chức cho HS học theo nhóm GV phải 
chuẩn bị thêm các điều kiện làm việc khác như phiếu bài tập, bảng nhóm, bút 
dạ,
 Biện pháp 2: Bồi dưỡng cho học sinh ý thức và thói quen sử dụng Tiếng Việt 
có chọn lọc trong giao tiếp. 14
cho các em tìm thêm một số câu thành ngữ, tục ngữ có nội dung theo chủ điểm và 
yêu cầu các em học thuộc để vận dụng khi cần thiết.
 c. Dạy theo phân hóa đối tượng học sinh
+ Ví dụ: Bài Mở rộng vốn từ: Thiên nhiên ( TV5-Tập 1-SGK/ 87), bài tập 3: 
Dựa theo cách dùng từ ở mẩu chuyện trên, viết đoạn văn khoảng 5 câu tả một 
cảnh đẹp của quê em hoặc nơi em ở.
 Giáo viên cần phải cho học sinh tìm được từ ngữ tả bầu trời và những từ 
ngữ thể hiện phép so sánh và phép nhân hóa.
 Học sinh đọc đề bài xác định yêu cầu bằng cách gạch chân các từ trọng 
tâm: Dựa theo cách dùng từ ở mẩu chuyện trên, viết đoạn văn khoảng 5 câu tả 
một cảnh đẹp của quê em hoặc nơi em ở. 
 Từ đó cho Hs viết đoạn văn, chia sẻ trong nhóm và chia sẻ trước lớp.
 Đối với học sinh viết tốt. Các em có thể tả cảnh đẹp khác với bài viết 
trước, với học sinh khác các em sử dụng lại đoạn văn mà em đã viết nhưng cần 
thay những từ ngữ chưa hay bằng những từ ngữ gợi tả, gợi cảm hơn.
 d.Dạy kĩ năng nhận diện từ, cấu tạo từ, từ loại:
 *Ví dụ: Khi dạy bài “ Ôn tập về từ loại”( TV5 – Tập1, SGK/ 142)
Bài 1: Xếp các từ in đậm trong đoạn văn sau vào bảng phân loại ở bên dưới: