Một số kinh nghiệm trong công tác làm chủ nhiệm lớp

 trách phạt phải đúng lỗi, đúng người và được học sinh của lớp đồng tình. Trong nội dung của mỗi buổi sinh hoạt lớp nên đưa vào một gương điển hình về sự vượt khó trong học tập, gương thành đạt trong cuộc sống để các em tự suy nghĩ và vận dụng vào cuộc sống của mình. Đặc biệt luôn tạo điều kiện động viên học sinh tham gia các hoạt động do nhà trường tổ chức, vì đây là sân chơi bổ ích giáo dục cho các em biết sống tập thể, vì mọi người. Xây dựng lòng tự hào về tập thể lớp trong học sinh: Nêu bật những mặt tốt mà các em đã làm trong thời gian qua, đồng thời phê phán đẩy lùi những khuyết điểm còn tồn tại. Từ đó các em sẽ ra sức phấn đấu, giữ gìn kỷ luật nề nếp Cho học sinh nhận xét những ưu điểm, khuyết điểm của mình và tự đánh giá kết quả (theo mẫu), sau đó giáo viên chủ nhiệm kết lại. Qua đó, các em có trách nhiệm với những việc mình đã làm.
 Khi đã tin yêu, kính trọng, học sinh sẽ xem giáo viên chủ nhiệm là người đáng tin cậy có thể tâm sự, bộc lộ những gì mình còn thắc mắc, mắc mứu trong lòng, từ đó giáo viên chủ nhiệm giải quyết vấn đề của lớp dễ dàng. Muốn được vậy, phải xem học sinh như con, em mình. Khi đến nhận lớp phải tin tưởng, thương yêu học sinh, những lỗi lầm mà các em mắc phải ở thời gian trước chỉ dùng để tham khảo, không nhắc đi nhắc lại nhiều lần. Nên động viên khen thưởng kịp thời đối với những học sinh cá biệt có tiến bộ. Vì với học sinh, một lời khen, động viên của thầy cô rất quý.
11. Chú trọng việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
 - Kĩ năng sống của con người nói chung đó là sự tự ý thức vai trò trách nhiệm của bản thân mình trong việc ứng xử với mọi người xung quanh và môi trường tự nhiên trong đó con người đang tồn tại. Từ những ngày học đầu tiên ở trường phổ thông, học sinh đã được bồi dưỡng cả hai mặt đức và tài. Sự phát triển của mỗi người nói chung và học sinh nói riêng được hình thành thông qua việc tiếp thu tri thức hằng ngày trong cuộc sống như kĩ năng làm việc hợp tác, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng thích nghi, kĩ năng xử lí tình huống, kĩ năng giữ gìn bảo vệ môi trường Những kĩ năng này không chỉ đòi hỏi cho một giai đoạn nào đó mà nó cần thiết cho cả đời người đặc biệt là chuỗi ngày đi học. Khẩu hiệu “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui” xuất hiện ở các trường cũng vì lẽ đó. Kĩ năng sống được biểu hiện đa dạng tuỳ từng người, từng sự việc và từng hoàn cảnh cụ thể. Nhưng dù trong trường hợp nào, đối với ai thì kĩ năng sống nhất thiết phải vươn tới chân lý tốt đẹp: Nhân ái, vị tha, bản lĩnh tự tin, khiêm tốn, văn minh lịch sự, dám nghĩ dám làm, hoà đồng và tôn trọng người khác. Thực tiễn ngày nay cho thấy đôi khi kiến thức uyên bác, học vị cao lại không làm nên sự thành đạt của con người bằng chính kĩ năng sống của họ. Cuộc sống ngày càng phát triển, đất nước đang hội nhập với thế giới, cơ hội có được vị trí trong xã hội và khẳng định bản thân của người lao động đang rộng mở, nhưng số lượng người thất nghiệp vẫn không ngừng gia tăng. Một trong những nguyên nhân quan trọng là do họ chưa được trang bị những kĩ năng sống cơ bản của một người lao động. Chính vì vậy, kĩ năng sống cần được mỗi người chúng ta rèn luyện ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Trong bốn trụ cột của giáo dục được Unesco nêu ra là “học để biết, học để làm việc, học để làm người (để tồn tại), học để cùng chung sống” đã có ba nội dung hàm chứa các yêu cầu kĩ năng sống. Điều này càng khẳng định hơn nữa tầm quan trọng và cần thiết của nhà trường trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Đành rằng hình thành kĩ năng sống phải qua cả trường học và trường đời nhưng trường học vẫn giữ vị trí nền móng vì hầu hết mọi người đều được đi học, và nội dung học ở trường phổ thông gồm nhiều lĩnh vực tự nhiên, xã hội cùng nhiều bài học về lối sống tốt đẹp của những bậc tiền nhân mà học sinh cần học tập noi theo.
 - Có thể tiến hành giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp chủ nhiệm bằng các hình thức như:
 + Tổ chức các hoạt động tập thể, ngoại khoá để các em được tham gia vào hoạt động thực tiễn của cuộc sống, tạo cơ hội bộc lộ chân thật những suy nghĩ, tình cảm, hành vi trong công việc, chia sẻ những khó khăn và niềm vui cũng như hoàn thiện dần dần các kĩ năng thực hành một cách tự nhiên. Từ đây, tính ích kỷ cá nhân, ngại khó, vụng về, rụt rè sợ sệt sẽ nhường chỗ cho lòng bao dung, sự tự tin, dũng cảm, tháo vát, nhanh nhẹn, khéo léo, tinh tế, hoà đồng và thân thiện. Nội dung hoạt động cũng khá đa dạng như: hội trại, thể thao, văn nghệ, tham quan bảo tàng và danh lam 
thắng cảnh; chăm sóc di tích cách mạng, văn hoá lịch sử; trò chơi tập thể, phòng tránh tai nạn giao thông, diễn thuyết tranh luận về bảo vệ môi trường, quyền trẻ em, 
xử lý tình huống khẩn cấp, ứng xử trước đám đông Có thể tổ chức theo lớp theo từng nhóm 5 - 10 em và chú ý xác định rõ kĩ năng sống cần đạt được cho học sinh sau mỗi hoạt động. Nên để cho học sinh viết lại, nói lại những điều mà các em cảm thấy thú vị và bổ ích nhất.
 + Một hình thức nữa để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đó là thông qua hoạt động dạy học trên lớp. Trong mỗi tiết dạy, ngoài yêu cầu về kiến thức thì yêu cầu về kĩ năng và thái độ luôn được đặt ra và đó cũng chính là yêu cầu về giáo dục kĩ năng sống. Do vậy, trong các giờ lên lớp tôi đều có sự liên hệ với thực tế cuộc sống của học sinh ở cả hai mặt tích cực và hạn chế. Tuỳ theo bài học mà hình thành những kĩ năng tích hợp cho học sinh như kĩ năng đặt câu hỏi và trả lời, kĩ năng trình bày, kĩ năng phân tích tổng hợp, kĩ năng ra quyết định, kĩ năng xử lý tình huống, kĩ năng tự học, kĩ năng làm việc hợp tác (còn gọi là hợp tác nhóm hay hoạt động nhóm)Trong đó, kĩ năng làm việc hợp tác cần được đặc biệt quan tâm vì đây là kĩ năng sống mang tính thời đại, nó thể hiện cách làm việc theo cơ chế phân công hợp tác, tôn trọng quyền và lợi ích của từng thành viên và cùng nhau phát triển. Qua sự tổ chức hướng dẫn của giáo viên, học sinh được chia thành các nhóm. Mỗi em được phân công đảm trách một công việc của nhóm (nhóm trưởng, thư ký, theo dõi thời gian, động viên phát biểu, trình bày trước lớp). Tất cả thành viên trong nhóm được trình bày suy nghĩ của cá nhân nhưng cũng phải tôn trọng ý kiến người khác và chấp nhận sự thống nhất chung của nhóm. Mỗi nhóm sẽ cùng nhau thảo luận để giải quyết một nội dung khó của bài học mà chỉ với mỗi cá nhân có thể không tìm được lời giải đáp.
 + Ở tiết sinh hoạt lớp, giáo viên cần tạo điều kiện để các em tự đánh giá nhận xét về bản thân và lớp của mình. Các em có thể trình bày ý kiến về những việc làm tốt và chưa tốt; cùng nhau xây dựng nội quy của lớp; thiết kế, đề xuất các việc làm, hoạt động hằng tháng và cả năm học.
 + Chức vụ lớp trưởng, lớp phó, tổ trưởng, tổ phó nên được thay đổi theo tháng hoặc học kỳ để nhiều em được làm quen với kỹ năng điều hành, quản lý công việc đồng thời ngăn ngừa cách sống tự kiêu, độc đoán có thể xảy ra ngay từ tuổi học đường.
 + Xây dựng các quy tắc ứng xử với môi trường như giữ gìn vệ sinh trường lớp, bảo vệ môi trường sống, rèn luyện và bảo vệ sức khoẻ, tiết kiệm năng lượng, phòng chống tai nạn thương tích. Bên cạnh đó, cần chú ý xây dựng cảnh quan trường lớp với những hình ảnh mang tính giáo dục và thẩm mỹ, những lời hay ý đẹp như: “Bảo vệ môi trường là bảo vệ chính cuộc sống của chúng ta”, “Mỗi lần giao tiếp là mỗi lần bạn thể hiện mình”, “Bạn có thể vấp ngã, điều quan trọng là bạn phải đứng lên”...
 + Ngoài ra, cần tạo cơ hội cho các em được bày tỏ ý kiến của mình đối với thầy cô giáo và nhà trường qua việc thực hiện “Hộp thư điều em muốn nói” và tổ chức tư vấn cho học sinh. Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh phải thông qua việc làm cụ thể và sự chủ động cao của các em.
 - Cách rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh phải từ dễ đến khó. Chẳng hạn khi học sinh mới vào lớp 6, trong mục cùng góp ý trong giờ sinh hoạt, tôi yêu cầu học sinh “Em hãy nói vài ý kiến của mình về những vi phạm của các bạn trong tuần vừa qua”. Ban đầu, các em còn nói năng lí nhí, mắt không dám nhìn thẳng, gương mặt căng thẳng. Nhưng sau vài lần, các em không còn những cái nhìn ái ngại, trở nên dạn dĩ hơn, cảm thấy tự tin và câu nói chắc gọn, cộng thêm một môi trường giáo dục thân thiện hoà đồng, cho phép các em tiến đến gần và hoà nhập với nhau, sau đó là những điều khác như đóng góp ý kiến cho tập thể, ý tưởng độc đáo cho các hoạt động của lớp phong phú hơn, hiệu quả hơn và đặc biệt kỹ năng làm việc nhóm, các em được trang bị lý thuyết cụ thể, rồi thực hành để hiểu. Với kỹ năng làm việc nhóm, các em được tập làm việc để biết cách hợp tác và chấp nhận lẫn nhau trong mọi hoàn cảnh. Mục đích quan trọng nhất là giúp các em tự tin hơn, tự lập hơn trong cuộc sống, đây là điều rất cần thiết trong cuộc sống của các em sau này. 
12. Giáo viên chủ nhiệm lớp phải có trình độ chuyên môn, tri thức, phương pháp giảng dạy, sự mẫu mực, tâm huyết trong khi giảng dạy. 
 Do giáo viên chủ nhiệm cũng là giáo viên dạy bộ môn nên phải có chuyên môn vững vàng, giảng dạy tốt. Muốn giảng dạy tốt, không chỉ có tri thức, phương pháp mà phải truyền đạt bằng cả nhiệt huyết của người giáo viên chủ nhiệm với khẩu hiệu “tất cả vì học sinh thân yêu”, “vì các em hôm nay là vì tương lai của dân tộc, đất nước”. Khi được học sinh tin tưởng, thán phục về chuyên môn thì về lĩnh vực chủ nhiệm sẽ thuận lợi hơn.
 Để làm tốt công tác chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm phải đặt kế hoạch tự hoàn thiện bản thân về mọi mặt.
 - Nâng cao không ngừng trình độ học vấn, văn hóa chung
 - Trình độ chuyên môn phương pháp.
 - Rèn luyện đạo đức tác phong.
 - Trao đổi kinh nghiệm, lý luận sư phạm.
 - Mẫu mực trong giao tiếp xã hội, đồng nghiệp, thầy trò.
 - Xây dựng gia đình hạnh phúc, văn minh.
 Tóm lại, để đạt được kết quả tốt trong công tác chủ nhiệm thì người giáo viên phải có tấm lòng yêu nghề và yêu học sinh thật sự. 
CHƯƠNG III
HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Tôi vào nghề dạy học được 14 năm, cả 14 năm đều làm công tác chủ nhiệm. Thực tiễn làm nhiệm vụ chủ nhiệm lớp và chịu khó học hỏi kinh nghiệm của các thầy cô giáo đồng nghiệp, tôi đã đúc rút ra một số kinh nghiệm nhỏ để giúp việc làm công tác chủ nhiệm lớp thành công hơn. Bản thân tôi đã có những hiệu quả nhất định trong công tác làm giáo viên chủ nhiệm. Xin được nêu cụ thể:
 - Hầu hết các năm tôi chủ nhiệm, lớp tôi đều có sự tiến bộ hơn hẳn so với 
những năm trước và những năm sau: 
 Ví dụ:
 Năm học: 2010 – 2011 Tôi chủ nhiệm lớp 7A tổng số học sinh là 28, kết quả cụ thể như sau:
Kết quả khảo sát cụ thể qua từng năm học:
Số liệu đầu
năm học :
2010 - 2011
Số liệu cuối
năm học :
2010 – 2011
Hạnh kiểm
Xếp loại
Số lượng
%
Số lượng
%
Tốt
18
64,3
22
78,6
Khá
7
25
6
21,4
TB
3
10,7
0
0
Học lực
Giỏi
3
10,7
6
21,4
Khá
9
32
12
42,8
TB
14
50
9
32,2
Yếu
2
7,3
1
3,6
Kém
0
0
0
0
 Năm học : 2011 – 2012 Tôi chủ nhiệm lớp 8C tổng số học sinh là 30, kết quả cụ thể như sau :
Kết quả khảo sát cụ thể qua từng năm học:
Số liệu đầu
năm học :
2011 - 2012
Số liệu cuối
năm học :
2011 – 2012
Hạnh kiểm
 Xếp loại
Số lượng
%
Số lượng
%
Tốt
20
66,7
25
83,3
Khá
7
23,3
5
16,7
TB
3
10
0
0
Học lực
Giỏi
6
20
12
40
Khá
15
50
12
40
TB
7
23,3
5
17
Yếu
2
6,7
1
3
Kém
0
0
0
0
PHẦN III: KẾT LUẬN
I.Những bài học kinh nghiệm rút ra:
 Bằng sự cố gắng, cần cù, chăm chỉ và chịu khó học hỏi của bản thân trong công tác chủ nhiệm, tôi rút ra được những bài học kinh nghiệm cho mình. Xin được chia sẻ cùng các thầy cô giáo và những ai quan tâm đến vấn đề này: 
 Nhìn chung biện pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm thì nhiều, tuỳ theo đặc điểm tình hình của mỗi lớp, giáo viên chủ nhiệm có thể tìm cho mình những biện pháp thích hợp, không nên áp dụng rập khuôn máy móc bất kỳ một phương pháp tiên tiến nào bởi lẽ sản phẩm đây chính là con người. Tuy nhiên điều cơ bản nhất là giáo viên chủ nghiệm phải tạo được uy tín với học sinh và đồng nghiệp về năng lực chuyên môn và tư cách đạo đức, tác phong công việc. Chỉ có thể trở thành giáo viên chủ nhiệm tốt khi thực sự là một tấm gương mẫu mực trong cuộc sống, giải quyết tốt các mối quan hệ không chỉ đối với học sinh lớp chủ nhiệm mà còn với gia đình, đồng nghiệp, với mọi người ở nơi cư trú. Có thể thấy mọi cử chỉ, cách ăn mặc, nói năng, đi đứng, thái độ biểu hiện của giáo viên chủ nhiện đối với mọi hiện tượng xã hội lúc có mặt học sinh hay không có mặt học sinh đều có ảnh hưởng đến nhân cách học sinh lớp chủ nhiệm. Chính vì vậy, để làm tốt công tác chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiện trước hết phải đề ra kế hoạch tự hoàn thiện bản thân về mọi mặt. 
Không những thế người giáo viên chủ nhiện cần phải : 
 - Bồi đắp lòng yêu nghề, tận tuỵ với công việc.
 - Nâng cao không ngừng trình độ học vấn, văn hoá chung, trình độ chuyên môn, rèn luyện đạo đức tác phong.
 - Thường xuyên trao đổi kinh nghiệm lí luận sư phạm, mẫu mực trong giao tiếp xã hội, đồng nghiệp, thầy trò, thực sự là Tấm gương sáng cho học sinh noi theo.
 - Giáo viên chủ nhiệm phải chân thành và khách quan: khen, chê, thưởng, phạt nghiêm minh, kịp thời, đúng mức.
 - Bao giờ giáo viên chủ nhiệm cũng nên rút kinh nghiệm sau mỗi đợt thi đua, mỗi hoạt động để học sinh có thể phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế, nhược điểm cho những lần hoạt động sau thành công hơn.
- Phải luôn chủ trương hoạt động phong trào cần có được sự đồng thuận của cha mẹ học sinh. Không bao giờ được xem nhẹ nhân tố này khi làm công tác chủ nhiệm lớp.
- Biện pháp cần, nhưng cái cần hơn cả vẫn là tấm lòng, là sự nhiệt tình, trách nhiệm và tình thương yêu học trò. Nếu chúng ta làm việc với cái tâm của người thầy, công tác chủ nhiệm chắc chắn sẽ thu được nhiều thành công. 
 - Điều cuối cùng và cũng vô cùng quan trọng là đừng bao giờ mất niềm tin vào học sinh của mình; luôn luôn lắng nghe, luôn luôn thấu hiểu để tìm được tiếng nói chung với học sinh.
 - Công tác chủ nhiệm nhiều vất vả khó khăn nhưng cũng nhiều niềm vui, ai yêu nghề cũng sẽ thành công trong công tác chủ nhiệm.
II.Ý nghĩa và khả năng ứng dụng của đề tài:
 Đề tài sáng kiến kinh nghiệm này là tâm huyết của tôi trong nghề dạy học. Tôi mong rằng nó sẽ giúp các giáo viên đồng nghiệp ít nhiều trong công tác chủ nhiệm, 
góp phần nhỏ bé đẩy mạnh hiệu quả của công tác chủ nhiệm lớp. Đề tài sáng kiến kinh nghiệm này không tránh khỏi những khiếm khuyết song nó vốn chủ yếu xuất phát từ thực tiễn và đã được kiểm chứng bằng thực tiễn, không nặng tính giáo điều sách vở nên tôi tin rằng nó có thể ứng dụng rộng rãi trong các lớp học .
III. Những đề xuất:
Với tư cách cá nhân của một giáo viên luôn đề cao tinh thần trách nhiệm trong công việc giảng dạy cũng như chủ nhiệm, thông qua đề tài sáng kiến kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm này, tôi mạnh dạn đề xuất những mong muốn của tôi nhằm mục đích nâng cao hiệu quả của công tác chủ nhiệm lớp nói riêng, của công tác giáo dục nói chung:
- Thứ nhất, về mặt tư tưởng chỉ đạo : các cấp lãnh đạo của ngành giáo dục từ nhà trường cho đến cấp trên, cần đề cao công tác chủ nhiệm lớp hơn nữa.
- Thứ hai, về biện pháp thực hiện:
 + Với giáo viên, cần có những hoạt động bồi dưỡng công tác chủ nhiệm như bồi dưỡng thường xuyên về chuyên môn; cần tổ chức các hội nghị định kì, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm làm chủ nhiệm lớp của những giáo viên chủ nhiệm giỏi để đưa chất lượng giáo dục toàn diện ngày càng đi lên đáp ứng yêu cầu đổi mới và không ngừng nâng cao chất lượng của ngành giáo dục nước nhà hiện nay. Đã là giáo viên thì cần phải được phân công làm công tác chủ nhiệm.
 + Với sinh viên sư phạm, cần có môn học về phương pháp chủ nhiệm tách riêng và dành quỹ thời gian xứng đáng cho môn học này thì sẽ giúp các thầy cô mới ra trường, vào nghề không bỡ ngỡ nhiều với công tác chủ nhiệm lớp như hiện nay.Vì khi tham gia hướng dẫn thực tập chủ nhiệm cho các sinh viên của trường Cao đẳng sư phạm Hà Tây về trường thực tập tôi thấy vốn kiến thức về công tác chủ nhiệm của họ còn hạn chế và chủ yếu mang tính tự phát chứ chưa được học tập bài bản.
+ Công tác chủ nhiệm thực sự là một nhiệm vụ rất quan trọng nhưng vất vả đòi hỏi nhiều công sức, tâm huyết nên cần được chế độ ưu tiên, đãi ngộ hơn nữa. 
THAY CHO LỜI KẾT
Đề tài kinh nghiệm của tôi chắc chắn còn có những chỗ chưa hợp lý hoặc không đồng quan điểm với các thầy cô giáo đồng nghiệp và những ai quan tâm đến vấn đề này. Song xuất phát từ mong muốn đem lại hiệu quả tốt đẹp hơn cho công tác làm chủ nhiện lớp, tôi mạnh dạn trình bày những kinh nghiệm mà tôi đúc kết được trong quá trình làm công tác chủ nhiệm ra đây. Rất mong nhận được sự góp ý, trao đổi chân thành, mang tính xây dựng của các thầy cô giáo đồng nghiệp và mọi người quan tâm để đề tài sang kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn thiện hơn, mang tính ứng dụng cao hơn. Xin chân thành cảm ơn!
 Hồng Dương, ngày 02 tháng 05 năm 2012 
 Người viết :
 Đặng Thị Hà.
 NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG
 NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC HUYỆN THANH OAI
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................