Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kỹ năng viết chữ đẹp cho học sinh Lớp 1

I - Đặt vấn đề :
Mục tiêu cần đạt được ở phân môn Tiếng việt. Hiện nay bao gồm bốn kỹ năng cơ bản : Kỹ năng đọc, kỹ năng nghe, kỹ năng nói, kỹ năng viết. Các kỹ năng này có mối liên hệ chặt chẽ lẫn nhau, nhưng đều có những nét đặc trưng quan trọng riêng của nó. Trong đó có kỹ năng viết chữ đẹp cũng là một vấn đề được quan tâm hàng đầu. Thấm nhuần lời dạy của cố Thủ tướng Phan Văn Đồng “Chữ viết cũng là một sự biểu hiện của nết người”. Mà nết người là sự hoà nhập giữa tình cảm và trí tuệ. 
Vì vậy, rèn kỹ năng viết chữ trình bày đẹp cho học sinh Tiểu học nói chung và học sinh lớp 3 nói riêng đều là vô cùng quan trọng. Muốn cho học sinh viết đẹp, trước hết phải do công lao việc dạy dỗ công phu của giáo viên ở trường theo một phương pháp mới, khoa học đã được đúc kết cùng với sự kèm cặp sít sao của các bậc phụ huynh và học sinh cũng phải nổ lực luyện tập hết mình. Việc rèn kỹ năng cho học sinh không những chữ đẹp mà còn viết đúng là cả một quá trình đòi hỏi người giáo viên phải nhiệt tình, thường xuyên kèm cặp hướng dẫn và phải có phương pháp mới đạt hiệu quả. Trong tập nói viết, Thủ tướng đã chỉ ra nhiệm vụ “Trong nhà trường của chúng ta việc dạy cho học sinh viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp cần được coi trọng từ lớp mẫu giáo, ở cấp I và ở các cấp trên. Đó là một yêu cầu không thế xem nhẹ đối với nền giáo dục phổ thông”
Từ thực tế giảng dạy trên lớp, được tiếp cận với đối tượng nghiên cứu. Tôi thấy việc rèn kỹ năng viết chữ, trình bày đẹp đối với học sinh lớp 3 là việc làm thiết thực. Sở dĩ tôi nói vậy là bởi ý thức học sinh còn rất hạn chế nó ánh hưởng đến chất lượng học tập. Chữ viết đúng, nhanh, rõ, đẹp, trình bày khoa học là một trong những thuận lợi góp phần nâng cao kết quả học tập. Dạy học sinh viết đúng, viết đẹp, viết cẩn thận là góp phần rèn luyện cho học sinh phát triển toàn diện về đức, trí, thẩm mỹ. Như vậy giáo dục ý thức nề nếp về chữ viết cho học sinh lớp 2, 3 là một vấn đề cần được chúng ta quan tâm đúng mức. Bởi ở tuổi các em học sinh tâm hồn các em còn non nớt như cây măng non mới mọc dễ uốn nắn nhưng cũng dễ công tự do. Vì thế muốn cho chất lượng chữ viết đạt được kết quả khá thi hơn, chúng ta uốn nắn học sinh ngay từ bây giờ nó sẽ là nền tảng vững chắc cho các lớp học tiếp theo.
Từ những hiểu biết về tầm quan trọng của vấn đề rèn kỹ năng viết chữ đẹp đã ảnh hưởng trực tiếp leen chất lượng giáo dục và từ những lý do cụ thể, thiết thực đồng thời qua tìm tòi nghiên cứu tài liệu. Tôi quyết định sẽ chọn đề tài này mong muốn sẽ đóng góp một số ý kiến nhỏ trong quá trình dạy học của mình.
II - Thực trạng vấn đề :
1. Thuận lợi :
Bên cạnh những kiến thức và kỹ năng bắt buộc của môn học, vấn đề chữ viết đã được hình thành. Thành thạo rèn viết chữ đẹp là một yêu cầu cần phải đạt đối với học sinh, nhất là học sinh hiện nay.
Với nhận thức đó : Bộ, Sở, Phòng, các cán bộ giáo viên đứng lớp đều có tầm nhìn mới hơn đối với vấn đề này. Nghĩa là phong trào chữ đẹp đã trở thành một tiêu chí để đánh giá xếp loại, coi việc rèn chữ viết là một hoạt động nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
2. Khó khăn :
* Về địa phương :
Vấn đề này nói lên thì ai cũng nghĩ là dễ nhưng thực tế đi sâu vào mới biết là rất khó. Khó ở chỗ xuất phát từ nền kinh tế địa phương là một xã nghèo, nên số công giáo chiếm khoảng 80-90%, sinh con đông, con em phần lớn là nghề nông từ đó ảnh hưởng đến ý thức của các bậc phụ huynh, sự quan tâm theo dõi hàng ngày của việc viết chữ, giữ gìn sách vở và đồ dùng học tập của con em chưa được coi trọng đúng mức.
* Về phía nhà trường :
“Giữ gìn sách vở, rèn kỹ năng viết chữ đẹp” là mục tiêu đặt ra lâu dài, cho nên để đặt ra mục tiêu không chỉ diễn ra ngày một, ngày hai mà làm được. Mặc dầu các cấp quản lý giáo dục, các nhà trường vẫn thường xuyên chỉ đạo giáo viên lên lớp luôn hướng dẫn học sinh tập viết đúng mẫu, đẹp song việc chăm lo rèn cho học sinh viết chữ đúng, viết chữ đẹp chỉ hầu như đang dừng lại ở môn tập viết, luyện viết và còn nặng về phần nhắc nhở lý thuyết, chưa rèn được mọi lúc, mọi nơi một cách toàn diện, đầy đủ. Giáo viên một số trình bày còn cấu thả, thiếu thận trọng.
* Về học sinh:
 Đối với học sinh lớp 2, 3 nội dung kiến thức chưa cao, chưa đi sâu vào số lượng, các bài viết, bài tập còn ngắn hơn, các em đã viết thành thạo những đòi hỏi khâu rèn kỹ năng trình bày chữ viết là một khâu quan trọng và cũng là một trọng trách cực kỳ khó khăn của giáo viên, vì học sinh các em chưa có ý thức trình bày viết đẹp chữ viết chưa đúng quy định.
Dựa vào thực trạng, thực tế của từng trường, từng địa phương và bản thân học sinh. Trong thời gian giảng dạy tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm nhỏ và các giải pháp khắc phục những hạn chế trong vấn đề “Rèn kỹ năng viết chữ đẹp” cho học sinh lớp 2, 3.
III – giải pháp :
Để nâng cao chất lượng giáo dục, xây dựng ý thức rèn chữ, rèn người đối với học sinh Tiểu học, đảm bảo mục tiêu giáo dục đặt ra từ đâu. Nhiệm vụ này đặt ra cho người giáo viên rất lớn nó đòi hỏi sự tân tuỵ chịu khó, lòng kiên trì nhẫn nại, say mê vươn tới ham muốn nét đẹp kết hợp với những giải pháp, biện pháp cụ thể nhằm giúp cho chất lượng chữ viết của học sinh ngày càng cao đáp ứng chỉ tiêu trong quá trình dạy học ở trường Tiểu học.
- Mỗi giáo viên cần có sự quan tâm đúng mức đối với phong trào “Rèn kỹ năng viết chữ đẹp”.
Trong lịch sử lưu truyền có những vị học rộng tài cao nổi tiếng như Cao Bá Quát mà chữ viết vô cùng xấu, xấu đến nỗi người đời xưa thốt lên rằng “Người đâu mà chữ xấu như ma”. Vậy mà, qua thời gian kiên trì luyện viết ngày, đêm trong nhiều năm trời, kết quả của ông đã trở thành một người viết chữ đẹp và đã trở thành nhà thư pháp nổi tiếng.
Nói như vậy, trên đời này không có việc gì khó mà không làm được, vấn đề là ở chỗ ý chí, sự quyết tâm của mỗi chúng ta. Cho nên, “rèn chữ viết đẹp” đối với học sinh Tiểu học nhất là đối với học sinh các lớp đầu cấp phải được diễn ra thường xuyên, liên tục. Có nghĩa là ở mỗi lớp khi các em bắt đầu cầm bút viết là giáo viên lại nhắc nhở, uốn nắn hướng dẫn cách viết. Cách trình bày tất cả mọi môn học, giáo viên phải xem chữ viết, viết đẹp là vấn đề không thế thiếu trong mỗi người giáo viên, phải nhiệt tình, công phu thì chắc chắn rằng sẽ khơi dậy được lòng đam mê, sự thi đua nổ lực phấn đấu của học sinh và sự kèm cặp thường xuyên của các bậc phụ huynh.
- Cần có sự quan tâm bồi dưỡng để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đặc biệt về chữ viết và trình bày bảng.
Đây là yếu tố quyết định không phụ thuộc nhiều vào kinh tế. Do đó ở bất kỳ hoàn cảnh nào cũng có thể thực hiện được yêu cầu này. Vì vậy, chúng ta cần phải tiến hành ngay một cách triệt để với yêu cầu cao.
Giáo viên luôn là người làm mẫu để học sinh noi theo, bởi học sinh lớp 2, 3 tâm lý của học sinh hoàn toàn phụ thuộc vào cô giáo dạy mình, nó có sự tin tưởng cao, chưa có ý thức trình bày theo ý thức của mình, vì thế người giáo viên dạy các lớp đầu cấp như lớp 1, 2, 3 trình bày bảng phải cẩn thận, tránh trình bày bảng cấu thả.
Ngoài việc soạn bài chu đáo ở nhà, giáo viên lên lớp cần hướng dẫn học sinh cách đặt bút, cách viết, cách trình bày bài một cách cẩn thận. Cho nên vấn đề quan tâm học sinh là vô cùng quan trọng. Khi dạy môn tập viết, ôn lại chữ hoa Ph tuần 22 trước hết giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát chữ Ph
 ......................................................................................................................................................
Cách viết : Nét một như thế nào ?
 ......................................................................................................................................................
Nét hai như thế nào ?
......................................................................................................................................................
Nét ba như thế nào ?
......................................................................................................................................................
Nét bốn như thế nào ?
Giáo viên viết mẫu học sinh theo dõi
* Hướng dẫn học sinh viết bảng con :
Học sinh tập viết bảng con 2, 3 lượt, giáo viên nhận xét uốn nắn cho từng em. Khi học sinh viết chữ Ph vào vở, giáo viên cho học sinh quan sát chữ mẫu ở vở. Sau khi quan sát xong, giáo viên chỉ yêu cầu học sinh viết một chữ đầu tiên để giáo viên quan sát một lượt xem cách viết của các em như thế nào. Nếu em nào viết đúng, đẹp thì cho em đó viết hết cả dòng, còn em nào viết chưa đúng, chưa đẹp giáo viên cho dừng lại để uốn nắn tiếp. Giáo viên cầm tay hướng dẫn viết từ từ. Bước này là sự sáng tạo riêng của từng giáo viên để rèn cho học sinh ngay từ những nét đơn giản đầu tiên, chỉ cần buông lỏng trong một khâu, một bước thì học sinh sẽ chệch hướng ngay.
Còn khi cho học sinh viết từ ứng dụng phải hướng dẫn học sinh xác định được các nét nối giữa các con chữ độ cao, các chữ cái trong một tiếng, vị trí đặt dấu thanh khoảng cách giữa tiếng với tiếng. Hướng dẫn các em ngồi viết, cách đặt vở, cầm bút (đây là học sinh có tư thế ngồi chưa đúng)
Còn khi dạy một bài chính tả cũng gặp rất nhiều trở ngại trong việc hướng dẫn cách trình bày một bài văn, một bài thơ. Tất cả những cái đó làm cho học sinh trình bày dễ sai khi trình bày vào vở, vì vậy giáo viên cần cho học sinh đọc cả bài chính tả, sau đó nêu một số câu hỏi để khắc sâu trí nhớ khó khăn nhầm lẫn trong khi viết hỏi. Nhưng chữ nào trong bài được viết hoa
 Bài viết có những dấu câu nào.
Giáo viên chốt lại các câu trả lời của học sinh, sau đó giáo viên hướng dẫn học sinh viết bảng con. Từ ngữ khó, tên riêng trong bài, sửa chữa các lỗi học sinh còn viết sau ở bảng con. Giáo viên cho học sinh quan sát bài viết và hướng dẫn học sinh viết vào vở. Đây là bước quan trọng, nếu như giáo viên sơ sài bỏ qua chắc chắn rằng các em sẽ trình bày sai, cẩu thả. Một số giáo viên đến tiết học chính tả nếu tiết nghe - đọc hay nhìn – chép thôi cho các em mở sách giáo khoa ra viết, giáo viên không hướng dẫn cẩn thận cụ thể, tỉ mỹ, không luyện viết bảng con, không tìm hiểu nội dung bài thì bài viết của học sinh làm sao đạt yêu cầu, chứ không nói trình bày chữ viết đúng và đẹp. Học sinh lớp 2, 3 nó phụ thuộc vào hướng dẫn của giáo viên rất lớn, muốn trình bày đẹp có chữ viết đẹp cho sau này cũng là bắt nguồn từ đây.
Không những phân môn Tiếng việt mới hướng dẫn tỷ mỹ mà trong khi học sinh các ôn như Toán, Đạo đức, Tự nhiên và xã hội... giáo viên cũng cần hướng dẫn học sinh cần viết đúng, viết đẹp đúng quy định.
* Vấn đề cơ sở vật chất phù hợp với tình hình địa phương và điều kiện học tập của học sinh. Những điều kiện ban đầu về cơ sở vật chất như lớp học, bàn ghế, ánh sáng có sự chuẩn bị tốt, tạo được tâm lý thoái mái duy trì mọi nề nếp học tập của học sinh.
Ngoài những giải pháp đã nêu ở trên, cần tổ chức các cuộc thi về chữ viết đẹp, văn hay cũng chính là yếu tố quyết định nhằm nâng cao “Chất lượng chữ viết”.
Sau đây là bảng so sánh chất lượng (đối tượng lớp 3A, tổng số học sinh là 21 em)
Tỷ lệ
Loại
A
B
C
SL
%
SL
%
SL
%
Thời gian
Tháng 9-10
12
57
8
38
1
5
Tháng 11-12
13
62
7
33
1
5
Tháng 1-2
15
71
5
24
1
5
Trên đây là một số ý kiến, giải pháp nhỏ nhằm góp phần khắc phục những khó khăn, tồn tại của trường, của địa phương và của từng giáo viên, để đưa ra phong trào vở sạch chữ đẹp ngày càng cao. Là những người giáo viên tận tuỵ với nghề nghiệp cần ý thức được rằng công việc “Rèn kỹ năng viết chữ đẹp” là công việc gắn liền với nghề dạy học, gắn liền với chất lượng dạy học. Nó quyết định một phần không nhỏ trong chất lượng dạy học.
III – Kết luận :
Từ ý thức học tập và chữ viết còn hạn chế. Nhiệm vụ vất vả của giáo viên là phải tìm tòi ở các tài liệu hướng dẫn học hỏi kinh nghiệm, nghĩa là phải trang bị tốt cho mình vốn kinh nghiệm về kỹ năng trau dồi chữ viết cho học sinh.
Qua thời gian giảng dạy, rèn kỹ năng viết chữ đẹp cho học sinh lớp 3 bản thân tôi đã rút ra được bài học từ thực tế. Tôi đã khẳng định rằng có sự chuyển biến rõ nét trong quá trình được rằng có sự chuyển biến rõ nét trong quá trình rèn luyện chữ viết đẹp, đúng...
Tuy rằng kết quả đó chưa cao, nhưng tôi có quyền hy vọng thời gian tới sẽ gặt hái được cao hơn.
Tháng 4 năm 2007