Sáng kiến kinh nghiệm: Xây dựng và tổ chức các hoạt động thư viện ngoài trời

PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài:
	Trường THCS TT Tân Uyên là một trường học thuộc trung tâm của huyện. Do vậy, các công tác chuyên môn cũng như các hoạt động khác trong năm học luôn được PGD&ĐT, BGH nhà trường quan tâm, chỉ đạo kịp thời, sát sao. Đồng thời tạo mọi điều kiện thuận lợi để nhà trường hoàn thành các tiêu chuẩn trường đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 2001-2010. Trước tình hình đó, công tác Thư viện trường học là một trong các nội dung được nhà trường đặc biệt quan tâm. Để hưởng ứng phong trào xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực thì mô hình thư viện trường học thân thiện càng trở lên quan trọng và cần thiết. Đặt ra nhiệm vụ trước mắt cho nhà trường cần phải xây dựng và tổ chức thành công mô hình Thư viện ngoài trời ngay từ đầu năm học 2010 – 2011 và tiếp tục duy trì các hoạt động trong năm học 2011-2012.
Phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực là một phong trào mang tính tích cực và cần thiết cho các trường học. Trong đó mô hình Thư viện trường học thân thiện, đặc biệt là mô hình thư viện ngoài trời, “Tủ sách lưu động” là một nội dung rất mới với trường THCS TT Tân Uyên cũng như các trường bạn trong địa bàn cần được tổ chức xây dựng và đưa vào hoạt động có hiệu quả. Qua đó có thể nhân rộng đối với tất cả các đơn vị nhà trường trên địa bàn huyện Tân Uyên.
II. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu:
	Với mô hình Thư viện trường học thân thiện - Tủ sách lưu đông. Chúng ta có thể thực hiện trên phạm vi và đối tượng nghiên cứu là tất cả cán bộ giáo viện và học sinh các trường tiểu học và THCS. Đặc biệt phát huy hiệu quả rất cao đối với các trường học thuộc các tỉnh vùng khó khăn, vùng cao có nhiều học sinh là con em dân tộc thiểu số. Trong đó tỉnh Lai Châu cũng là một tỉnh còn nhiều khó khăn nhưng phong trào xây dựng Thư viện trường học thân thiện đã, đang được xây dựng và phát huy có hiệu quả tại một số trường học trong những năm gần đây.
III. Mục đích nghiên cứu:
Nhằm xây dựng, tổ chức các hoạt động của Thư viện trường học thân thiện đảm bảo đầy đủ các tiêu chuẩn của Thư viện đạt chuẩn Quốc gia và thực sự trở thành địa chỉ tin cậy để cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh thường xuyên khai thác, tìm kiếm các thông tin phục vụ công tác chuyên môn, nâng cao kiến thức, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ. Là nơi thể hiện được tính đoàn kết, thân thiện sáng tạo của học sinh và cũng là nơi có thể thực hiện các hoạt động giải trí, giảm bớt căng thẳng sau các giờ học trên lớp.
IV. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu:
	 - Giáo viên và học sinh có thể tham khảo tài liệu trên nhiều vị trí trong khuôn viên nhà trường mà không cần lên phòng thư viện chính.
	- Đây là hình thức giới thiệu tài liệu, sách, báo mới tới các em học sinh một cách nhanh hơn, hiệu quả hơn.
	- Phong trào đọc và nghiên cứu tài liệu của giáo viên và học sinh đã có nhiều chuyển biến tích cực.
	- Ý thức tham gia các hoạt động của học sinh được nâng cao.
- Phát huy tính tích cực và tinh thần đoàn kết, phát huy văn hóa đọc và giữ gìn nét văn hóa địa phương.
PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở lí luận:
	Nói đến Thư viện trường học, từ lâu chúng ta vẫn hiểu đó là nơi mượn sách và nghiên cứu tài liệu của giáo viên và học sinh trong nhà trường. Tuy nhiên, những năm gần đây Bộ GD&ĐT đã đưa ra những quy định, tiêu chuẩn rất cụ thể về cơ sở vật chất, trang thiết bị; về diện tích không gian, tiêu chuẩn tài liệu và các hình thức tổ chức hoạt động cho một thư viện trường học. Chỉ rõ tầm quan trọng của thư viện trong một tổ chức nhà trường. Trong những năm gần đây, khi Bộ GD&ĐT phát động phong trào " xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" thì thư viện trường học được biết đến với tên và nội dung mới: Thư viện trường học thân thiện. 
	Thư viện trường học thân thiện là như thế nào? Đó là nơi để CB, GV, NV và các em học sinh có thể vui chơi, đọc sách, thể hiện năng khiếu, sở trường của bản thân, thể hiện tinh thần đoàn kết, thân ái, không phân biệt đối tượng; là nơi trao đổi và tìm hiểu thông tin qua các phương tiện Internet; đồng thời là nơi lưu giữ nét văn hóa của địa phương. Dựa theo những nội dung trên và một số tiêu chuẩn khác, ngoài việc xây dựng các nội dung tại phòng thư viện chính. Trường THCS TT Tân Uyên đã bám sát tình hình thực tế của nhà trường để xây dựng kế hoạch và đưa vào tổ chức hoạt động mô hình thư viện trường học thân thiện với nội dung: Thư viện ngoài trời “ Tủ sách lưu động” tại 02 vị trí hợp lí trên sân trường với mục đích tăng thêm các điểm đọc sách cho giáo viên và học sinh; tạo môi trường thân thiện cho học sinh trên cơ sở học sinh tự quản và tự do sử dụng tài liệu; giảm bớt sự phân biệt kì thị, tạo sự hòa đồng giữa học sinh con em người kinh và học sinh con em dân tộc thiểu số.
II. Thực trạng vấn đề:
	- Năm học 2010 - 2011 và năm học 2011 – 2012 là những năm học đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quá trình phấn đấu xây dựng, duy trì trường THCS TT Tân Uyên đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn 2001 – 2010 và những giai đoạn tiếp theo. Trong năm học 2010 -2011, với điều kiện cơ sở vật chất còn hạn chế, số phòng học chưa đủ để tổ chức học một ca. Đặc biệt số học sinh là con em người dân tộc thiểu số chiếm trên 40% đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc tổ chức, quản lý của Thư viện nhà trường. Mặc dù số lượng tài liệu của thư viện nhà trường còn hạn chế, chưa đa dạng. Song với nhiệm vụ đặt ra xuyên suốt quá trình xây dựng trường chuẩn quốc gia. Việc xây dựng thư viện trường học chuẩn, mang tính thân thiện được đặt lên hàng đầu. Để xây dựng một thư viện đáp ứng các yêu cầu trước mắt của nhà trường. Trước tiên phải có một tổ chức hoạt động thư viện có thể lôi cuốn, thu hút học sinh; kích thích tinh thần tự học, tự đọc sách, nghiên cứu tài liệu của học sinh tại nhiều vị trí trên khuôn viên nhà trường. Đồng thời thể hiện tính chất thân thiện, tích cực của học sinh nhất là các em người dân tộc thiểu số.
Bước sang năm học 2011 – 2012. Với các điều kiện đã có của Thư viện nhà trường thì việc duy trì và phát huy các hoạt đông của Thư viên trường học thân thiên được BGH nhà trường và Cán bộ quản lí Thư viên nhà trường quan tâm và xác đinh được tầm quan trọng. Từ đó đưa ra các giải pháp và triển khai thực hiện có hiệu quả ngay từ đầu năm học, xuyên suốt năm học và cả những năm học tiếp theo.
III. Các biện pháp tiến hành:
	1. Rà soát tình hình và điều kiện thực tế, xác định những thuận lợi, khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị, nguồn nhân lực và kinh phí hoạt động.
	2. Lên kế hoạch cụ thể; báo cáo Ban Giám hiệu nhà trường các nội dung cần triển khai và xây dựng, các trang thiết bị cần đầu tư mua sắm, thiết kế mái che, vị trí đặt tủ sách, tài liệu và các nội dung khác theo tiêu chí của thư viện trường học thân thiện, học sinh tích cực.	
3. Từng bước triển khai xây dựng và tổ chức các hoạt động của thư viện ngoài trời “ Tủ sách lưu động”:
	- Chọn vị trí hợp lí trên sân trường, đảm bảo học sinh tham gia sử dụng tủ sách thuận tiện, đồng thời để CBQL thư viện và giáo viên dễ quan sát các hoạt động của học sinh khi tham gia tủ sách lưu động. Xây dựng tại 02 vị trí với mục đích sử dụng bóng mát của cây và bồn cây làm chỗ ngồi cho học sinh khi đọc sách.
	- Thiết kế mái che và tủ sách: xây dựng 02 mái che đảm bảo mỗi mái rộng tối thiểu 1.5(m), dài tối thiểu 3(m), cao từ 2.5(m) – 3.0(m), cột và mái che bằng sắt kiên cố, chịu được mưa, nắng, đặc biệt là gió trong mùa mưa bão; mái che có màu sắc tạo cảm giác thoải mái, thân thiện cho học sinh; 02 tủ sách bằng gỗ chắc chắn. Mỗi tủ được chia làm 04 tầng khác nhau để tiện phân loại tài liệu, có cửa kính thuận lợi cho việc quan sát, lựa chọn tài liệu, đồng thời che chắn bụi, 04 bánh xe linh hoạt để có thể di chuyển tủ sách khi cần thiết. Tủ có chiều rộng từ 1.4(m) - 1.5(m); cao 1.2(m) - 1.4(m), tủ có chiều dày từ 40 (cm)-50 (cm); tủ không sử dụng khóa.
	- Trang trí khu vực mái che thư viện phải đảm bảo tính tự chủ, thân thiện. Bố trí ghế đá làm chỗ ngồi hoặc sử dụng thêm bồn cây tại vị trí mái che; có thể đặt thêm ghế nhựa để tăng thêm chỗ ngồi khi có số lượng học sinh tham gia đông. Trên mái che bố trí các khẩu hiệu với mục đích nhắc nhở các em học sinh khi sử dụng tủ sách lưu động. Có thể dùng các khẩu hiệu sau:
	+ Chào mừng các em đến với thư viện trường học thân thiện
	+ Kỉ luật - Trật tự
	+ Tích cực - Tự giác
	+ Bảo vệ tài sản
	+ Giữ vệ sinh chung 
	- Phát triển vốn tài liệu bằng hình thức phát động phong trào quyên góp sách từ giáo viên và học sinh trong toàn trường với khẩu hiệu: “ Hãy phát huy tính tích cực của học sinh để xây dựng thư viện trường học thật sự thân thiện”. Để tăng thêm ý nghĩa và hiệu quả của phong trào quyên góp sách, Thư viện nhà trường đã tham mưu với Ban Giám hiệu, kết hợp cùng Tổng phụ trách đội và giáo viên chủ nhiệm. Chọn hình thức tổ chức quyên góp trực tiếp vào các buổi chào cờ đầu tuần, dưới sự chứng kiến của toàn thể cán bộ, giáo viên và học sinh. Đặc biệt là tập thể cán bộ giáo viện trong nhà trường thực hiện quyên góp trước nhằm giúp các em học sinh thấy được ý nghĩa của phong trào, thấy được sự đóng góp của các thầy giáo, cô giáo. Từ đó khích lệ, động viên học sinh tham gia phong trào nhiệt tình, đạt kết quả cao hơn.
	- Đầu tư mua thêm tài liệu, sách tham khảo, báo tạp chí phù hợp với lứa tuổi học sinh.
	- Thực hiện lựa chọn, luân chuyển sách trong tủ sách lưu động theo kế hoạch từng tuần, tháng, từng kì hoặc khi có tài liệu mới. Kiểm kê, quản lý số lượng, chất lượng tài liệu khi luân chuyển.
	- Thực hiện theo dõi gián tiếp quá trình sử dụng tủ sách lưu động của học sinh bằng hình thức tự quản. Thành lập đội học sinh cộng tác viên thư viện khoảng 20 em ở 04 khối lớp. Có lịch hoạt động hàng tuần cho từng thành viên, phù hợp với lịch học của từng khối. Đội cộng tác viên có nhiệm vụ quan sát các hoạt động học sinh tham gia sử dụng tủ sách lưu động, nhắc nhở các bạn khi các bạn thực hiện chưa đúng quy định và báo cáo cho cán bộ quản lí thư viện kịp thời để thư viện nhà trường có hình thức nhắc nhở và xử lí kịp thời những em học sinh thực hiện nội quy cua Thư viện chưa tốt. Mặt khác, Thư viện cần có hình thức tuyên dương, khích lệ kịp thời những em học sinh có ý thức tốt trong các buổi chào cờ đầu tuần (ít nhất một tháng một lần).
	- Thường xuyên rút kinh nghiệm cho đội cộng tác viên Thư viện, trang bị cho các em về các kiến thức, kĩ thuật thư viện như: Tự giới thiệu sách hay tới giáo viên và các bạn học sinh trong trường; cách sắp xếp, trưng bày tủ sách một cách hợp lí tạo sự chú ý và tính hiếu kì cho học sinh.	
IV. Hiệu quả của sáng kiến: 
	 Sau khi mô hình Thư viện trường học thân thiện ngoài trời với nội dung “ tủ sách lưu động” được đưa vào hoạt động đã được sự hưởng ứng nhiệt tình của cán bộ,giáo viên, nhân viên, đặc biệt là các em học sinh trong toàn trường. Từ đó thấy được tính tích cực của học sinh khi tham gia các phong trào mang tính tập thể mà nhà trường tổ chức và phát động.
	 Phong trào học tập, nghiên cứu tài liệu của các em học sinh từ khối 6 đến khối 9 phát triển rõ rệt: 100 % hoc sinh tham gia đọc sách tại tủ sách lưu động, trung bình mỗi ngày có khoảng trên 80 lượt học sinh tham gia đọc sách tại tủ sách ngoài trời.
	Số lượng tài liệu của thư viện nhà trường tăng lên đáng kể chủ yếu từ nguồn đóng góp của học sinh. Đạt tổng số trên 500 cuốn, đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu đọc sách ngày càng cao của giáo viên và học sinh trong trường, góp phần trong công tác giữ gìn và phát huy văn hóa đọc.
	Tăng tính đoàn kết, thân thiện giữa học sinh với học sinh, học sinh và giáo viên. Đặc biệt đã tạo sự hòa đồng, giảm bớt tự ty, tăng thêm sự tự tin vào bản thân cho các em học sinh thuộc dân tộc thiểu số. Các em cảm thấy mình tự do, bình đẳng trong việc học, đọc, nghiên cứu tài liệu củng cố và nâng cao kiến thức cho bản thân.
	Đối với các em học sinh trong khu tập thể bán trú thì tủ sách lưu động của thư viện ngoài trời luôn là người bạn thân thiết trong khoảng thời gian các em ở trường.
	 Tủ sách lưu động là nơi để các em học sinh giải tỏa tâm lí, giảm bớt áp lực về học tập sau mỗi tiết học căng thẳng trên lớp. Là nơi các em cảm nhận được sự thoải mái, thân thiện của môi trường giáo dục thời hiện đại.
	 Qua việc lựa chọn và luân chuyển các loại tài liệu phù hợp với lứa tuổi học sinh trong nhiều lĩnh vực khác nhau tại tủ sách lưu động, đã cơ bản cải thiện và tăng thêm hiểu biết cho phần lớn học sinh trong trường. Đặc biệt với các em học sinh thuộc dân tộc thiểu số về mọi lĩnh vực: khoa học, y tế, sức khỏe, học tập và đời sống thường ngày.
PHẦN KẾT LUẬN
I. Những bài học kinh nghiệm:
	Trên thực tế để tổ chức hoạt động của mô hình Thư viện ngoài trời có hiệu quả thì người quản lí Thư viện phải thật sự tâm huyết và xác định được phương châm: Sẵn sàng phục vụ bạn đọc trong mọi điều kiện, hoàn cảnh.
	Đội cộng tác viên thư viện phải được chọn ở tất cả các khối lớp. Mỗi lớp từ một đến hai em học sinh nhanh nhẹn, trung thực và nhiệt tình trong công tác được giao
	Kế hoạch hoạt động tự quản của đội cộng tác viên Thư viện được lập thật cụ thể cho từng cộng tác viên trong từng ngày, từng tuần và không ảnh hưởng tới lịch học của các em.
	 Tất cả tài liệu trước khi chuyển vào tủ sách lưu động đều phải được sử lí kĩ thuật thư viện: Có số đăng kí, có dấu thư viện hoặc dấu nhà trường trên trang tên sách và trang 17 của sách, nếu sách được phân loại màu sắc thì càng tốt.
	Cán bộ thư viện phải thường xuyên nắm được số lượng của tài liệu trước và sau khi luân chuyển định kì, để từ đó có hình thức giáo dục học sinh phù hợp thì hoạt động của tủ sách lưu động mới duy trì có hiệu quả lâu dài.
	Để hoạt động lâu dài, có hiệu quả thì cán bộ Thư viện phải thường xuyên kết hợp chặt chẽ với tổng phụ trách Đội và các giáo viên chủ nhiệm lớp trong việc nhắc nhở, tuyên dương các em học sinh khi tham gia đọc sách tại tủ sách một cách kịp thời.
	Cần phát huy tốt tính tự giác và phong trào tự quản của học sinh bằng hình thức lấy ý kiến phê bình của từng học sinh khi có vấn đề xảy ra.
	- Cán bộ Thư viện thường xuyên có các phương án sửa chữa, nâng cấp tủ sách về tính an toàn và thuận tiện khi phải di chuyển tủ sách ít nhất 02 lần trên ngày: Thực hiện kiểm tra và thay các bánh xe của tủ khi cần thiết, kiểm tra các tấm của kính khi di chuyển.
	- Để thu hút số lượng học sinh tham gia đọc sách tại tủ sách đông đảo hơn thì Cán bộ Thư viện cùng đội công tác viên Thư viện phải thường xuyên sắp xếp, trưng bày sách tại các tủ sách một cách hợp lí, khoa học làm nổi bật được tủ sách tạo sự chú ý, tăng tính hiếu kì cho học sinh.
II. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm
	Là sự tổng hợp một số kinh nghiệm của bản thân trong quá trình thực tế xây dựng và tổ chức hoạt động mô hình Thư viện trường học thân thiện với nội dung thư viện ngoài trời “tủ sách lưu động” nhằm giới thiệu tới các đồng nghiệp với mục đích trao đổi kinh nghiệm để xây dựng mô hình thư viện đạt hiệu quả ngày một tốt hơn.
III. Khẳ năng ứng dụng và triển khai:
Mô hình Thư viện trường học thân thiện với nội dung Thư viện ngoài trời “Tủ sách lưu động” có thể áp dụng cho tất cả các trường học phổ thông. Nhất là với các trường có học sinh ở bán trú với số lượng lớn thì mô hình thư viện nêu trên càng trở nên cần thiết. 
IV. Những kiến nghị, đề xuất:
	- Thư viện trường học thân thiện với nội dung Thư viện ngoài trời “ Tủ sách lưu động” là một hình thức hoạt động rất mới, đòi hỏi cần có sự quan tâm thường xuyên của Ban Giám hiệu nhà trường, Phòng Giáo dục cùng Ban đại diện cha mẹ học sinh trong vấn đề đầu tư về cơ sở vật chất, nguồn tài liệu. Chính vì vậy, Thư viện nhà trường rất mong các cấp quản lí quan tâm hơn nữa trong vấn đề cung cấp nguồn tài liệu trong những năm tiếp theo để các hoạt động của Thư viện ngày càng phát huy được hiệu quả.
 Trên đây là một số kinh nghiệm của bản thân trong quá trình thực hiện mô hình Thư viện trường học thân thiện. Rất mong nhận được sự quan tâm, đóng góp ý kiến của đồng nghiệp để sáng kiến của tôi được hoàn thiện hơn. 
Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Tân Uyên, ngày 20 tháng 03 năm 2012
 Người trình bày 
 Mai Năm Trung 
MỤC LỤC
 Phần mở đầu
I. Lý do chọn đề tài
II. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
III. Mục đích nghiên cứu
IV. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
Phần nội dung
I. Cơ sở lí luận
II. Thực trạng của vấn đề
III. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Phần kết luận
I. Những bài học kinh nghiệm
II. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm
III. KHả năng úng dụng và triển khai
IV. Những kiến nghi đề xuất
HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP CƠ SỞ
Nhận xét:.
........................................................................................................................................
Xếp loại:..
 Tân Uyên, ngày tháng năm 2012 
 HIỆU TRƯỞNG