Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới phương pháp dạy học Sinh Học 8
PHẦN MỘT : ĐẶT VẤN ĐỀ
1.XUẤT PHÁT TỪ YÊU CẦU ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC.
* Hiện nay, khoa học Sinh học đã và đang từng bước phát triển vượt bậc, mang lại nhiều lợi ích vô cùng to lớn cho nước nhà, nhất là trong bối cảnh nước ta thực hiện Công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Xã hội đòi hỏi người học phải có năng lực sáng tạo,sử dụng các tri thức mới, khả năng đánh giá các sự kiện, các hiện tượng mới một cách thông minh, sáng suốt trong cuộc sống, trong lao động và trong quan hệ với mọi người.
* Đứng trước nhu cầu tất yếu của xã hội, ngành giáo dục phải đổi mới PPDH theo hướng phát huy tính tích cực của HS là yêu cầu cấp bách của thời đại, là xu thế tất yếu khách quan. Việc cải tiến và đổi mới PPDH luôn được Đảng và nhà nước quan tâm. Nghị quyết trung ương 2 (khoá VII) của Đảng khẳng định “Phải đổi mới phương pháp dạy học , khắc phục lối truyền đạt kiến thức một chiều, rèn luyện tư duy sáng tạo của người học” . Việc đổi mới PPDH hiện nay chính là việc dạy tốt và học tốt theo hướng lấy người học làm trung tâm của quá trình dạy học. Muốn vậy, giáo viên phải nắm vững và vận dụng các PPDH tích cực trong từng tiết dạy của mình.
* Để thực hiện chủ trương đổi mới của Đảng, ngành giáo dục nước ta đang tiến hành cuộc cách mạng cải cách giáo dục trên cả ba mặt : Mục tiêu, nội dung và phương pháp. Mục tiêu của giáo dục đã thay đổi phù hợp với yêu cầu của thời đại. Nội dung và chương trình SGK đã và đang tiếp tục thay đổi. Trước đây luật giáo dục coi SGK là pháp lệnh, không phát huy được tính tích cực, tự lực của HS. Hiện nay SGK và phương tiện dạy học , GV có thể thay đổi thông tin một cách hợp lí dựa theo chuẩn Kiến thức kĩ năng, kết hợp với PPDH để phát huy năng lực tự sáng tạo,tích cực của HS.
* Đổi mới PPDH không chỉ đơn thuần là dạy những vấn đề gì ? Mà còn phải dạy như thế nào? Phải dạy cho HS phương pháp tự học, phát huy tính tích cực học tập của HS để đáp ứng được mục tiêu giáo dục đề ra. Vì vậy đổi mới PPDH theo hướng đề cao vai trò chủ thể hoạt động của HS trong học tập.
* Qua nghiên cứu, tìm hiểu về lí luận đổi mới PPDH đến việc vận dụng phương pháp vào từng chương, từng khối lớp, từng môn học, từng bài, thậm chí là từng phần kiến thức phụ thuộc rất nhiều vào tư duy, nhận thức và năng lực sư phạm của mỗi GV. Việc đổi mới PPDH là cả một quá trình bền bỉ, từ việc đổi mới tư duy nhận thức của GV, đổi mới quan niệm dạy học đổi mới chương trình, phương pháp , phương tiện dạy học Do vậy, mỗi giáo viên cần nhận thức việc đổi mới PPDH theo hướng tích cực thì mới năng cao chất lượng dạy học, đáp ứng nhu cầu phát triển xã hội trong giai đoạn hiện nay. Vì vậy một trong những phương pháp đáng chú ý nhất là sử dụng phương tiện trực quan trong giảng dạy Sinh học.
* Trong năm học 2011-2012 này để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu 3 đổi mới bản thân tôi đã đăng kí “ Đổi mới phương pháp dạy học”. Trong đó để làm tốt đổi mới phương pháp dạy học Sinh học thì việc đề ra các biện pháp sử dụng phương tiện trực quan (PTTQ) có ý nghĩa vô cùng quan trọng bởi vì với môn Sinh học thì số lượng PTTQ rất lớn, PTTQ là nguồn kiến thức, thúc đẩy tạo hứng thú cho người học. Đặc biệt trong giai đoạn triển khai ứng dụng Công nghệ thông tin rộng rãi trong dạy học.
Bạn đang xem tài liệu "Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới phương pháp dạy học Sinh Học 8", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
iÖn ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan nh»m kÝch thÝch tÝnh tÝch cùc, tù lùc cña HS trong viÖc lÜnh héi kiÕn thøc ë c¸c bµi 24, 25, 27, 28, 29, 30 trong ch¬ng Tiªu ho¸ Sinh häc 8 THCS. - TÝch cùc “ §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ” ®Ó ®¸p øng tèt nhiÖm vô ®îc giao. * Néi dung: 1. HÖ thèng ho¸ c¬ së lÝ luËn vÒ ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan 2. X©y dùng hÖ thèng c¸c ph¬ng tiÖn trùc quan vµ biÖn ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong d¹y häc c¸c bµi 24, 25, 27, 28, 29, 30 trong ch¬ng V Tiªu ho¸ Sinh häc 8. 3. C¸c lu ý ®Ó sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan cã hiÖu qu¶. PhÇn hai : néi dung 1. C¬ së lý luËn cña viÖc sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan 1.1Kh¸i niÖm vÒ ph¬ng tiÖn trùc quan. - Ph¬ng tiÖn trùc quan (PTTQ) lµ lo¹i ph¬ng tiÖn d¹y häc qua quan s¸t trùc tiÕp mµ ngêi häc thu nhËn ®îc kiÕn thøc, kÜ n¨ng, hoµn thµnh nh©n c¸ch. 1.2 Vai trß cña ph¬ng tiÖn trùc quan. - PTTQ lµ ph¬ng tiÖn trong ho¹t ®éng d¹y vµ ho¹t ®éng häc. - PTTQ lµ nguån cung cÊp kiÕn thøc. - PTTQ gióp häc sinh chÝnh x¸c ho¸ kiÕn thøc. - PTTQ gióp häc sinh t duy, h×nh thµnh nªn kÜ n¨ng, ph¸t triÓn nh©n c¸ch. 1.3 C¸c ph¬ng tiÖn trùc quan. * Trong d¹y häc sinh häc cã 3 lo¹i PTTQ chÝnh: 1.3.1 C¸c vËt tù nhiªn : MÉu sèng, mÉu ng©m, mÉu nhåi, tiªu b¶n Ðp kh«, tiªu b¶n hiÓn vi.. + Khi HS quan s¸t mÉu ng©m, mÉu nhåi, tiªu b¶n Ðp kh«, tiªu b¶n hiÓn vi, mÉu t¬i sèng, sÏ gióp c¸c em cã nh÷ng biÓu tîng cô thÓ, sinh ®éng vÒ c¸c ®éng thùc vËt hoÆc c¸c c¬ quan bé phËn cña chóng. Trong c¸c vËt tù nhiªn th× vËt sèng, mÉu t¬i cã kÝch thíc, mµu s¾c tù nhiªn cã gi¸ trÞ s ph¹m cao. Thùc tÕ kh«ng ph¶i bao giê còng cã vËt sèng, gÆp ph¶i trêng hîp nµy ph¶i thay b»ng mÉu ng©m, mÉu nhåi,mÉu Ðp kh«....§èi víi vËt qu¸ nhá,cã kÝch thíc hiÓn vi ph¶i tæ chøc xem trªn kÝnh. Khi híng dÉn HS quan s¸t tiªu b¶n hiÓn vi th× cÇn cã h×nh vÏ kÌm theo, nªu râ ®é phãng ®¹i khi quan s¸t HS dÔ h×nh dung ®îc kÝch thíc thùc cña ®èi tîng nghiªn cøu. + Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn c¸c vËt tù nhiªn thêng ®îc sö dông ®Ó d¹y c¸c kiÕn thøc cã tÝnh chÊt m« t¶ vÒ mèi quan hÖ gi÷a cÊu t¹o vµ chøc n¨ng, ®ång thêi còng ®Ó d¹y c¸c kh¸i niÖm b»ng con ®êng quy n¹p th«ng qua ph©n tÝch, so s¸nh mét sè dÊu hiÖu chung, t¸ch ra c¸c dÊu hiÖu b¶n chÊt cña mét nhãm ®èi tîng nghiªn cøu. + Khi híng dÉn HS quan s¸t cÇn theo mét thø tù nhÊt ®Þnh. Ch¼ng h¹n khi quan s¸t mét c¬ quan, mét c¬ thÓ nªn ®i tõ ngoµi vµo trong, tõ quan s¸t s¬ bé ®Õn ph©n tÝch chi tiªt ®Ó t×m ra nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña ®èi tîng cÇn nghiªn cøu, råi kh¸i qu¸t nh÷ng tµi liÖu quan s¸t ®îc h×nh thµnh c¸c khÝa niÖm, quy luËt sinh häc. 1.3.2 C¸c vËt tîng h×nh : M« h×nh, tranh vÏ, ¶nh, phim, s¬ ®å, biÓu ®å....... + Khi c¸c vËt tù nhiªn kh«ng cã s½n hoÆc qu¸ to, qu¸ nhá th× ngêi ta thêng dïng m« h×nh ®Ó thay thÕ . C¸c m« h×nh thêng ph¶n ¸nh ®îc cÊu t¹o kh¸i qu¸t vµ cho phÐp h×nh dung ®îc cÊu tróc kh«ng gian ®· ®îc phãng to hoÆc thu nhá so víi kÝch thíc thùc. MÆt kh¸c m« h×nh còng cã mÆt h¹n chÕ kh«ng thÓ kiÖn ®îc tØ mØ c¸c chi tiÕt . Trong trêng hîp nµy th× dïng tranh vÏ, ®Æc biÖt lo¹i tranh ph©n tÝch. + VËt thËt (hoÆc tranh vÏ gièng vËt thËt) cã u thÕ nh ®· nªu trªn , nhng nhiÒu khi l¹i qu¸ phøc t¹p, cã nh÷ng chi tiÕt kh«ng cÇn thiÕt th× lo¹i bá ®Ó tËp trung vµo c¸c chi tiÕt dÊu hiÖu chÝnh. GÆp trêng hîp nµy nªn sö dông c¸c s¬ ®å l«gÝc hoÆc tranh d¹ng s¬ ®å. S¬ ®å thêng ®îc sö dông ®Ó tr×nh bµy c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c hiÖn tîng trong qu¸ tr×nh sinh häc, c¸c c¬ chÕ sinh lÝ, sinh hãa. + Trong DHSH , biÓu ®å mét h×nh thøc trùc quan hãa c¸c mèi quan hÖ sè lîng còng hay ®îc sö dông. + H×nh vÏ trªn b¶ng cña thÇy lµ mét h×nh thøc trùc quan, còng cã gi¸ trÞ d¹y häc cao v× nã cho phÐp HS theo dâi dÔ dµng bµi gi¶ng. H×nh thøc nµy rÊt phæ biÕn trong d¹y häc, thÇy võa nãi võa vÏ dÉn dÇn mét cÊu tróc, mét s¬ ®å vÒ c¸c mèi quan hÖ, c¸c c¬ chÕ sinh lÝ, sinh hãa,c¸c qu¸ tr×nh sinh häc. 1.3.3 C¸c thÝ nghiÖm : §Ó truyÒn ®¹t vµ lÜnh héi néi dung tri thøc (Lµ nh÷ng sù vËt, hiÖn tîng, c¸c qu¸ tr×nh sinh häc) + ThÝ nghiÖm lµ m« h×nh ®¹i diÖn cho hiÖn thùc kh¸ch quan, lµ c¬ së xuÊt ph¸t cho qu¸ tr×nh nhËn thøc cña häc sinh. + ThÝ nghiÖm lµ cÇu nèi gi÷a lÝ thuyÕt vµ thùc tiÔn. V× vËy nã lµ ph¬ng tiÖn duy nhÊt gióp h×nh thµnh ë HS kÜ n¨ng, kÜ x¶o thùc hµnh vµ t duy kÜ thuËt. + ThÝ nghiÖm gióp HS ®i s©u t×m hiÓu b¶n chÊt cña c¸c hiÖn tîng, c¸c qu¸ tr×nh sinh häc. + ThÝ nghiÖm do GV biÓu diÔn ph¶i mÉu mùc vÒ thao t¸c ®Ó qua ®ã HS häc tËp b¾t chíc. DÇn dÇn khi HS tiÕn hµnh ®îc thÝ nghiÖm c¸c em sÏ rÌn luyÖn ®îc kÜ n¨ng thùc hµnh thÝ nghiÖm.Trong giai ®o¹n hiÖn nay ngµnh Gi¸o dôc ®ang ®Èy m¹nh øng dông C«ng nghÖ th«ng tin vµo d¹y häc th× GV cã thÓ sö dông c¸c thÝ nghiÖm ¶o trong d¹y häc. 1.4 C¸c ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn tranh vÏ - th«ng b¸o t¸i hiÖn. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn tranh vÏ - t×m tßi bé phËn. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn mÉu vËt - th«ng b¸o t¸i hiÖn. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn mÉu vËt- t×m tßi bé phËn. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn thÝ nghiÖm – th«ng b¸o t¸i hiÖn. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn thÝ nghiÖm – t×m tßi bé phËn. - Ph¬ng ph¸p chiÕu phim – th«ng b¸o t¸i hiÖn. - Ph¬ng ph¸p chiÕu phim – t×m tßi bé phËn. 1.5 C¸c nguyªn t¾c khi sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan. - BiÓu diÔn ph¬ng tiÖn trùc quan ®óng lóc, dïng ®Õn ®©u ®a ra ®Õn ®ã. - §èi tîng quan s¸t ph¶i ®ñ lín, râ rµng, nÕu vËt nhá ph¶i dµnh thêi gian ®Ó giíi thiÖu tíi tõng HS. - BiÓu diÔn trùc quan ph¶i tiÕn hµnh thong th¶, theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh ®Ó HS theo dâi, kÞp quan s¸t. - Trong ®iÒu kiÖn cã thÓ nªn phèi hîp, bæ sung c¸c lo¹i PTTQ kh¸c nhau. - Tríc khi biÓu diÔn c¸c PTTQ cÇn híng dÉn HS quan s¸t triÖt ®Ó, GV cÇn nghiªn cøu kÜ ®Ó nªu ra c¸c c©u hái mµ c©u tr¶ lêi cña HS chØ cã thÓ t×m ra ®îc khi quan s¸t c¸c PTTQ. * Nh vËy,c¸c PTTQ ®îc sö dông ®Ó minh häa, ®Ó lµm nguån ph¸t c¸c th«ng tin d¹y häc, nã cßn dïng ®îc sö dông lµm ph¬ng tiÖn th«ng tin chñ yÕu ®Ó qua ®ã HS lÜnh héi tri thøc míi. Thêng nh÷ng PTTQ cã néi dung ph¶n ¸nh nh÷ng yÕu tè råi b»ng nh÷ng ph©n tÝch, so s¸nh cã thÓ rót ra sù gièng nhau, kh¸c nhau, nh÷ng kÕt luËn kh¸i qu¸t hoÆc m« t¶ kiÕn thøc gi¶i phÉu, qua ®ã gióp HS t×m ra ®îc c¸c ®Æc ®iÓm cÊu t¹o phï hîp chøc n¨ng sinh lý cña chóng. 2. biÖn ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan d¹y bµi 24, 25, 27, 28, 29, 30 ch¬ng v tiªu ho¸ - sinh häc 8 2.1 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 24 2.1.1 ë môc “ I Thøc ¨n vµ sù tiªu ho¸” - Lo¹i trùc quan: S¬ ®å kÎ trªn giÊy A4. - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – th«ng b¸o t¸i hiÖn. BiÓu diÔn tranh vÏ - t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV: treo tranh vÏ yªu cÇu HS quan s¸t kÜ ®Ó tr¶ lêi c©u hái: Nªu c¸c chÊt cã trong thøc ¨n vµ c¸c chÊt c¬ thÓ cã thÓ hÊp thô ®îc? + HS t¸i hiÖn ®îc tªn c¸c chÊt. + GV: VËy nh÷ng chÊt nµo ph¶i tr¶i qua ho¹t ®éng tiªu ho¸? + HS : So s¸nh t×m tßi ®îc: Gluxit, Lipit, Pr«tªin, axit nuclªic. + GV: VËy c¸c chÊt ®ã ph¶i tr¶i qua nh÷ng ho¹t ®éng tiªu ho¸ nµo? Gäi HS lªn tr×nh bµy trªn s¬ ®å H×nh 24.2. + HS: Lªn chØ s¬ ®å ®Ó tr×nh bµy c¸c qu¸ tr×nh biÕn ®æi thøc ¨n. + GV tæng hîp l¹i kiÕn thøc HS ®· thu thËp ®îc, cho 1 HS t¸i hiÖn l¹i. 2.1.2 ë môc “ II C¸c c¬ quan tiªu ho¸” - Lo¹i trùc quan: M« h×nh nöa c¬ thÓ ngêi. Tranh vÏ h×nh 24.3 - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn m« h×nh – t×m tßi bé phËn. BiÓu diÔn tranh vÏ- th«ng b¸o t¸i hiÖn. - H×nh thøc sö dông: + GV: Cho HS quan s¸t m« h×nh yªu cÇu HS t×m tßi nhËn biÕt tªn vµ vÞ trÝ cña tõng c¬ quan, bé phËn trong hÖ tiªu ho¸. + HS: Quan s¸t kÜ ®Ó nhËn biÕt tªn, x¸c ®Þnh vÞ trÝ. + GV: Gäi HS lªn chØ m« h×nh, HS kh¸c lªn chØ bæ sung. + GV: Cho c¸c em ph©n biÖt c¸c c¬ quan bé phËn thuéc èng tiªu ho¸, c¸c c¬ quan bé phËn thuéc tuyÕn tiªu ho¸. + GV treo tranh vÏ cã chó thÝch cho HS quan s¸t ®Ó ®èi chiÕu víi m« h×nh x¸c ®Þnh kiÕn thøc ®óng. Nªu ®êng ®i cña thøc ¨n trong èng tiªu ho¸? + HS: ph¸t biÓu. + GV: gäi HS lªn chØ tranh vÏ ®Ó t¸i hiÖn kh¾c s©u kiÕn thøc c¸c em võa t×m ®îc. 2.2 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 25 2.2.1 ë môc “ I Tiªu ho¸ ë khoang miÖng” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – th«ng b¸o t¸i hiÖn. - H×nh thøc sö dông: + GV: B»ng hiÓu biÕt cña m×nh em h·y cho biÕt trong khoang miÖng cã nh÷ng bé phËn nµo? + HS: ph¸t biÓu. + GV treo tranh vÏ yªu cÇu HS quan s¸t ®Ó nhËn biÕt, gäi 1 em lªn chØ trªn tranh. + HS: quan s¸t kÜ vµ lªn chØ tranh vÏ. + GV: tõ cÊu t¹o khoang miÖng cho HS dù ®o¸n c¸c qu¸ tr×nh biÕn ®æi thøc ¨n trong khoang miÖng. + HS : ph¸t biÓu dù ®o¸n. + GV: cïng häc sinh x©y dùng qu¸ tr×nh biÕn ®æi thøc ¨n trong khoang miÖng vÒ lÝ häc, ho¸ häc. BiÕn ®æi nµo lµ chñ yÕu? 2.2.2 ë môc “ II Nuèt vµ ®Èy thøc ¨n qua thùc qu¶n” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. Flash vÒ qu¸ tr×nh nuèt vµ ®Èy thøc ¨n qua thùc qu¶n. (NÕu d¹y b»ng m¸y chiÕu) - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – t×m tßi bé phËn. ChiÕu phim. - H×nh thøc sö dông: + GV: treo tranh vÏ, yªu cÇu HS quan s¸t kÜ (chiÕu Flash) ho¹t ®éng nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái: Khi thøc ¨n ®Õn gèc lìi c¬ thÓ cã ®éng t¸c g×? Khi ®ã c¸c bé phËn cã nh÷ng ho¹t ®éng g×? do ®©u mµ thøc ¨n ®îc ®Èy ®i trong thùc qu¶n? Nhê ®©u mµ thøc ¨n kh«ng bÞ lät xuèng thùc qu¶n? + HS th¶o luËn vµ b¸o c¸o, nhãm kh¸c bæ sung. + GV gäi 1 HS lªn chØ trªn tranh vÏ. ( hoÆc GV chiÕu l¹i Flash) + HS: lªn tr×nh bµy ho¹t ®éng nuèt vµ ®Èy thøc ¨n qua thùc qu¶n. + GV nhËn xÐt vµ chèt l¹i nh÷ng kiÕn thøc HS ®· t×m tßi ®îc. 2.3 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 27 2.3.1 ë môc “ I CÊu t¹o d¹ dµy” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV treo tranh vÏ yªu cÇu HS quan s¸t ®Ó nhËn biÕt, gäi 1 em lªn chØ trªn tranh ®Ó tr×nh bµy cÊu t¹o trong cña d¹ dµy. + HS: quan s¸t kÜ vµ lªn chØ tranh vÏ. HS kh¸c bæ sung. + GV: ë d¹ dµy cã thªm c¬ nµo? + HS ph¸t biÓu. + GV: tõ cÊu t¹o d¹ dµy cho HS dù ®o¸n c¸c qu¸ tr×nh biÕn ®æi thøc ¨n trong d¹ dµy. + HS : ph¸t biÓu dù ®o¸n. + GV: cïng häc sinh x©y dùng qu¸ tr×nh biÕn ®æi thøc ¨n trong d¹ dµy vÒ lÝ häc, ho¸ häc. BiÕn ®æi nµo lµ chñ yÕu? 2.3.2 ë môc “ II Tiªu ho¸ ë d¹ dµy” - Lo¹i trùc quan:Tranh vÏ trªn giÊy r« ki. - Ph¬ng ph¸p sö dông: biÓu diÖn tranh vÏ – th«ng b¸o t¸i hiÖn. - H×nh thøc sö dông: + GV treo tranh vÏ, gäi HS tr×nh bµy qu¸ tr×nh biÕn ®æi Pr«tªin thµnh Pr«tªin chuçi ng¾n. + HS: tr×nh bµy trªn tranh vÏ. 2.4 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 28 2.4.1 ë môc “ I Ruét non” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ trªn m¸y chiÕu. - Ph¬ng ph¸p sö dông: (Bµi gi¶ng ®iÖn tö) BiÓu diÔn tranh vÏ – t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV chiÕu tranh vÏ yªu cÇu HS quan s¸t nhËn biÕt c¸c bé phËn + HS ph¸t biÓu nhËn biÕt. + GV: Thµnh ruét non cã ®Æc ®iÓm cÊu t¹o nh thÕ nµo? + HS ph¸t biÓu, nhËn xÐt bæ sung. + GV: Tõ ®ã cho HS dù ®o¸n c¸c qu¸ tr×nh biÕn ®æi thøc ¨n trong ruét non.. + HS : ph¸t biÓu dù ®o¸n. 2.4.2 ë môc “ II Tiªu ho¸ ë ruét non” - Lo¹i trùc quan: Flash - Ph¬ng ph¸p sö dông: ChiÕu phim – t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV chiÕu Flash yªu cÇu HS quan s¸t kÜ, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi: Sù biÕn ®æi ho¸ häc ë ruét non ®îc thùc hiÖn víi nh÷ng lo¹i chÊt nµo trong thøc ¨n? BiÓu hiÖn nh thÕ nµo? S¶n phÈm cuèi cïng lµ nh÷ng chÊt nh thÕ nµo? BiÕn ®æi nµo lµ chñ yÕu? + HS th¶o luËn vµ b¸o c¸o, nhãm kh¸c bæ sung. + GV kh¾c s©u: T¹i sao nãi sù tiªu ho¸ ®îc hoµn thµnh ë ruét non? ChiÕu l¹i Flash. 2.5 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 29 2.5.1 ë môc “ I HÊp thô chÊt dinh dìng” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV treo tranh vÏ yªu cÇu HS quan s¸t kÜ, th¶o luËn nhãm ®Ó: Tr×nh bµy nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña ruét non phï hîp víi viÖc hÊp thô chÊt dinh dìng? + HS: quan s¸t kÜ vµ th¶o luËn nhãm – b¸o c¸o. Nhãm HS kh¸c bæ sung. + GV: gäi HS lªn tr×nh bµy trªn tranh vÏ. + HS lªn chØ tranh. + GV: tæng hîp kiÕn thøc cña HS võa t×m tßi ®îc. Dïng tranh vÏ chèt l¹i. 2.5.2 ë môc “ II Con ®êng vËn chuyÓn, hÊp thô c¸c chÊt vµ vai trß cña gan” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV treo tranh vÏ yªu cÇu HS quan s¸t kÜ, th¶o luËn nhãm ®Ó: Tr×nh bµy con ®êng ®i cña c¸c chÊt ®· hÊp thô? Gan cã vai trß g×? + HS: quan s¸t kÜ vµ th¶o luËn nhãm – b¸o c¸o. Nhãm HS kh¸c bæ sung. + GV: gäi HS lªn tr×nh bµy trªn tranh vÏ. + HS lªn chØ tranh. + GV: tæng hîp kiÕn thøc cña HS võa t×m tßi ®îc. Dïng tranh vÏ chèt l¹i. Qua bµi häc tríc vµ bµi nµy GV chèt l¹i vai trß cña gan lµ tiÕt dich mËt ®Ó tiªu ho¸ thøc ¨n, æn ®Þnh nång ®é c¸c chÊt dinh dìng, khö ®éc. 2.6 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 30 2.6.1 ë môc “ I HÊp thô chÊt dinh dìng” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. (Tranh cña líp 7) - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – th«ng b¸o t¸i hiÖn. - H×nh thøc sö dông: + GV treo tranh vÏ yªu cÇu HS quan s¸t kÜ ®Ó Tr×nh bµy c¸c biÖn ph¸p phßng chèng bÖnh giun s¸n kÝ sinh ®Ó b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸? + HS th¶o luËn líp ®Ó ph¸t biÓu. + GV: yªu cÇu HS liªn hÖ b¶n th©n, lång ghÐp néi dung tÝch hîp b¶o vÖ m«i trêng. 3. c¸c lu ý ®Ó sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan hiÖu qu¶ - Tuú tõng ®Æc ®iÓm cña mçi bµi mµ ta cã thÓ sö dông h×nh thøc trùc quan kh¸c nhau. - Mét sè bµi d¹y nhµ trêng kh«ng cã tranh ¶nh th× GV cã thÓ sö dông m¸y chiÕu ®Ó minh ho¹ cho HS xem. GV lÊy tranh, ®o¹n phim trªn m¹ng chiÕu cho HS quan s¸t råi khai th¸c, kh¾c s©u kiÕn thøc cho HS. NÕu nh trêng kh«ng cã m¸y chiÕu th× GV cã thÓ in tranh phãng to hoÆc cã thÓ khai th¸c tranh SGK. Lóc giíi thiÖu PTTQ, GV kh«ng lªn ch¨m chó nh×n vµo PTTQ mµ ph¶i chó ý ®Õn HS ®Ó ý quan s¸t xem ph¶n øng cña HS thÕ nµo víi ph¬ng tiÖn mµ m×nh ®a ra. - Mét sè bµi d¹y cã m« h×nh GV nªn nghiªn cøu kÜ tríc ®Ó vµo líp kh«ng bÞ lóng tóng. * §Ó bµi d¹y sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan ®¹t hiÖu qu¶ GV ph¶i ®¶m b¶o: - Nguyªn t¾c: §¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c d¹y häc phï hîp víi néi dung kiÕn thøc, ph¬ng ph¸p d¹y, qu¸ tr×nh nhËn thøc cña HS, ®iÒu kiÖn thùc tiÔn cña ®Þa ph¬ng, tranh ph¶i ®a ra cÊt vµo ®óng lóc, ®óng c¸ch, treo ë vÞ trÝ thuËn lîi cho c¶ líp cïng nh×n râ. - C¸ch tiÕn hµnh: + Bíc 1: GV giíi thiÖu tªn tranh, m« h×nh nªu râ môc tiªu cña viÖc quan s¸t tranh, nªu yªu cÇu ®èi víi HS ( ®Æt vÊn ®Ò, ®a ra c©u hái ®Ó HS ®Þnh híng quan s¸t tr¶ lêi, lµm sao ®Ó HS biÕt ph¶i lµm g×? ) + Bíc 2: Khai th¸c néi dung bøc tranh, m« h×nh, ®Çu tiªn yªu cÇu HS m« t¶ tranh ( GV gîi ý, ®Þnh híng cho HS...) sau ®ã nhÊn m¹nh vµo néi dung cÇn quan s¸t. + Bíc 3: HS rót ra kiÕn thøc, kÕt luËn tõ viÖc quan s¸t tranh, m« h×nh. GV cã thÓ yªu cÇu HS lªn chØ, tranh vÏ, m« h×nh. - Sö dông ®å dïng d¹y häc ®óng cêng ®é: + Kh«ng nªn kÐo dµi viÖc tr×nh diÔn ®å dïng lÆp ®i lÆp l¹i qu¸ nhiÒu lÇn trong mét tiÕt d¹y, hiÖu qu¶ sÏ gi¶m. + ViÖc sö dông mäi h×nh thøc, ph¬ng tiÖn kh¸c nhau trong mét tiÕt d¹y cã ¶nh hëng ®Õn viÖc tiÕp thu bµi cña HS vµ hiÖu qu¶ sö dông §DDH. + ¸p dông thêng xuyªn c¸c ph¬ng tiÖn nghe nh×n ë trªn líp dÉn ®Õn qu¸ t¶i th«ng tin ®èi víi HS. + §èi víi m¸y chiÕu, b¨ng h×nh...ph¶i ho¹t ®éng tèt, néi dung ®a ra cÇn ®¶m b¶o ®óng träng t©m, ®ñ thêi gian, cã ®Þnh híng tríc cña GV ®Ó HS tr¸nh t¶n m¹n vµo c¸c yÕu tè vôn vÆt. PhÇn ba: kÕt luËn 1. kÕt luËn + Sau mét sè n¨m c«ng t¸c gi¶ng d¹y m«n Sinh häc 8 víi tinh thÇn tÝch cùc “ Sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan ®Ó d¹y c¸c bµi 24, 25, 27, 28, 29, 30 Sinh häc 8 - THCS” b¶n th©n t«i ®· thu ®îc mét sè kÕt qu¶ : - HS n¾m ch¾c kiÕn thøc, n©ng cao ®îc chÊt lîng d¹y häc. - HS thÊy høng thó yªu thÝch m«n häc h¬n, chñ ®éng x©y dùng bµi häc. - ë c¸c n¨m tríc: * Héi gi¶ng cÊp trêng ë THCS Thôy An Bµi 24 Tiªu ho¸ vµ c¸c c¬ quan tiªu ho¸ häc sinh chñ ®éng t×m tßi lÜnh héi kiÕn thøc. XÕp lo¹i giê d¹y: Giái. * Héi gi¶ng cÊp côm ë THCS Thôy Trêng Bµi 25 Tiªu ho¸ ë khoang miÖng häc sinh n¾m ch¾c kiÕn thøc, chñ ®éng t×m tßi lÜnh héi kiÕn thøc. XÕp lo¹i giê d¹y: Giái. * Héi gi¶ng cÊp côm ë THCS Thôy Trêng Bµi 28 Tiªu ho¸ ë ruét non häc sinh høng thó chñ ®éng t×m tßi lÜnh héi kiÕn thøc. XÕp lo¹i giê d¹y: Giái. * Héi gi¶ng cÊp TØnh Bµi 28 Tiªu ho¸ ë ruét non t liÖu cung cÊp vÒ Flash, phim vÒ tiªu ho¸ ë ruét non lÊy ë bµi héi gi¶ng côm n¨m tríc. KÕt qu¶ d¹y tèt. Th¸i Thôy xÕp gi¶i 3. - Trong n¨m häc nµy t«i vÉn tÝch cùc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sö dông c¸c ph¬ng tiÖn trùc quan vµo gi¶ng d¹y gãp phÇn thùc hiÖn tèt nhiÖm vô “ §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc sinh häc” mµ t«i ®· ®¨ng kÝ ë ®Çu n¨m. + T«i ®· tæng kÕt vµ rót ra nh÷ng kÕt luËn sau: 1.1 X¸c ®Þnh ®îc c¬ së lÝ luËn vµ c¬ së thùc tiÔn trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y víi viÖc sö dông PTTQ nh»m ph¸t huy n¨ng lùc ®éc lËp, tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong häc tËp ®¸p øng ®îc nhiÖm vô cña ngêi gi¸o viªn trong “ §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc” 1.2 Ph©n tÝch néi dung tr¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa sinh häc 8 chóng t«i ®· x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng néi dung kiÕn thøc cã thÓ sö dông PTTQ ®Ó d¹y c¸c bµi 24, 25, 27, 28, 29, 30 Sinh häc 8. 1.3 TiÕn hµnh ph©n lo¹i c¸c PTTQ theo tiªu chÝ kh¸c nhau nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trong viÖc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, ®éc lËp cña HS. 1.4 X¸c ®Þnh quy tr×nh sö dông PTTQ ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ trong gi¶ng d¹y Sinh häc 8 nãi riªng vµ bé m«n Sinh häc nãi chung. 1.5 §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p sö dông PTTQ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trong viÖc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, ®éc lËp cña HS. 1.6 Nh vËy, trong qu¸ tr×nh d¹y, c¸c PTTQ ®· hç trî rÊt nhiÒu cho c«ng viÖc cña gi¸o viªn vµ gióp cho HS tiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch thuËn lîi. Cã ®îc c¸c ph¬ng tiÖn thÝch hîp, ngêi GV sÏ ph¸t huy hÕt n¨ng lùc s¸ng t¹o cña m×nh trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y, lµm cho ho¹t ®éng nhËn thøc cña HS trë nªn nhÑ nhµng hÊp dÉn h¬n, t¹o ra cho HS nh÷ng t×nh c¶m tèt ®Ñp ®èi víi m«n häc. Do ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh nhËn thøc, møc ®é tiÕp thu kiÕn thøc míi cña HS t¨ng dÇn theo c¸c cÊp ®é cña tri gi¸c. Khi ®a nh÷ng PTTQ vµo qu¸ tr×nh d¹y häc, GV cã ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao tÝnh tÝch cùc, tÝnh t duy ®éc lËp cña HS vµ tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕp thu, lÜnh héi kiÕn thøc vµ h×nh thµnh kÜ n¨ng, kÜ x¶o cña c¸c HS. 2. ®Ò nghÞ 2.1 Qua nghiªn cøu, chóng t«i thÊy viÖc sö dông PTTQ trong d¹y häc Sinh häc 8 nãi chung vµ c¸c bµi 24, 25, 27, 28, 29, 30 trong ch¬ng Tiªu ho¸ nãi riªng ®· lµ ®éng lùc chÝnh gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng häc tËp cña HS. 2.2 CÇn phèi hîp tèt gi÷a ®Èy m¹nh øng dông C«ng nghÖ th«ng tin víi c¸c trang thiÕt bÞ ®å dïng trªn cÊp ®Ó n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ vµ tÝnh kh¶ thi cña c¸c PTTQ nªu trªn ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi PPDH. 2.3 GV cÇn t¨ng c¬ng ®Çu t vµo tiÕt d¹y mét c¸ch c«ng phu vµ chu ®¸o h¬n, ®Æc biÖt nghiªn cøu kÜ néi dung tõng bµi d¹y ®Ó cã biÖn ph¸p sö dông PTTQ cã chÊt lîng vµ hiÖu qu¶. 2.4 B¶n th©n mçi GV ph¶i tù nghiªn cøu, ®Çu t trÝ tuÖ, tù häc hái, tham dù c¸c líp båi dìng ®Ó cã biÖn ph¸p ®æi míi PPDH nh»m ®¸p øng yªu cÇu míi, nhiÖm vô míi. + Trong n¨m häc 2011-2012 nµy t«i ®ang theo häc líp §¹i häc Sinh K3 – HÖ võa häc võa lµm. Qua ®©y cho t«i xin göi lêi c¶m ¬n tíi thÇy gi¸o PGS . TS NguyÔn §øc Thµnh – Chñ nhiÖm m«n ph¬ng ph¸p d¹y häc sinh häc, khoa Sinh häc trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi. ThÇy ®· tËn t×nh chØ b¶o, gióp ®ì t«i khi t«i viÕt s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy.T«i xin c¶m ¬n ®Õn ban gi¸m hiÖu trêng THCS Thôy An, c¸c thÇy c« gi¸o gi¶ng d¹y bé m«n Sinh häc ë líp §¹i häc SinhK3 vµ c¸c ®ång nghiÖp kh¸c ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh s¸ng kiÕn kinh nghiÖm. + t«i rÊt t©m ®¾c víi c¸c biÖn ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong d¹y häc Sinh häc 8 song do kh¶ n¨ng cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, b¶n th©n còng ®ang häc §¹i häc nªn cßn cÇn nhiÒu thêi gian nghiªn cøu s©u h¬n n÷a. RÊt mong ®îc sù gãp ý cña ®ång chÝ ®ång nghiÖp ®Ó gióp t«i häc tËp n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, lµm tèt h¬n trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y. t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Thôy An ngµy 10 th¸ng 10 n¨m 2011 x¸c nhËn cña nhµ trêng Ngêi viÕt Vò Nho Hoµng
File đính kèm:
SKKN Sinh 8_12618969.doc
