Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5-6 tuổi A2 trong trường mầm non Cao Đức

 PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Mục đích của sáng kiến.
 Như chúng ta đã biết dạy học là quá trình tương tác qua lại giữa giáo viên 
và học sinh, khi đó học sinh dưới sự hướng dẫn của thầy, cô có thể tìm ra, khám 
phá ra những tri thức mới mà bản thân còn chưa biết hoặc chưa rõ, hình thành 
những thói quen tư duy độc lập, sáng tạo. Phát triển toàn diện các kỹ năng sống 
và những phẩm chất đạo đức phù hợp với chuẩn mực xã hội.
 Quá trình giáo dục hay dạy học, về cơ bản gồm hai mặt quan hệ hữu cơ 
giữa giáo viên và trẻ. Theo A.Kômenski: “Giáo dục có mục đích đánh thức năng 
lực nhảy cảm, phán đoán, phát triển nhân cách  hãy tìm ra phương pháp cho 
phép giáo viên dạy ít hơn, học sinh học được nhiều hơn”.
 R.C.Shama viết: “Trong phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm, 
toàn bộ quá trình dạy học đều hướng vào nhu cầu, khả năng, lợi ích của người 
học. Mục đích là phát triển ở học sinh kĩ năng và năng lực độc lập học tập và 
giải quyết vấn đề” theo từng độ tuổi phù hợp.
 Thực chất của quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm là hệ phương pháp 
dạy học tích cực lấy người học làm trung tâm còn gọi là hệ phương pháp dạy - 
tự học, được xem là một hệ thống phương pháp dạy học có thể đáp ứng được các 
yêu cầu cơ bản của mục tiêu giáo dục trong thời kỳ đổi mới hiện nay.
 Dạy học lấy trẻ làm trung tâm là đặt trẻ vào vị trí trung tâm của hoạt động 
dạy - học với những phẩm chất và năng lực riêng của mỗi người- vừa là chủ thể 
vừa là mục đích của quá trình đó, phấn đấu tiến tới cá thể hóa quá trình học tập 
và sự trợ giúp của phương tiện thiết bị hiện đại, để cho tiềm năng của mỗi học 
sinh được phát triển tối ưu, góp phần có hiệu quả vào việc xây dựng cuộc sống 
cho cá nhân, gia đình và xã hội. 
 Với phương pháp dạy học lấy người dạy làm trung tâm thì học sinh chỉ 
ngồi nghe thầy cô giảng bài, ghi chép và học thuộc lòng nên kiến thức rất hời 
hợt và máy móc. Việc thay đổi phương pháp dạy học là cần thiết và quan trọng 
để đáp ứng được mục tiêu giáo dục hiện nay.
 Phương pháp dạy - học lấy trẻ em là trung tâm là phương pháp học tập 
tích cực, khác với phương pháp dạy học truyền thống. Giáo viên được tập huấn 
cách thiết kế và giảng dạy theo phương pháp dạy - học tích cực, lấy học sinh làm 
trung tâm, áp dụng các kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng đặt câu hỏi, 
 1 - Xây dựng kế hoạch giáo dục thể hiện mục tiêu giáo dục phạm vi và mức 
độ nội dung giáo dục, các phương pháp, các hình thức tổ chức hoạt động phù 
hợp với trẻ cụ thể:
 + Thể hiện các mục tiêu cụ thể phản ánh được kết quả mong đợi đáp ứng 
với sự phát triển của trẻ theo giai đoạn thời điểm phù hợp và chương trình giáo 
dục mầm non.
 + Thể hiện nội dung giáo dục theo chương trình GDMN và có thể điều 
chỉnh linh hoạt phù hợp với sự phát triển của trẻ và điều kiện thực tế của địa 
phương trường lớp .
 + Khuyến khích trẻ tham gia hoạt động giáo dục bằng vận động thân thể 
và các giác quan dưới nhiều hình thức khác nhau .
 + Giáo viên chỉ là người quan sát và gợi mở đồng thời đưa ra các phương 
pháp phù hợp với trẻ.
 * Sáng kiến được áp dụng lần đầu thực tiễn tại trường mầm non Cao Đức. 
Thời gian thực hiện từ tháng 9 năm 2022 đến tháng 2 năm 2023 năm học 2022 – 
2023.
 Nhờ có ưu điểm nổi bật như:
 + Cô giáo đã chủ động tự lên kế hoạch để giáo dục trẻ làm trung tâm, từ 
đó cô đã tạo ra các câu hỏi mở và không khí học sôi nổi để trẻ phát huy tính tích 
cực của mình.
 + Trẻ được thoải mái đưa ra các câu hỏi mà trẻ suy nghĩ và không bị áp 
đặt các câu hỏi đóng của cô. Trẻ được tôn trọng câu hỏi và câu trả lời...từ đó có 
thể khơi nguồn được sự sáng tạo của trẻ một cách toàn diện nhất.
3. Đóng góp của sáng kiến.
 Với đề tài sáng kiến “Một số biện pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm 
cho trẻ 5-6 tuổi A2 trong trường mầm non Cao Đức ” nếu được công nhận và 
đưa vào áp dụng thực hiện tại các trường mầm non sẽ góp phần không nhỏ vào 
kết quả chăm sóc giáo dục về nhiều mặt của các nhà trường như:
 - Nâng cao chất lượng giáo dục.
 - Cung cấp và giáo dục cho trẻ kiến thức cơ bản, rèn các kỹ năng sống, nề 
nếp thói quen trong các hoạt động giáo dục từ đó góp phần nâng cao chất lượng 
giáo dục trẻ phát triển một cách toàn diện .
 3 linh hoạt. Đa số còn dậy trẻ theo hướng lấy giáo viên làm trung tâm, cô hướng 
dẫn nhiều, nói nhiều, trẻ ít được thực hành và trao đổi.
 Bản thân là một giáo viên tôi hiểu rất rõ về trách nhiệm của mình, tôi luôn 
muốn học sinh của tôi được trải nghiệm, tư duy, được tìm tòi những gì mà trẻ 
còn chưa biết trong cuộc sống một cách thoải mái, không gò bó. Vậy làm thế 
nào để có thể thục hiện điều đó? Tôi đã suy nghĩ và trăn trở rất nhiều. Tôi phải 
làm thế nào để học sinh của tôi cảm thấy thoải mái trong các hoạt động mà vẫn 
đạt được kết quả như mục tiêu đề ra. Và tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “Một số 
biện pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5-6 tuổi A2 trong trường 
mầm non Cao Đức ” để làm đề tài nghiên cứu.
 2. Cơ sở thực tiễn.
 Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, chúng khác nhau về thể chất, tình 
cảm, xã hội, trí tuệ, hoàn cảnh gia đình, văn hóa và tâm lý. Vì thế mà mỗi trẻ có 
nhu cầu, hứng thú, cách học và cách tiếp thu khác nhau nhưng chúng đều có thể 
thành công. Ở lứa tuổi mầm non, hoạt động chủ đạo của trẻ chơi mà học, học mà 
chơi thông qua các hoạt động đa dạng phong phú mà trẻ lĩnh hội kiến thức trong 
cuộc sống xung quanh trẻ nhờ có sự can thiệp, hỗ trợ của nhà giáo dục. Môi 
trường giáo dục trong trường mầm non là tổ hợp các điều kiện tự nhiên, xã hội 
cần thiết, trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc giáo dục, hiệu quả của 
các hoạt động này nhằm góp phần thực hiện mục tiêu chăm sóc giáo dục trẻ.
 Thực tế cho thấy việc tổ chức các hoạt động theo hướng lấy trẻ làm trung 
tâm đã tạo một không gian mở cho trẻ, khuyến khích trẻ phát triển tư duy và 
phương pháp giải quyết vấn đề. Nếu trẻ được tạo nhiều cơ hội tự tham gia trải 
nghiệm khám phá, giải quyết được một số tình huống có vấn đề thì như vậy trẻ 
đã có thể được phát triển tư duy sáng tạo, giúp trẻ có nhiều cơ hội phát triển 
ngôn ngữ, tình cảm xã hội, phát triển thẩm mỹ, phát triển thể chất, phát triển 
nhận thức. Những lợi ích đó có liên hệ trực tiếp với phướng pháp dạy của các 
giáo viên, đó chính là các biện pháp tổ chức hoạt động cho trẻ theo hướng lấy trẻ 
làm trung tâm.
 Vì sao cần dạy trẻ theo hình thức lấy trẻ làm trung tâm. Vì con người chỉ 
muốn nghe và làm những gì mà bản thân chưa biết, trẻ em cũng vậy, chúng chỉ 
tích cực hoạt động khám phá, tìm tòi, thích học các chưa thấy và chưa biết .
 Vậy muốn trẻ học tập tích cực thì giáo viên không nên dậy trẻ những gì 
trẻ đã biết mà phải dậy cái mà trẻ cần, điều mà trẻ thích nghe, hoặc giáo viên cần 
 5 - Phụ huynh học sinh quan tâm kết hợp với giáo viên trong việc chăm sóc 
giáo dục trẻ .
 b. Khó khăn :
 - Vì các cháu ở độ tuổi mẫu giáo tâm sinh lý còn chưa ổn định. Mỗi cháu 
lại có những sở thích và cá tính khác nhau.
 - Trẻ dễ nhớ nhanh quên, trẻ chưa nhớ hết trật tự của các âm khi sắp xếp 
thành câu vì thế trẻ thường xuyên bỏ bớt từ, bớt âm khi nói.
 - 60% trẻ phát âm chưa chính xác hay ngọng một số chữ cái như chữ cái 
n và chữ cái l . dấu ngã - dấu sắc, dấu hỏi - dấu nặng. 
 * Quá trình điều tra thực tiễn:
 Lối học của nền giáo dục nước ta từ xưa đến nay là thuyết minh hàng loạt 
kiến thức qua sách vở, bài giảngbuộc người học phải ghi nhớ một cách máy 
móc, thụ động còn giáo viên thì phải thực hiện theo đúng những gì đã dự kiến 
trong giáo án. Cách dạy này yêu cầu người học phải cố nhớ, lắng nghe và ghi 
chép lại toàn bộ kiến thức từ người người dạy. Và từ thế hệ này sang thế hệ khác 
chúng ta sẽ tạo ra những con người thụ động, giáo điều, nguyên tắc theo sách vở 
và khả năng độc lập, tư duy sáng tạo kém. 
 Qua khảo sát thực trạng tình hình thực tế với số trẻ đầu năm năm học 
2022 - 2023. Tôi tiến hành điều tra và khảo sát trẻ 5 - 6 tuổi ở lớp tôi phụ trách 
với kết quả như sau: 
 ( Bảng khảo sát trẻ ngày 15/10/2022)
 * Bảng 1. Khả năng giao tiếp của trẻ :
 Mức độ 
 Không 
 Năm học thực Rất tự tin Tự tin
 tự tin
 hiện
 SL trẻ SL % SL % SL %
 Đầu năm 
 học 
 Ngày 36 trẻ 9 25 8 22 19 53
 15/10/2022
 Tổng 36 trẻ 9 25 8 22 19 53
 7 CHƯƠNG 2. NHỮNG BIỆN PHÁP ĐÃ ĐƯỢC ÁP DỤNG TẠI ĐƠN VỊ
 Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch lấy trẻ làm trung tâm.
 Kế hoạch giáo dục phải căn cứ vào khả năng, nhu cầu học tập kinh 
nghiệm sống của trẻ tại lớp và địa phương để xác định mục tiêu, nội dung cụ 
thể. 
 Biện pháp 2: Xây dựng mục tiêu giáo dục.
 Trước hết giáo dục hướng cho trẻ chuẩn bị sớm thích nghi với sự thay đổi 
của môi trường, nhanh chóng hòa nhập vào cuộc sống. Tôn trọng nhu cầu và lợi 
ích, tiềm năng của trẻ. Lợi ích và nhu cầu cơ bản nhất của trẻ là sự phát triển 
toàn diện nhân cách cho mình, hình thành và phát triển bản thân. Tôi dựa trên 
nhu cầu và nhận thức của trẻ lớp tôi để đưa ra mục tiêu phù hợp với khả năng 
của trẻ. Trẻ của lớp tôi ở vùng nông thôn xa trung tâm nên hạn chế về mọi mặt. 
Tôi không thể áp đặt các con phải đạt được những yêu cầu như trẻ thành phố hay 
thị trấn mà đưa ra những mục tiêu quá với nhận thức của trẻ. 
 + Tôi căn cứ vào đặc điểm của trẻ như: Khả năng, nhu cầu học tập, sở 
thích của trẻ mà tôi đã quan sát được trong thời gian hai tuần đầu trẻ đến trường 
để xác định mục tiêu cho phù hợp. 
 +Tôi căn cứ vào nội dung giáo dục theo từng độ tuổi (Trong chương trình 
giáo dục mầm non) để xác định mục tiêu. VD cụ thể như sau:
 Mục tiêu GD năm Mục tiêu tháng Mục tiêu GD ngày
Phát triển nhận thức Chủ đề nước và hiện Sự kỳ diệu của nước
 tượng tự nhiên
Trẻ có khả năng Quan sát phán đoán - Kiến thức : nhận biết được một 
quan sát so sánh, một số khái niệm đơn số tính chất của nước
chú ý , ghi nhớ có giản( nước ở thể lỏng, - Kỹ năng : quan sát, phán đoán, 
chủ định gặp lạnh thì đóng so sánh.
 băng, được đun sôi - Thái độ: Bảo về nguồn nước và 
 thì bay hơi.) sử dụng nước tiết kiệm.
 Biện pháp 3: Xây dựng nội dung giáo dục.
 Chương trình giáo dục không chỉ học để hiểu sự vật hiện tượng trong thế 
giới xung quanh mà còn học để tự làm những việc gần gũi và phù hợp với trẻ. Ở 
đây trẻ học cách làm như thế nào? ( học cách tìm hiểu và khám phá, phát hiện ra 
 9