Chuyên đề Một số giải pháp nâng cao kỹ năng công tác đội THCS

Chuyên đề (TRẦN QUỐC BẰNG BÁO CÁO THÁNG 11)
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO KỸ NĂNG CÔNG TÁC ĐỘI THCS
A. PHẦN I
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
Trong công cuộc đổi mới công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, con người được đặt ở trung tâm chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, lớp thiếu niên nhi đồng hôm nay sẽ là những công dân, những người chủ tương lai của đất nước. Hơn nữa, đứng trước những nhu cầu và sự phát triển đa dạng phong phú của thiếu nhi, đòi hỏi những người làm công tác chăm sóc và giáo dục thiếu niên nhi đồng phải cố gắng, phấn đấu để thực sự trở thành những nhà giáo dục, có đầy đủ những kiến thức khoa học về công tác xây dựng Đội và phong trào thiếu nhi.
Để làm được điều đó, đòi hỏi người giáo viên tổng phụ trách Đội phải chủ động, sáng tạo trong quá trình tổ chức các hoạt động nhằm thu hút được toàn thể đội viên và nhi đồng tham gia một cách tích cực, có hiệu quả. Thông qua các hoạt động đó nhằm giúp các em thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy, phấn đấu học tập và rèn luyện trở thành những con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, cháu ngoan Bác Hồ.
II. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
Việc tổ chức thực hiện các hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi của Liên đội trường THCS Phong Phú
III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
1. Nghiên cứu tài liệu sau: “Chương trình phối hợp hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và hoạt động Đội năm học 2020 - 2021”; “Hướng dẫn thực hiện chương trình công tác Đội và phong trào Thiếu nhi năm học 2020- 2021” của Hội đồng Đội thị xã Giá Rai, Hướng dẫn thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” của Bộ Giáo dục & Đào tạo và những văn bản, tài liệu có liên quan.
2. Đúc kết, rút những kinh nghiệm của bản thân và đồng nghiệp thông qua việc tổ chức các hoạt động Đội ở Liên đội.
3. Nghiên cứu thực tế, trao đổi với đồng nghiệp có kinh nghiệm về nghiệp vụ công tác Đội gắn liền với các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU:
Với thời gian ngắn, kinh nghiệm thực tế còn ít nên tôi chỉ khai thác một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng công tác Đội ở trường THCS. Mục đích tôi đi sâu nghiên cứu đề tài này nhằm để góp phần nâng cao chất lượng công tác Đội ở trường THCS và hy vọng góp một phần nhỏ bé của mình vào công tác chăm sóc và giáo dục Thiếu niên - Nhi đồng, một vấn đề mà đang được Đảng, Nhà nước và cả xã hội hết sức quan tâm.
V. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN:
1. Cơ sở ly luận:
Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh là tổ chức của thiếu nhi Việt Nam do Đảng cộng Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh phụ trách. Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh là lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, là lực lượng dự bị của Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, lực lượng nồng cốt trong các phong trào thiếu nhi. Đội hoạt động trong nhà trường và trên địa bàn dân cư, lấy 5 Điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng làm mục tiêu phấn đấu để rèn luyện cho đội viên, giúp đỡ cho thiếu nhi trong học tập, hoạt động vui chơi, thực hiện quyền và bổn phận theo Luật chăm sóc và giáo dục trẻ em.
Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh với mục đích tập hợp, giáo dục thiếu nhi trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, cháu ngoan Bác Hồ, trở thành những công dân tốt, có ích cho xã hội. Việc giáo dục đội viên là nhiệm vụ chủ yếu, trực tiếp của tổ chức Đội. Muốn làm tốt nhiệm vụ của mình, người giáo viên làm tổng phụ trách phải nắm vững một cách sâu sắc về Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, về cơ sở khoa học, tâm ly lứa tuổi, và các hoạt động mang tính giáo dục của Đội. Ngoài ra phải biết tổ chức, quản lý và điều hành các hoạt động Đội trong phạm vi liên đội do mình phụ trách.
2. Cơ sở thực tiễn:
Hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi ở các trường THCS hiện nay nhìn chung, đã có sự quan tâm và đầu tư đúng mức song chất lượng mà hoạt động Đội mang lại thật sự chưa đạt hiệu quả cao so với nhu cầu phát triển của trẻ, theo tôi vì một số nguyên nhân sau:
- Phần lớn tổng phụ trách Đội ở các trường THCS đã được đào tạo cơ bản về kỹ năng, nghiệp vụ công tác Đội song họ còn thiếu về kinh nghiệm quản lí và phương pháp tổ chức các hoạt động Đội. Trong quá trình tổ chức và chỉ đạo còn thụ động, rập khuôn, thiếu tính sáng tạo, thiếu sự phối hợp với các lực lượng ở trong và ngoài nhà trường.
- Một số giáo viên chủ nhiệm ở các trường chưa ý thức được trách nhiệm của mình với công tác Đội, cứ nghĩ việc tổ chức, điều hành các hoạt động Đội là của riêng giáo viên tổng phụ trách Đội còn mình thì đứng ngoài cuộc. Chính vì vậy chất lượng hoạt động Đội của một số chi đội còn thấp.
- Một số trường còn xem nhẹ vai trò của hoạt động Đội đối với việc giáo dục toàn diện cho học sinh, chưa thực sự xem hoạt động Đội là một bộ phận hữu cơ trong hoạt động tổng thể của nhà trường.(Ở đây tôi muốn nói đến cách nhìn của những người làm công tác quản lí trong nhà trường).
- Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động Đội của một số trường chưa có sự đầu tư, còn thiếu thốn như: Phòng Đội, trống, cờ, các loại sổ sách, tạp chí về nghiệp vụ và một số thiết bị khác phục vụ cho hoạt động Đội.
Từ những thực trạng trên, bằng kinh nghiệm của bản thân, tôi đã mạnh dạn nghiên cứu và áp dụng thành công Đề tài “Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao kỹ năng công tác Đội ở trường THCS” tại Liên đội trường THCS Phong Phú đạt hiệu quả cao.
B. PHẦN II
I. CÁC GIẢI PHÁP CƠ BẢN:
1. Khảo sát đặc điểm, tình hình:
Vào đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát cụ thể, toàn diện các đặc điểm của liên đội để nắm bắt những đặc điểm, tình hình của từng chi đội lớp, địa bàn sinh sống của thiếu nhi...thông qua việc tiếp cận trò chuyện trực tiếp học sinh, với giáo viên chủ nhiệm , Ban đại diện cha mẹ học sinh để nắm bắt được những tâm tư, nguyện vọng, đề xuất cũng như những thuận lợi và khó khăn của từng khối lớp trước thềm năm học mới. Đặc biệt là học sinh Khmer nghèo trên địa bàn khóm 3, khóm 8... Từ đó xây dựng kế hoạch hoạt động sao cho phù hợp với tình hình đặc điểm của Liên đội.
2. Xây dựng kế hoạch hoạt động:
Sau khi khảo sát, nắm được đặc điểm tình hình của liên đội, tôi đã tiến hành xây dựng kế hoạch hoạt động một cách cụ thể, phù hợp với đặc điểm cho từng chi đội – lớp nhi đồng. Đồng thời, dựa vào đó để tôi xây dựng kế hoạch hoạt động chung cho toàn Liên đội, bám sát chương trình hoạt động của Hội đồng Đội thị xã, chọn các nội dung hoạt động trọng tâm, phù hợp với từng đặc điểm, tình hình của Liên đội. Phân chia thời gian cụ thể cho từng hoạt động, theo chủ điểm từng tháng, từng tuần, sát với chương trình hoạt động ngoài giờ lên lớp của nhà trường.
Sau khi xây dựng xong kế hoạch hoạt động của từng chi đội và kế hoạch chung của toàn liên đội, tôi trình lên ban giám hiệu nhà trường với Hội đồng Đội Phường Láng Tròn để xin ý kiến chỉ đạo. Từ đó, có sự thống nhất giữa Liên đội, Nhà trường và Hội đồng Đội phường trong việc tổ chức thực hiện các hoạt động trên. Kế hoạch này được thảo luận trong hội đồng sư phạm, Tổ chuyên môn, ban chỉ huy liên đội và nó được lồng ghép vào bản phương hướng hoạt động của Liên đội trong năm học 2020 – 2021 được trình bày trước Đại hội Liên đội. 
3. Xây dựng hệ thống tổ chức:
Tôi đã đề xuất với lãnh đạo nhà trường trong việc xây dựng đội ngũ phụ trách chi đội, đảm bảo phối hợp có hiệu quả giữa công tác chủ nhiệm với công tác phụ trách Đội. Tham mưu với lãnh đạo nhà trườngchọn cử những giáo viên có đầy đủ phẩm chất, năng lực, đặc biệt là sự nhiệt tình, tâm huyết với phong trào Đội để bố trí phụ trách các Chi đội. Sau khi đã biên chế xong các chi đội, tổng phụ trách lên kế hoạch chỉ đạo cho các Chi đội tiến hành Đại hội, bầu đại biểu đi dự Đại hội Liên đội. Thông qua Đại hội Liên đội để bầu ra BCH Liên đội gồm 21đội viên ( đại biểu ưu tú nhất được lựa chọn từ 20 chi đội), Ban chỉ huy Liên đội phải thực sự là những Đội viên ưu tú, nhiệt tình với phong trào Đội, năng nổ sáng tạo trong mọi hoạt động. Từ đó, lên kế hoạch để bồi dưỡng nghiệp vụ công tác Đội cho đội ngũ Phụ trách chi đội và tổ chức tập huấn hướng dẫn cho đội ngũ Ban chỉ huy về mọi cộng việc và kĩ năng công tác Đội để làm sao các em có khả năng chủ động triển khai, hướng dẫn đội viên của chi đội mình hoạt động một cách có hiệu quả. Có thể nói đây là lực lượng nồng cốt để tổng phụ trách triển khai việc tổ chức các hoạt động Đội trong năm, kết quả thành công hay thất bại phần lớn phụ thuộc vào lực lượng cán bộ này.
Mục tiêu của việc xây dựng hệ thống tổ chức nhằm hình thành một đội ngũ cán bộ có đủ tâm huyết, có năng lực tổ chức các hoạt động Đội từ giáo viên phụ trách các chi đội đến Ban chỉ huy Liên - Chi đội. Đó phải là một ê kíp (theo nghĩa tích cực) hiểu biết lẫn nhau, đoàn kết thân ái, có tinh thần hợp tác, cộng đồng trách nhiệm vì phong trào chung của toàn liên đội.
4. Tổ chức thực hiện:
Sau khi đã xây dựng xong kế hoạch, tôi đã chủ động phối hợp với các tổ chức đoàn thể để tiến hành thực hiện các kế hoạch đề ra.
Để có sự thống nhất trong một số họat động trong toàn liên đội, tôi đã quy định thời gian cụ thể cho từng hoạt động như đọc báo Đội, truy bài, thể dục, múa hát, sinh hoạt đội... Bên cạnh đó, thành lập các Đội cờ đỏ để theo dõi và kiểm tra các hoạt động của các chi đội, tạo sự thi đua giữa các lớp trong việc học tập và tham gia các hoạt động Đội, liên đội đã in lá cờ thi đua, lớp đẫn đầu trong tuần sẽ được nhận cờ thi đua và được tuyên dương trong buổi sinh hoạt dưới cờ vào sáng thứ hai, được tuyên dương trong mục “Người tốt việc tốt” qua chương trình phát thanh măng non của liên đội. Chính vì vậy đã tạo được phong trào thi đua học tập sôi nổi giữa các chi đội với nhau. Ngoài ra, liên đội mà đứng đầu là tổng phụ trách phải chủ động với Ban đại diện cha mẹ học sinh, tranh thủ sự hỗ trợ về vật chất và tinh thần để tổ chức các hoạt động Đội mang tính quy mô trong toàn liên đội : như tổ chức văn nghệ chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, hội khỏe Phù Đổng cấp trường nhân dịp 22/12, thi tìm hiểu về an toàn giao thông, Trò chơi dân gian, Nghi thức đội viên vào dịp 26/3...
Thông qua các hội thi đã tạo ra được các sân chơi lành mạnh cho các em “Học mà chơi - Chơi mà học” gây dựng được phong trào thể dục thể thao, văn hóa văn nghệ trong nhà trường, đồng thời thông qua các hội thi để phát hiện và tuyển chọn những em có năng khiếu ở các môn, từ đó tiến hành luyện tập và cho các em tham gia các hội thi do cấp thị xã , tỉnh tổ chức( Nếu có) 
Song song với việc xây dựng các phong trào bề nổi, liên đội đã chú trọng đẩy mạnh phong trào thi đua học tập và rèn luyện, vì đây chính là hoạt động trọng tâm của liên đội, bằng các hình thức: Gắn với chủ điểm của từng tháng trở thành phong trào xuyên suốt trong năm học như phong trào: “ Bông hoa điểm 10 dâng tặng Thầy cô” Nhân dịp 20/11..... Bên cạnh đó, Liên đội đã xây dựng được các mô hình học tập như “ Đôi bạn cùng tiến”, “ Đôi bạn điểm 10”. Phong trào “Giúp bạn vượt khó”...
5. Công tác kiểm tra, đánh giá:
Để đánh giá một cách khách quan và thực các phong trào thi đua, kết quả hoạt động của từng chi đội, hàng tháng Ban chỉ huy liên đội kết hợp với Đội cờ đỏ, Ban hoạt động ngoài giờ tiến hành kiểm tra thường xuyên và định kỳ(lưu ý các đợt thi đua phải có tiêu chí cụ thể). Công tác kiểm tra tiến hành một cách công bằng, đánh giá thẳng thắn những việc làm tốt và những mặt còn tồn tại của từng chi đội, đồng thời mạnh dạn chỉ ra những vấn đề còn tồn tại của từng chi đội – lớp nhi đồng, để từ đó đưa ra các giải pháp cụ thể và phù hợp . Thông qua việc kiểm tra, liên đội tiến hành xếp loại thi đua hàng tháng, từng đợt thi đua cho các lớp và từng điểm trường. Đồng thời, tổng phụ trách Đội cùng với Ban chỉ huy Liên đội cũng tiến hành kiểm điểm, đúc kết rút kinh nghiệm kịp thời trong các công tác chỉ đạo thực hiện và định hướng cho các hoạt động tiếp theo.
Sau mỗi hội thi hoặc mỗi lần kiểm tra, liên đội cùng với Ban hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của nhà trường tiến hành tổng kết đánh giá, rút kinh nghiệm và khen thưởng kịp thời cho các cá nhân, tập thể đạt thành tích cao nhằm động viên và khuyến khích các em. Từ đó thúc đẩy phong trào chung của toàn liên đội.
(Lưu y: Các đợt thi đua đều có nội dung và tiêu chí cụ thể, phù hợp với mỗi chủ điểm).
6. Công tác phối kết hợp với các lực lượng ngoài nhà trường:
Đây là một trong những yếu tố hết sức quan trọng trong công tác xây dựng Đội vững mạnh, nhằm để thu hút được các lực lượng cùng tham gia vào công tác chăm sóc và giáo dục đội viên. Đồng thời việc giáo dục đội viên của trường phải tiến hành một cách đồng bộ, đúng hướng và mang tính thống nhất thông qua các hoạt động Đội. Tôi đã trực tiếp trao đổi với Hội đồng Đội Phường và đặc biệt ở các Chi đoàn ở đơn vị Phường Láng Tròn, với Ban đại diện cha mẹ học sinh và các tổ chức đoàn thể khác để triển khai các hoạt động Đội trên địa bàn dân cư có hiệu quả. Nhất là vào dịp hè, tổ chức tốt bàn giao thiếu nhi về sinh hoạt hè tại địa phương. Nhằm giúp cho các hoạt động trên địa bàn dân cư có hiệu quả tôi đã trực tiếp tập huấn cho các anh chị đoàn viên thanh niên một số kĩ năng hoạt động như cách tổ chức trò chơi, các bài múa hát về thiếu nhi...và một số hình thức hoạt động khác để các em được tham gia sinh hoạt và vui chơi ngoài giờ lên lớp nhằm tạo cho các em có môi trường vui chơi lành mạnh và bổ ích. Đồng thời lấy lực lượng đoàn viên thanh niên làm nồng cốt để tập hợp các lực lượng xã hội khác (như Hội phụ nữ, cán bộ văn hóa...) cùng góp phần vào việc tổ chức hoạt động cho thiếu nhi đảm bảo tính thống nhất giữa: Gia đình - Nhà trường - Xã hội trong việc chăm sóc và giáo dục thiếu niên nhi đồng.
C. PHẦN III
I. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:
Nhờ sự quan tâm, giúp đỡ và chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu nhà trường, các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường, của Hội đồng Đội các cấp cũng như sự nhiệt tình, cố gắng của bản thân, áp dụng các mô hình hoạt động phù hợp với nội dung của từng chủ điểm, từng phong trào thi đua. Chính vì vậy trong thời gian qua, Liên đội Trường THCS Phong Phú đã đạt được một số thành tích đáng phấn khởi. 
II. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
1. Để xây dựng được phong trào hoạt động Đội ở liên đội, trước hết đòi hỏi người tổng phụ trách phải nắm rõ đặc điểm tình hình của liên đội do mình phụ trách. Từ đó, lên kế hoạc hoạt động cụ thể phù hợp cho từng chi đội – lớp nhi đồng, kế hoạch chung cho toàn liên đội.
2. Phối hợp chặt chẽ với giáo viên chủ nhiệm, với Ban chỉ huy liên đội, Ban hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, tổ chuyên môn đồng thời chú ý tập huấn các kĩ năng, nghiệp vụ công tác Đội cho đội ngũ này một cách đầy đủ, đúng quy trình.
3. Phối hợp với các lực lượng xã hội, lực lượng giáo dục khác để có sự phối hợp cộng tác trong việc bảo vệ, chăm sóc và giáo dục thiếu niên, nhi đồng.
4. Tranh thủ sự chỉ đạo của lãnh đạo nhà trường, của Đoàn thanh niên và Hội đồng Đội các cấp để có sự phối hợp trong quá trình hoạt động.
5. Đòi hỏi người Tổng phụ trách phải nhiệt tình với phong trào Đội, tính kiên trì và lòng yêu trẻ. Có năng lực, kinh nghiệm tổ chức các hoạt động Đội. Không ngừng tự học, tự nghiên cứu và học hỏi đồng nghiệp trong việc tổ chức hoạt động Đội để xây dựng vốn kinh nghiệm, vốn kiến thức cho bản thân.
III. KẾT LUẬN:
Trong những năm qua, Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh đã và đang khẳng định được vị trí của mình, thể hiện rõ sự phát triển cả về số lượng và chất lượng. Để đạt được kết quả này, bản thân tổ chức Đội đã có những đổi mới về các loại hình hoạt động nhằm thu hút trẻ em vào tổ chức, tạo cho mọi đội viên phát huy mọi khả năng của mình trong hoạt động Đội.
Để hoạt động Đội ngày càng phát triển hơn nữa, đòi hỏi người Phụ trách phải biết yêu trẻ, nhiệt tình, có năng lực và kinh nghiệm để làm nòng cốt tập hợp các lực lượng phụ trách Đội và Thiếu nhi.
Bên cạnh đó đòi hỏi bản thân người tổng phụ trách phải biết đổi mới cách thức hoạt động sao cho phù hợp với nhu cầu phát triển của thiếu nhi ngày một đa dạng và phong phú, phù hợp với đặc điểm từng trường, từng vùng miền. Từng bước nâng cao nhận thức, năng lực học tập và các hoạt động cho học sinh .
Nhằm góp phần giáo dục các em một cách toàn diện về : Văn - Trí -Thể - Mĩ, xứng đáng là những chủ nhân của tương lai của đất nước.
IV. KIẾN NGHỊ:
*Đối với Hội đồng Đội các cấp:
Tiếp tục duy trì việc tập huấn định kỳ các hoạt động Đội, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Thường xuyên tổ chức các chương trình giao lưu học tập cho đội ngũ tổng phụ trách Đội.
*Đối với Phòng GD&ĐT:
Tăng cường sự chỉ đạo việc phối hợp hoạt động Đội với hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, phổ biến thêm các tài liệu về hướng dẫn các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, các mô hình hoạt động...và việc thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
*Đối với nhà trường:
Đầu tư thêm cho liên đội về kinh phí cũng như cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động Đội, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm phát huy tối đa tác dụng của các hoạt động Đội trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
V. KHẢ NĂNG, ĐỐI TƯỢNG VÀ ĐỊA CHỈ ÁP DỤNG:
Sáng kiến kinh nghiệm này, bản thân tôi đã nghiên cứu, thực nghiệm và đạt được nhiều hiệu quả ở các chi đội tại Liên đội THCS Phong Phú và cùng chia sẽ áp dụng với các bạn đồng nghiệp các Liên đội trường THCS trên địa bàn thị xã Giá Rai.
Trên đây là kinh nghiệm của tôi về một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng công tác Đội ở Liên đội trường THCS, những gì tôi trình bày không tránh khỏi những thiếu sót.Bản thân tôi còn phải học hỏi nhiều và điều chỉnh phương pháp trong quá trình thực hiện.Nhưng chắc chắn còn nhiều sai sót là điều không tránh khỏi, nhưng với lòng yêu nghề mến trẻ, niềm hăng say trong công tác, muốn đem hết tâm quyết của mình phục vụ cho sự nghiệp giáo dục.
Qua bài viết này tôi mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp gần xa cũng như mong mõi được học hỏi kinh nghiệm của quý thầy cô, của các bạn đồng nghiệp để sáng kiến này được hoàn thiện hơn góp phần nâng cao chất lượng công tác Đội và phong trào thiếu nhi hơn nữa của thị xã Giá Rai nói chung và phong trào thiếu nhi của trường THCS Phong Phú nói riêng.
Người viết
Trần Quốc Bằng