SKKN Tích hợp một số hoạt động giáo dục nhằm nâng cao ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường thông qua tiết học Mĩ thuật cho học sinh lớp 7, trường THCS Nga Thủy

 I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
 Trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước thì sự phát triển về kinh 
tế xã hội trong những năm qua đã làm đổi mới xã hội Việt Nam. Chỉ số tăng trưởng 
về kinh tế không ngừng nâng cao, tuy vậy sự phát triển về kinh tế chưa đảm bảo cân 
bằng với việc bảo vệ môi trường. Vì vậy môi trường Việt Nam đã và đang xuống cấp, 
nhiều nơi môi trường bị ô nhiễm trầm trọng. Mặc dù Đảng và Nhà nước ta đã đề ra 
nhiều biện pháp giải quyết. tuy nhiên việc bảo vệ môi trường vẫn chưa đáp ứng được 
yêu cầu của sự phát triển kinh tế xã hội trong giai đoạn hiện nay.
 Từ tình hình trên đòi hỏi mỗi cá nhân chúng ta phải có một vốn kiến thức sâu 
rộng về bảo vệ môi trường, đặc biệt là tầng lớp thế hệ trẻ đang phát triển, đó là thế hệ 
học sinh, sinh viên... những con người làm chủ đất nước tương lai sau này phải biết 
năng động sáng tạo học tập và rèn luyện tốt để trang bị cho mình những hành trang 
vững chắc bước vào thê kỷ mới.
 Với môn mĩ thuật, đã giúp các em có nhiều chuyển biến tốt đẹp về nhận thức 
nghệ thuật, ươm mầm và nuôi dưỡng những năng lực, phát huy năng khiếu, cùng với 
nhu cầu phát triển ngày càng cao đòi hỏi con người phải phát triển toàn diện cả về 
“Đức - Trí - Thể - Mĩ”. Giúp các em hiểu biết thẩm mĩ để biết cách ăn, mặc sao cho 
đẹp, nói năng, xưng hô cho lễ phép và biết phải làm gì để nâng cao ý thức giữ gìn vệ 
sinh môi trường.
 Mục tiêu của giáo dục phổ thông nói chung là hình thành và phát triển toàn diện 
nhân cách của thế hệ trẻ - Những chủ nhân tương lai của đất nước. Chính vì vậy môn 
Mĩ thuật cũng là một trong những môn học có vai trò quan trọng trong việc giáo dục 
nhân cách học sinh, đặc biệt là giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường ngay 
từ bây giờ... 
 Chính vì vậy, việc giáo dục cho học sinh những hiểu biết cơ bản về môi trường 
nhất là ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường là một việc làm cần thiết, có ý nghĩa to 
lớn về mặt xã hội và giáo dục.
 Trên tinh thần đó, là giáo viên dạy môn Mĩ thuật ở bậc THCS không đơn thuần là 
dạy vẽ mà lấy hoạt động Mĩ thuật để “Dạy và học” nhằm nâng cao hiểu biết của học 
sinh về nhiều mặt như: “Đức, Trí, Thể , Mĩ” do vậy Mĩ thuật có vị trí đặc biệt góp 
phần vào việc giáo dục cho các em cò ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường. 
 Vấn đề giáo dục bảo vệ môi trường có nhiều tác giả, nhiều bài viết đề cập tới. 
Song ở nội dung nghiên cứu của tôi, với thực tế giảng dạy Mĩ thuật ở trường THCS, 
tôi chỉ mong muốn thông qua bài giảng bằng các phương pháp dạy học tích hợp tạo 
cho các em có nhận thức thẩm mĩ, khả năng hoạt động mang tính thẩm mĩ và tiếp 
nhận sáng tạo các giá trị thẩm mĩ . Từ đó các em có ý thức bảo vệ môi trường cho gia 
đình, cho Nhà trường và cho cộng đồng xã hội... có thể tuyên truyền cho mọi người 
về nâng cao ý thức trách nhiệm và của bản thân trong việc bảo vệ môi trường vì một 
cuộc sống tươi đẹp.
 1 ngoài phương pháp vấn đáp, gợi mở, luyện tập, liên hệ thực tiễn cuộc sống... thì giáo 
viên cần sử dụng thêm các phương tiện hỗ trợ dạy học như máy chiếu và nhiều đồ 
dùng trực quan sinh động về môi trường xung quanh để tạo hứng thú giúp các em 
phát huy tính tích cực trong học tập có như vậy học sinh mới có nhiều cách thể hiện 
khác nhau trong cùng một đề tài.
 Hiện nay trong công tác giảng dạy các giáo viên đều yêu nghề, yêu trẻ, tay nghề 
vững vàng, tận tụy với công việc tuy nhiên các phương tiện thiết bị chưa thực sự đáp 
ứng cho công tác giảng dạy, các tranh ảnh chưa đầy đủ, còn thiếu nhiều ...dẫn đến 
hiệu quả dạy và học chưa cao.
 Trong những năm học qua tôi thấy các em rất say mê làm bài đầy hứng khởi, đó 
là một điều đáng mừng, song bên cạnh đó có một vấn đề nổi cộm lên là các em chỉ 
chú trọng vào các môn học chính như: Toán, Lý, hóa, Anh, Văn... tất cả điều đó đã 
ảnh hưởng đến sự tiếp thu bài, các em còn xem nhẹ, qua loa, đại khái...
 Chính những khó khăn này lại càng yêu cầu người giáo viên cần phải có phương 
pháp dạy học phù hợp để nâng cao chất lượng của tiết dạy, liên hệ thực tiễn cuộc 
sống, nhất là trong các tiết học vẽ tranh là vô cùng quan trọng nhằm khơi gợi cho các 
em vẽ được một bức tranh về môi trường “xanh- sạch- đẹp”.
2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng Sáng kiến kinh nghiệm.
2.1. Thuận lợi:
* Về phía nhà trường 
 - Trong những năm gần đây, Trường THCS Nga Thủy luôn quan tâm đổi mới về 
cơ sở vật chất, chất lượng đội ngũ giáo viên trẻ, nhiệt huyết với nghề, đời sống dân trí 
ngày càng cao nên nhà trường luôn nhận được sự quan tâm rất lớn từ phía Phụ huynh 
học sinh. 
 - Nhà trường đã chú ý quan tâm, kiểm tra, đánh giá chất lượng dạy và học, tạo 
điều kiện để giáo viên và học sinh giảng dạy - học tập có hiệu quả. 
* Về phía giáo viên
 Bản thân là một giáo viên có nhiều năm dạy chuyên trách môn Mĩ thuật nên nắm 
bắt được rõ đặc điểm bộ môn và hiểu được tâm lý của học sinh nên trong quá trình 
dạy học giáo viên đã truyền đạt đến học sinh những kiến thức mĩ thuật trong học tập 
cũng như trong cuộc sống.
 - Nắm bắt được chương trình sách giáo khoa đổi mới 
 - Giáo viên được đào tạo chính quy .
* Về phía học sinh
 - Học sinh dần dần thấy hứng thú yêu thích môn Mĩ thuật .
2.2. Khó khăn:
* Về phía Nhà trường 
 - Chưa có phòng học riêng cho môn Mĩ thuật, khuôn viên trường còn hạn chế diện 
tích, mỗi tiết học vẫn bị gò bó về kỉ luật trật tự, gò bó về tầm nhìn, về môi trường 
thẩm mĩ .
* Về nhận thức của học sinh
 3 3.1. Tổ chức các cuộc thi vẽ tranh nhằm khơi gợi ý tưởng và những sáng kiến 
độc đáo của học sinh trong việc giữ gìn và bảo vệ môi trường.
 Thông qua việc tổ chức các cuộc thi vẽ tranh, xem tranh và bình tranh... để tìm 
hiểu cái đẹp, cảm nhận cái đẹp mà hình thành cho học sinh thái độ, hành vi thân thiện 
với môi trường... Từ đó khơi gợi trong ý thức của mỗi cá nhân học sinh trách nhiệm 
của bản thân trong việc chung tay bảo vệ môi trường.
 5 3.3. Thông qua việc tổ chức cho học sinh toàn trường quét dọn vệ sinh lớp học, 
sân trường và chăm sóc các công trình năng non, bồn hoa cây cảnh khuôn viên 
nhà trường.
 Nhà trường phối hợp cùng với ban phụ trách đội thiếu niên thường xuyên tổ chức 
cho học sinh quét dọn vệ sinh lớp học, sân trường 15 phút đầu giờ vào các buổi sáng 
trong tuần. Bên cạnh đó Ban phụ trách đội còn phân công nhiệm vụ cụ thể cho các lớp 
chăm sóc các bồn hoa cây cảnh của lớp mình, và đây là một tiêu chí xét đánh giá thi 
đua của các lớp. Chính vì thế khuôn viên của nhà trường luôn “Xanh, sạch, đẹp” là 
một trong những trường tiêu biểu trong Huyện.
 Giáo viên và học sinh tham gia lao động vào sáng thứ hai
 7 từng bức tranh trên bảng. Học sinh vừa được xem hình, vừa nghe thông tin sẽ gây hứng thú 
học tập cho các em. 
 Qua việc tìm hiểu trên ta thấy rằng việc nắm bắt vấn đề về môi trường và tìm 
phương hướng giải quyết vấn đề đó là một điều hết sức quan trọng, đảm bảo cho tiết 
dạy, bài dạy đạt hiệu quả hơn, đem lại sự thành công trong công tác giảng dạy.
 Từ những vấn đề cơ bản trên thì đối với phân môn vẽ tranh đề tài, phương pháp 
giảng dạy phù hợp đó là phương pháp quan sát, trực quan và phương pháp liên hệ 
thực tiễn cuộc sống là một trong những phương pháp dạy học hết sức quan trọng, đảm 
bảo cho việc tìm và lựa chọn hình tượng được sâu sắc hơn, nêu rõ trọng tâm đề tài 
hơn. Ngoài ra phải biết kết hợp các phương pháp dạy học như gợi mở, vấn đáp, luyện 
tập...
 Để các em nhanh chóng nắm bắt được bài vẽ và dẽ hiểu hơn, giáo viên cần cố 
gắng sưu tầm nhiều tranh, ảnh minh họa đẹp (phong phú về thể loại) để nhằm làm rõ 
lí luận về nội dung và bố cục.
 Việc giúp học sinh phát huy tính tích cực của mình các em sẽ nhớ lâu, vừa nghe 
vừa quan sát đặt câu hỏi giúp các em rút ngắn khoảng cách giữa học sinh yếu và học 
sinh khá, giỏi. Câu hỏi gợi mở giúp các em có thể liên hệ được với thực tế và nắm 
được kiến thức khác ngoài nhà trường . Giúp cho học sinh biết cách bảo vệ môi 
trường thông qua tiết học mĩ thuật.
Ví dụ 1: 
 Muốn cho các em hiểu làm thế nào để giữ gìn và bảo vệ bảo vệ môi trường “xanh 
- sạch - đẹp” tôi sử dụng phương pháp liên hệ thực tiễn cuộc sống để học sinh nhớ và 
liên tưởng đến những cảnh vật ở xung quanh mình như: “Vệ sinh môi trường nơi các 
em ở, đường làng ngõ xóm, trường học... Trồng, chăm sóc và bảo vệ cây xanh, khai 
thông cống rãnh, diệt côn trùng gây bệnh, thu gom rác thải, chống ô nhiễm nguồn 
nước, tổ chức mít tinh bảo vệ môi trường... Khi hướng dẫn cho học sinh chúng ta nên 
dùng phương pháp gợi mở giúp mỗi em tự tìm cho mình giải pháp riêng theo cách 
nghĩ, với mỗi bài của từng em giáo viên cần phân tích, so sánh kĩ, tập cho từng em 
cách làm quen dần với cách độc lập suy nghĩ và tư duy sáng tạo.
 Ví dụ: ? Em hãy kể tên những hình ảnh về môi trường ở xung quanh em. 
 - Giáo viên đưa một số tranh mẫu về đề tài môi trường nhưng có nhiều cách thể 
hiện khác nhau để thu hút sự chú ý của học sinh. 
 9 trường bị ô nhiễm rừng bị chặt phá, rác thải, khói bụi, nước bị ô nhiễm những điều 
đó dẫn đến bệnh tật mà con người phải gánh chịu 
 Ví dụ 2: 
 ? Theo em làm thế nào để bảo vệ cho môi trường của chúng ta được “Xanh, sạch, 
đẹp”
 a/ Không xã rác bừa bãi 
 b/ Vệ sinh trường lớp sạch sẽ 
 Thông qua tiết học hướng dẫn các em vệ sinh ý thức không xả rác bừa bãi trong 
trường học nói riêng và xả rác ra môi trường nói chung. Ở địa phương các em phải ý 
thức được các công việc mà mình làm, rèn luyện kỹ năng thói quen bảo vệ môi trường
 Trong trường học giáo viên có thể thường xuyên tổ chức các hoạt động như: 
Trồng và chăm sóc cây xanh, Quét dọn trường lớp sạch sẽ, thu gom rác thải và đổ rác 
đúng nơi quy định...
 Ví dụ 3: Giáo viên đưa ra một số bức tranh.
 Một số hình ảnh về việc con người nên làm và không nên làm
 11