Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp làm tốt công tác chủ nhiệm đối với học sinh dân tộc

. Giáo dục Tiểu học - GS.TS Đặng Vũ Hoạt,TS. Phó Đức Hòa.
 3. Một số vấn đề giáo dục tiểu học( tạp chí GDTH số 1/1995 của Trần Hồng Quân) 
 4. Sách giáo khoa Đạo đức lớp 1.
 5. Sách giáo viên Đạo đức lớp 1.
 6. Sổ chủ nhiệm.
BẢNG TỔNG HỢP KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG
 - Duy trì sĩ số học sinh đạt 100%. 
 Đầu năm học: 20em. Cuối học kì I: 20em. Hiện nay: 20em.
CHẤT LƯỢNG HỌC TẬP VÀ RÈN LUYỆN
Định kì khảo sát
HỌC LỰC
 Nănglực Phẩmchất
Điểm10-9
Điểm 8-7
Điểm 6-5
Điểmdưới5 
Đ
Đ
Sĩsố20HS
T.S
%
TS
%
T.S
%
T.S
%
T.S
%
T.S
%
Đầu năm
0
0
2
10
8
40
10
50
CuốihọckìI
2
10
7
35
8
40
3
15
20
100
20
100
 hơn. Nhiệm vụ của giáo viên là giảng dạy các môn học. Mỗi môn học ở Tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển những cơ sở ban đầu của con người. Và toán là một môn rất quan trọng được nhiều người quan tâm. Các kiến thức, kỹ năng của môn Toán có nhiều ứng dụng trong cuộc sống, chúng rất cần thiết cho người lao động, rất cần thiết để học các môn học khác và học tiếp toán ở trung học. Các kiến thức, kỹ năng của môn Toán ở Tiểu học được hình thành chủ yếu bằng thực hành, luyện tập và thường xuyên được ôn tập, củng cố, phát triển, vận dụng trong học tập và trong đời sống. Trọng tâm và hạt nhân của chương trình toán ở Tiểu học là nội dung Số học. Trong đó phép nhân, phép chia, phép cộng, phép trừ các số tự nhiên là nội dung cơ bản. Khi các em nắm vững kiến thức và kĩ năng này, các em sẽ vận dụng vào giải toán có lời văn. Trong dạy học toán ở Tiểu học, giải toán có lời văn giữ vị trí vô cùng quan trọng:
 + Trước hết, dạy học giải toán giúp học sinh luyện tập, củng cố, vận dụng các kiến thức và rèn luyện kĩ năng thực hành vào thực tiễn.
 + Qua việc dạy - học giải toán, giáo viên có thể giúp học sinh từng bước phát triển tư duy, rèn luyện phương pháp và kĩ năng suy luận.
 + Qua giải toán, học sinh rèn luyện được đức tính và phong cách làm việc của người lao động như: ý chí khắc phục khó khăn, thói quen xét đoán, tính cẩn thận, chu đáo. Cụ thể là rèn cho học sinh thói quen làm việc có kế hoạch, có kiểm tra kết quả cuối cùng, hình thành rèn luyện khả năng suy nghĩ độc lập, linh hoạt, xây dựng lòng ham thích, tìm tòi sáng tạo ở mức độ khác nhau từ đơn giản đến phức tạp.
+ Xét riêng về góc độ giải toán có lời văn ở Tiểu học, quá trình giải toán theo 4 bước:
	Bước 1: Tìm hiểu kĩ đề bài.
 Bước 2: Lập kế hoạch giải toán.
	Bước 3: Thực hiện kế hoạch giải toán 
	Bước 4: Kiểm tra lời giải và đánh giá cách giải. 
 - Trong 4 bước của quá trình giải toán có lời văn thì bước 1 “Tìm hiểu kĩ đề bài” có vị trí vô cùng quan trọng, có thể ví như “chiếc chìa khoá” để mở ra kho tàng tri thức, bởi lẽ có làm tốt được bước này thì các bước sau mới đi đúng hướng và đạt kết quả cao. 
 -Mặt khác, vai trò của bước 1 trong quá trình giải toán còn có một ý nghĩa khác: nó rèn luyện cho học sinh năng lực tìm hiểu vấn đề, năng lực phát hiện giải quyết vấn đề.
 - Qua quan sát quá trình giải toán của học sinh Tiểu học, tôi thấy học sinh có thể sử dụng nhiều thủ thuật dựa trên việc tái hiện các mẫu đã biết hoặc trên cơ sở vận dụng các kiến thức đã học. Tuy nhiên do sự chú ý chưa bền vững, khả năng tập trung tư tưởng vào mục đích cuối cùng của bài toán còn hạn chế nên khi giải toán, học sinh ít có khả năng ý thức được các thao tác kế tiếp nhau trong quá trình suy luận. 
 - Trong quá trình giải toán có lời văn cũng như vậy, nhất là khi thực hiện bước 1 “Tìm hiểu kĩ đề bài” nhiều học sinh còn gặp khó khăn và thường mắc một số sai lầm như: bị nhầm lẫn, ngộ nhận bởi các từ “ cảm ứng” các từ này thường gợi ra các phép tính cụ thể hoặc bị lôi cuốn vào các dữ kiện, điều kiện thừa hoặc yếu tố không tường minh
 - Học sinh khó phân biệt được dữ kiện và điều kiện, không xác định được nội dung yêu cầu của bài toán nên học sinh gặp khó khăn trong giải toán có lời văn. 
 - Chính vì nhận thức được vai trò quan trọng của giải toán có lời văn và đặc biệt là bước 1 “ Tìm hiểu kĩ đề bài”. Trong những năm qua, khi trực tiếp giảng dạy ở các khối lớp, tôi đã thực hiện tốt vấn đề này và đạt được kết quả khả quan.. Để giúp học sinh khắc phục những khó khăn trong giải toán có lời văn nên tôi chọn đề tài : “Một số giải pháp khắc phục khó khăn thực hiện tìm hiểu kĩ đề bài trong giải toán có lời văn ở Tiểu học ” 
 PHẦN THỨ HAI : NỘI DUNG
 1. Những vấn đề chung
 	Muốn giảng dạy tốt toán có lời văn ở Tiểu học đặc biệt là thực hiện bước 1 “Tìm hiểu kĩ đề bài” giáo viên phải nắm được vai trò của bước 1 và những công việc trong bước 1 phải thực hiện 
1.1)Vai trò của bước 1 trong giải toán có lời văn.
 - Bước 1 là bước " Tìm hiểu kĩ đề bài " có vị trí vô cùng quan trọng. Trong bước này, học sinh phải đọc kĩ đề bài, xác định được yếu tố cơ bản của bài toán (dữ kiện, điều kiện và ẩn số ), phải tóm tắt được bài toán. 
 - Thực tế cho thấy, học sinh Tiểu học gặp nhiều khó khăn khi phân biệt các yếu tố cơ bản của bài toán, khó nhận thức được tính chất của cái đã cho. Nhất là không nhận thức được vai trò của câu hỏi trong bài toán, khó nhận rõ quan hệ lôgíc giữa dữ kiện và ẩn số. 
 - Nội dung bài toán ở Tiểu học thường nêu ra những tình huống quen thuộc, gần gũi với học sinh. Trong đó các dữ kiện thường là các đại lượng. Khi tìm hiểu đề toán, các em thường bị phân tán vào nội dung cụ thể của đại lượng hơn là vào các yếu tố cần thiết cho việc diễn tả điều kiện của bài toán theo yêu cầu của câu hỏi.
 - Trong các bài toán có lời văn của tiểu học, các dữ kiện thường là không thừa hoặc không thiếu. Vì vậy, học sinh Tiểu học thường quan niệm bài toán bao giờ cũng có đáp số. Vấn đề là tìm cách nào đó để có đáp số. Nhưng khi đề toán ra ngoài cách đó, học sinh rất lúng túng, kể cả học sinh giỏi. 
 - Nhiều bài toán ở Tiểu học chứa các từ gọi là “chìa khoá” hay từ “cảm ứng” mà nội dung của nó thường gợi ra những phép tính cụ thể: Chẳng hạn “thêm” gợi các phép tính cộng, “bớt” gợi phép tính trừ. Nhiều trường hợp do học sinh không đọc kĩ đề bài, các em bị ám ảnh bởi tác dụng của từ “cản ứng” nên chọn sai phép tính.
- Học sinh Tiểu học thường xử lí các điều kiện và dữ kiện theo trình tự đưa ra trong đề bài toán hoặc theo tiến trình diễn biến của sự việc. Nếu đảo ngược các sự việc hay trình bày các dữ kiện khác với thứ tự thì nhiều học sinh còn gặp khó khăn.
 - Nhiều bài toán có dữ kiện đưa ra không tường minh cũng là một vấn đề khó đối với học sinh Tiểu học  
 Tóm lại: Bước 1 trong giải toán có lời văn có vị trí vô cùng quan trọng, bởi vì chỉ khi xác định được nội dung, yêu cầu của đề bài thì học sinh mới dễ dàng tìm ra cách giải. Như vậy, có thực hiện được tốt bước 1 thì các bước sau mới đi đúng hướng. 
1. 2 ) Những công việc của bước 1.
 -Việc 1: Đọc kĩ đề bài.
 Trước hết muốn hiểu đề bài, học sinh cần hiểu rõ cách diễn đạt bằng lời văn của bài toán, nắm được ý nghĩa và nội dung của đề bài. Giáo viên có thể yêu cầu học sinh nhắc lại nội dung của bài toán ( không cần thuộc lòng ).
-Việc 2: Xác định yếu tố cơ bản của bài toán.
 + Dữ kiện: Là cái đã cho, đã biết trong đề bài, thường được biểu diễn bằng danh số.
 + Ẩn số: Là cái chưa biết cần tìm (là các câu hỏi của bài toán ). 
 + Điều kiện: Là quan hệ giữa dữ kiện và ẩn số. 
-Việc 3: Tóm tắt đề toán 
Tóm tắt bài toán phải đạt yêu cầu sau : 
 + Ngắn gọn, cô đọng.
 + Thể hiện được mối quan hệ lôgic giữa dữ kiện, ẩn số, và điều kiện.
 + Gợi ý được cách giải.
 Ví dụ: Khối lớp Một có 245 học sinh, khối lớp Hai có ít hơn khối lớp Một 32 học sinh. hỏi khối lớp Hai có bao nhiêu học sinh? ( Bài tập 3, trang 4, SGK 
Toán 3 ).
 Dữ kiện : Khối lớp Một có 245 học sinh. 
Ẩn số : Tìm số học sinh khối lớp Hai. 
Điều kiện : Khối lớp Hai có ít hơn khối lớp Một 32 học sinh.
2) Những khó khăn thường gặp của học sinh Tiểu học khi thực hiện bước 1 và những giải pháp khắc phục khó khăn. 
2.1) Khó khăn thứ nhất : 
Bài toán có chứa từ “cảm ứng”hay từ “chìa khoá”, tôi thấy học sinh thường nhầm lẫn, ngộ nhận bởi vì các từ này thường gợi ra phép tính cụ thể như: “gấp lên” hoặc “giảm đi”bao nhiêu lần, gợi ra phép tính nhân hoặc chia tương ứng Do không đọc kĩ đề bài nên một số học sinh đã lầm lẫn, ngộ nhận khi gặp các từ cảm ứng đó dẫn đến việc chọn sai phép tính và kết quả sai. 
Ví dụ : Bao thứ nhất đựng 10 kg như vậy đựng gấp đôi bao thứ hai. Hỏi bao thứ hai đựng được bao nhiêu ki- lô gam.
 Dữ kiện: Bao thứ nhất đựng 10 kg.
 Điều kiện: Bao thứ nhất đựng gấp đôi bao thứ hai. 
 Ẩn số : Tính số ki-lô-gam gạo bao thứ hai..
Do đề bài có chứa từ “cảm ứng” “gấp đôi” nó gợi cho học sinh làm phép tính nhân. Do nhầm lẫn, ngộ nhận bởi từ “ cảm ứng” đó nên học sinh xác định sai và giải sai bài toán. Thực chất từ “gấp đôi” này phải làm phép chia.
Biện pháp khắc phục khó khăn trên:
 + Yêu cầu học sinh đọc kĩ đề bài, diễn tả đề bài theo ý kiến của mình.
 + Cần hướng dẫn học sinh xử lí và phát hiện các dữ kiện và điều kiện của bài toán, thấy được mối quan hệ giữa cái đã cho và cái cần tìm.
 + Nhận thức một cách đúng đắn các từ cảm ứng đó.
 + Lật đi lật lại vấn đề vấn đề cho học sinh hiểu mối quan hệ giữa cái đã cho và cái cần tìm (Bao nào nhiều hơn ? Bao nào ít hơn ?...)từ dó gợi được cách 
giải cho học sinh.
2.2 )Khó khăn thứ hai :
	Khi đề bài có chứa các yếu tố không tường minh, học sinh thường không phát hiện ra yếu tố không tường minh đó. Do vậy, việc xác định nội dung, yêu cầu của đề bài không chính xác, không đủ, dẫn dến giải sai.
 Ví dụ :
Cả hai hộp chè có 12,8 kg chè. Nếu chuyển hộp thứ nhất sang hộp thứ hai 0,4 kg chè thì số ki-lô gam chè đựng trong mỗi hộp sẽ bằng nhau. Hỏi mỗi hộp lúc đầu có bao nhiêu ki- lô gam chè.
 Dữ kiện : Hai hộp có 12,8 kg chè.
 Điều kiện : Chuyển 0,4 kg chè từ hộp 1 sang hộp 2 thì hai hộp có số ki –lô gam chè bằng nhau.
 Ẩn số : Tìm số chè ở mỗi hộp lúc đầu. 
 Ở bài này phần lớn học sinh không đọc kĩ đề bài, xác định sai điều kiện của đề bài. Yếu tố không tường minh ở đây là khi chuyển 0,4 kg chè từ hộp 1 sang hộp 2 thì hai hộp có số ki - lô - gam chè bằng nhau. Phần đông học sinh xác định đúng dạng cơ bản của bài toán là dạng toán tìm hai số khi biết tổng và hiệu. Nhưng học sinh lại xác định sai hiệu, đa số học sinhxác dịnh 0,4 kg là hiệu. Nhưng ở bài này hiệu là 0,8 kg chứ không phải là 0,4 kg, do đó học sinh giải sai bài toán.
- Biện pháp khắc phục khó khăn :
 + Yêu cầu học sinh đọc kĩ đề bài.
 + Phân biệt được dữ kiện và điều kiện của đề bài.
 + Hướng dẫn học sinh phát hiện ra yếu tố không tường minhtrong đề bài.
 + Ví dụ trên có thể hướng dẫn học sinh phát hiện ra yếu tố không tường minh bằng cách vẽ sơ đồ đoạn thẳng và hướng dẫn học sinh hiểu sơ đồ đoạn thẳng :
	 ? kg
 Hộp1: 
 	 ? kg 0,8 kg
 Hộp 2:
 0,4 kg
2.3) Khó khăn thứ ba. 
	Khi trong đề bµi cã chøa c¸c d÷ kiÖn thõa th× häc sinh kh«ng biÕt c¸ch lo¹i bá mµ th­êng bÞ l«i cuèn vµo c¸c diÒu kiÖn thõa ®ã. Do ®ã dÉn ®Õn viÖc t×m hiÓu đề bµi gÆp nhiÒu khã kh¨n.
 Ví dụ : T©m cho §µo 5 c¸i kÑo. §µo cho Mai 3 c¸i, nh­ vËy mçi ng­êi cã 9 c¸i kÑo. Tr­íc khi cho c¶ ba ng­êi cã bao nhiªu c¸i kÑo?
 §iÒu kiÖn : Ba b¹n T©m, §µo, Mai mçi ban cã 9 c¸i.
 D÷ kiÖn : T©m cho §µo 5 c¸i, §µo cho Mai 3 c¸i.
 Ẩn sè : C¶ ba b¹n tr­íc khi cho cã mÊy c¸i kÑo. 
 Bµi nµy häc sinh kh«ng ph¸t hiÖn ra ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña bµi to¸n lµ sau khi cho mçi b¹n cã 9 c¸i. Do đề bµi cã chøa c¸i d÷ kiÖn thõa. Häc sinh quan niÖm bµi to¸n bao giê còng cã ®Çy ®ñ d÷ kiªn vµ ®iÒu kiÖn kh«ng thõa, kh«ng thiÕu lªn nhiÒu häc sinh lóng tóng vµ gi¶i sai bµi to¸n. Ở bµi nµy chØ cÇn quan t©m tíi ®iÒu kiÖn " C¶ ba b¹n mçi ng­êi cã 9 c¸i kÑo " VËy tr­íc khi cho c¶ ba ng­êi cã sè kÑo: 9 x 3 = 27 c¸i 
 - Biªn ph¸p : Kh¾c phôc khã kh¨n.
 + Yªu cÇu häc sinh cÇn ®äc kÜ đề bµi 
 + X¸c ®Þnh ®­îc néi dung, yªu cÇu cña đề bµi víi nh÷ng c¸i ®· cho vµ nh÷ng c¸i cÇn t×m.
 + BiÕt c¸ch lo¹i bá c¸c d÷ kiÖn thõa kh«ng cÇn thiÕt nÕu häc sinh kh«ng biÕt th× gi¸o viªn ph¶i gîi ý b»ng c©u hái. 
 + CÇn h­íng dÉn häc sinh tËp chung vµo c¸i cÇn t×m tr¸nh ph©n t¸n vµo c¸c dữ kiện thõa. 
 + H­íng dÉn häc sinh c¸ch sµng läc, tãm t¾t ®Ò to¸n mét c¸ch c« ®äng vµ gîi ®­îc c¸ch gi¶i cho häc sinh.
2.4) Khã kh¨n thø t­ :
Bµi to¸n mµ ®­a ra c¸c ®¬n vÞ ®o kh«ng thèng nhÊt th× nhiÒu häc sinh cßn c¶m thÊy lóng tóng khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña bµi to¸n.
Ví dụ: Cô Lan có 1kg đường, cô đã dùng làm bánh hết 400g. Sau đó cô chia đều số đường còn lại vào 3 túi nhỏ. Hỏi mỗi túi có bao nhiêu gam đường ? (Bài tập 3, trang 67, SGK Toán 3)
C¸i khã cña bµi nµy lµ sù kh¸c nhau gi÷a ki- lô- gam và gam lµm cho nhiÒu häc sinh lóng tóng khi t×m hiÓu bµi. Bëi v× muèn hiÓu kü đề bµi häc sinh ph¶i biÕt chuyÓn ®æi c¸c ®¬n vÞ ®o kh¸c nhau vÒ cïng mét ®¬n vÞ ®o thèng nhÊt: Ch¼ng h¹n chuyÓn ki-lô -gam vÒ gam.
 - BiÖn ph¸p kh¾c phôc khã kh¨n:
 + Yªu cÇu häc sinh ®äc kü đề bµi; x¸c ®Þnh ®­îc c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña bµi to¸n.
 + Yêu cầu học sinh nêu được cái đã biết, cái cần tìm của bài toán. 
 + H­íng dÉn häc sinh thÊy ®­îc sù kh¸c nhau gi÷a c¸c ®¬n vÞ ®o, ph©n biÖt vµ hiÓu ®­îc sù kh¸c nhau ®ã, tr¸nh nhÇm lÉn, ngé nhËn gi÷a c¸c ®¬n vÞ ®o.
 + H­íng dÉn häc sinh chuyÓn ®æi c¸c ®¬n vÞ ®o kh¸c nhau vÒ cïng mét ®¬n vÞ ®o thèng nhÊt vµ phï hîp. Trong tr­êng hîp häc sinh quªn c¸ch chuyÓn ®æi gi¸o viªn cã thÓ h­íng dÉn l¹i lý thuyÕt.
 + H­íng dÉn häc sinh c¸ch tãm t¾t bµi to¸n vµ ®Þnh h­íng c¸ch gi¶i bµi to¸n.
2.5) Khã kh¨n thø n¨m.
Häc sinh hay bÞ ngé nhËn gi÷a sè lÇn vµ sè ®¬n vÞ. Do häc sinh kh«ng ®äc kü đề bµi nªn kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc yÕu tè c¬ b¶n cña bµi to¸n. Do ®ã viÖc hiÓu bµi cßn gÆp nhiªu khã kh¨n.
Ví dụ: Mét thöa ruéng h×nh ch÷ nhËt chiÒu dµi lµ 25 m. ChiÒu réng b»ng 0,6 lÇn chiÒu dµi. B¸c H¹nh trång lóa trªn thửa ruộng nµy ®¹t n¨ng xuÊt cø 100 m2 thu ®­îc 36 kg lóa.
Hái b¸c H¹nh thu ®­îc bao nhiªu kg lóa trªn thöa ruéng nµy( Bµi tập 4, trang 212, SGK to¸n 5).
Ở bµi nµy häc sinh lÇm lÉn gi÷a 0,6 lÇn víi 0,6 ®¬n vÞ nªn dÉn ®Õn khi t×m chiÒu réng nhiÒu häc sinh lµm phÐp trõ chø kh«ng lµm phÐp nh©n. Do ®ã kÕt qu¶ bµi to¸n sÏ sai.
 - BiÖn ph¸p kh¾c phôc khã kh¨n.
 + CÇn yªu cÇu häc sinh ®äc kü đề bµi.
 + Ph©n biÖt ®­îc ®iÒu kiÖn vµ d÷ kiÖn cña bµi to¸n x¸c ®Þnh ®­îc mèi liªn quan gi÷a c¸i ®· cho vµ c¸i cÇn t×m.
 + Lµm cho häc sinh thÊy ®­îc sù kh¸c nhau gi÷a sè lÇn vµ sè ®o ®¬n vÞ qua c¸c c©u hái gîi më ®Ó häc sinh thÊy ®­îc ®iÒu ®ã, tõ ®ã c¸c em x¸c ®Þnh ®óng yÕu tè c¬ b¶n cña bµi to¸n.
 + H­íng dÉn häc sinh tãm t¾t ®Ò to¸n, tõ ®ã c¸c em hiÓu râ h¬n c¸c d÷ kiÖn vµ ®iÒu kiÖn cña bµi vµ tõ ®ã ®Þnh h­íng ®­îc c¸ch gi¶i cho bµi to¸n.
2.6) Khã kh¨n thø s¸u.
§èi víi lo¹i to¸n l«gic, th­êng häc sinh ch­a biÕt c¸ch ph©n biÖt c¸c d÷ kiÖn vµ ®iÒu kiÖn cña bµi to¸n. Ch­a x¸c ®Þnh ®­îc mèi liªn quan gi÷a c¸i ®· cho vµ c¸i cÇn t×m. Mét sè häc sinh cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n khi tãm t¾t bµi to¸n b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ng, thËm chÝ khi gÆp bµi to¸n dµi th× häc sinh cßn ng¹i lµm.
Do vËy viÖc x¸c ®Þnh néi dung yªu cÇu cña ®Ò bµi to¸n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n.
 Ví dụ: Năm nay tuổi con ít hơn tuổi bố 35 tuổi và bằng 2/9 tuổi bố. Hỏi năm nay con bao nhiêu tuổi ? (Bài tập 4, trang 153, SGK Toán 4)
Ở bµi nµy, th­êng häc sinh kh«ng hiÓu ®­îc mèi quan hÖ l«gic gi÷a c¸c d÷ kiÖn ®· cho, c¸c d÷ kiÖn cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau." Con ít hơn bố 35 tuổi và b»ng 2/9 tuæi bố” häc sinh ph¶i biÕt tãm t¾t b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ng.
 - BiÖn ph¸p kh¨c phôc khã kh¨n.
 + Yªu cÇu häc sinh ®äc kü đề bµi.
 + Ph¸t hiÖn vµ ph©n biÖt ®­îc c¸c d÷ kiÖn vµ ®iÒu kiÖn cña bµi to¸n thÊy ®­îc mèi quan hÖ lôgic gi÷a d÷ kiÖn vµ ®iÒu kiÖn cña bµi to¸n.
 + H­íng dÉn häc sinh c¸ch biÓu diÔn néi dung yªu cÇu cña bµi theo s¬ ®å h×nh vÏ. ThÓ hiÖn mèi quan hÖ l«gÝc gi÷a c¸i ®· cho vµ c¸i cÇn t×m vµ gîi ®­îc c¸ch gi¶i cho häc sinh.
2.7) Khã kh¨n thø b¶y.
Khi gÆp c¸c bµi to¸n ®è vui th× häc sinh th­êng kh«ng ph¸t hiÖn ra ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña bµi to¸n, häc sinh th­êng g¾n lu«n phÐp tÝnh vµo c¸c d÷ kiÖn ®ã. Do ®ã kÕt qu¶ cña bµi to¸n th­êng bÞ sai.
VÝ dô: Cã hai b¹n ®ang ®¸nh cê víi nhau mçi b¹n ch¬i 5 v¸n cê. Hái c¶ hai b¹n ch¬i tÊt c¶ mÊy v¸n cê.
Bµi nµy nhiÒu häc sinh kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña bµi to¸n, th­êng kh«ng ®äc kü đề bµi vµ lµm ngay, g¾n lu«n phÐp tÝnh nh©n: 5 x 2 = 10( v¸n). Nh­ vËy kÕt qu¶ cña bµi to¸n sÏ sai, nguyªn nh©n chñ yÕu mµ häc sinh ch­a biÕt ph¸t hiÖn yÕu tè c¬ b¶n, ch­a biÕt lËt ®i lËt l¹i c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n ®ã lµ: mçi v¸n cê ph¶i cã hai ng­êi ch¬i.
 - BiÖn ph¸p kh¾c phôc khã kh¨n.
 + Yªu cÇu häc sinh ®äc kü đề bµi.
 + Ph©n biÖt ®­îc ®iÒu kiÖn vµ d÷ kiÖn cña bµi to¸n. X¸c ®Þnh mèi quan hÖ giữa c¸i cÇn t×m vµ c¸i ®· cho.
 + Ph¶i ph¸t hiÖn ra ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña bµi to¸n cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn c©u hái cña bµi.
 + Gîi cho häc sinh ãc suy nghÜ, t­ duy s¸ng t¹o nhanh nhËy vµ kh¶ n¨ng vËn dông thùc tÕ thÓ hiÖn trÝ th«ng minh cña häc sinh trong khi t×m hiÓu ®Ò to¸n.
 + H­íng dÉn häc sinh tãm t¾t ®Ò to¸n mét c¸ch chÝnh x¸c, ng¾n gän, tìm ®­îc c¸ch gi¶i cña bµi to¸n.
3- KÕt qu¶ ®èi chøng gi÷a ¸p dông kinh nghiÖm vµ ch­a ¸p dông kÞnh nghiÖm.
Năm học 2012- 2013, tôi được phân công giảng dạy chương trình lớp 3. Đầu năm học, tôi thấy học sinh rất lúng túng khi giải toán có lời văn. Các em hay làm sai lời giải và phép tính, chưa biết tóm tắt bài toán hoặc tóm tắt chưa ngắn gọn. 
Qua thùc tÕ ¸p dông vµo gi¶ng d¹y, t«i nhËn thÊy gi¸o viªn ph¸t hiÖn ®­îc nh÷ng khã kh¨n mµ häc sinh th­êng gÆp khi gi¶i to¸n cã v¨n vµ ®­a ra c¸ch kh¾c phôc nh­ trên vào bài học th× chÊt l­îng gi¶i to¸n cã v¨n ®­îc n©ng nªn râ rÖt. §Æc biÖt lµ häc sinh tù tin h¬n khi gi¶i to¸n cã v¨n. T«i ®· tiÕn hµnh lµm mét sè tr¾c nghiÖm ®Ó ®èi chøng kÕt qu¶ gi÷a viÖc sö dông kinh nghiÖm nµy vµo d¹y th«ng th­êng. KÕt qu¶ cô thÓ nh­ sau:
T«i còng tiÕn hµnh kh¶o s¸t häc sinh theo 2 ®Ò.
+ §Ò 1: Thùc hiÖn phÐp tÝnh, tÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc, t×m x
+ §Ò 2: C¸c bµi to¸n cã v¨n.
* Kh¶o s¸t ®Çu n¨m:
Tæng sè häc sinh trong líp lµ 34
§Ò
§iÓm giái
§iÓm kh¸
§iÓm TB
§iÓm d­íi TB
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
§Ò 1
8
23,5
9
26,5
12
35,3
5
14,7
§Ò 2
6
17,6
8
23,5
13
38,3
7
20,6
Kh¶o s¸t cuối học kì I:
Tæng sè häc sinh trong líp lµ 34
§Ò
§iÓm giái
§iÓm kh¸
§iÓm TB
§iÓm d­íi TB
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
§Ò 1
8
23,5
11
32,4
12
35,3
3
8,8
§Ò 2
8
23,5
10
25,5
13
44,1
4
12,8
Qua kÕt qu¶ kh¶o s¸t lÇn nµy vµ ®èi chøng víi kÕt qu¶ kh¶o s¸t ®Çu n¨m t«i nhËn thÊy ë líp cña t«i:
- PhÇn kü n¨ng c¬ b¶n vÒ tÝnh to¸n häc sinh lµm kh¸ thµnh th¹o.
+ §Çu n¨m cã 29/34 em ®¹t ®¹t tõ ®iÓm trung b×nh trë lªn.
+ HiÖn nay cã 31/34em ®¹t ®iÓm tõ trung b×nh trë lªn. Trong ®ã cã 19/34 em ®¹t ®iÓm kh¸, giái.
-PhÇn thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i to¸n có lời văn.
§Çu n¨m: cã 27/34 em ®¹t điểm từ trung b×nh trë lªn, trong ®ã ®iÓm kh¸ giái chØ cã 14/34 em.
Cuối học kì I : Có 30/34 em đạt diểm từ trung bình trở lên. Trong đó có 18/34em đạt điểm khá giỏi. 
 Râ rµng kü n¨ng gi¶i to¸n cña häc sinh líp t«i hiÖn nay so víi ®Çu n¨m cã tiÕn bé râ rÖt.
§èi chøng víi kÕt qu¶ cña líp qua các lần kiểm tra định kì, tôi thÊy kü n¨ng gi¶i to¸n cña líp ®­îc n©ng lªn.
PHẦN THỨ BA : KẾT LUẬN 
 	Trªn ®©y t«i ®· t×m hiÓu nh÷ng khã kh¨n cña häc sinh TiÓu häc thuêng m¾c trong khi thùc hiÖn b­íc mét cña gi¶i to¸n cã v¨n vµ ®Ò ra mét sè biªn ph¸p ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n ®ã. §ã lµ mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa rÊt quan träng vµ cÊp b¸ch ®èi víi häc sinh TiÓu häc. Bëi lÏ cã thÓ thùc hiÖn tèt b­íc mét th× c¸c b­íc sau cña qu¸ tr×nh gi¶i to¸n míi ®i ®óng h­íng vµ ®¹t kÕt qu¶ cao. MÆt kh¸c, ®©y còng lµ mét vÊn ®Ò ®Æt ra cho gi¸o viªn ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y bµi to¸n có lời v¨n, gióp cho häc sinh ®¹t kÕt qu¶ tèt trong viÖc gi¶i to¸n.
 	 §ã lµ nh÷ng ý kiÕn cña riªng t«i ®· ®óc kÕt ®­îc qua thùc tÕ gi¶ng d¹y nh÷ng n¨m qua. Nh÷ng ý kiÕn ®ã cã thÓ cßn thiÕu, c¸ch gi¶i quyÕt cßn h¹n chÕ mong ®ång nghiÖp tham kh¶o gãp ý ®Ó viÖc gi¶i to¸n cã lời v¨n ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n.
T«i xin ch©n thµnh c¸n ¬n!
Phú Hoà, ngày 10 tháng 2 năm 2014
 Người viết
 Phú Thị Dùng
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phương pháp dạy học toán ở tiểu học (Đào Tam, Phạm Thanh Thông, Hoàng Bá Thịnh).
2. Chuyên đề bồi dưỡng và nâng cao toán 3 (Nguyễn Tường Khôi).
3. Rèn luyện toán 3 (Phạm Đình Thực)
4. Sách giáo khoa toán lớp 1, 2, 3, 4, 5.
5. Sách giáo viên toán lớp 1, 2, 3, 4, 5.