Sáng kiến kinh nghiệm Tạo hứng thú học tập qua các trò chơi trong dạy học KHTN – Vật lý 6

 MỤC LỤC
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................2
PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ .......................................................................2
1. Thực trạng công tác dạy học và tính cấp thiết ................................................2
1.1.Ưu điểm:..........................................................................................................2
1.2. Hạn chế...........................................................................................................2
2. Biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy thông qua các trò chơi trong những 
tiết dạy học KHTN – Vật lý 6 THCS ....................................................................2
2.1. Biện pháp 1: Thay đổi tác phong, thái độ.......................................................2
2.2. Biện pháp 2: Tổ chức các trò chơi trong giờ học ...........................................2
2.2.1. Công tác chuẩn bị:.......................................................................................2
2.2.2. Các bước thực hiện:.....................................................................................2
3. Thực nghiệm sư phạm.....................................................................................20
3.1. Mô tả cách thức thực hiện ............................................................................20
3.1.1. Trò chơi: Đố vui ô chữ Vật lý .....................................................................2
3.1.2. Trò chơi: Tiếp sức .......................................................................................2
3.1.3. Trò chơi: Lật hình........................................................................................2
3.1.4. Trò chơi: Ai là triệu phú..............................................................................2
3.1.5. Trò chơi: Rung chuông vàng.......................................................................2
3.1.6. Trò chơi: Ai là ai .........................................................................................2
3.2. Kết quả đạt được ............................................................................................2
3.3. Điều chỉnh - bổ sung sau thực nghiệm ...........................................................2
4. Kết luận .............................................................................................................2
5. Kiến nghị - đề xuất ............................................................................................2
5.1. Đối với tổ/nhóm chuyên môn:........................................................................2
5.2. Đối với Lãnh đạo nhà trường .......................................................................27
5.3. Đối với Phòng GD&ĐT, Sở GD&ĐT............................................................2
PHẦN III: TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................2
PHẦN IV: MINH CHỨNG VỀ HIỆU QUẢ CỦA BIỆN PHÁP .........................2
PHẦN V: CAM KẾT ..........................................................................................22
 1 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 Hiện nay sự công nghiệp hóa hiện đại hóa của nước ta đang bước vào giai 
đoạn mới, đặt ra yêu cầu giáo dục nước ta phải đổi mới để nhằm đáp ứng yêu 
cầu phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân 
lực và bồi dưỡng nhân tài. Để thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa 
hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế, đòi hỏi đất nước có 
nguồn nhân lực có trình độ học vấn rộng, có thể thực hiện được nhiều nhiệm vụ 
và chuyên môn hóa nhằm đảm bảo chất lượng công việc với hiệu quả cao.
 Vấn đề trên đặt ra cho ngành giáo dục phải không ngừng đổi mới trong đó 
đổi mới phương pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học 
sinh là việc làm cần thiết và được đặt ra như một nhiệm vụ trọng tâm xuyên suốt 
trong toàn bộ quá trình . 
 Như chúng ta đã biết, năm học 2021 - 2022, với chủ đề “Xây dựng trường 
học an toàn, tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện”, ngành 
GD&ĐT tỉnh Bắc Ninh tiếp tục đẩy mạnh đổi mới phương pháp, hình thức dạy 
học, tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống, giáo dục thể chất cho 
học sinh, tăng cường phòng, chống dịch bệnh trong trường học 
 Để giờ dạy KHTN – Vật lý 6 đạt kết quả tốt hơn, gây được hứng thú học 
tập và phát huy được tính tích cực, tự tin và tự nhiên của học sinh thì người thầy 
phải thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học và hình thức tổ chức các hoạt 
động dạy học. Một trong những hình thức dạy học đem lại hiệu quả cao là kết 
hợp tổ chức các trò chơi học tập trong giờ dạy Vật lý. Hiện nay theo tôi được 
biết, việc tổ chức trong giờ học Vật lý ở các trường THCS chưa được nhiều giáo 
viên quan tâm. Nhiều giáo viên quan niệm rằng giờ học Vật lý không nên tổ 
chức trò chơi vì gây ồn ào dễ ảnh hưởng đến việc học tập của lớp khác. Giáo 
viên phải chuẩn bị vất vả mất nhiều thời gian, có thể gây cháy giáo án. Và đôi 
khi giáo viên còn cho rằng học sinh THCS đã lớn không như học sinh mẫu giáo, 
tiểu học mà còn tổ chức trò chơi.
 Với đặc thù của bộ môn Vật lý là bộ môn khoa học khô khan. Việc xây 
dựng tổ chức các trò chơi học tập phù hợp với nội dung bài học trong môn Vật 
 3 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 1. Thực trạng công tác dạy học và tính cấp thiết
 1.1. Ưu điểm
 - Về phía giáo viên Vật lý ở trường trung học cơ sở Tam Giang là những 
người yêu nghề, nhận thức được tầm quan trọng của dạy học theo hướng phát 
huy tính tích cực, độc lập nhận thức của học sinh. Do vậy, GV biết vận dụng 
sáng tạo, linh hoạt các hình thức tổ chức, phương pháp, phương tiện dạy học 
cũng như kiểm tra đánh giá. 
 - Nhà trường xây dựng thư viện, có đầy đủ sách tham khảo để phục vụ cho 
việc dạy và học của giáo viên và học sinh. Nhà trường đã lắp đặt hệ thống máy 
tính, máy chiếu, bảng thông minh phục vụ quá trình dạy.
 - Đa số học sinh chăm ngoan, lễ phép, vâng lời thầy cô. Bên cạnh đó học 
sinh cũng được trang bị đầy đủ sách giáo khoa, các sách bài tập Vật lý.
 1.2. Hạn chế
 * Đối với giáo viên:
 Qua thực tế giảng dạy môn KHTN – Vật lý 6 nói riêng ở trường trung học 
cơ sở, bản thân tôi nhận thấy còn tồn tại những vấn đề sau: 
 - Những biểu hiện tích cực về nhân sự và tổ chức dạy học nói trên chưa 
được diễn ra thường xuyên mà chỉ tập trung ở các kỳ thi, hội thi giảng hoặc các 
đợt kiểm tra, thanh tra chứ chưa thực sự chuyển biến trong từng tiết học của giáo 
viên. Do áp lực về kiến thức truyền đạt trong 45 phút nên giáo viên chú trọng 
truyền kiến thức hơn, còn nặng về phương pháp truyền thống, “cô đọc, trò 
chép”. Giáo viên chưa thực sự tìm tòi, sáng tạo ra nhiều phương pháp, hình thức 
tổ chức mới để kích thích sự hứng thú, say mê học tập Vật lý ở học sinh. Tuy 
nhiên, việc tổ chức trò chơi nhằm tăng tính sinh động tạo hứng thú cho học sinh 
lại chưa được giáo viên lựa chọn triển khai thường xuyên và hiệu quả.
 - Những quy định cứng nhắc của các nhà trường còn khiến giáo viên chưa 
biết cách vận dụng linh hoạt các hình thức củng cố, kiểm tra đánh giá. GV chưa 
coi trọng cách củng cố, kiểm tra bằng các trò chơi học tập là kênh phản hồi tích 
cực để điều chỉnh các thành tố khác của quá trình dạy học. 
 5 một số vấn đề sau:
 - Giáo viên phải có phong thái chững chạc, nghiêm túc nhưng lại hết sức 
vui vẻ, gần gũi, hòa đồng với các em.
 - Lời nói phải rõ ràng, dễ hiểu, ấn tượng, luôn gây tạo sự hấp dẫn và pha 
trộn ít hài hước trong mỗi trò chơi. Nhằm tác động đến tình cảm, tâm lí và đem 
lại niềm vui tươi, sự hứng thú trong học tập cho học sinh.
 - Đây là những trò chơi chủ yếu để phục vụ các em nắm bắt kiến thức của 
tiết dạy, cho nên giáo viên tránh xử phạt đối với đội thua, người thua. Mà tập 
trung tuyên dương, khen thưởng (nếu có) đối với người thắng, đội thắng. Nhằm 
động viên, khích lệ tinh thần các em một cách kịp thời, kích thích sự phấn chấn, 
hào hứng học tập cho học sinh.
 - Tránh việc tổ chức trò chơi quá ồn ào, náo nhiệt gây ảnh hưởng không tốt 
đến các lớp học lân cận.
 - Thời gian chơi trong mỗi tiết dạy nên không để quá 10 phút. 
 * Đối với học sinh
 - Học sinh cần tích cực tham gia hoạt động, có sự chuẩn bị bài trước.
 - Cần có thái độ tích cực trong giờ học
 - Phải yêu thích môn học, xác định được vị trí và tầm quan trọng của môn 
Vật lý.
 - Học sinh phải chủ động kiến thức.
 - Học sinh phải chủ động tìm hiểu luật chơi và chơi nhiệt tình trung thực.
 - Chuẩn bị chu đáo các đồ dùng mà thầy cô yêu cầu: nháp, bút dạ, 
 2.2. Biện pháp 2: Tổ chức các trò chơi trong giờ học 
 Về cơ bản trò chơi là một hình thức giải trí. Tuy nhiên, tổ chức trò chơi 
trong giờ học Vật lý không chỉ nhằm mục đích giải trí cho học sinh mà nhằm 
tạo không khí học tập sôi nổi, giúp các em thấy thoải mái và tiếp thu bài học có 
hiệu quả. Mặt khác, qua các trò chơi giúp các em ghi nhớ tốt những kiến thức 
lịch sử, có hứng thú đối với những giờ học Vật lý.
 Trong dạy học Vật lý, ở phần kiểm tra đầu giờ hoặc củng cố bài học, tôi 
thường tổ chức các hoạt động trò chơi cho học sinh theo trình tự sau:
 7 Vì vậy, việc chuẩn bị tốt các trò chơi trước khi tổ chức thực hiện là hết sức 
quan trọng, đảm bảo cho sự thành công của buổi chơi là chơi để mà học mà ghi 
nhớ, rèn luyện. Một thiếu sót nhỏ trong việc chuẩn bị dễ làm hỏng cả một trò 
chơi thú vị, hấp dẫn, có tác dụng giáo dục tốt như ý nghĩa của nó.
 Những điều nên tránh khi tổ chức trò chơi:
 + Đưa ra trò chơi học tập không phù hợp với đối tượng học sinh với các 
kiến thức sinh học mà các em được học. Học sinh tham gia chơi chưa nắm vững 
luật chơi, chưa có sự chuẩn bị chu đáo.
 + Dáng vẻ của giáo viên quá đạo mạo, nghiêm nghị khi điều khiển như là 
trọng tài của cuộc thi đấu thể thao.
 + Thiên vị hoặc quá dễ dãi bỏ qua hình phạt đối với người phạm luật.
 2.2.2. Các bước thực hiện:
 * Bước 1: Ổn định:
 - Để tập trung sự chú ý của cả lớp (sau khi vào lớp, học một nội dung nào 
đó hoặc đã học xong kiến thức trọng tâm của bài).
 * Bước 2: Giới thiệu trò chơi:
 - Có thể làm cách nào đó để học sinh thấy được sự hấp dẫn và hứng thú 
của trò chơi tuy nhiên giáo viên cần trình bày ngắn gọn, xúc tích.
 * Bước 3: Hướng dẫn phổ biến cách chơi, luật chơi:
 - Tuỳ theo mỗi trò chơi mà giáo viên linh động hướng dẫn. Có những trò 
chơi phức tạp cần hướng dẫn đầy đủ trước rồi mới chơi, nhưng cũng có những 
trò chơi đơn giản thì có thể chơi ngay, vừa chơi thừ vừa giải thích, làm sao cho 
dễ hiểu, dễ nắm mới thu hút được học sinh.
 * Bước 4: Chơi thử (chơi nháp): Nếu cần
 Nhưng cần lưu ý:
 - Nếu thử nhiều: khi chơi thật sẽ nhàm chán.
 - Nếu không chơi thử thì người chơi chưa nắm được cách chơi sẽ gây khó 
khăn cho người điều khiển khi hướng dẫn chơi.
 - Chỉ chơi thử với những trò chơi có luật chơi phức tạp, còn với trò chơi có 
luật chơi dễ thì có thể không cần.
 9