Sáng kiến kinh nghiệm Tuyển chọn và huấn luyện đội tuyển cờ vua tham gia đại hội thể dục thẻ thao huyện đạt thành tích cao

CHUYÊN ĐỀ: KINH NGHIỆM TUYỂN CHỌN VÀ HUẤN LUYỆN ĐỘI TUYỂN CỜ VUA THAM GIA ĐẠI HỘI TDTT HUYỆN ĐẠT THÀNH TÍCH CAO
I.LÝ DO CHỌN CHUYÊN ĐỀ:
Môn cờ vua là một trong những nội dung thi đấu chính thức tại các kỳ Hội Khỏe Phù Đổng cấp huyện và tỉnh .
Cờ vua là một môn thể thao có lịch sử phát triển lâu đời, nó phổ biến trong cả nước nói riêng và trên toàn thế giới nói chung, được mọi người yêu thích và hàng triệu người tham gia chơi cờ thường xuyên. Nó là một môn thể thao trí tuệ, có tác dụng phát triển tư duy logic, luyện trí thông minh, giáo dục những phẩm chất tốt đẹp như tính tổ chức kỷ luật, kiên cường, bình tĩnh, luyện mưu trí, óc sáng tạo, luyện cách nhìn xa trông rộng, biết phân tích, tổng hợp tình hình một cách khách quan khoa học, rèn luyện cách làm việc có kế hoạch, tính quyết đoán và táo bạo trong xử lý tình huống. Chơi cờ là một thú vui tao nhã và đầy hầp dẫn vì cờ vua là môn thể thao trí tuệ kết hơp trong mình 3 yếu tố: thể thao - khoa học –nghệ thuật , ngồi trước bàn cờ con người tha hồ phát huy trí tưởng tượng, khả năng sáng tạo, thử thách ý chí, rèn luyện phương pháp tư duy khoa học, phát triển các đức tính tốt đẹp: tự tin, kiên trì,  Phần lớn các thế cờ xuất phát đều mang tính tình huống riêng biệt, nghĩa là không thể tìm ra một lời giải duy nhất tuyệt đối đúng. Do vậy người chơi luôn rơi vào tình huống phải thay đổi liên tục, đòi hỏi phải tập trung tư duy sáng tạo để giải quyết hợp lý như trường hợp giải các bài toán khác nhau.
Gi¸o dôc thÓ chÊt lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña gi¸o dôc toµn diÖn häc sinh ®ã lµ: “ TrÝ lùc vµ thÓ lùc ” gãp phÇn gi¸o dục tè chÊt vËn ®éng, nh©n c¸ch, ®¹o ®øc lèi sèng, t¸c phong lµm viÖc, ý thøc tæ chøc kû luËt. Do vËy båi d­ìng søc kháe cho häc sinh hiÖn nay, lµm nÒn t¶ng sau nµy ®ã lµ tr¸ch nhiÖm chung cña toµn xã héi, gi¸o viªn chuyªn ngµnh gi¸o dôc thÓ chÊt.
Vì là môn thi đấu chính thức trong HKPĐ cấp huyện, cấp tỉnh và cũng là thế mạnh của trường nhiều năm qua nên việc chuẩn bị lực lượng vận động viên để tham gia các giải pháp nói trên là mục tiêu của trường .
Là giáo viên giảng dạy môn thể dục. ViÖc ph¸t triÓn tè chÊt “ Trí lực và thÓ lùc” cho häc sinh, đồng thời t×m kiÕm vµ ph¸t huy những học sinh có n¨ng khiÕu x©y dùng ®éi tuyÓn Cờ vua cho nhµ tr­êng để chuẩn bị cho đại hội TDTT cấp huyện trong thời gian tới lµ ®iÒu t«i rất quan tâm và cũng là nhiệm vụ mà Ban giám hiệu nhà trường giao phó .
	Muèn cã ®­îc mét ®éi tuyÓn Cê vua chuyªn nghiÖp, mạnh, duy tr× vµ ph¸t triÓn, chóng ta cÇn ph¶i lªn kÕ ho¹ch tuyÓn chän vËn ®éng viªn, ch­¬ng tr×nh huÊn luyÖn, cã kÕ ho¹ch tËp dÇn mét c¸ch hÕt søc kiªn tr× mµ con ng­êi gäi lµ “ khæ luyÖn ” míi ®em l¹i sù thµnh c«ng. Tuy nhiªn viÖc thµnh lËp ®­îc mét ®éi tuyÓn Cê vua cßn rÊt khã kh¨n, vì c¸c häc sinh kh«ng cã nhiÒu thêi gian, thời gian học tại trường 2 buổi/ngày, ngoài giờ học các học sinh còn phải đi học thêm và quan träng nhÊt lµ ch­a cã sù ®Çu t­ cña nhµ tr­êng vµ gia ®×nh vÒ mÆt vËt chÊt vµ tinh thÇn.
ViÖc thµnh lËp ®éi tuyÓn TDTT tham gia thi ®Êu m«n Cê vua tại đại hội TDTT cấp huyện tæ chøc vào tháng 1 năm 2019 lµ môc tiªu tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. 	§ã chÝnh lµ lý do t«i chän ®Ò tµi: “Kinh nghiệm tuyển chọn và huấn luyện đội tuyển Cờ Vua tham gia đại hội TDTT cấp huyện ”
Qua những năm giảng dạy, tổ chức giải Hội khỏe phù đổng cấp trường tôi đã rút ra kinh nghiệm cụ thể để lên kế họach tuyển chọn và huấn luyện môn thể thao này chuẩn bị cho đại hội TDTT cấp huyện như sau :
II. NỘI DUNG:
1 - Thực trạng :
1.1 - Về thuận lợi:
- Cờ Vua là môn thể thao được nhiều thầy, cô và các em học sinh ủng hộ và ưa thích. Nó đem lại sự tao nhã và cảm giác thoải mái sau một tiết học căng thẳng. Chỉ cần một bộ quân - bàn cờ là người chơi có thể chơi trong các giờ giải lao.
- Cờ vua không đòi hỏi nhiều về thể lực, không đòi hỏi phải có sân bãi hay những dụng cụ phức tạp như một số môn thể thao khác.
- Giáo viên có đủ trình độ chuyên môn, có năng lực để giảng dạy vầ huấn luyện, có trình độ để nhận biết tài năng của học sinh, có khả năng tổ chức, thành lập, tuyển chọn và huấn luyện đội tuyển Cờ Vua cho nhà trường. 
1.2 - Về khó khăn:
- Cờ Vua tuy là môn thể thao có từ lâu nhưng chưa được quan tâm và đầu tư. Bước đầu sẽ rầt khó khăn về mặt nguồn lực và vật chất.
- Cờ Vua không phải là môn thể thao được phân phối chương trình học chính khóa mà nó chỉ là môn học TT tự chọn trong chương trình. Nó là môn trí tuệ đòi hỏi phải có năng khiếu, có thời gian tập luyện lâu dài, có tính kiên trì, kiên nhẫn. Mà học sinh cấp TH,THCS lại không có nhiều thời gian để dành cho một môn thể thao cụ thể nào.
2. Biện pháp đã thực hiện:
 Trên cơ sở “ Kinh nghiệm tuyển chọn và huấn luyện đội tuyển Cờ Vua tham gia đại hội TDTT cấp Huyện” tôi thực hiện theo trình tự các bước sau:
Bước 1: Tuyển chọn
Tổ chức thi đấu HKPĐ cấp trường.Tham mưu cho tổ chuyên môn và Ban giám hiệu nhà trường phát hành điều lệ giải trong đó quy định đối tượng, lứa tuổi, thể thức thi đấu. Bằng hình thức thông báo dưới cờ và trong các giờ giảng dạy môn thể dục và khuyến khích học sinh tự giác đăng ký tham gia thi đấu, sau đó giáo viên tiến hành công tác tổ chức thi đấu giải cấp trường theo thể thức vòng tròn tính điểm để có sự công bằng và tạo điều kiện cho các VĐV cọ sát và học hỏi lẫn nhau giành cho 2 lức tuổi : tuổi 12-13 nam- nữ, tuổi 14-15 nam- nữ thi . Kế thúc giải chọn những học sinh đạt từ hạng I đến hạng III đưa vào đội tuyển để tiến hành huấn luyện, Sau 1 tháng huấn luyện cơ bản sẽ tổ chức thi đấu để chọn đội tuyển chính thức để đi thi đấu cấp huyện.
Đồng thời qua mổi tiết học thể dục trên lớp tôi và các giáo viên thể dục khác tự tìm kiếm để phát hiện thêm những học sinh có năng khiếu về môn cờ như tính chịu khó, kiên nhẫn, chăm chỉ để học cờ về căn bản. Bên cạnh đó cũng động viên khích lệ những VĐV dự nguồn từ các năm trước tham gia cùng đội tuyển nhằm chuyền lửa và kinh nghiệm thi đấu cho các VĐv mới.
 Bước 2: Kế hoạch và nội dung huấn luyện
- Thứ nhất giáo viên phải giới thiệu cho học sinh hiểu được lợi ích và tác dụng của môn cờ vua.
- Đồng thời giới thiệu thành tích của một số VĐV giỏi của nước nha như; Nguyễn Ngọc Trường Sơn, như Lê Quang Liêm hay Đào Thiên Hảiđể từ đó học sinh có ý trí rèn luyện bản thân.
- Những VĐV được chọn vào đội tuyển sẽ được ưu tiên miễn lao động và một số hoạt động của trường, của lớp để có thời gian tập luyện.
-Thời gian tập luyện: ngoài thời gian giảng dạy trong các tiết học thể thao tự chọn, cần bồi dưỡng thêm một số buổi theo kế hoạch cụ thể như sau:
+ Từ tháng 9-10: Tập luyên 2 buổi/ tuần.
+ Từ tháng 11-12: Tập luyên 3 buổi/ tuần.
- Các buổi khác giáo viên hướng dẫn bài tập cho học sinh tự tập tại nhà.
- Cần duy trì tập luyện từ khi tuyển chọn đến khi thi đấu, khối lượng tập luyện sẽ nâng dần tùy theo trình độ của mổi vận động viên, tận dụng thời gian các buổi tập luyện để làm việc một cách tích cực và hiệu quả. Đối với thời gian chuẩn bị thi đấu tránh tập quá sức sẽ gây căng thẳng cho học sinh 
Nội dung tập luyện: 
Hướng dẫn cho học sinh các kỹ thuật căn bản, các bài học cơ bản 
 Những thủ pháp, thuật ngữ thông dụng trong Cờ Vua.
 Đặc điểm, cách sử dụng và giá trị tương đối của các quân.
Giai đoạn khai cuộc ( giai đoạn mở đầu).
Giai đoạn trung cuộc ( giai đoạn giữa ván đấu).
Giai đoạn tàn cuộc.
Đấu tập.
 *Chú ý:Để thực hiện được các bước trên, tôi đã phải dựa trên một số điểm sau: 
+ Quỹ thời gian cho phép.
+ Khả năng ban đầu của học sinh.
+ Khả năng tiếp thu của học sinh.
+ Điều kiện dụng cụ trong quá trình học tập và rèn luyện.
Đấu tập - thực hành nhiều. Sau mỗi ván đấu giáo viên cần phân tích, rút kinh nghiệm cho học sinh.
Ngoài huấn luện và cho học sinh thi đấu đối kháng, giáo viên cấn bố trí phòng tập có máy tính kết nối mạng internet để VĐV trực tiếp thi đấu và học hỏi nhũng thế cờ hay.
III. HIỆU QUẢ CỦA CHUYÊN ĐỀ:
Kết quả đã đạt được khi áp dụng vào thực tiễn đơn vị:
- Năm học 2015-2016: + Cấp huyện: 1 giải nhất
2 giải nhì
2 giải ba
	 + Cấp tỉnh: 2 huy chương bạc
	 1 huy chương đồng
	- Năm học 2017-2018: + Cấp huyện: 1 giải nhất
	2 giải nhì
	2 giải ba
	 + Cấp tỉnh: 1 Huy chương đồng
- Từ nhũng kết quả như trên rất nhiều học sinh đã tự mua cho mình những bộ quân - bàn cờ và sách báo để nghiên cứu thêm.
- Tạo môi trường tốt cho học sinh vui chơi, học tập và rèn luyện.
- Thành công lớn nhất của tôi là bước đầu gây dựng lên phong trào cho một môn thể thaothế mạnh cho trường, tôi đã có danh sách những học sinh để thành lập lên một đội tuyển chính thức cho nhà trường ở những năm sau này. Tinh thần, phong trào TDTT của trường luôn được duy trì và phát triển.
Qua kết quả đạt được, tôi cho rằng“Kinh nghiệm tuyển chọn và huấn luyện đội tuyển Cờ Vua tham gia đại hội TDTT cấp Huyện ” là hợp lý vì nó phù hợp với tình hình và điều kiện hiện nay của nhà trường.
IV. NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ NHỮNG ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ SAU QUÁ TRÌNH TRỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ
1. Những bài học kinh nghiệm:
- Để nâng cao chất lượng giáo dục cụ thể theo đề tài này thì theo tôi trước tiên cần sử dụng linh hoạt phương pháp và nội dung tổ chức huấn luyện.
- Có kế hoạch cụ thể thời gian tuyển chọn, chọn ra đội tuyển bao gồm những học sinh tiêu biểu cho đội nam, đội nữ của từng lứa tuổi học sinh.
- Giáo viên dạy môn thể dục trực tiếp phụ trách huấn luyện các em được chọn, bồi dưỡng.
- Ban giám hiệu nhà trường phân công cụ thể cho giáo viên phụ trách chịu trách nhiệm về môn Cờ Vua để lên lịch tập, nội qui, bảo quản thiết bị, vệ sinh phòng tập.
2. Kiến nghị:
- Lãnh đạo nhà trường cần phải quan tâm và tạo điều kiện trong việc chuẩn bị đồ dùng dạy học, tài liệu, máy tính nối mạng internet để cập nhật thông tin.
- Tổ chức đoàn thể, nhà trường thường xuyên tuyên truyền hoạt động TDTT nhất là hoạt động môn Cờ Vua và đưa vào giải thi đấu định kỳ như: Chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20/11, ngày thành lập đoàn 26/3.
Do vậy, muốn đơn vị mạnh phong trào chúng ta cần tạo điều kiện và “ Vào cuộc” ngay, có như vậy phong trào mới duy trì và phát triển mạnh.
- Có chế độ bồi dưỡng cho giáo viên phụ trách bồi dưỡng phù hợp.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà bản thân tôi đã thu thập được trong quá trình thi đấu, giảng dạy và huấn luyện môn cờ vua. Trong khi tham khảo nội dung trình bày, tôi rất mong có thêm nhiều góp ý chân tình của quý thầy cô giáo và đồng nghiệp để bản thân có thêm kinh nghiệm trong công tác.
 Vĩnh Hậu A, ngày 26 tháng 10 năm 2018
 Người viết 
 	Phạm văn Sự