Sáng kiến kinh nghiệm ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Thể Dục

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀO GIẢNG DẠY MÔN THỂ DỤC Người thực hiện : Huỳnh Nguyễn Thanh Liêm Lĩnh vực nghiên cứu : Quản lý giáo dục Phương pháp dạy học bộ môn : Giáo dục thể chất Phương pháp giáo dục : Lĩnh vực khác : Có đính kèm : Mô hình Phần mềm Phim ảnh Hiện vật khác Năm học : 2010- 2011
SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC ___________________ I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 1. Họ và tên : Huỳnh Nguyễn Thanh Liêm 2. Ngày tháng năm sinh : 17.10.1965 3. Nam, nữ : Nam 4. Địa chỉ : 43 Cách mạng tháng 8, phường Quyết Thắng, Biên hòa – Đồng nai 5. Điện thoại cơ quan : 061.3950365 Nhà riêng : 061.3825360 6. Fax : E-mail : 7. Chức vụ : Tổ trưởng chuyên môn 8. Đơn vị công tác : Trường THPT Nam Hà II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO - Học vị cao nhất : Cử nhân Đại học - Năm nhận bằng : 2007 - Chuyên nghành đào tạo : Giáo dục thể chất III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC - Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiêm : Giáo dục thể chất - Số năm có kinh nghiệm : 25 năm - Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây : + Giúp học sinh THPT học tốt kỹ thuật nhảy cao kiểu nằm nghiêng + Phương pháp giảng dạy kỹ thuật nhảy xa kiểu ưỡn thân
Thể dục thể thao là một bộ phận của nền văn hóa chung, là một sự tổng hợp những thành tựu xã hội trong sự nghiệp sáng tạo và sử dụng những biện pháp chuyên môn để điều khiển sự phát triển thể chất của con người một cách có chủ định nhằm nâng cao sức khoẻ, kéo dài tuổi thọ. Thể dục thể thao là một mặt của giáo dục toàn diện không thể thiếu ở nhà trường phổ thông, là biện pháp tích cực nhất nhằm bảo vệ và tăng cường sức khỏe cho học sinh, đẩy mạnh sự phát triển toàn diện, nhịp nhàng, cân đối của cơ thể, tăng cường tố chất, nâng cao khả năng vận động của học sinh. Nhưng hiện nay còn một số không ít các em lười vận động, lười tập luyện thể dục thể thao hoặc có tập nhưng với cảm giác không thích thú, gượng ép dẫn đến tập luyện không hiệu quả, sức khỏe giảm sút hoặc không được duy trì và tăng cường làm ảnh hưởng không nhỏ đến việc học tập, lao động hoặc các lĩnh vực, hoạt động khác trong cuộc sống. Tại sao ? Phải chăng do các em không hứng thú với môn học, học một cách thụ động - đối phó với môn học, chương trình đề ra. Và với sự thay đổi quan điểm, quán triệt mạnh mẽ của ngành giáo dục về phương pháp giảng dạy, công nghệ thông tin được ứng dụng rất nhiều vào các môn học khác, giáo án điện tử được sử dụng nhiều trong các tiết học và bước đầu đã mang lại nhiều hiệu quả. Vậy tại sao môn học Thể dục lại không sử dụng công nghệ thông tin vào các tiết học ? Ứng dụng công nghệ thông tin có đem lại hứng thú học tập cho học sinh trong tiết học thể dục ? Đó là lí do tôi chọn đề tài “ Ứng dụng công nghệ thông tin vào việc giảng dạy môn thể dục” 1. Thuận lợi: Đây là năm diễn ra Hội khoẻ Phù đổng tỉnh Đồng Nai lần VI, Ban giám hiệu nhà trường đã xác định nhiệm vụ, đề ra mục tiêu và yêu cầu tổ Thể
dục – Giáo dục quốc phòng và an ninh tổ chức Hội khỏe Phù đổng cấp trường, tuyển chọn vận động viên tham dự Hội khỏe Phù đổng cấp tỉnh. Đây là thuận lợi đáng kể giúp tôi có được những đánh giá sơ bộ về kĩ thuật một số môn thể thao trong chương trình đã được tôi ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy. Bên cạnh đó, là việc không ngừng đầu tư trang thiết bị, máy móc và dụng cụ tập luyện của Ban giám hiệu, là sự quan tâm giúp đỡ, động viên rất nhiệt tình của Ban lãnh đạo, tổ chuyên môn đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi thực hiện đề tài này, cùng sự giúp đỡ tận tình của giáo viên dạy cùng bộ môn, tất cả giáo viên của các tổ bộ môn khác cũng như giáo viên chủ nhiệm các khối lớp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi khi thực hiện điều tra cơ bản, tìm hiểu tâm sinh lí, giới tính, thành tích học tập của các em. 2. Khó khăn: Trước khi vào bậc trung học phổ thông, phần lớn các em là học sinh của nhiều trường trung học cơ sở khác nhau nên kĩ năng, nhận thức của các em với môn học cũng khác nhau, dẫn đến có sự chênh lệch rất lớn giữa các em và giữa những nội dung của môn học với nhau. Điều này làm cho việc giảng dạy của giáo viên gặp nhiều khó khăn ? Bên cạnh đó, cơ sở vật chất của nhà trường cho một số môn thể thao chưa đáp ứng được yêu cầu học tập, tập luyện nên phần đông các em tập luyện chưa hiệu quả, chưa nắm bắt và vận dụng tốt kĩ thuật để đáp ứng yêu cầu môn học, chưa phát huy và nâng cao thành tích trong học tập, tập luyện và thi đấu Thể dục thể thao. 3. Số liệu thống kê: Trong những năm công tác vừa qua tại trường, tôi đã thực hiện đề tài nghiên cứu của mình về việc thay đổi phương pháp giảng dạy, sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy một số môn học: Chạy ngắn, nhảy cao và cầu lông. Số liệu cụ thể được điều tra, thống kê và ghi nhận như sau: Trong năm tôi được phân công dạy 8 lớp 10, qua điều tra, đánh giá chất lượng học tập thông qua điểm số, thành tích của các em với các môn học: Chạy ngắn, nhảy cao, cầu lông của 4 lớp 10 (45 học sinh 1 lớp) không được tôi sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và 4 lớp được tôi ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, các số liệu cụ thể được ghi nhận như sau: Kết quả kiểm tra các lớp không ƯDCNTT trong giảng dạy:
Tổng CHẠY NGẮN NHẢY CAO CẦU LÔNG LỚP số hs G K TB Y G K TB Y G K TB Y 10 A1 45 10 13 18 4 9 13 18 5 11 12 17 5 10 A2 45 11 12 17 5 10 13 18 4 12 12 17 4 10 B 45 9 13 18 5 11 12 17 5 10 13 18 4 10 C1 45 12 12 17 4 10 15 16 4 9 14 16 6 CỘNG 180 42 50 70 18 40 53 69 18 42 51 68 19 Õ Chạy ngắn: -- Loại Giỏi: 42 học sinh chiếm 23,3% -- Loại Khá: 50 học sinh chiếm 27,8% -- Loại TB: 70 học sinh chiếm 38,9% -- Loại Yếu: 18 học sinh chiếm 10,0% Õ Nhảy cao: -- Loại Giỏi: 40 học sinh chiếm 22,2% -- Loại Khá: 53 học sinh chiếm 29,5% -- Loại TB: 69 học sinh chiếm 38,3% -- Loại Yếu: 18 học sinh chiếm 10,0% Õ Cầu lông: -- Loại Giỏi: 42 học sinh chiếm 23,3% -- Loại Khá: 51 học sinh chiếm 28,3% -- Loại TB: 68 học sinh chiếm 37,8% -- Loại Yếu: 19 học sinh chiếm 10,6% 
1. Về cơ sở lí luận 
Hiện nay không chỉ riêng nước ta mà cả những nước phát triển trên thế giới, những nước trong khu vực đều quan tâm đến việc làm gì để nâng cao khả năng tư duy, khả năng xử lí mọi tình huống của con người. Và để có được con người như thế, giáo dục đóng vai trò quan trọng và nhận phần trách nhiệm nặng nề. Nói đến giáo dục, chúng ta biết có nhiều phương pháp khác nhau để nhằm đạt tới mục đích nêu trên. Phương pháp sử dụng phương tiện trực quan và ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy hiện nay đang được ngành giáo dục, cũng như giáo viên quan tâm bởi vì nó có vị trí đặc biệt trong việc nhận thức của học sinh. Phương pháp sử dụng phương tiện trực quan không phải là phương pháp mới nhưng ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy lại là phương pháp mới. Lâu nay mọi người chưa có quan tâm đúng mức về nó nhất là phía giáo viên, do những điều kiện chủ quan và khách quan mà họ không thể sử dụng được bằng phương tiện máy tính trong giờ dạy, mà đặt biệt lại là môn học thể dục, môn học không thể thiếu trong giáo dục toàn diện. Môn học chủ yếu trên sân tập, mang tính vận động nhiều hơn nhằm mục đích thực hiện yêu cầu của môn học là rèn luyện và nâng cao sức khoẻ; góp phần đẩy mạnh quá trình phát triển toàn diện, cân đối của cơ thể, song song đó là bồi dưỡng các đức tính tốt: ý thức tổ chức kỷ luật, tác phong khỏe mạnh, khẩn trương, tinh thần dũng cảm, khắc phục khó khănNên việc trình bày có kết hợp làm mẫu, thị phạm, phim, ảnh, đặc biệt là những đoạn phim về những cuộc thi đấu thể thao đỉnh cao của những vận động viên thế giới, những động tác kĩ thuật được quay chậm, hay như những động tác do chính các em thực hiện được ghi hình rồi trình chiếu để cả lớp xem, nhìn nhận rút kinh nghiệm cho chính bản thân thì rất cần thiết và quan trọng. Điều này đã góp phần không nhỏ giúp học sinh hứng thú hơn trong tiết học và môn học thể dục, say mê tự tìm hiểu, học tập và tập luyện thể dục thể thao thường xuyên hơn. 
2. Nội dung - biện pháp thực hiện a. Nội dung Qua tìm hiểu thực tế một số lớp tôi đang giảng dạy, phần lớn hầu như các em chưa thực sự hứng thú học tập đối với bộ môn này, điều này được biểu hiện cụ thể như sau : 
- Ở lớp: Các em đi học, ý thức tập luyện chưa có, tập luyện hời hợt - đối phó, chưa tích cực và tự giác tập luyện, thường xuyên bị giáo viên đôn đốc, nhắc nhở (có thể do các em chưa có sách giáo khoa về môn học và sự nhận thức về môn học của các em chưa đúng). 
- Ở nhà: Khi hỏi về thời gian dành cho việc ôn tập, tập luyện ở nhà thì phần lớn các em trả lới là không có, nếu có, tôi nhận thấy chỉ ở những em yêu thích thể thao, những em thường xuyên tập luyện ở những câu lạc bộ, trung tâm thể dục thể thao của thành phố Vì vậy, kết quả học tập của các em không cao. Theo tôi là do các em chưa yêu thích, hứng thú với môn học, học tập và tập luyện một cách miễn cưỡng nên kết quả học tập chưa cao, sức khoẻ và thể lực chưa được duy trì và tăng cường, làm ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả học tập của những môn học khác cũng như các sinh hoạt khác trong cuộc sống. Do đó một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của người giáo viên là phải tìm mọi cách để gây hứng thú học tập cho học sinh, phải thay đổi phương pháp giảng dạy.
 b. Biện pháp thực hiện s Hình thành động cơ học tập môn học cho học sinh: Sức khoẻ là vốn quý của con người. Có sức khoẻ là có tất cả. Vậy làm gì để có sức khoẻ ? Ngoài những vấn đề khác không nói đến ở đây thì tập luyện thể dục thể thao thường xuyên là biện pháp hữu hiệu và đơn giản nhất giúp chúng ta củng cố, giữ gìn và tăng cường sức khoẻ. Môn học thể dục làm được điều này. Nó giúp các em giảm bớt sự căng thẳng, mệt mỏi trong học tập, lao động vá các sinh hoạt khác; giúp các em hiểu và tập luyện đúng phương pháp, đúng kĩ thuật động tác góp phần vào việc nâng cao sức khoẻ. Các em hiểu được vấn đề này sẽ hình thành được động cơ học tập. Và như vậy tạo được sự hưng phấn, sự hứng thú đối với môn học trong các em học sinh. s Tìm hiểu đặc điểm sức khoẻ, tâm sinh lí lứa tuổi học sinh: Điều này rất quan trọng trong hoạt động thể dục thể thao cũng như môn học thể dục để đạt được hiệu quả cao nhất, tránh những tác dụng xấu có thể xảy đến. Tôi đã phải làm những việc sau trong quá trình giảng dạy: v Căn cứ đặc điểm giải phẫu, sinh lý của từng lứa tuổi, giới tính: hệ vận động, nội tạng, hệ thần kinh để có phương pháp hữu hiệu khi giảng dạy. v Căn cứ đặc điểm phát triển tố chất cơ thể: sức nhanh, sức mạnh, sức bền, linh hoạt, khéo léo của học sinh để có những bài tập, lượng vận động phù hợp Với việc làm này, tôi nhận thấy các em đã thay đổi được nhận thức, đã tích cực tập luyện thể dục thể thao hơn, hứng thú và say mê hơn với môn thể dục vì đã có được những môn học đúng với khả năng, lượng vận động phù hợp với bản thân. Sức khoẻ được duy trì và tăng cường, kết quả học tập cũng được nâng lên. s Nghiên cứu kĩ nôi dung, bài dạy phải súc tích, khoa học và cải tiến phương pháp giảng dạy:
Vì nội dung của bài chính là sự tổ chức quá trình dạy học tức là thực hiện sự thống nhất giữa quá trình dạy và quá trình học. Trong đó quá trình dạy là người giáo viên cung cấp những kiến thức mới cho học sinh và thông qua đó người giáo viên thực hiện nhiệm vụ giáo dục và phát triển cho học sinh, còn đối với học sinh thì giáo viên cần phải chủ động điều khiển, hướng dẫn lớp học để học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động và nắm vững kiến thức một cách có hệ thống và biến những kiến thức ấy thành cái của mình, nên tôi: v Áp dụng triệt để và phù hợp các nguyên tắc giảng dạy thể dục thể thao: nguyên tắc tư tưởng, nguyên tắc trực quan, nguyên tắc toàn diện, hệ thống, nguyên tắc phù hợp với khả năng tiếp thu của học sinh, nguyên tắc củng cố và nâng cao. v Sử dụng tốt các phương pháp giảng dạy thể dục, phù hợp với nội dung, động tác: phương pháp hoàn chỉnh và phân đoạn, phương pháp giảng giải và làm mẫu, phương pháp luyện tập, phương pháp sửa chữa các động tác sai v Có kế hoạch giảng dạy và phương pháp tiến hành giờ thể dục cụ thể và hợp lý. Đặc biệt, tôi đã thay đổi, cải tiến phương pháp giảng dạy là ứng dụng CNTT vào một số bài dạy, tiết học thể dục và thực hiện một số việc sau: ² Cho các em xem băng hình môn học liên quan của các VĐV hàng đầu thế giới thực hiện để các em cảm nhận, hình dung được môn học, cố gắng tập luyện.
Hình 1: Thi chạy ngắn, cự li 100m Hình 2: Kĩ thuật trượt đà trong đẩy tạ lưng hướng ném ² Minh họa những nội dung đã trình bày bằng những hình ảnh, thước phim cụ thể để các em hình dung, tiếp thu nhanh và hiệu quả hơn:
Hình 3: Xuất phát của người thứ nhất trong chạy tiếp sức 4 x 100m. ² Hay những thước phim khi thực hiện động tác kĩ thuật được quay chậm, giúp các em nhìn nhận, tìm hiểu cặn cẽ nên tiếp thu nhanh và chính xác: Hình 5: Tư thế động tác của người xuất phát thứ 2, 3, 4 khi chạy tiếp sức Hình 4: Vị trí xuất phát và đường chạy của từng người trong chạy tiếp sức Hình 6: Trao và nhận tín gậy từ trên xuống trong chạy tiếp sức
² Hay chính những động tác do các em thực hiện được ghi nhận để cùng nhau theo dõi, phân tích, đánh giá, những ưu và khuyết điểm của động tác đó, để cùng nhau học tập. Những hình ảnh này đã kích thích, gây hứng thú trong học tập cho các em, làm tiết học sôi động, không khí học vui vẻ được tăng thêm nên tác động rất tốt đến kết quả học tập của các em: Hình 7: Tư thế, kĩ thuật nằm nghiêng khi qua xà trong nhảy cao kiểu nằm nghiêng Áp dụng thực hiện các biện pháp được nêu ở trên với mục đích thay đổi phương pháp giảng dạy, thay đổi không khí – làm tăng sự hứng thú, say mê hơn với môn học thể dục, tôi nhận thấy, kĩ thuật động tác của các em được cải thiện hơn so với trước, có được không khí tập luyện, thi đấu hào hứng, lành mạnh. Sự ham thích, thái độ học tập của các em với môn Thể dục được nâng lên, các em thường xuyên tham gia tập luyện thể dục thể thao nhiều hơn, góp phần nâng cao giá trị môn thể dục, làm không khí nhà trường được sôi động với các hoạt động thể dục thể thao cũng như các hoạt động phong trào khác. Giúp các em ngày càng hoàn thiện, nâng cao và phát huy được kỹ thuật động tác để đạt được những thành tích khả quan, được phát triển toàn diện hơn. Kết quả kiểm tra các lớp được ƯDCNTT trong giảng dạy: Tổng CHẠY NGẮN NHẢY CAO CẦU LÔNG LỚP số hs G K TB Y G K TB Y G K TB Y
10 C2 45 12 14 19 12 13 20 11 14 20 10 C3 45 11 14 20 12 15 18 10 15 20 10 C4 45 11 15 19 12 14 19 11 15 19 10 C5 45 13 14 18 12 15 18 12 15 18 CỘNG 180 47 57 76 48 57 75 49 54 77 Õ Chạy ngắn: -- Loại Giỏi: 47 học sinh chiếm 26,1% tăng 2,8% so với 4 lớp kia. -- Loại Khá: 57 học sinh chiếm 31,7% tăng 3,9% so với 4 lớp kia. -- Loại TB: 76 học sinh chiếm 42,2% tăng 3,3% so với 4 lớp kia. -- Loại Yếu: không còn Õ Nhảy cao: -- Loại Giỏi: 48 học sinh chiếm 26,7% tăng 4,5% so với 4 lớp kia. -- Loại Khá: 57 học sinh chiếm 31,7% tăng 2,2% so với 4 lớp kia. -- Loại TB: 75 học sinh chiếm 41,6% tăng 3,3% so với 4 lớp kia. -- Loại Yếu: không còn. Õ Cầu lông: -- Loại Giỏi: 49 học sinh chiếm 27,2% tăng 3,9% so với 4 lớp kia. -- Loại Khá: 54 học sinh chiếm 30,0% tăng 1,7% so với 4 lớp kia. -- Loại TB: 77 học sinh chiếm 42,8% tăng 5,0%so với 4 lớp kia. -- Loại Yếu: không còn. Với kết quả được ghi nhận ở trên, việc thay đổi phương pháp giảng dạy, ứng dụng công nghệ thông tin vào các tiết học của môn thể dục, sự hứng thú với môn học của các em được tăng lên, giờ học thể dục nhàm chán trước đây được thay bằng không khí sôi động, vui vẻ trong học tập, trong tập luyện và trong thi đấu thể dục thể thao. Sức khoẻ của các em được củng cố, tăng cường với việc có nhiều em tham gia tập luyện thể dục thể thao thường xuyên, kết quả học tập của những môn học khác có tiến triển, khả quan. Những nội dung và biện pháp thực hiện ở trên, cùng với kết quả điều tra ghi nhận được (có thể còn sai sót do trình độ của các em có khác nhau), tôi thấy việc kết hợp các phương pháp dạy học và đặc biệt là khi ứng dụng công nghệ thông tin vào các tiết học thể dục, các hình ảnh, phim tư liệu được trình chiếu, giảng dạy bằng hiệu ứng Microsoft PowerPoint trong bài dạy đã thu hút được sự chú ý của học sinh, làm cho không khí sinh động, hào hứng, sôi nổi. Kết hợp với thuyết minh bài giảng, đặt câu hỏi để học sinh trả lời, yêu cầu học sinh thực hiện động tác làm cho giờ học sinh động. Học sinh vừa nghe, vừa nhìn, vừa suy nghĩ, hoạt động bằng ngôn ngữ. Học sinh vừa nghe, vừa quan sát làm nảy sinh những yêu cầu mới về nội dung của bài học. Không khí lớp học trở nên hào hứng, hình ảnh và lời giảng của giáo viên luôn được xen kẽ với nhau khiến học sinh trong giờ học thái độ rất nghiêm túc và với những hình ảnh thực tế, những thước phim về động tác kĩ thuật được quay chậm, quay lại nhiều lần làm các em rất thích, dễ tiếp thu, các em sẽ không còn cảm thấy chán nản, mệt mỏi và khô khan trong tiết học thể dục. Giáo dục thể chất là một mặt của giáo dục toàn diện không thể thiếu được ở trong trường phổ thông. Thông qua giáo dục thể chất, bồi dưỡng cho học sinh những đức tính dũng cảm, ngoan cường, ý thức tổ chức, kỷ luật, đoàn kết, tương trợ, xây dựng thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh, đồng thời làm cho không khí nhà trường thêm tươi vui, lành mạnh, sôi nổi, trẻ trung. Những yêu cầu đó chỉ có thể giải quyết trong công tác chăm sóc sức khỏe, tổ chức rèn luyện thể dục thể thao một cách hợp lí, thường xuyên, liên tục. Điều này, đặt ra cho nhà trường phổ thông nhiệm vụ nặng nề hơn để đạt được mục đích, yêu cầu đó. Và tổ chuyên môn thể dục nói chung, giáo viên thể dục nói riêng phải nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm của mình, phải thay
đổi phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng dạy và học môn thể dục bằng những biện pháp sau: o Giúp học sinh hiểu rõ ý nghĩa – tác dụng của môn học đối với bản thân và thực tiễn của cuộc sống. o Hình thành nhu cầu và động cơ học tập đúng đắn cho học sinh, tạo ra một phong trào thi đua học tập, rèn luyện thân thể. o Thiết kế bài giảng có nội dung xúc tích, lô gích và khoa học để gây hứng thú, say mê học tập, tập luyện thể dục thể thao. Phát huy tính năng động và sáng tạo ở học sinh trong học tập. Muốn vậy giáo viên phải thực sự nắm vững tri thức bộ môn, hiểu được trình độ, đặc điểm sức khoẻ, lứa tuổi, giới tính học sinh và có hiểu biết về khoa học sư phạm. Từ đó, giáo dục tư tưởng cho học sinh, đào tạo phát triển cơ thể học sinh toàn diện, để học sinh thường xuyên đến với các hoạt động thể dục thể thao, thích học môn thể dục. 1. Sách Giáo viên Thể dục 10 - Bộ GD&ĐT – NXB Giáo dục – 2006 2. Điền kinh trong trường phổ thông – P.N. Gôikhơman – Ô.N. Tơrôphimôp – Nhà xuất bản TDTT Hà Nội – 2000 3. Hướng dẫn sử dụng luật một số môn TDTT ở trường PT – Vũ Ngọc Hải – Nhà xuất bản Giáo dục – 1996 NGƯỜI THỰC HIỆN Huỳnh Nguyễn Thanh Liêm