Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm xây dựng nền nếp trong công tác chủ nhiệm lớp

ững biện pháp phù hợp để nâng cao chất lượng của lớp mình, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Mặt khác, trong xã hội hiện nay, nền kinh tế thị trường làm cho đời sống, ý thức của người dân được cải thiện hơn, chính sách mở cửa, giao lưu kinh tế, văn hóa giữa các nước cũng rất đa dạng. Điều đó đã tác động ít nhiều đến nhận thức, hiểu biết của các thế hệ học sinh. Cho nên chúng ta dễ dàng nhận thấy rằng học sinh ngày nay thông minh, nhanh nhẹn, sáng tạo và hiểu biết hơn. Tuy nhiên, chúng ta không thể không bàn tới mặt trái của nền kinh tế thị trường. Những cái xấu đã và đang len lỏi vào thế hệ trẻ chúng ta. Nó làm lu mờ lý trí, bôi đen nhân cách khiến những người làm công tác giáo dục, các bậc phụ huynh phải băn khoăn, lo lắng. Qua thực tế, ta nhận thấy đạo đức học sinh đang trên đà đi xuống, các tệ nạn xã hội như: văn hóa phẩm đồi trụy, cờ bạc, ma túy, trò chơi điện tử đang kéo các em ra khỏi sách vở, nhà trường 
Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm lớp, tôi rất mong muốn học trò của mình là những con ngoan, trò giỏi, nhiệt tình trong lao động, sống có trách nhiệm, giàu lòng yêu thương con người, có ý thức tự giác học tập tích cực, có đủ kiến thức kỹ năng cơ bản của cấp học làm nền tảng giúp các em tự tin bước tiếp ở các bậc học sau. Muốn làm được điều đó, tôi thiết nghĩ cần phải xây dựng nền nếp lớp học thật tốt để nâng cao hiệu quả học tập và rèn luyện của học sinh, góp phần giúp các em phát triển toàn diện. Qua thực tế hơn 20 năm giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm cho thấy: lớp có nền nếp tốt sẽ giúp học sinh có tính tự lập, nghiêm túc, tích cực trong học tập và lao động. Mặt khác, nền nếp lớp tốt sẽ làm tăng chất lượng dạy và học đồng thời rèn luyện cho học sinh đạo đức tác phong tốt góp phần hình thành nhân cách cho các em. Đó là lý do mà tôi chọn sáng kiến: “Một số kinh nghiệm xây dựng nền nếp trong công tác chủ nhiệm lớp ” làm đề tài nghiên cứu.
	1.2. Điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm
 	Qua tìm hiểu, bản thân cũng biết đã có nhiều anh chị đồng nghiệp đã nghiên cứu về chuyên đề công tác chủ nhiệm lớp. Nhưng mỗi trường, mỗi khối lớp, mỗi lớp đều có thực tế khác nhau nên bản thân tôi chú trọng nghiên cứu kinh nghiệm xây dựng nền nếp lớp học tại lớp 31 của trường mà bản thân tôi chủ nhiệm trong năm học 2014-2015. Tôi đã nghiên cứu ngay trong tháng đầu tiếp xúc lớp và vận dụng những biện pháp cụ thể, sát thực với đối tượng học sinh của lớp trong suốt năm học. Đến nay, đã có kết quả nên tôi viết lại những kinh nghiệm của mình đã làm được.
	2. Phần nội dung
	2.1 Thực trạng của lớp học:
 Đầu năm học 2014 – 2015, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 31. Lớp tôi chủ nhiệm có 24 học sinh, 14 nam và 10 nữ. Ngay trong tuần lễ đầu năm học, tôi quan sát, tìm hiểu và nhận thấy lớp có nhiều học sinh ngoan, có ý thức trong học tập cũng như các hoạt động. Phụ huynh mua sách vở, dụng cụ học tập khá đầy đủ. Ban cán sự lớp nhiệt tình. Song bên cạnh đó vẫn có nhiều học sinh thường xuyên quên sách vở. Nhiều em đi học quá muộn vào buổi sáng nên không có thời gian truy bài hay trực nhật, vệ sinh lớp học. Ngược lại, buổi chiều các em lại đi học quá sớm gây ồn ào, mất trật tự. Cá biệt có học sinh hay nghỉ học không có lí do đó là em Trương Văn Chịnh Chà và một số em hay quậy phá trong giờ học. Trong giờ học hay khi sinh hoạt tập thể các em chưa nghiêm túc, đó là các em: Nguyễn Anh Đức, Nguyễn Phương Đông, Trần Văn Trung.... Kết quả khảo sát chất lượng 2 môn Toán và Tiếng Việt còn thấp, cụ thể:
 Kết quả khảo sát đầu năm của lớp năm học 2014 - 2015:
Tổng số	 HS
24 em
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Toán
5
20,8
6
25,0
9
37,5
4
16,7
Tiếng Việt
5
20,8
7
29,2
9
37,5
3
12,5
Qua tìm hiểu, tôi tìm ra nguyên nhân của thực trạng trên như sau:
 - Nhiều em có hoàn cảnh khó khăn phải phụ giúp gia đình làm việc, ít dành thời gian cho việc học tập.
- Một số phụ huynh làm ăn xa, phải bươn chải cuộc sống, ít có điều kiện để quan tâm chăm sóc con cái, như đi làm xa tận TP HCM, Tây Nguyên, và nước bạn Lào vài tháng mới về 1 lần, gửi con ở nhà ông bà nội, ngoại, cậu, dì, chú, bác...
- Một số học sinh chưa có ý thức học tập, còn ham chơi, rủ rê lôi kéo bạn bè.
 	Để khắc phục được thực trạng trên, tôi đã nghiên cứu và áp dụng một số biện pháp sau:
	2.2 Các giải pháp đã tiến hành: 
 	 2.2.1. Thu thập thông tin học sinh.
Trước hết tôi nắm thông tin học sinh qua xem kết quả các mặt giáo dục của từng em trong học bạ của năm học trước.
Tiếp theo là tiếp xúc với học sinh, qua trao đổi các em đã thông tin cho tôi biết lớp mình năm vừa rồi có bạn nào yếu? yếu môn gì? bản thân em còn vướng mắc kỹ năng nào? 
Đồng thời tôi lấy thông tin bằng cách cho học sinh điền vào bản thông tin theo mẫu sau:
THÔNG TIN CÁ NHÂN
Họ và tên ..................................................................................................................................
Ngày sinh................................................................................................................................ 
Chỗ ở (Thôn)......................................................................................................................
Họ và tên cha................................................Nghề nghiệp...................................
Họ và tên mẹ....................................................Nghề nghiệp................................
Số điện thoại liên lạc:.................................................................................................
Là con thứ............................trong..........................................anh, chị, em
Hoàn cảnh gia đình:................................................................................................
Môn học yêu thích:..................................................................................................
Môn học cảm thấy khó khăn:.......................................................................
Sở thích:...............................................................................................................................
Các bạn thân:..................................................................................................................
Em có ý kiến, đề nghị gì với GVCN và nhà trường:
.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
	Để chính xác và khách quan hơn, tôi tiến hành thẩm định thông tin một lần nữa, tôi cố gắng tìm hiểu thông qua nhiều kênh khác nhau như từ bạn bè, người quen, chính quyền địa phương, đến thăm gia đình một số học sinh, và biết cụ thể hơn, chi tiết hơn hoàn cảnh gia đình các em. Bên cạnh đó tôi còn trò chuyện với GVCN của năm trước, liên hệ các giáo viên trong trường để có thêm những thông tin chính xác về các em. Từ đó để có những hình thức, những biện pháp giáo dục linh hoạt phù hợp với từng em.
Và tôi biết được những em ngoài giờ học ở trường, khi về nhà là các em thường xuyên đi chơi, la cà trên đường đi học từ đó dẫn đến sao nhãng việc học ở nhà và khi đến trường học tập thụ động nên kết quả học tập, rèn luyện không cao.
Có thể chỉ ra một vài em như: Trương Văn Chịnh Chà em trên đường về em thường vào chơi trò chơi điện tử và lôi kéo, rủ rê các bạn khác như Nguyễn Phương Đông , Hoàng Minh Nam...; em Nguyễn Anh Đức có bố mẹ đi làm ăn ở miền Nam, em ở với ông bà nội già yếu, nên không thể quản lí nổi sinh hoạt của em... Đã chuẩn bị tốt bằng các hoạt động nắm thông tin về kiến thức, kỹ năng, hành vi đạo đức của từng em, trên cơ sở đó tôi tiến hành giải pháp phù hợp. 
Đối với em Chịnh Chà, tôi đến nhà tìm hiểu lí do được biết: em chủ quan không thích đi học, bố mẹ lại không hiểu tầm quan trọng của việc đi học đều nên không nhắc nhở, bảo ban em. Còn em Đông, em Nam tôi gặp phụ huynh trao đổi đề nghị phụ huynh kết hợp giáo dục em. Đối với em Đức, tôi gặp riêng em khuyên nhủ, bảo ban gợi ở em tình yêu thương bố mẹ đã vất vả làm ăn nuôi em ăn học...Kết quả các em đã đi học đều, rời xa trò chơi điện tử, chú tâm vào việc học. Và tôi cũng lấy đó làm gương cho các bạn học sinh khác trong lớp.
 2.2.2. Tổ chức lớp học: 
         Công việc kế tiếp của tôi là sắp xếp chỗ ngồi và họp bầu ban cán sự lớp. Việc xếp chỗ ngồi cũng là vấn đề mà tôi phải cân nhắc, làm sao để các em ngồi chung bàn không làm mất trật tự, hỗ trợ nhau trong việc học theo nhóm, xếp các đối tượng học sinh đồng đều giữa các tổ để tạo sự cân bằng trong thi đua và cùng nhau phấn đấu tốt hơn. Việc bầu Ban cán sự lớp, tôi để các em tự bầu trên cơ sở các em đã tiếp xúc từ năm học trước và điều này tôi hoàn toàn tin tưởng ở các em. Sau đó cùng cả lớp thảo luận về nội quy của nhà trường và nội quy của lớp học, quy định về thưởng, phạt.... Tất cả các em đều được tham gia ý kiến, các em cùng nhau trao đổi  xem có điểm nào các em thấy khó thực hiện tôi sẽ giải thích và giúp các em làm tốt hơn. Để học sinh dễ nhớ và Ban cán sự lớp dễ theo dõi, tôi dán Bảng nội quy ở vị trí phù hợp, dễ nhìn.
Nhiệm vụ của Ban cán sự lớp và các tổ trưởng được tôi quy định rất cụ thể :
+ Chủ tịch Hội đồng tự quản: Điều hành chung công việc của lớp, theo dõi thi đua giữa các tổ, điều khiển các tiết sinh hoạt hàng tuần, tổng hợp và báo cáo kết quả thi đua về mọi mặt của lớp hàng tuần, hàng tháng cho giáo viên chủ nhiệm. 
+ Phó Chủ tịch Hội đồng tự quản phụ trách học tập: Điều hành lớp chữa bài tập, luyện đọc, rèn chữ trong 15 phút đầù giờ, cùng với lớp trưởng trong Hội đồng tự quản điều hành lớp học trong các tiết học ứng dụng mô hình trường học mới.
+ Phó Chủ tịch Hội đồng tự quản phụ trách Văn- Thể- Mĩ: điều hành tổ chức theo dõi, tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao giữa giờ do Liên Đội hay Nhà trường tổ chức.
+ Các ban: Tôi thành lập 6 ban như sau: Ban học tập, Ban Văn nghệ, Ban Nề nếp, Ban Sức khỏe vệ sinh, Ban Thư viện, Ban Đối ngoại. Mỗi ban có một trưởng ban phụ trách mỗi công việc riêng theo hoạt động của lớp, cuối tuần báo cáo kết quả công việc với Chủ tịch Hội đồng tự quản và Phó Chủ tịch Hội đồng tự quản để tổng hợp, báo cáo vào tiết sinh hoạt lớp.
+ Các nhóm trưởng : Theo dõi các hoạt động của nhóm như trực nhật, vệ sinh, thực hiện nội quy, nắm kết quả học tập của từng bạn, xếp loại đánh giá các bạn trong nhóm mình và báo cáo cho các trưởng ban tổng hợp.
 Sau khi thực hiện xong công tác tổ chức lớp học, tôi phát động phong trào thi đua giữa các nhóm. Mỗi nhóm đều có một quyển vở để làm sổ ghi chép những mặt cần theo dõi trong tuần một cách cụ thể, khoa học làm căn cứ cho buổi sinh hoạt lớp cuối tuần. 
 2.2.3. Giáo viên chủ nhiệm lớp là tấm gương sáng cho học sinh noi theo.
 	Muốn các em thực hiện tốt nền nếp thì người giáo viên phải làm gương cho các em. Trong lớp học, GVCN là người mẫu mực trong các hoạt động để các em noi theo. Cách hành động, suy nghĩ, cư xử của GV sẽ ảnh hưởng rất lớn đến học sinh. Vì vậy, khi đến trường hoặc lên lớp, tôi đều thực hiện đúng nội quy của Nhà trường như mặc đồng phục sáng thứ hai, không đi dép lê, cư xử công bằng với học sinh, tôn trọng học sinh. Giáo viên cần phải chuẩn mực từ lời nói, cử chỉ, lời nhận xét học sinh. Tôi luôn trau dồi kiến thức, tay nghề bởi người GV không có năng lực, kiến thức rộng thì khó tạo hứng thú học tập cho học sinh. Tôi luôn gần gũi, thương yêu các em, giúp các em tháo gỡ Soạn bài trước khi đến lớp. Theo tôi, chỉ khi nào thầy cô cảm thấy hứng thú với bài dạy thì sự hứng thú đó mới lây truyền sang HS. Sự hứng thú này đi đôi với sự soạn bài trước và có một chương trình trước cho những gì phải làm trong giờ học thay vì một thái độ "tùy cơ ứng biến". GV cần chuẩn bị đầy đủ tài liệu, đồ dùng dạy học trước khi dạy. Người dạy càng tận tâm thì các em càng cố gắng học.
Khi lên lớp, theo tôi, GV cần có lời nói gọn, rõ ràng, dứt khoát. Khi nói nhìn thẳng vào học sinh, nói thẳng với các em chứ đừng nói như nói với chính mình hay nói khơi khơi giữa lớp. Dùng từ, câu dễ hiểu , hợp với trình độ học sinh. Biết lắng nghe học sinh nói. Mỗi khi các em phát biểu ý kiến hay nói một điều gì, thầy cô dù bận rộn cũng phải lắng nghe các em nói. Có như vậy khi thầy cô nói các em mớiChú ý nghe trở lạ,Bên cạnh đó, GVCN biết thông cảm và chia sẻ những khó khăn của các em. Trả lời những câu hỏi của các em một cách thấu đáo (nếu chưa có câu trả lời, hứa sẽ tìm câu trả lời chính xác). Cho các em biết là các em có thể điện thoại cho thầy cô để nói chuyện hay hỏi bài vở (cách làm bài, giải thích chữ khó, cách trả lời ...). Hỏi cá, những khó khăn trong đời sống, những khó khăn ở lớp, ở trường.
 2.2.4. Xây dựng nền nếp học tập, nền nếp tự quản
 	- Ngay từ đầu năm học, tôi quy ước các ký hiệu về học tập và được thống nhất khi ở trong lớp như cách giơ tay, lấy đồ dùng học tập, cách đứng trả lời ... từ đó rèn cho HS tác phong nhanh nhẹn trong mọi hoạt động. Đưa ra quy định: phải chuẩn bị đầy đủ sách vở cho mỗi buổi học, xem trước bài học hôm sau vào mỗi tối. Ngồi học nghiêm túc, sinh hoạt nhóm nhiệt tình.
 - Sau 2 tuần học và kết quả khảo sát chất lượng đầu năm, tôi phân loại học sinh để có biện pháp giảng dạy cho phù hợp với từng đối tượng học sinh, luôn quan tâm đến các học sinh học còn yếu trong lớp, chuẩn bị cho các em này những câu hỏi đơn giản để các em cảm thấy tự tin khi phát biểu ý kiến. Xây dựng tốt phong trào " Đôi bạn cùng tiến", " Nhóm bạn cùng tiến" để các em giúp đỡ nhau trong học tập và phong trào này rất có hiệu quả.
 - Duy trì nền nếp truy bài đầu giờ và kiểm tra bài của nhau trong các tiết dạy giúp GV tiết kiệm được thời gian và hướng các em vào mục tiêu tự đánh giá kết quả của mình.
 - Tôi cũng luôn tạo ra trong lớp một không khí thi đua học tập tốt, sôi nổi trong mọi tiết dạy. Động viên kịp thời những HS xây dựng bài tốt và những tổ có nhiều em phát biểu ý kiến.
2.2.5. Xây dựng điểm thi đua của học sinh:
Căn cứ vào các tiêu chí thi đua của trường, của lớp tôi xây dựng khung điểm thi đua cho học sinh theo từng cá nhân và từng nhóm và đây cũng được coi là nội qui của lớp. Việc làm này nhằm giúp cho học sinh thể hiện tính tự phê và phê của mình, khả năng quản lí của các cán bộ lớp, đồng thời các em có ý thức tự giác hơn trong học tập và các hoạt động khác. Mỗi học sinh tự chấm điểm cá nhân, tự bình bầu theo nhóm vào giờ sinh hoạt lớp, lớp trưởng tập hợp và báo cáo cho giáo viên chủ nhiệm. Cuối mỗi tháng thì tổng kết điểm thi đua và quy định điểm tốt sẽ được gắn hoa điểm tốt. Cuối kì và cuối năm học dựa vào kết quả học sinh đạt được trong hàng tuần, hàng tháng có kế hoạch đề xuất khen thưởng cho những học sinh có thành tích cao để động viên khích lệ học sinh kịp thời. Lớp có kế hoạch trích quỹ lớp để tặng thưởng học sinh tiêu biểu của lớp. Công tác thi đua khen thưởng kịp thời nên đã tạo nên được phong trào thi đua sôi nổi trong cả lớp.
2.2.6. Công tác phối hợp với các tổ chức trong và ngoài nhà trường
	Đối với Nhà trường: Ngoài việc giảng dạy trên lớp, tôi nắm bắt tình hình của lớp và luôn trao đổi với nhà trường về tình hình của học sinh, tiếp thu kế hoạch của nhà trường để triển khai công việc cho các em vào các tiết sinh hoạt. Thường xuyên trao đổi với giáo viên bộ môn, nắm bắt thông tin kịp thời những mặt tồn tại của lớp, những cá nhân xuất sắc, những biểu hiện tiêu cực để kịp thời uốn nắn. 
	Phối hợp với Liên đội: Tôi nắm lịch hoạt động của Liên đội thông qua đại hội Liên đội và kế hoạch từng kì, từng tháng để định hướng cho Sao Nhi đồng xây dựng kế hoạch hoạt động theo quy định và các phong trào thi đua theo chủ đề, chủ điểm. Tổ chức cho học sinh tham gia tốt các phong trào thi đua, tham gia các cuộc thi tìm hiểu do các cấp tổ chức, tham gia đọc sách ở thư viện...nhằm hướng các em có ý thức cao trong học tập và có lối sống lành mạnh.
	Phối hợp với Ban đại diện cha mẹ học sinh: Ngoài các kì họp phụ huynh, tôi liên hệ chặt chẽ với Ban đại diện cha mẹ học sinh một mặt để quản lí giờ giấc học tập, cách ứng xử ở nhà, với mọi người xung quanh; mặt khác huy động mọi lực lượng xã hội cùng tham gia vào việc quản lí học tập và rèn luyện đạo đức cho học sinh để học sinh phát triển toàn diện.
 	Kết quả đạt được: 
 	Qua quá trình thực hiện các giải pháp trên, tôi đã xây dựng được một lớp học có nền nếp tốt. Nhờ đó các hoạt động học tập cũng như hoạt động ngoài giờ lên lớp được nâng lên rõ rệt. 
	* Về số lượng:
	- Duy trì sĩ số 24/24, học sinh đi học chuyên cần, đúng giờ.
	* Về chất lượng:
- Kiến thức, kĩ năng:
	* Chất lượng kiểm tra định kì cuối năm học 2014- 2015: 
	+ Môn học đánh giá bằng điểm số:
Tổng số HS
24 em
Điểm 9-10
Điểm 7-8
Điểm 5-6
Điểm dưới 5
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Toán
13
54,2
7
29,1
4
16,7
0
0
Tiếng Việt
12
50,0
8
33,3
4
16,7
0
0
Anh văn
4
16,7
13
54,2
7
29,1
0
0
Tin học
14
58,3
6
25,0
4
16,7
0
0
+ Các môn học đánh giá bằng nhận xét: Hoàn thành 100%
- Năng lực: Đạt 100%
 - Phẩm chất: Đạt 100%	
	* Chất lượng tham gia các hoạt động :
	- Tham dự “ Ngày hội viết chữ đẹp HS Tiểu học” có 3 em đạt giải (1em đạt giải Nhất, 1em đạt giải Ba, 1em đạt giải Khuyến khích). 
 - Học sinh tích cực tham gia các hoạt động Thể dục- thể thao. 100% học sinh thuộc bài thể dục và múa hát giữa giờ. Có ý thức phòng chống tai nạn giao thông tốt, đi đúng phần đường của mình, 100% học sinh đội mũ bảo hiểm khi ngồi trên xe.
	Học sinh tham gia tích cực vào các trò chơi dân gian do nhà trường tổ chức trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp nhân ngày Hội khỏe Phù Đổng và các ngày lễ đạt kết quả cao.
3. Phần kết luận
	3.1 Ý nghĩa và phạm vi áp dụng của sáng kiến
 Qua quá trình thực hiện, tôi thấy để xây dựng nền nếp tốt cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, giáo viên chủ nhiệm lớp phải thật sự yêu nghề, tâm huyết với nghề, luôn hết lòng vì học sinh, là người có năng lực tổ chức, quản lí lớp, có kĩ năng sư phạm vững vàng, phải tạo mối quan hệ tốt với học sinh, với phụ huynh HS, phải thực sự là tấm gương cho học sinh noi theo.
 - Tìm hiểu để biết rõ tình hình, hoàn cảnh từng học sinh.
  - Cho học sinh học tập nội quy của trường, xây dựng nội quy, quy định riêng của lớp.
       - Xây dựng đội ngũ cán bộ lớp năng động và sáng tạo, ý thức tự quản tốt.
 - Thực hiện sinh hoạt lớp đều đặn, thực hiện thi đua, khen thưởng thường xuyên.
        - Phối hợp kịp thời và chặt chẽ với các giáo viên bộ môn và các đoàn thể trong trường cũng như Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh.
* Phạm vi áp dụng:
Sáng kiến này được áp dụng trong việc xây dựng nền nếp lớp của bản thân tôi ở lớp 31 có kết quả sau một năm học và được nhân rộng ở các lớp trong trường.
	3.2 Một số kiến nghị:
+ Đối với tổ chuyên môn: Chia sẻ kinh nghiệm tổ chức các hoạt động của Giáo viên chủ nhiệm trong các buổi sinh hoạt để các GVCN học tập lẫn nhau.
+ Đối với Nhà trường: Thường xuyên tổ chức bồi dưỡng kinh nghiệm cho giáo viên trong công tác chủ nhiệm lớp bằng nhiều hình thức.
+ Đối với Phòng Giáo dục: Tổ chức tập huấn cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm.
+ Đối với các phụ huynh  cần phải quan tâm hơn nữa con em mình, quan tâm đến  sự nghiệp giáo dục, phải thật sự là tấm gương mẫu mực cho con em mình.   	Trên đây là một vài kinh nghiệm của tôi về xây dựng nền nếp cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp. Tôi rất mong nhận được sự góp ý quý báu của Hội đồng khoa học các cấp để sáng kiến được hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cám ơn !