Chuyên đề Một vài biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn Tập làm văn Lớp 3

CHUYÊN ĐỀ TẬP LÀM VĂN LỚP 3
 CHUYÊN ĐỀ TẬP LÀM VĂN LỚP 3
MỘT VÀI BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN LỚP BA
CHUYÊN ĐỀ TẬP LÀM VĂN LỚP 3
MỘT VÀI BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN LỚP BA
 I. Lí do chọn đề tài
   Dạy học môn Tiếng Việt có nhiệm vụ hình thành cho HS 4 kĩ năng cơ bản về “ Nghe-nói-đọc-viết”. Đối với môn Tiếng Việt, các phân môn đều có vai trò tương tác hổ trợ lẫn nhau, học phân môn này góp phần học tốt phân môn kia và ngược lại.Trong đó, phân môn tập làm văn là môn học có tính tổng hợp cao, yêu cầu học sinh phải có vốn kiến thức về ngữ liệu văn học (vốn từ có văn hoá). Học sinh tiểu học (học  sinh lớp 3) ngoài vốn kiến thức sẵn có trong cuộc sống thực tiển (vốn từ này chưa được trau chuốt gọt giũa) và vốn từ các em được tiếp nhận qua các môn học khác, các em còn được cung cấp từ qua môn Tiếng Việt (Tập đọc, Luyện từ và câu...). Đó là vốn từ vô cùng quí giá nếu chúng ta biết khai thác, vận dụng.
  Qua giảng dạy lớp 3, tôi nhận thấy, học sinh còn nhiều hạn chế trong phân môn Tập làm văn. Nguyên nhân của nó chính là do bài Tập làm văn của các em còn rời rạc, khả năng dùng từ liên kết câu còn hạn chế. để góp phần khắc phục tình trạng trên, bản thân tôi là GV chủ nhiệm lớp 3A1. Vậy tôi chọn và rất muốn viết chuyên đề này để học sinh học tốt hơn. Đó cũng là nhằm nâng cao chất lượng dạy- học ở Tiểu học.
 II. Mục tiêu và yêu cầu dạy học của phân môn Tập làm văn
  -  Rèn luyện cho HS các kĩ năng nói, nghe, viết phục vụ cho việc học tập và giao tiếp cụ thể là:
   + Biết dùng lời nói phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp trong sinh hoạt gia đình, trong sinh hoạt tập thể. Biết giới thiệu các thành viên, các hoạt động của tổ, của lớp.
Nghe – hiểu nội dung lời nói, ý kiến thảo luận trong các buổi sinh hoạt. Nghe – hiểu và kể lại được nội dung các mẫu chuyện ngắn, biết nhận xét về nhân vật trong các câu chuyện.
  + Biết viết đơn, viết tờ khai theo mẫu, viết một bức thư ngắn để báo tin tức, để hỏi thăm người thân hoặc kể lại một việc đã làm, biết kể lại nội dung một bức tranh đã xem, một văn bản đã học.
  + Trau dồi thái độ ứng xử có văn hóa, tinh thần trách nhiệm trong công việc; bồi dưỡng những tình cảm lành mạnh, tốt đẹp qua nội dung bài dạy.
III. Nội dung dạy học của phân môn Tập làm văn
   1.Nội dung dạy học
      Trang bị cho HS một số hiểu biết và kĩ năng phục vụ học tập và dời sống hằng ngày, như: điền vào các giấy tờ in sẵn, viết thư, làm đơn, tổ chức họp và phát biểu trong cuộc họp, giới thiệu hoạt động của tổ, lớp và trường, ghi chép sổ tay, 
   Tiếp tục rèn luyện kĩ năng kể chuyện và miêu tả: kể một sự việc đơn giản, tả sơ lược về người, vật xung quanh theo gợi ý bằng tranh, bằng câu hỏi.
   Rèn luyện kĩ năng nghe thông qua các bài tập nghe – kể và các hoạt động học tập trên lớp.
   2. Các kiểu bài tập
      Bài tập nghe : nghe và kể lại một mẫu chuyện ngắn, nghe và nói lại một mẫu tin.
      Bài tập nói: Tổ chức, điều khiển cuộc họp, phát biểu trong cuộc họp. Kể hoặc tả miệng về người thân, gia đình, trường lớp, quê hương, lễ hội, hoạt động thể thao – văn nghệ, 
   3.Bài tập viết
   Điền vào giấy tờ in sẵn.
  Viết một số giấy tờ theo mẫu.
   Viết thư.
  Ghi chép sổ tay.
   Kể hoặc tả ngắn về người thân, gia đình, trường lớp, quê hương, lễ hội, hoạt động thể thao – văn nghệ, 
 IV. Thực trạng hiện nay của học sinh
   Những kinh nghiệm cho thấy trong quá trình dạy học phân môn tập làm văn.
   Có trong chương trình lớp 3 là hợp lí, vừa sức với đại đa số học sinh.
   Mỗi loại bài là mỗi mạch kiến thức khác nhau về khái niệm và thể loại văn kể chuyện, viết thư.
   Việc tiếp thu kiến thức còn hạn chế, còn trông chờ vào người khác, ít động não, suy nghĩ độc lập. Sử dụng câu chưa phù hợp, vốn từ nghèo, ít đọc sách, nên việc viết đoạn văn đối với các em là rất khó, bài viết khô khan.
 V. Các biện pháp dạy tốt phân môn Tập làm văn
   1. Dùng hệ thống câu hỏi gợi ý
      Để HS hoàn thành tốt bài Tập làm văn. Chúng ta tham khảo các tài liệu nói về việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm áp dụng vào thực tế giảng dạy.
      Theo phó giáo sư Phan Thiều nhận định “GV cần thực hiện phương châm chỉ gợi dẫn HS cách làm, chứ không làm thay hoặc khoáng trắng, phó mặc cho HS”
      Đồng thời để vận dụng phương pháp học mới: “Phát huy tính tích cực học tập của HS”. Giáo viên luôn luôn tổ chức cho HS tự phát hiện, tự giải quyết vấn đề và tự chiếm lĩnh kiến thức. Khi thực hiện phần hướng dẫn HS làm bài Tập làm văn, chúng tôi tiến hành như sau:
 Bước1: Giáo viên đưa ra một số câu hỏi để tìm hiểu đề bài như sau:
      + Đề bài yêu cầu làm gì? (Kể những điều em biết về thành thị hoặc nông thôn)
      + Đề bài yêu cầu viết một đoạn văn gồm mấy câu? (từ 7-10 câu)
      + Viết cho ai? (cho bạn)
     Sau khi HS tìm ý xong, tôi cho HS chưa đạt lên gạch chân ở bảng phụ.
     Nhờ cách làm này mà khắc sâu được yêu cầu trọng tâm của đề bài, giúp các em không bị lạc đề.
 Bước 2: Dùng hệ thống câu hỏi gợi ý để giúp HS hoàn thành bài Tập làm văn tại lớp.
     Giáo viên soạn hệ thống câu hỏi ghi trong bảng phụ như sau:
  - Em có những hiểu biết đó nhờ đâu?
  - Cảnh vật, con người ở đó có gì đáng yêu ?
  - Điều gì khiến em thích nhất ?
  - Em có suy nghĩ gì khi đến đó ?
   Với cách hướng dẫn đó, tất cả HS đều hoàn thành ngay tại lớp. Ngoài ra, số HS đạt    HSchuẩn, HS năng khiếu chúng tôi gợi ý cho các em viết câu văn có hình ảnh so sánh, nhân hoá để đoạn văn thêm sinh động, gợi cảm.
   2. Hướng dẫn học sinh làm bài tập
     Giúp HS nắm vững yêu cầu của BT (bằng câu hỏi, bằng lời giải thích).
Giúp HS chữa một phần của bài tập làm mẫu (một HS chữa mẫu trên bảng lớp hoặc cả lớp làm bài vào vở hoặc Vở bài tập Tiếng Việt 3, (VBT).
    Tổ chức cho HS trao đổi, nhận xét kết quả, rút ra những điểm cần ghi nhớ về tri thức.
Ví dụ : Khi làm văn viết thư, giáo viên phải lưu ý cho học sinh ba điểm sau:
     * Nắm vững cấu tạo của một bức thư. Thư có phần đầu thư, phần nội dung chính và phần cuối thư.
    * Tình cảm trong thư phải chân thành, đúng mức, tránh sự giả tạo và khách sáo.
    * Lời lẽ trong thư phải gọn gàng, mạch lạc, chính xác. Với học sinh lớp ba, những điều trên phải được truyền đạt từng bước, qua nhiều lần. Có thể gợi ý cho học sinh những câu hỏi như sau:
 Đầu dòng bức thư ghi những gì?
Dòng thứ hai trong thư  ghi lời xưng hô của ai với ai?
Nội dung thư tức phần chính của thư có những gì?
Cuối thư ghi những gì?
Giáo viên đưa ra các câu hỏi xoay quanh bốn ý đã nêu để gợi mở cho học sinh
  3. Đánh giá kết quả thực hành luyện tập ở lớp, hướng dẫn hoạt động tiếp nối (ở ngoài lớp, sau tiết học)
      Hướng dẫn HS nhận xét kết quả của bạn, tự đánh giá kết quả của bản thân trong quá trình luyện tập.
      Nêu yêu cầu, hướng dẫn HS thực hiện những hoạt động tiếp nối nhằm củng cố kết quả thực hành luyện tập ở lớp (thực hành giao tiếp ngoài lớp học, sử dụng kĩ năng đã học vào thực tế cuộc sống, ).
VI. Qui trình giảng dạy
  1. Kiểm tra bài cũ
   HS làm lại bài tập ở tiết trước hoặc nhắc lại những nội dung cần ghi nhớ về kiến thức – kĩ năng ở bài học trước; GV nhận xét kết quả tuyên dương những bài làm tốt (nếu có).
 2. Dạy bài mới
   a. Giới thiệu bài
   b. Hướng dẫn làm bài
   GV hướng dẫn HS thực hiện lần lượt từng bài tập trong SGK dựa theo những biện pháp đã nói nhằm đạt được mục đích, yêu cầu của tiết Tập làm văn lớp 3.
   3. Củng cố, dặn dò
   Chốt lại nội dung kiến thức và kĩ năng đã học; nêu yêu cầu những hoạt động tiếp nối, 
VII. kết luận
     Đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung và đổi mới phương pháp dạy học môn Tập làm văn nói riêng là công việc phức tạp, đòi hỏi thời gian và tính kiên trì của giáo viên. Từ thực tế giảng dạy trong thời gian qua, tôi nhận thấy được để có giờ học Tập làm văn diễn ra nhẹ nhàng, tự nhiên và hiệu quả theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học, giáo viên phải am hiểu đầy đủ nội dung kiến thức, kĩ năng cần truyền thụ của từng thể loại, tổ chức được hoạt động chủ yếu của trò và sự hướng dẫn của thầy một cách hợp lí, khoa học nhằm kích thích tư duy độc lập, phát huy năng lực tìm ẩn của mỗi học sinh. Mặc khác, phải có khả năng ứng xử sư phạm tốt, tạo ra không khí thân mật, tin cậy giữa thầy và trò trong tiết học. Đồng thời phải chuẩn bị tốt ĐDDH của giáo viên và học sinh.
      Trên đây là nội dung chuyên đề: Đổi mới phương pháp dạy học môn Tập làm văn mà tôi đã nghiên cứu. Mong các anh chị trong tổ khối lớp 3 tham khảo và nhận được những ý kiến đóng góp chân thành để chuyên đề hoàn thiện hơn.
                                                                      Vĩnh Mỹ B, ngày 18 tháng 01 năm 2019
  DUYỆT CỦA PHÓ HIỆU TRƯỞNG                                          Người thực hiện                                              
                                Huỳnh Tấn Lực
Nguyễn Thanh Tần
Thứ năm, ngày 18 tháng 1 năm 2019
GIÁO ÁN
Môn: Tập làm văn    
Tiết CT
: 24
Bài : NGHE KỂ : NGƯỜI BÁN QUẠT MAY MẮN
Ngày soạn: 10/1/2019
Ngày dạy :   18/1/2019
I. MỤC TIÊU
    Nghe kể lại được câu chuyện Người bán quạt may mắn
II. CHUẨN BỊ
   Tranh minh hoạ truyện Người bán quạt may mắn trong SGK.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
  1. Ổn định
  2. Bài cũ   
  -  Kể lại một buổi biểu diễn nghệ thuật.
  - Giáo viên trả bài và nhận xét về bài văn nói về buổi biểu diễn nghệ thuật và cho học sinh đọc. 
Nhận xét
3. Bài mới
Giới thiệu bài: Nghe kể Người bán quạt may mắn
Hướng dẫn học sinh nghe – kể chuyện:
  Nghe kể câu chuyện Người bán quạt may mắn
Giáo viên gọi 1 học sinh đọc yêu cầu của bài
Giáo viên treo tranh minh hoạ bà lão bán quạt đang ngủ bên gốc cây, Vương Hi Chi viết chữ lên những chiếc quạt
Giáo viên cho học sinh đọc lại 3 câu hỏi gợi ý
Giáo viên kể chuyện lần 1 ( Phần đầu: chậm rãi, thong thả thay đổi giọng đọc phù hợp với diễn biến của câu chuyện).
Giáo viên kết hợp giải nghĩa từ ngữ:
 Lem luốc: bị dây bẩn nhiều chỗ
Cảnh ngộ: tình trạng không hay mà người ta gặp phải
Giáo viên kể lần 2, lần 3 và hỏi :
Bà lão bán quạt gặp ai và phàn nàn điều
gì ?
Ông Vương Hi Chi viết chữ vào những chiếc quạt để làm gì ?
  - Vì sao mọi người đua nhau đến mua quạt ?
-Giáo viên cho 3 học sinh lần lượt kể trước lớp, mỗi học sinh kể lại nội dung câu chuyện.
Giáo viên chia lớp thành nhiều nhóm nhỏ, cho học sinh kể chuyện theo nhóm.
Giáo viên và cả lớp nhận xét cách kể của mỗi học sinh và mỗi nhóm. Cả lớp bình chọn Cá nhân, nhóm kể chuyện hay nhất
+  Qua câu chuyện, em biết gì về Vương Hi Chi?
+  Em biết thêm nghệ thuật gì qua câu chuyện này ?
Giáo viên chốt: người viết chữ đẹp cũng là nghệ sĩ – có tên gọi là nhà thư pháp. Nước Trung Hoa cổ có rất nhiều nhà thư pháp nổi tiếng. Người ta xin chữ hoặc mua chữ của họ với giá ngàn vàng để trang trí nhà cửa, lưu giữ như một tài sản quý. Ở ta cũng có một số nhà thư pháp. Đến Văn miếu Quốc tử giám ở thủ đô Hà Nội có thể gặp họ. Quanh họ luôn có đám đông xúm xít ngắm họ viết chữ.
   4. Củng cố – Dặn dò
     - GV nhận xét tiết học.
     - Chuẩn bị: Kể về lễ hội.
Hát
 -Học sinh đọc
Học sinh quan sát và đọc
Học sinh lắng nghe
-Bà lão bán quạt đến nghỉ dưới gốc cây, gặp ông Vương Hi Chi, phàn nàn quạt bán ế nên chiều nay cả nhà không có cơm ăn.
-Ông Vương Hi Chi viết chữ, đề thơ vào từng chiếc quạt vì tin rằng bằng cách ấy sẽ giúp được bà lão. Chữ ông đẹp nổi tiếng, nhận ra chữ ông, mọi người sẽ mua quạt.
-Vì mọi người nhận ra nét chữ, lời thơ của Vương Hi Chi trên quạt.
-Học sinh tập kể.
Học sinh kể chuyện theo nhóm
-Vương Hi Chi là một người có tài và nhân hậu, biết cách giúp đỡ người nghèo khổ.
Học sinh suy nghĩ và tự do phát biểu.
                 Vĩnh Mỹ B, ngày 18 tháng 01  năm 2019
 DUYỆT CỦA BAN GIÁM HIỆU                                               Người thực hiện
     Nguyễn Thanh Tần                                                            Huỳnh Tấn Lực