Sáng kiến kinh nghiệm Mệnh đề quan hệ và các dạng bài tập trắc nghiệm

Khi viết sáng kiến kinh nghiệm này, tôi chỉ mong được góp thêm một vài ý kiến của mình về các vấn đề liên quan đến mệnh đề quan hệ trong tiếng Anh giúp giáo viên có thể tham khảo thêm trong việc ôn tập cho học sinh chuẩn bị cho các kỳ thi sắp tới.
III.Đối tượng nghiên cứu.
 Trong chương trình tiếng Anh THPT hệ 7 năm, mệnh đề quan hệ được đưa vào giảng dạy ở khối 10 và khối 11. Trong đề tài của mình, tôi chỉ tập trung vào một số vấn đề lý thuyết và bài tập của mệnh đề quan hệ như cấu trúc, cách sử dụng, một số dạng đặc biệt của mệnh đề quan hệ trong Tiếng anh và một số dạng bài tập viết, bài tập trắc nghiệm tương ứng để củng cố cho phần kiến thức ở trên , nhằm giúp học sinh hiểu và nắm được những kiến thức cơ bản và nâng cao của mệnh đề quan hệ trong Tiếng anh để các em có thể làm tốt các dạng bài tập trắc nghiệm về mệnh đề quan hệ trong Tiếng anh.
IV.Phạm vi nghiên cứu.
 Năm học 2007-2008
V.Cơ sở nghiên cứu.
 Tôi nghiên cứu đề tài này dựa trên những cơ sở sau
 - Dựa vào thực tế giảng dạy.
 - Dựa vào một số tài liệu tham khảo về mệnh đề quan hệ.
 - Dựa và một số ý kiến của đồng nghiệp.
 Phần nội dung
Phần 1: Một số vấn đề cơ bản về mệnh đề quan hệ và đại từ quan hệ
Tiếng Anh có 2 loại câu :
- Câu đơn giản: là câu có một thành phần và chỉ cần như vậy câu cũng có đủ nghĩa .
- Câu phức hợp : là loại câu có hai thành phần ( hai mệnh đề) chính / phụ nối với nhau bằng một từ gọi là đại từ quan hệ . Mệnh đề quan hệ trong tiếng anh gồm có ba loại sau: 
 + Mệnh đề quan hệ xác định ( defining).
	 + Mệnh đề quan hệ không xác định ( non-defining).
	 + Mệnh đề quan hệ liên hợp ( connective).
 Trong chương trình tiếng anh lớp 10 ban cơ bản thì các em học sinh được học cả ba loại mệnh đề quan hệ là mệnh đề quan hệ xác định , mệnh đề quan hệ không xác định và mệnh đề quan hệ liên hợp hay nối tiếp. Trong sáng kiến kinh nghiệm này, tôI muốn cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về mệnh đề quan hệ để học sinh có thể làm tốt dạng bài tập liên quan đến mệnh đề quan hệ. Do đó học sinh cần phải nắm được một số vấn đề cơ bản sau đây:
A. Mệnh đề quan hệ xác định / hạn đinh.
I. Định nghĩa.
 Mệnh đề quan hệ xác định đứng sau danh từ chưa được xác định, nó thêm một thông tin cần thiết cho danh từ đứng trước và không thể bỏ đi được. Truớc và sau mệnh đề quan hệ thì không có dấu phẩy.
Ex: The man who told me this refused to give me his name.
Trong câu này “who told me this” là mệnh đề quan hệ.
II. Cách dùng.
 	Mệnh đề quan hệ xác định thường được dùng theo sau:
 	+	 The + Noun.
 	+ A/AN + Noun.
+ Danh từ số nhiều không có the.
+ Đại từ ( all, none, anybody, those.)
 Ex: The book is about a girl who falls in love .
III. Các loại đại từ quan hệ trong mệnh đề quan hệ xác định và các hình thức của chúng.
Chủ ngữ
Tân ngữ
Sở hữu.
Cho người:
Who
That
Who/ Whom
That.
Whose.
Cho vật:
Which
That.
Which
That
Whose
Of Which.
1. Đại từ quan hệ dùng cho người: Who/ That.
a. Chủ ngữ.
 Đại từ quan hệ Who thay thế cho danh từ chỉ người( he,she, we , you, they) làm chủ ngữ trong mệnh đề phụ. Có thể thay Who bằng That.
 Ex1: The man is friendly. He lives next door.
The man who lives next door is friendly.
 Ex2: We know a lot of people. They live in London.
 -> We know a lot of people who live in London.
Khi Who/ That /Which là tân ngữ thì ta có thể lược bỏ đại từ quan hê.
Ex: The woman was away on holiday.
 I wanted to see the woman.
 -> The woman who I wanted to see was away on holiday.
Or	-> The woman I wanted to see was away on holiday.
b. Túc từ của một động từ.: Whom/ Who/ That.
 Hình thức của túc từ là Whom. Trong Tiếng anh nói ta thường dùng Who hay that( That thông dụng hơn Who) và phổ biến hơn là ta bỏ đại từ làm túc từ.
Ex: The man whom I saw told me to come back today.
Or The man I saw told me to come back today.
 Đại từ quan hệ Whom thay thế cho danh từ chỉ người làm tân ngữ trong mệnh đề phụ. Có thể thay who/ whom bằng that hoặc có thể rút gọn.
Ex: The boy is my son. You see him at the door.
 ->The boy whom you see at the door is my soon.
 Đại từ quan hệ whom/ who thay thế cho danh từ chỉ người làm tân ngữ giới từ trong mệnh đề phụ. Có thể đảo giới từ lên trước đại từ quan hệ whom / who nhưng không dùng that.
 Ex: The man is their teacher. They are talking to him.
 -> The man who(m)/ that they are talking to is their teacher.
 ->The man they are talking to is their teacher.
 ->The man to who(m) they are talking is their teacher.
c. Sở hữu: Whose.
 Ta dùng Whose trong mệnh đề quan hệ thay thế cho tính từ sở hữu( his, her, their..)
Ex1: We saw some people.Their car had broken down.
 ->We saw some people whose car had broken.
Ex2: A widow is a woman. Her husband is dead.
 ->A widow is a woman whose husband is dead.
Ex 3: What’s the name of the man? His car you borrowed.
 ->What’s the name of the man whose car you borrowed?
2. Đại từ quan hệ dùng cho vật.
Chủ từ: Which/ That.
 Mệnh đề quan hệ Which được dùng để thay thế cho danh từ chỉ vât làm chủ ngữ trong mệnh đề phụ. Có thể thay thế which bằng that, nhưng Which được dùng thông dụng hơn.
 Ex1: Tom bought a house. It has a bedroom and a kitchen.
 ->Tom bought a house which has bedroom and a kitchen.
 Ex 2: Can you see my pen? It’s lying on that table.
 ->Can you see my pen which is lying on that table?
Tân ngữ của một động từ.
 Đại từ quan hệ which thay thế cho danh từ chỉ vật làm tân ngữ trong mệnh đề phụ. Có thể thay which bằng that, hoặc có thể bỏ đại từ quan hệ đi.
Ex1: The book is mine. You see it on the table.
The book which (that) you see on the table is mine.
 Which không bao giờ dùng sau : all, everything, little, much, none, no, và các hình thức kép của no hay sau các cực cấp. Thay vì chúng ta dùng that hay bỏ đại từ quan hệ nếu nó là túc từ của một động từ.
Ex : - All the apples that fall are eaten by the pigs.
This is the best hotel (that) I know.
 c. Túc từ của một giới từ.
 Cấu trúc thông thường là giới từ + Which nhưng thông dụng hơn là đưa giới từ đến cuối mệnh đề.
Có thể dùng which / that hoặc bỏ đại từ quan hệ. 
Ex: The book is very interesting. You are talking about it.
 ->The book about which you are talking is very interesting.
 ->The book which you are talking about is very interesting.
 B. Mệnh đề quan hệ không xác định. 
I.Định nghĩa.
 Mệnh đề quan hệ không xác định được đặt sau các danh từ đã được xác định rồi. Vì thế chúng không xác định danh từ, đơn thuần chỉ thêm một điều gì đó cho nó có thêm thông tin, không giống như các mệnh đề quan hệ xác định, chúng không cần thiết ở trong câu vầ có thể bỏ đi. Trước và sau mệnh đề quan hệ không xác định thì có dấu phẩy.
 Ex: - The man , whom you saw yesterday, is Mr Pike.
 - This is Mrs Jones, who helped me last week.
 - Mary, whose sister I know, has won an Oscar.
II.Cách dùng.
Mệnh đề quan hệ không xác định được dùng khi danh từ đứng trước là:
 + Danh từ riêng.
 + Các đại từ chỉ định: this , that, these , those.
 +Tính từ sở hữu: my, his ,her..
 + Các định ngữ, bổ ngữ.
III.Các loại đại từ quan hệ dùng trong mệnh đề quan hệ không xác định.
Chủ ngữ 
Tân ngữ 
Sở hữu.
Cho người
Who
Whom/ Who
Whose
Cho vật 
Which
Which
Whose/ of Which
Đại từ quan hệ dùng cho người.
a.Chủ ngữ : Who.
Không dùng đại từ nào khác ngoài Who.
 Ex1: My teacher has a lot of experiences.
 He has been teaching for 10 years.
 ->My teacher, who has been teaching for 10 years, has a lot of experiences.
 Ex2. I passed the letter to Petter. He was sitting beside me.
 -> I passed the letter to Petter , who was sitting beside me.
b.Tân ngữ: Whom/ Who.
 Đại từ không thể bỏ được. Whom là hình thức đúng mặc dù Who thỉnh thoảng được dùng trong tiếng anh đàm thoại.
 Ex1: Peter turned out to be innocent.
 Everyone suspected him.
 -> Peter, whom everyone suspected ,turned out to be innocent.
 Ex 2: She introduced me to her husband.
 I hadn’t met him before.
 ->She introduced me to her husband, whom I hadn’t met before .
Túc từ của một giới từ: Whom.
 Đại từ không thể bỏ được , giới từ thường đặt trước Whom. Tuy nhiên có thể đưa giới từ đến cuối mệnh đề điều này được dùng phổ biến trong tiếng anh đàm thoại và Who thường được thay thế cho Whom.
Ex1 : Mr Lam was very generous about overtime payments.
 I was working for him.
 -> Mr Lam, for whom I was working , was very generous about overtime payments.
Or -> Mr Lam , who I was working for , was very generous about overtime payment.
Ex2 ; Peter was fitter than me.
 I played tennis with him on Sunday.
 -> Peter , with whom I played tennis on Sunday, was fitter than me.
Or -> Peter , whom I played tennis with on Sunday , was fitter than me.
Đại từ quan hệ dùng cho vật : Which.
Chủ từ : Which. 
 Không được dùng that.	
Ex: We stayed at the Hanoi hotel.
 Long recommened it to us.
->We stayed at the Hanoi hetel, which Long recommened to us.
Túc từ: Which.
 That không được dùng và which không bao giờ được bỏ đi.
Ex : These books will give you all the information you need.
 You can get them at any bookshop.
 -> These books, which you can get at any bookshops, will give you all the information you need.
c.Túc từ của một giới từ.
Giới từ đứng trước Which hay ở cuối mệnh đề.
Ex : His house is now worth 10.000$
 He paid for it 5.000$.
 ->His house, for which he paid 5.000$ , is now worth 10.000$.
Sở hữu : Whose/ of which.
Whose được dùng cho cả con vật lẫn đồ vật.
Of which có thể dùng cho đồ vật, nhưng không thông dụng trừ tiếng anh trang trọng.
Ex : His house was a depressing right.
 Its windows were all broken.
->His house , whose windows were all broken.
Lưu ý:
+Không được dùng That trong mệnh đề quan hệ không xác đinh.
+ Trường hợp động từ của mệnh đề quan hệ có giới từ thì ta chỉ dùng Whom/ Which.
+ Ta đặt giới từ trước mệnh đề quan hệ ( trước whom/ which)
+ Ta cũng có thể bỏ whom/ which và đặt giới từ ra sau động từ của mệnh đề quan hệ với điều kiện phảI là mệnh đề quan hệ xác định.
+ Khi dùng That, ta không được đem giới từ ra trước mà vẫn để sau.
Ex: - The man to whom Mary is talking is Mr Pike.
 - The man Mary is talking to is Mr Pike.
 - The man that Mary is talking to is Mr Pike.
+ Khi giới từ đứng cuối mệnh đề quan hệ là thành phần của động từ kép thì ta không đem ra trước Whom/ Which.
Ex : - This is the book which I am looking for .
	 - That is the child whom you have to look after.
+ Khi dùng Whom, Which có thể để các giới từ ở sau , ngoại trừ Without.
Ex : - The man whom Mary is talking to is Mr Pike.
 - That is the man without whom we’ll get lost.
C. mệnh đề quan hệ liên hợp / nối tiếp.
I.Định nghĩa
 Mệnh đề quan hệ liên hợp dùng để giải thích cho cả một câu, trường hợp này chỉ dùng đại từ quan hệ which và dùng dấu phẩy để tách hai mệnh đề. Mệnh đề này luôn đứng cuối câu.
Ex1: Students are often afraid of exams, which is easy to understand.
Ex 2: It rained very heavily, which prevented my going out.
Phần 2 : Một số dạng bài tập cơ bản 
Đối với mệnh đề quan hệ, chúng ta có một số dạng bài tập cơ bản sau, gồm cả tự luận và trắc nghiệm.
Dạng 1: Điền đại từ quan hệ thích hợp vào chỗ trống
 Đây là dạng bài tập yêu cầu học sinh phải nắm được cách dùng các đại từ quan hệ, chức năng , dùng cho người hay cho vật và dùng trong các loại mệnh đề quan hệ khác nhau thì dùng đại từ quan hệ nào thì thích hợp. Học sinh có thể áp dụng những kiến thức đã được cung cấp ở trên để làm dạng bài tập này.
Exercise 1: Chọn đáp án đúng nhất để hoàn thành những câu sau:
1. It rained all the time, . was a great pity. 
a. that	b. what	c. which	d. who
2. She married a man . she met on a bus.
a. whom	b. whose	c. he 	d. which
3. I’m sure I know the person  served us.
a. whom	b. who	c. which	d. whose
4. The Red Lion is the pub in .. we met for a drink.
a. it	b. that	c. where	d. which
5. The letter that I opened  wasn’t for me.
a. X	b. it	c. that	d. which
6. I’m working on a firm  main office is in London.
a. which	b. that	c. whose	d. whom
7. Natasha, . flat was burgled, spent the night at a friend’s house.
a. who	b. whose	c. which	d. that
8. Students  get below-average exam results do not have the best prospects.
a. what	b. whom	c. who	d. which
9. We passed the shops  windows were decorated for Christmas.
a. the	b. their	c. which	d. whose
10. I don’t agree with  you have just said.
a. who	b. when	c. which	d. where
11. The man to . She is married has been married twice before.
a. whom	b. who	c. which	d. whose
12. That’s the house .. I was born.
a. in which	b. which	c. that	d. place
13.Tom.is a monitor of the class, is also the captain of the football.
a. who	b. which	c. whom d. whose.
14. I saw the man.owns that car walking towards the shop.
a. which	b. whom	c. who d. whose
15. The streetleads to my school is very narrow.
a. who	b. which	c. whom d. whose.
16. Bring me the clock..is over there.
a. whom	b. which	c. whose d. who
17. My friend, aunt is nurse, would like to be a doctor someday.
a. who	b. whom	c. which d. whose
18. The dog, ..tail I stepped on, bit me.
a. who	b. whose	c. which d. whom
19. Please give this to the beggar.is at the door.
a. who	b. which	c. whom d. whose
20. My father gave me the doll..I had been hoping for.
a. who	b. which	c. whom d. which
21. Yesterday I met my friend.gave me a dog on my birthday.
a. who	b. whose	c. whom d. which.
22. Any boy.disobeys the rules will be punished.
a. that	b. which	c. whom d. who.
23. Budapest.is on the Danube is a beautiful city.
a. where	b whose	c. when d. which
24. The river from.we get our water supply is nearly empty.
a. that	b. which	c. whom d. where.
25. The boyfather is in prison is my friend.
a. whom	b. who	c. whose d. which
26. Do you know the drivertook them to town last night.?
a. which	b. whom	c. where d. who
27. Anybody..is tired may leave.
a. whom	b. who	c. where d. which.
28. He talked about the books and the authors.interested him.
a. which	b. who	c. that d. when
29. This is the book of .I was speaking.
a. which	b. whom	c. that d. where
30. The cat tail is long does not belong to me.
a. whom	b. that	c. which d. whose.
Dạng2: Nối hai hay nhiều câu đơn thành một câu phức dùng đại từ quan hệ thích hợp:
	 Đây là dạng bài tập , khi giảng dạy tôi thường cho học sinh làm dưới dạng tự luận, và hướng dẫn làm dưới dạng tự luận. Sau đó áp dụng sang làm dạng bài tập trắc nghiệm. Thường thì dạng bài tập này khi chuyển sang trắc nghiệm thường ở dạng viết: cho hai câu đơn sau đó yêu cầu chọn phương án nối câu đúng nhất.
	 Để làm dạng bài tập này , học sinh cần nắm được cách nối hai hay nhiều câu đơn thành câu phức dùng đại từ quan hệ thích hợp. Cụ thể các bước như sau :
 Bước 1: xác định hai từ , hai cụm từ cùng chỉ một đối tượng ở hai câu.
Bước 2: xác định mệnh đề chính , mệnh đề phụ( hay mđqh)
Cách xác định mệnh đề chính , phụ:
Mệnh đề chính chứa thông tin người viết, nói muốn thông báo cho người đọc, người nghe và mệnh đề phụ là thành phần còn lại.
Nếu 2 câu ở hai thời khác nhau thì sự việc xảy ra trước sẽ nằm trong mệnh đề phụ, sự việc xảy ra sau sẽ nằm trong mệnh đề chính.
 Bước 3:Hình thành mệnh đề quan hệ bằng cách dùng đại từ quan hệ thích hợp thay cho danh từ cần thay thế.
Bước 4:Đặt toàn bộ mệnh đề quan hệ vào ngay sau danh từ cần bổ nghĩa, phần còn lại của mệnh đề chính đặt ở cuối câu.Nếu danh từ cần bổ nghĩa là danh từ xác định thì phảI thêm dấu phẩy ngăn cách giữa mệnh đề chính và mệnh đề quan hệ.
Hãy xét ví dụ sau đây:
Ex: I don’t know the name of the woman. I met her yesterday.
Mệnh đề chính là câu thứ nhất. Mệnh đề quan hệ là câu thứ hai
Mệnh đề quan hệ là: whom I met yesterday.
Câu nối hoàn chỉnh là: I don’t know the name of the woman whom I met yesterday.
Exercise 1 : Nối những câu sau bằng đại từ quan hệ :
1. She is the most intelligent woman. I ‘ve ever met this woman.
->..
2. This doctor is famous. You visited him yesterday.
->
3. The police want to know the hotel. Mr Foster stayed there two weeks ago.
->.
4. I have not decided the day. I ‘ll go to London on that day.
->..
5. He doesn’t want to sell the house. He was born in this house.
->..
6. I looked at the moon. It was very bright that evening.
->..
7. The man is my farther . I respect this man most.
->...
8. The boy is my cousin. You made fun of him.
->..
9. The man called the police. His wallet was stolen.
->..
10. A man answered the phone. He said Tom was out.
->..
11. Phuong Thoa is a singer. You like music best.
->
12. This man was a brave man. No one trusted him.
->.
13. Tom’s father goes swimming everyday. He is 78 years old.
->..
14. Do you know the girl? Tom is talking to her.
->..
15. Here is his address. You should write to it.
->..
16. Thank you for your letter. You told me a very interesting story in your letter.
->..
17. He can change the situation. He always likes to do something new.
->..
18. I gave it to the poor man. His name was Long.
->..
19. Uncle Ho lived in that house. It is now a museum.
->..
20. The man is my teacher. His daughter learns with me.
Dạng 3: Dạng bài tập xác định lỗi sai.
Exercise 3: Xác định lỗi sai những câu sau đây :
1. Baseball is the only sport in which I am interested in. 
 a b c d 
2. I can assure you that John is a man who you can absolutely depend in.
 a b c d
3. My sister has two children, who their names are Ali and Tally.
 a b c d
4. I would like to write about several problems which I have faced them since 
 a. b. c.
 I came to United States.
 d. 
5. If you need any information, see the librarian sits at the central desk on the 
 a. b c. 
 second floor.
 d. 
6. On the wall, there is a colorful poster which consists of a group of young 
 a. b. c.
 people who dancing.
 d. 
7. When we walked pass theater, there were a lot of people waited in a long 
 a. b. c.
 line outside the box office.
 d. 
8. It’s important to be polite to people who lives in the same building.
 a b c d
9. The fence surrounded our house is made of wood.
 a b c d
10. Parents who children are in college are working longer hours to pay their 
 a. b. c. 
 tuition.
 d
 Phần kết luận
	 Trong quá trình giảng dạy tiếng Anh khối 10 , tôi đã giới thiệu cho các em học sinh những kiến thức cơ bản về mệnh đề quan hệ trong tiếng Anh. Đối với từng đối tượng học sinh khác nhau, thì yêu cầu về kiến thức cũng khác nhau. Đối với những đối tượng học sinh yếu, hoặc chỉ phục vụ thi học kỳ hoặc thi tốt nghiệp THPT thì tôi chỉ giới thiệu những phần cơ bản .Còn đối với đối tượng học sinh khá, giỏi, học sinh học khối D thì tôi đã giới thiệu thêm phần một số dạng đặc biệt của mệnh đề quan hệ. Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy học sinh phần lớn đều nắm được các kiến thức cơ bản và áp dụng làm được các dạng bài tập trắc nghiệm phục vụ cho kì thi tốt nghiệp THPT. Tuy nhiên, đối với đối tượng học sinh yếu, thì các em vẫn còn gặp một số khó khăn vì đây là phần kiến thức liên quan chặt chẽ với các phần kiến thức khác đặc biệt là các thì tiếng Anh.Vì vậy, khi dạy phần kiến thức này, tôi đã yêu cầu học sinh nhắc lại kiến thức đã học trong phần các thì tiếng Anh và các kiến thức có liên quan khác.
	Đề xuất:
	Là một giáo viên trẻ, giảng dạy chưa lâu, kinh nghiệm chưa nhiều nên tôi biết vấn đề mình đưa ra còn nhiều hạn chế. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự tham gia xây dựng của các thầy cô, đồng nghiệp để vấn đề tôi đưa ra được hoàn thiện hơn, có hiệu quả hơn trong quá trình giảng dạy.
	Xin chân thành cảm ơn!
 Phù Cừ, ngày 15 tháng 5 năm 2008.
 Người viết
 Trần Anh Dũng
 Mục lục
Trang
Phần mở đầu	 1
I.Lý do chọn đề tài	
II.Mục đích 
III.Đối tượng nghiên cứu
IV.Phạm vi nghiên cứu
V.Cơ sở nghiên cứu
Phần nội dung 2- 13
Phần 1: Một số vấn đề cơ bản về mệnh đề quan hệ và 2-
đại từ quan hệ
 A. Mệnh đề quan hệ xác định 2-5
 B . Mệnh đề quan hệ không xác định 5-8
 C. Mệnh đề quan hệ nối tiếp 9 
Phần 2: Một số dạng bài tập cơ bản 9-13
Phần kết luận 14