Sáng kiến kinh nghiệm Cho trẻ khám phá thế giới xung quanh bằng vật thật thông qua những hoạt động thực tiễn đối với trẻ mẫu giáo 3- 4 tuổi

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI: “Cho trẻ khám phá thế giới xung quanh bằng vật thật thông qua những hoạt động thực tiễn đối với trẻ mẫu giáo 3- 4 tuổi”
 Lệ Thủy, Tháng 01 năm 2013
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI: “Cho trẻ khám phá thế giới xung quanh bằng vật thật thông qua những hoạt động thực tiễn đối với trẻ mẫu giáo 3- 4 tuổi”
Họ và tên: Lê Thị Xoan
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường mầm non TT Kiến Giang
 Lệ Thủy, Tháng 01 năm 2013
I. PHẦN MỞ ĐẦU
	1. Lý do chọn đề tài: 
 Phương pháp cho trẻ làm quen môi trường xung quanh là cơ sở lí luận và cách thức tổ chức hoạt động của trẻ mầm non nhằm giúp trẻ dễ thích ứng với môi trường, hiểu biết môi trường, tích cực tham gia cải tạo môi trường, thỏa mãn nhu cầu phát triển của bản thân trẻ. Đặc biệt, ở lứa tuổi mầm non nói chung và trẻ 3-4 tuổi nói riêng, việc dạy trẻ làm quen với môi trường xung quanh giữ vị trí rất quan trọng trong việc phát triển trí tuệ, hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ. Xác định được tầm quan trọng như vậy, bản thân tôi là một giáo viên dạy trẻ 3-4 tuổi, tôi luôn tìm tòi, học hỏi, bằng mọi phương pháp, biện pháp nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh.
Trong các hoạt động cho trẻ làm quen, tìm hiểu với môi trường xung quanh tôi đã sử dụng nhiều biện pháp như sử dụng những hình ảnh trên powew point, cho trẻ quan sát một đoạn video, tranh ảnh, đồ dùng...nhưng hiệu quả trên trẻ chưa cao, nhiều trẻ còn lúng túng, khả năng ghi nhớ còn nhiều hạn chế Với thực trạng như vậy, bản thân tôi 
- Là một giáo viên đứng lớp, tôi cảm thấy rất băn khoăn và luôn trăn trở, làm thế nào để kết quả trên trẻ cao hơn, trẻ hứng thú tham gia tiết học một cách tích cực trong các hoạt động này nên tôi đã tìm hiểu, nghiên cứu, vận dụng nhiều phương pháp, hình thức để hướng dẫn tìm hiểu về thế giới xung quanh có hiệu cao, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài “Cho trẻ khám phá thế giới xung quanh bằng vật thật thông qua những hoạt động thực tiễn” xin trình bày để góp phần đóng góp kinh nghiệm trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ trong công cuộc đổi mới đất nước.
2. Phạm vi áp dụng đề tài:
 Đề tài “Cho trẻ khám phá thế giới xung quanh bằng vật thật thông qua những hoạt động thực tiễn” được áp dụng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chăm sóc giáo dục mầm non, giúp trẻ khám phá, trải nghiệm, phán đoán, suy luận...về thế giới vô cùng phong phú xung quanh trẻ. Trong quá trình nghiên cứu đề tài này tôi đã vận dụng đưa vào quá trình chăm sóc trẻ trong lớp, ứng dụng vào nhiều hoạt động khám phá khoa học, khám phá xã hội được động nghiệp khen ngợi và cùng góp ý, được hội đồng chuyên môn đánh giá cao và khuyến khích cần nhân rộng đề tài. 
II. PHẦN NỘI DUNG
2.1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu:
 Đất nước ta đang trên đường đồi mới và phát triển. Đảng và Nhà nước luôn đề cao sự nghiệp giáo dục nước nhà, vì vậy nhiệm vụ quan trọng mà Đảng đã nêu “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”, chúng ta cần chăm sóc giáo dục ngay từ thưở ấu thơ. Với nhiệm vụ này thế hệ nhà giáo nói chung và những giáo viên mầm non nói riêng cần nâng cao vai trò trách nhiệm của mình trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ.
Để thực hiện nhiệm vụ trên, mỗi một cán bộ, giáo viên mầm non cân phải tự vươn lên, học hỏi, nghiên cứu, tìm tòi các phương pháp, biện pháp hữu hiệu nhất để áp dụng trong quá trình công tác chăm sóc giáo dục trẻ.
 Qua những hoạt động cho trẻ khám phá môi trường xung quanh, tôi thường sử dụng các loại tranh ảnh, mô hình minh họa, các hình ảnh được trình chiếu trên power point nhưng hiệu quả, chất lượng các hoạt động vẫn chưa cao, trẻ chưa hứng thú, chưa tích cực tham gia, chưa nắm chắc các kiến thức, kỷ năng nội dung về hoạt động theo mục tiêu đề ra. 
 Cụ thể, qua theo dõi các hoạt đông làm quen môi trường xung quanh đầu năm cho thấy kết quả như sau:
Nội dung
Tỉ lệ
Trẻ hứng thú khám phá
65%
Trẻ nắm được kiến thức, kĩ năng
35%
Trẻ nhận thức chậm
40%
Không nhớ đặc điểm
25%
Từ những thực trạng trên, bản thân tôi rất băn khoăn, lo lắng để tìm ra các biện pháp nhằm đưa chất lượng của các hoạt động cho trẻ làm quen môi trường xung quanh đạt kết quả cao hơn. Trong đó tôi nhận thấy việc “Cho trẻ khám phá thế giới xung quanh bằng vật thật thông qua những hoạt động thực tiễn” có rất nhiều khả quan. Nên tôi chọn đề tài này để nghiên cứu.
Khi tiến hành nghiên cứu đề tài này tôi đã gặp không ít những thuận lợi và khó khăn như sau :
a. Thuận lợi:
- Cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ cho các hoạt động tương đối đầy đủ. Không gian trường, lớp rộng rãi, thuận tiện cho trẻ tham gia trải nghiêm, khám phá.
 - Được sự quan tâm giúp đỡ của ban giám hiệu nhà trường cũng như đồng nghiệp luôn tạo điều kiện cho tôi xây dựng các hoạt động khám phá về môi trường xung quanh
- Bản thân là một giáo viên có trình độ chuyên môn nghiệp vụ, luôn yêu nghề mến trẻ, nhiệt tình trong công việc, luôn năng cao vai trò tự học tập, nghiên cưu, tìm tòi những phương pháp đổi mới trong quá trình giảng dạy, chịu khó học hỏi, sách báo và ứng dụng công nghệ thông tin. Bản thân tự trang bị cho mình phương tiện dạy học tốt: Máy tính xách tay, 3G.
- Phụ huynh quan tâm đến bậc học mầm non nên thuận tiên trong việc tìm kiếm nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương giúp cho việc sử dụng đồ dùng dạy học đạt hiệu quả cao.
b. Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi đó tôi gặp một số khoa khăn như sau :
* Về cơ sở vật chất:
- Sân trường chưa đảm bảo an toàn cho trẻ tham gia hoạt động nên hạn chế nhiều trong việc cho trẻ thực hành, trải nghiệm
- Các thiết bị dạy học, giáo cụ trực quan phục vụ cho quá trình khám phá chưa phong phú, hấp dẫn về chủng loại, màu sắc, chưa đáp ứng được nhu cầu của trẻ.
- Bản thân chưa mạnh dạn xây dựng các hoạt động khám phá vào kế hoạch hoặc nếu có xây dựng thì còn mang tính hình thức, khuôn khổ, gò bó.
- Số lượng trẻ trong lớp quá đông nên ảnh hưởng đến các hoạt động.
- Đa số trẻ chưa có nề nếp học tập vì chưa qua học các nhóm trẻ nên khó khăn trong việc tổ chức các hoạt động khấm phá về môi trường xung quanh.
 	2. Giải pháp thực hiện :
Từ tình hình thực trạng nêu trên tôi đã đưa ra các phương pháp cho trẻ khám phá thế giới xung quanh bằng vật thật thông qua những hoạt động thực tiễn bằng nhiều hình thức:
a. Hình thức dạy trẻ trên tiết học :
 Bản thân sự vật, hiện tượng xung quanh luôn gây hứng thú cho trẻ, làm trẻ có mong muốn tìm hiểu, khám phá. Nếu quá trình này diễn ra dưới sự điều khiển của giáo viên thì hứng thú và tính ham hiểu biết của trẻ sẽ tăng lên .Việc tiếp xúc trực tiếp với các sự vật, hiện tượng sẽ tạo ra sự rung động trước cái đẹp xung quanh cho trẻ gắn bó hơn, tạo ra những xúc cảm, tình cảm tích cực và hành động thiết thực để bảo vệ môi trường xung quanh chúng.
Vì vậy trong quá trình cho trẻ khám phá thế giới xung quanh trong tiết học, tôi đã sử dụng các phương pháp như: phương pháp quan sát, phương pháp trò chuyện, phương pháp sử dụng trò chơi
- Trong tiết học tôi đã sử dụng vật thật cho trẻ khám phá, cho trẻ tiếp xúc trực tiếp với vật thật bằng cách nhìn, sờ, nếmvà cảm nhận, qua đó trẻ trải nghiệm bằng chính bản thân của mình sẽ giúp trẻ hứng thú, ham tìm hiểu và ghi nhớ một cách có chủ định.
Ví dụ : Cho trẻ làm quen một số loại quả
1. Mục tiêu :
Trẻ biết được tên gọi, đặc điểm,mùi vị, màu sắc và lợi ích của một số loại quả
Trẻ tham gia hoạt động và tham gia trò chơi một cách hứng thú 
Trẻ biết ơn những người trồng cây
2. Chuẩn bị :
Một số loại quả thật, vườn cây ăn quả.
3. Tiến hành :
3.1. Ổn định tổ chức gây hứng thú : 
Cho trẻ đến tham quan vườn cây ăn quả của bạn thỏ nâu
Hỏi trẻ trong vườn có những loại quả gì?
Bạn thỏ nâu tặng cho các con một giỏ quà.Các con cùng lên tàu về lớp học của mình để cùng nhau khám phá món quà của bạn thỏ nâu nha !
3.2. Truyền thụ kiến thức :
+ Cô mời một trẻ lên sờ, đoán và đưa quả ra cô cho cả lớp cùng phát âm
- Con có nhận xét gì về quả?(hình dạng,màu sắc,mùi vị,vỏ quả như thế nào?)
Cho trẻ sờ để biết vỏ của quả như thế nào?
Cô nêu kết luận chung về quả đó
+ Bạn nào muốn lên khám phá món quà tiếp theo của bạn thỏ nâu?
Giới thiệu cho trẻ các đạn thỏ nâu?(1 trẻ lên tìm và đưa quả ra cho cả lớp cùng phát âm
- Quả có hình dạng như thế nào? Màu gì? Vị của nó như thế nào? Vỏ của nó như thế nào?
Cho trẻ sờ để cảm nhận được đặc điểm của quả đó.
Cô nêu kết luận chung của quả đó
+ Cô cũng muốn khám phá món quà của bạn thỏ nâu dành cho các con. Các con có đồng ý để cô giúp không nào?
Cô thò tay vào trong hộp chọn quả, đoán tên sau đó đưa lên cho cả lớp cùng phát âm.
Cô hỏi trẻ về đặc điểm của loại quả đó bằng các câu hỏi tương tự (hình dạng, màu sắc, mùi vị, vỏ)
Cô cho trẻ sờ để cảm nhận được đặc điểm của vỏ
Cô nêu nhận xét chung về loại quả đó
Trong giỏ còn có rất nhiều quả nữa đấy các con ạ, các con có muốn khám phá xem đó là những loại quả gì không?
Cô tiếp tục đưa những quả khác trong hộp quà cho trẻ phát âm nhằm mở rộng các loại quả cho trẻ
* Giáo dục trẻ về lợi ích của các loại quả và thói quen vệ sinh.
3.3. Trò chơi củng cố :
* Trò chơi 1 “nhanh tay lẹ mắt”:
Những món quà mà bạn thỏ nâu đã tặng cho các con cô đã chia đều vào các rá rồi đấy.
Các con nhìn xem trong rá của các con có gì ?
Bây giờ cô muốn các con cùng tham gia với cô một trò chơi đó là trò chơi “nhanh tay lẹ mắt”
Bây giờ nhiệm vụ của các con là khi nghe cô nói tên gọi hay đặc điểm của quả nào thì con cầm quả đưa lên và đọc ta cho cô nha!
Cô tổ chức cho trẻ chơi 2-3 lần
Sau mỗi lần chơi cô nhận xét và động viên trẻ
* Trò chơi 2 : Hái quả
Vườn cây ăn quả của nhà bạn thỏ nâu đã đến mùa thu hoạch rồi,để thể hiện lòng biết ơn vì bạn đã tặng cho các con quà thì bây giờ các con sẽ giúp bạn thỏ nâu hái quả nha,các con có dồng ý không nào?
Để hái quả được nhanh và nhiều thì bây giờ lớp mình sẽ chia thành 2 đội chơi,một đội sẽ giúp bạn thỏ haí những quả có dạng dài còn dội kia sẽ hái những quả có dạng tròn nha 
Thời gian cho các con là một bản nhạc,khi nào bạn nhạc kết thúc mà đội nào hái được nhiều quả thì đội đó sẽ chiến thắng .
	Các con đã lao động mệt mỏi nên bạn thỏ nâu đã chuẩn bị các loại quả trong vườn cây của bạn cho các con cùng thưởng thức đấy. Các con cùng nhau nếm xem mùi vị của các loại quả đó như thế nào nha!
* Giáo dục trẻ 
* Củng cố : Vậy hôm nay các con được khám phá món quà gì của bạn thỏ nâu?
Nhận xét - tuyên dương
Sau khi sử dụng đưa các vật thật trong giờ học đã mang lại cho tôi hiệu quả tích cực, 100% trẻ đã tham gia trải nghiệm một cách hứng thú và tích cực, 90 – 95 % trẻ học đạt yêu cầu
b. Hình thức dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi:
Không chỉ dừng lại ở việc cho trẻ khám phá những sự vật,hiện tượng xung quanh cuộc sống bằng những phương pháp thực hiện trên tiết học mà tôi tận dụng tất cả các hình thức, ở mọi lúc mọi nơi mà tôi cảm thấy hợp lí để giúp trẻ khắc sâu hơn,hiểu sâu hơn các sự vật hiện tượng mà trẻ chưa được khám phá và trải nghiệm cụ thể :
* Hoạt động ngoài trời: 
Trong các giờ hoạt động ngoài trời trẻ được tìm hiểu, khám phá về các sự vật hiện tượng xung quanh mà trong tiết học ở lớp trẻ chưa được khám phá và trải nghiệm. Qua các hoạt động khám phá ở ngoài trời tạo cho trẻ không khí thoải mái và hứng thú thêm về sự vật hiện tượng, vì thế ngoài kiến thức trẻ được biết trong tiết học chính thì những khám phá trải nghiệm ngoài trời được sử dụng một cách có hiệu quả.
VD: Khi trẻ tham quan và quan sát vườn rau của bé trẻ được trực tiếp nhìn thấy các loại rau, qua đó trẻ biết được đặc điểm của một số loại rau có ở trong vườn rau của bé, vai trò của các loại rau trong các bữa ăn có trong bữa ăn hằng ngày ở trường, ở nhà của trẻ, trẻ được giáo dục vệ sinh trong ăn uống.
* Trong giờ ăn:
Giờ ăn là thời điểm trẻ không chỉ được củng cố kiến thức của môn học cho trẻ LQVMTXQ mà còn được học nhiều môn khác như: Âm nhạc, văn học, toán...
Thông qua những thức ăn hằng ngày của trẻ trong bữa ăn giúp trẻ nhận biết được một một số chất dinh dưỡng, giáo dục trẻ thói quen trong ăn uống.
c. Kết hợp với phụ huynh
 Ngay từ đầu năm học tôi đã chủ động họp phụ huynh để trao đổi về một số hoạt động giúp cho trẻ nhận thức khám phá môi trường xung quanh.
 Lập kế hoạch phối kết hợp với phụ huynh phù hợp với điều kiện của trường, lớp theo đúng với chủ đề. Để huy động một phần kinh phí và một số đồ dùng sắn có ở địa phương như: Hoa, quả, rau, tôm, cua, cá......
Trao đổi với phụ huynh về phương thức, cách thức cho trẻ tiếp xúc khám về các đồ vật, sự vật, hiện tượng xung quanh trẻ ở gia đình.
3.Những kết quả đạt được :
Với sự say mê nghề nghiệp,ham học hỏi, tìm tòi các phương pháp dạy để trẻ học tốt khám phá thế giới xung quanh bằng vật thật thông qua những hoạt động thực tiễn. Qua một thời gian áp dụng, tôi thấy việc tiếp thu của trẻ có nhiều tiến bộ, tiết học. Trẻ say mê, hứng thú tham gia học tốt, cách suy đoán diễn đạt ngôn ngữ mạch lạc. Qua đợt khảo sát vừa rồi đã đạt được kết quả như sau : 
Nội dung điều tra
Khảo sát đầu năm
Khảo sát học kì I
Dự kiến cuối năm
Trẻ hứng thú
65%
95%
100%
Trẻ nhận thức rõ đặc điểm
35%
90%
95%
Trẻ nhận thức chậm
40%
7%
5%
Trẻ không ghi nhớ đặc điểm
25%
3%
0%
III . PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm :
Việc thực hiện quá trình nghiên cứu đề tài SKKN trên đã cho thấy việc sử dụng đồ dùng là vật thật trong tiết học thông qua những hoạt động thực tiễn khi cho trẻ khám phá thế giới xung quanh đã đem lại những hiệu quả cao. 
Những biện pháp, giải pháp trên đã đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên, những kiến thức sơ đẳng về sự vật hiện tượng và hơn thế còn giúp trẻ phát triển tư duy, ghi nhớ có chủ định, phát triển thẩm mĩ và cả nhân cách cho trẻ.
Với những kết quả đạt được như hôm nay, tôi rất phấn khởi và tự tin hơn khi hướng dẫn cho trẻ “khám phá thế giới xung quanh bằng những vật thật thông qua những hoạt động thực tiễn”. Từ những giải pháp trên tôi rút ra những bài học kinh nghiệm.
- Cần nghiên cứu tài liệu để nắm bắt rõ đặc điểm tâm sinh lý ở độ tuổi này.
- Sưu tầm những đồ dùng đồ chơi có chất lượng về cả hình thức lẫn nội dung
- Tham khảo thêm ý kiến đóng góp của ban giám hiệu, tổ chuyên môn và đồng nghiệp trên lớp của mình
- Thường xuyên cho trẻ khám phá đối tượng ở mọi lúc mọi nơi nếu có điều kiện. Cho trẻ trải nghiệm thông qua những hoạt động thực tiễn cụ thể
- Gần gũi hơn với trẻ để giúp trẻ khám phá sự vật hiện tượng một cách chính xác và hiệu quả.
- Thường xuyên phối hợp với phụ huynh tạo điều kiện cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi để khám phá với môi trường xung quanh có hiệu quả cao nhât.
 3.2. Một số đề xuất 
- Tôi muốn đề xuất với ban giám hiệu nhà trường tham mưu với ban lãnh đạo địa phương hỗ trợ nguồn kinh phí giúp nhà trường xây dựng sân trường rộng rãi, đảm bảo để cho trẻ có không gian trải nghiệm sạch sẽ và an toàn
- Ban giám hiệu nhà trường cố gắng cung cấp cho giáo viên những đồ dùng, giáo cụ trực quan cần thiết để phục vụ cho cô và trẻ trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non, cung cấp thêm trang thiết bị, tài liệu về cách nghiên cứu các đồ dùng, đồ chơi là vật thật đẻ sử dụng vào tiết học có hiệu quả cao
- Tổ chuyên môn tạo điều kiện tổ chức một số tiết dạy mẫu về các vấn đè khám phá khoa học, những trải nghiệm thực tiễn, qua đó, để giáo viên có thể đúc rút thành cẩm nang cho bản thân mình nhằm nâng cao chất lượng dạy và học nói chung và bộ môn khám phá môi trường xung quanh nói riêng.
 Tôi xin chân thành cảm ơn các nhà khoa học đã viết nên các tài liệu trên để tôi tham khảo. Các cấp lãnh đạo đã tạo điều kiện cho tôi cùng tham gia nghiên cứu khoa học, ban giám hiệu nhà trường,tổ chuyên môn cùng chị em đồng nghiệp trường MN Kiến Giang đã giúp tôi hoàn thành sáng kiến này. Tôi xin mạnh dạn trình bày với các bạn đồng nghiệp một vài kinh nghiệm nhỏ mà bản thân tôi rút ra trong quá trình “cho trẻ khám phá thế giới xung quanh thông qua những hoạt động thực tiễn” mong được sự đóng góp của các đồng chí để bản sáng kiến ngày càng hoàn thiện hơn và được áp dụng có hiệu quả vào thực tế.