Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp giúp học sinh học cá biệt thích học hơn qua môn Mĩ Thuật

ng cao chÊt l­îng d¹y häc vµ c¶i c¸ch néi dung m«n häc. ChÝnh v× vËy mµ hiÖn nay chóng ta ®ang thùc hiÖn c¶i c¸ch gi¸o dôc. XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc vÒ vai trß nhiÖm vô cña ng­êi gi¸o viªn ho¸ häc trong viÖc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch gi¸o dôc, vai trß cña m«n ho¸ häc trong hÖ thèng c¸c m«n häc ë nhµ tr­êng nªn t«i chän ®Ò tµi. Ph©n lo¹i hÖ thèng bµi to¸n t¨ng gi¶m khèi l­îng qua c¸c lo¹i ph¶n øng ho¸ häc ë bËc THCS.
Trong gi¶ng d¹y Bµi tËp ho¸ häc lµ mét ph­¬ng tiÖn cÇn thiÕt gióp häc sinh n¾m v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, më réng ®µo s©u h¬n nh÷ng néi dung ®· ®­îc trang bÞ. Nhê ®ã häc sinh hoµn thiÖn ®­îc kiÕn thøc, ®ång thêi ph¸t triÔn trÝ th«ng minh s¸ng t¹o, rÌn luyÖn tÝnh kiªn nhÉn, nh÷ng kû n¨ng, kû x¶o n¨ng lùc nhÊt thiÕt vµ t­ duy s¸ng t¹o h¬n. Häc sinh biÕt vËn dông c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vµo viÖc gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng ho¸ häc x¶y ra trong ®êi sèng kÝ thuËt. Th«ng qua gi¶i bµi tËp ho¸ häc gióp häc sinh nhí l©u hiÓu s©u s¾c kiÕn thøc vµ hÖ thèng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸ nh÷ng kiÕn thøc ®· häc 
Bµi tËp hãa häc gióp ng­êi gi¸o viªn kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh, tõ ®ã ph©n lo¹i häc sinh vµ cã kÕ ho¹ch s¸t víi ®èi t­îng. Qua nghiªn cøu bµi tËp ho¸ häc gi¸o viªn thÊy rá nhiÖm vô cña m×nh trong gi¸o dôc còng nh­ trong viÖc gióp häc sinh 
Ng­êi gi¸o viªn ngoµi viÖc n¾m v÷ng néi dung ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cßn cÇn ph¶i n¾m v÷ng c¸c bµi tËp ho¸ häc ë tõng lo¹i ph¶n øng qua tõng ch­¬ng, hÖ thèng c¸c bµi tËp c¬ b¶n nhÊt vµ c¸ch gi¶i tæng qu¸t cho tõng d¹ng bµi tËp, biÕt sö dông phï hîp víi tõng lo¹i h×nh. LuyÖn tËp, kiÓm tra, nghiªn cøu nh»m ®¸nh gi¸ kiÕn thøc cña häc sinh. Tõ ®ã cÇn ph¶i sö dông bµi tËp ë c¸c møc kh¸c nhau cho tõng ®èi t­îng häc sinh môc ®Ých võa lµ néi dung l¹i võa lµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc hiÖu nghiÖm nã cung cÊp kiÕn thøc, c¶ con ®­êng dµnh lÊy kiÕn thøc vµ mang c¶ niÒm vui s­íng cña sù ph¸t triÓn, cña sù t×m ra ®¸p sè bµi tËp ho¸ häc rÊt ®a d¹ng vµ phong phó nªn ®Ó cã mét ph­¬ng ph¸p gi¶i phï hîp th× ng­êi gi¸o viªn cÇn ph¶i t×m tßi vµ thùc nghiÖm nhiÒu lÇn, ®©y lµ viÖc lµm rÊt cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c¶ gi¸o viªn vµ häc sinh. 
II. Môc ®Ých nghiªn cøu 
1. Vai trß cña c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶i to¸n ho¸ häc ë trung häc
Cñng nh­ bµi tËp trong nhiÒu m«n häc kh¸c ë tr­êng phæ th«ng, bµi tËp ho¸ häc lµ ph­¬ng tiÖn kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc d¹y häc ho¸ häc. Nã cã vai trß quan träng:
Tr­íc hÕt viÖc gi¶i c¸c bµi tËp ho¸ häc rÌn luyÖn cho häc sinh biÕt c¸ch vËn dông kiÕn thøc ho¸ häc ®· häc vµo trong c¸c t×nh huèng cô thÓ trong mçi bµi häc vµ më réng h¬n.
Gi¶i bµi to¸n ho¸ häc cßn rÌn luyÖn cho häc sinh nh÷ng ®øc tÝnh tèt nh­ cÇn cï, kiªn nhÉn, cÈn thËn, tÝnh chÝnh x¸c, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o 
2. ý nghÜa cña c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶i to¸n ho¸ häc ë trung häc 
Trong qu¸ tr×nh d¹y vµ häc ho¸ häc ë tr­êng trung häc vÞªc tæng kÕt ph­¬ng ph¸p gi¶i to¸n ho¸ häc lµ viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu vµ rÊt cã ý nghÜa 
Tr­íc hÕt viÖc tæng kÕt c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶i to¸n ho¸ häc gióp ta s¾p xÕp c¸c bµi tËp nµy vµo nh÷ng lo¹i nhÊt ®Þnh vµ ®­a ra ph­¬ng ph¸p gi¶i tæng qu¸t cho tõng lo¹i. Trong qu¸ tr×nh nµy, kinh nghiÖm lµm bµi tËp ®­îc h×nh thµnh. §ã lµ nh÷ng kinh nghiÖm cã gi¸ trÞ thùc tÕ rÊt lín trong viÖc häc tËp bé m«n cña häc sinh. Trong qu¸ tr×nh gi¶i c¸c bµi tËp theo tõng ph­¬ng ph¸p häc sinh ®­îc «n tËp, còng cè l¹i kiÕn thøc vµ biÕt c¸ch vËn dung trong nh÷ng t×nh huèng cô thÓ, kh«ng chØ thÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc nµy häc sinh ®­îc rÌn luyÖn c¸ch lµm viÖc vµ t­ duy cã hÖ thèng khoa häc vµ cã tÝnh logic.
3. Thùc tr¹ng cña viÖc gi¶i bµi to¸n Ho¸ häc ë tr­êng trung häc 
HiÖn nay viÖc gi¶i c¸c bµi tËp ho¸ häc ®èi víi häc sinh cßn nhiÒu khã kh¨n. Cã nh÷ng häc sinh cã kh¶ n¨ng gi¶i ®­îc nhiÒu bµi tËp b×nh th­êng. Mét sè kh«ng nhiÒu c¸c häc sinh cã thÓ gi¶i ®­îc nhiÒu bµi tËp khã, ®ßi hái trÝ th«ng minh vµ sù vËn dông mét c¸ch linh ho¹t, chÝnh x¸c c¸c kiÕn thøc ®· häc.
Trong khi ®ã, phÇn lín häc sinh gÆp nhiÒu khã kh¨n trong gi¶i bµi to¸n ho¸ häc. Trong sè nµy, cã nh÷ng häc sinh chØ biÕt lµm bµi tËp mét c¸ch m¸y mãc mµ kh«ng hiÓu b¶n chÊt ho¸ häc cña bµi to¸n 
T×nh tr¹ng trªn do nhiÒu nguyªn nh©n. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do häc sinh ch­a cã ý thøc ph©n lo¹i c¸c bµo tËp ®Ó tõ ®ã cã ph­¬ng ph¸p gi¶i chung cho tõng lo¹i bµi. Mét sè häc sinh cã ý thøc lµm viÖc nµy th× l¹i kh«ng cã sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn nªn gÆp khã kh¨n trong viÖc ph©n lo¹i c¸c bµi tËp vµ ph­¬ng ph¸p gi¶i c¸c bµi tËp gÆp ph¶i.
§©y lµ mét thùc tr¹ng kh«ng tèt, cÇn ph¶i kh¾c phôc sím b»ng c¸ch gi¸o viªn ph¶i tæng kÕt cho häc sinh c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ho¸ häc.
4. TÝnh cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch cña ®Ò tµi. Môc tiªu cÇn ®¹t 
Víi ý nghÜa cña viÖc tæng kÕt c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶i to¸n ho¸ häc, ta thÊy viÖc ph©n lo¹i vµ tæng kÕt c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶i to¸n ho¸ häc lµ viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi c¶ ng­êi d¹y vµ ng­êi häc. Víi c«ng viÖc nµy, gi¸o viªn sÎ h­íng dÉn cho häc sinh n¾m kiÕn thøc s©u h¬n vµ tËp trung h¬n vµ më réng h¬n. §ång thêi kû n¨ng, kû x¶o cña häc sinh ®­îc rÌn luyÖn ®Ó häc sinh thµnh th¹o gi¶i bµi tËp.
Môc tiªu cña ®Ò tµi nµy lµ ®­a ra mét ph­¬ng ph¸p gi¶i to¸n ho¸ häc th­êng ®­îc ¸p dông. Tõ ®ã gióp häc sinh n¾m v÷ng kiÕn thøc, rÌn luyÖn cho häc sinh c¸c kü n¨ng, kü x¶o lµm bµi mét c¸ch nhuÇn nhuyÔn lµm cho häc sinh cã høng thó, say mª häc tËp vµ nghiªn cøu bé m«n ho¸ häc 
III. §èi t­îng nghiªn cøu 
Ch­¬ng tr×nh Ho¸ häc Líp 9 THCS, thùc nghiÖm d¹y cho ®èi t­îng häc sinh líp 9
IV. NhiÖm vô nghiªn cøu 
1. S­u tÇm ph©n lo¹i hÖ thèng bµi to¸n t¨ng gi¶m khèi l­îng qua c¸c lo¹i ph¶n øng ë ch­¬ng tr×nh THCS, s¸ch gi¸o khoa vµ mét sè s¸ch tham kh¶o
2. Th«ng qua ph©n lo¹i gióp cho ng­êi d¹y vµ häc söu dông cã hiÖu qu¶ d¹ng bµi tËp ®ã 
V. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 
1. Nghiªn cøu c¬ së lý luËn d¹y häc m«n Ho¸ häc c¬ së lý luËn vÒ bµi tËp ho¸ häc
2. Tham kh¶o c¸c tµi liÖu ®Ó s­u tÇm ph©n lo¹i vµ gi¶i c¸c bµi tËp ho¸ häc
3. Trùc tiÕp sö dông c¸c bµi tËp nµy trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y ®Ó rót kinh nghiÖm, cã so s¸nh, ®èi chiÕu 
4. §iÒu tra vÒ t×nh h×nh gi¶i to¸n ho¸ häc ë tr­êng THCS
PhÇn 2 - Néi dung
I. C¬ së ph©n lo¹i
Khi chuyÓn tõ chÊt nµy sang chÊt kh¸c, khèi l­îng cã thÓ t¨ng hoÆc gi¶m do c¸c chÊt kh¸c nhau cã khèi l­îng mol kh¸c nhau. Dùa vµo mèi t­¬ng quan tØ lÖ thuËn cña sù t¨ng gi¶m, ta tÝnh ®ù¬c l­îng chÊt tham gia hay t¹o thµnh sau ph¶n øng. Qua s­u tÇm vµ gi¶i nhiÒu bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa, s¸ch tham kh¶o. T«i ®· ph©n chia nh÷ng lo¹i bµi to¸n t¨ng gi¶m khèi l­îng qua c¸c lo¹i ph¶n øng ho¸ häc ë bËc THCS vµo c¸c d¹ng sau.
- Ph¶n øng thÕ
- Ph¶n øng ho¸ hîp 
- Ph¶n øng ph©n huû
- Ph¶n øng trao ®æi
II. Qu¸ tr×nh gi¶i bµi to¸n ho¸ häc
a. Nghiªn cøu ®Çu bµi 
- §äc kü ®Çu bµi 
- Ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn vµ yªu cÇu cña bµi nªu tãm t¾t d­íi d¹ng s¬ ®å 
- ViÕt tÊt c¶ c¸c ph­¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra 
- §æi c¸c gi¶ thiÕt kh«ng c¬ b¶n sang c¬ b¶n 
b. X©y dùng tiÕn tr×nh luËn gi¶i 
c. Thùc hiÖn tiÕn tr×nh gi¶i 
d. KiÓm tra ®¸nh gi¸ viÖc gi¶i 
III. Nh÷ng yªu cÇu b¾t buéc ®Ó gi¶i bµi to¸n ho¸ häc
- Ph¶i lËp ®­îc c¸c ph­¬ng tr×nh ho¸ häc cña c¸c ph¶n øng xÈy ra, tõ ®ã viÕt ®­îc cÊc ph­¬ng tr×nh tû lÖ sè mol, tû sè gi÷a sè mol vµ hÖ sè c¸c chÊt trong ph­¬ng tr×nh ph¶n øng lu«n b»ng nhau. Muèn vËy, ph¶i dù ®o¸n ®­îc ph¶n øng cã x¶y ra kh«ng ? NÕu cã th× thu ®­îc s¶n phÈm g× ? Tøc lµ häc sinh cÇn ph¶i n¾m v÷ng tÝnh chÊt c¸c ®¬n chÊt, hîp chÊt vµ quy luËt t­¬ng t¸c gi÷a chóng.
- N¾m v÷ng c¸c c«ng thøc tÝnh 
+ C«ng thøc chuyÓn ®æi gi÷a n, m, v
	nA = mA : MA = VA : 22,4 
+ Nång ®é phÇn tr¨m 	
	C% = (mct : mdd) . 100%	
+ Nång ®é mol/l 
CM = nct : Vdd	 
+ Quan hÖ gi÷a mdd vµ Vdd
mdd = Vdd . D
+ Quan hÖ gi÷a C% vµ CM
	CM = (C% : M) . 10D
Trong ®ã:
mct : Khèi l­îng chÊt tan
mdd : Khèi l­îng dung dÞch 
nct : Sè mol chÊt tan 
Vdd : ThÓ tÝch dung dÞch
D : Khèi l­îng riªng dung dÞch 
M : Khèi l­îng mol
- X¸c ®Þnh dung dÞch sau ph¶n øng 
- X¸c ®Þnh hçn hîp sau ph¶n øng 
- Tr×nh bµy c¸ch gi¶i 
IV. Bµi tËp cô thÓ
Bµi to¸n t¨ng gi¶m khèi l­îng trong ph¶n øng thÕ
a. C¬ së lý thuyÕt 
Fe + CuSO4 –> FeSO4 + Cu
a mol a mol a mol a mol
§é t¨ng l­îng kim lo¹i = ®é gi¶m l­îng dung dÞch = 64a – 56a = 8a
Zn + CuSO4 –> ZnSO4 + Cu
a mol a mol a mol a mol
§é gi¶m l­îng kim lo¹i = ®é t¨ng l­îng dung dÞch = 65a – 64a = 1a
b. Bµi to¸n 
Bµi 1: Ng©m mét l¸ ®ång trong 20 ml dung dÞch b¹c nitrat cho tíi khi ®ång kh«ng tan thªm ®­îc n÷a. LÊy l¸ ®ång ra, röa nhÑ, lµm kh« vµ c©n th× thÊy khèi l­îng l¸ ®ång t¨ng thªm 1,52 g. H·y x¸c ®Þnh nång ®é mol cña dung dÞch b¹c nitrat ®· dïng.
Tãm t¾t :
Vdd AgNO = 20ml = 0,02 l
mCu sau ph¶n øng t¨ng lªn 1,52 g 
CM AgNO = ? 
Lêi gi¶i :
Gäi sè mol Cu tham gia ph¶n øng lµ a mol 
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng 
Cu + 2AgNO3 –> Cu(NO3)2 + 2Ag
a : 2a : a mol : 2a
Khèi l­îng Ag sinh ra b¸m trªn l¸ Cu lµm cho khèi l­îng l¸ Cu t¨ng lªn.
- §é t¨ng l­îng kim lo¹i : 2a . 108 – 64a = 1,52
–> a = 0,01mol 
Suy ra : CM AgNO = 0,02 : 0,02 = 1M
§¸p sè : 1M
Bµi 2: Nhóng thanh kÏm vµo dung dÞch chøa 8,32 g CdSO4. Sau khi khö hoµn toµn ion Cd2+, khèi l­îng thanh kÏm t¨ng 2,35% so víi ban ®Çu. Hái khèi l­îng thanh kÏm ban ®Çu ?
Tãm t¾t : 
mCdSO = 8,32g
mZn sau ph¶n øng t¨ng lªn 2,35%
mZn ban ®Çu = ?
Lêi gi¶i :
Gäi khèi l­îng thanh Zn ban ®Çu lµ a gam 
Khèi l­îng t¨ng thªm lµ 2,35.a : 100 (g)
Khèi l­îng Cd sinh ra b¸m trªn thanh Zn lµm cho khèi l­îng thanh Zn t¨ng lªn. 
Sè mol CdSO4 tham gia ph¶n øng : 8,32 : 208 = 0,04 mol
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng 
Zn + CdSO4 –> ZnSO4 + Cd
0,04 : 0,04 : 0,04 : 0,04
- §é t¨ng l­îng kim lo¹i : 112 . 0,04 – 65 . 0,04 = 2,35 . a : 100
–> a = 80g
§¸p sè: 80g
Bµi 3: Cho 3,78 g bét nh«m ph¶n øng võa ®ñ víi dung dÞch XCl3 t¹o thµnh dung dÞch Y. Khèi l­îng chÊt tan trong Y gi¶m 4,06 g so víi dung dÞch XCl3. X¸c ®inh c«ng thøc cña muèi XCl3.
Tãm t¾t : 
mAl = 3,76g
mct gi¶m = 4,06g
X¸c ®Þnh c«ng thøc XCl3
Lêi gi¶i :
Gäi A lµ NTK cña kim lo¹i X
Sè mol Al tham gia ph¶n øng lµ 3,87 : 27 = 0,14 mol
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng 
Al + XCl3 –> AlCl3 + X
0,14 : 0,14 : 0,14 : 0,14
- §é gi¶m l­îng dung dich : (A + 35,5 . 3) . 0,14 – 133,5 . 0,14 = 4,06
–> A = 56
§èi chiÕu víi b¶ng HTTH th× X lµ kim lo¹i S¾t ; ký hiÖu Fe 
§¸p sè : FeCl3
Bµi 4: Nhóng thanh kim lo¹i M ho¸ trÞ II vµo dung dÞch CuSO4, sau mét thêi gian lÊy thanh kim lo¹i ra thÊy khèi l­îng gi¶m 0,05%. MÆt kh¸c, nhóng thanh kim lo¹i trªn vµo dung dÞch Pb(NO3)2, sau mét thêi gian thÊy khèi l­îng t¨ng 7,1%. X¸c ®Þnh M, biÕt r»ng sè mol CuSO4 vµ Pb(NO3)2 tham gia ë hai tr­êng hîp lµ nh­ nhau.
Tãm t¾t : 
mM gi¶m = 0,05%
mM t¨ng = 7,1%
X¸c ®Þnh kim lo¹i M
Lêi gi¶i :
Gäi m gam lµ khèi l­îng ban ®Çu cña thanh kim lo¹i 
Khèi l­îng thanh kim lo¹i gi¶m ®i ë ph¶n øng (1) lµ : 0,05m : 100 
Vµ t¨ng lªn ë sau ph¶n øng (2) lµ : 7,1m : 100
Gäi sè mol hai muèi tham gia ph¶n øng lµ a mol 
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng 
M + CuSO4 –> MSO4 + Cu (1)
 a : a : a : a
M + Pb(NO3)2 –> M(NO3)2 + Pb (2)
 a : a : a : a
Gäi M lµ NTK cña kim lo¹i M
- §é gi¶m l­îng kim lo¹i ë (1) : Ma – 64a = 0,05m : 100	(I)
- §é t¨ng l­îng kim lo¹i ë (2) : 207a - Ma = 7,1m : 100	(II)
Gi¶i (I) vµ (II) 
–> M = 65
§èi chiÕu víi b¶ng HTTH th× M lµ kim lo¹i kÏm, ký hiÖu Zn
§¸p sè : Zn
Bµi to¸n t¨ng gi¶m khèi l­îng trong ph¶n øng ho¸ hîp
C¬ së lý thuyÕt	
2Cu + O2 –> 2CuO
§é t¨ng l­îng kim lo¹i = l­îng oxi ®· ph¶n øng
Bµi to¸n 
Bµi 1: Khi ®èt ch¸y hÕt mét ®¬n chÊt X cÇn dïng võa ®ñ 0,7 l khÝ oxi (®ktc), th× thÊy khèi l­îng X t¨ng lªn 1 g. X¸c ®Þnh c«ng thøc oxit cña X. 
Tãm t¾t :
VO = 0,7 l
mX t¨ng sau ph¶n øng = 1 g
X¸c ®Þnh c«ng thøc oxit
Lêi gi¶i :
Gäi n lµ hãa trÞ cña X trong oxit 
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng
4X + 	nO2 –> 2X2On
- §é t¨ng l­îng kim lo¹i = l­îng oxi ®· ph¶n øng
1 = ((0,7 : 22,4) . (n : 4)) . 32
–> n = 4
§¸p sè : XO2
Bµi 2: Trén m g bét Fe víi S theo tØ lÖ sè mol s¾t b»ng 2 lÇn sè mol l­u huúnh, råi ®em nung ( kh«ng cã kh«ng khÝ ). Sau ph¶n øng thÊy khèi l­îng t¨ng lªn 0,8 g. TÝnh m 
Tãm t¾t :
nFe : nS = 2 : 1
mt¨ng sau ph¶n øng = 0,8g
 TÝnh m ?
Lêi gi¶i :
Gäi a lµ sè mol l­u huúnh th× sè mol s¾t lµ 2a mol
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng 
Fe + S –> FeS
Khèi l­îng t¨ng lªn = l­îng l­u huúnh ph¶n øng 
0,8 = 32a
–> x = 0,025 mol
Sè mol s¾t tham gia lµ 0,05 mol 
–> m = 0,05 . 56 = 2,8g
§¸p sè : m = 2,8 g
Bµi 3: Hoµ tan hoµn toµn m gam kim lo¹i Cu b»ng 300 ml dung dÞch HNO3 d­ thu ®­îc 448 ml NO(®ktc) vµ dung dÞch B. NÕu thªm NH3 vµo dung dÞch B th× thu ®­îc dung dÞch C vµ thÊy khèi l­îng dung dÞch t¨ng 7,2 g. X¸c ®inh CM axit 
Tãm t¾t :
Vdd HNO = 300ml
VNO = 448ml 
mdd t¨ng = 7,2g
CM = ?
Lêi gi¶i :
Sè mol nNO = 0,448 : 22,4 = 0,02 mol	
L­îng dung dÞch t¨ng = l­îng NH3 ph¶n øng 
Gäi x lµ sè mol NH3 ph¶n øng 
Th× l­îng NH3 ph¶n øng lµ 7,2 = 18 x
–> x = 0,4 mol 
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng 
3Cu + 8HNO3 –> 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O (1)
	 0,08 : 0,03 : 0,02 
Cu(NO3)2 + 4NH3 –> Cu(NH3)4(NO3)2 (2)
	 0,03 : 0,12 
HNO3 + NH3 –> NH4NO3 (3)
	 0,28 : 0,28
S è mol HNO3 = 0,28 + 0,08 = 0,36 mol
§¸p sè : CM = 0,36 : 0,3 = 1,2M
Bµi to¸n t¨ng gi¶m khèi l­îng trong ph¶n øng ph©n huû
C¬ së lý thuyÕt 
CaCO3 –> CaO + CO2
§é gi¶m l­îng muèi = l­îng CO2 tho¸t ra
Bµi to¸n
Bµi 1: Nung nãng 100kg CaCO3 nhËn ®­îc 78kg chÊt r¾n. Hái CaCO3 ®· bÞ ph©n huû bao nhiªu phÇn tr¨m ?
Tãm t¾t :
mCaCO = 100g
m chÊt r¾n sau ph¶n øng = 78g 
Lêi gi¶i :
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng 
CaCO3 –> CaO + CO2
	 a :	 a : a 
- §é gi¶m l­îng muèi = l­îng CO2 tho¸t ra
- §é gi¶m l­îng muèi 100 – 78 = 22g
–> a = 22 : 44 = 0,5 mol
Suy ra khèi l­îng CaCO3 ph¶n øng lµ 50g
VËy CaCO3 ®· bÞ ph©n huû 50% 
§¸p sè : 50%
Bµi 2: Nung 100g hçn hîp gåm Na2CO3 vµ NaHCO3 cho ®Õn khi khèi l­îng hçn hîp kh«ng ®æi thu ®­îc 69g chÊt r¾n. X¸c ®Þnh phÇn tr¨m khèi l­îng cña mæi chÊt trong hçn hîp ban ®Çu.
Tãm t¾t : 
mhh = 100g
mchÊt r¾n sau ph¶n øng = 68g
C% = ?
Lêi gi¶i :
ChØ cã NaHCO3 bÞ ph©n huû. 
2NaHCO3 –> Na2CO3 + H2O + CO2
	 2a : a : a : a 
- §é gi¶m l­îng muèi = l­îng CO2 + H2O 
- §é gi¶m l­îng muèi : 100 – 69 = 31 
	 –> a = 31 : 62 = 0,5 mol 
Suy ra khèi l­îng NaHCO3 ph¶n øng lµ 84g 
VËy NaHCO3 chiÕm 84% vµ Na2CO3 chiÕm 16%
§¸p sè : 84% vµ 16%
Bµi 3: Nung mét l­îng muèi Cu(NO3)2. Sau mét thêi gian dõng l¹i, ®Ó nguéi vµ ®em c©n th× thÊy khèi l­îng gi¶m ®i 54g.
a.TÝnh khèi l­îng Cu(NO3)2 ®· bÞ ph©n huû.
b.TÝnh sè mol c¸c chÊt khÝ tho¸t ra.
Tãm t¾t :
m gi¶m = 54 g
m muèi = ?
nkhÝ = ?
Lêi gi¶i :
Gäi sè mol muèi ph©n huû lµ a mol
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng 
2Cu(NO3)2 –> 2CuO + 4NO2 + O2
	 a : 2a : a/2
- §é gi¶m l­îng muèi = l­îng NO2 + O2 tho¸t ra 
54 = 2a . 46 + a . 16
–> a = 0,5 mol
a. VËy khèi l­îng muèi ®· bÞ ph©n huû lµ 0,5 . 188 = 94 g
b. Sè mol c¸c chÊt khÝ tho¸t ra : 1 mol NO2 + 0.25 mol O2
§¸p sè : 94 g vµ 1,25 mol
Bµi 4: NhiÖt ph©n hoµn toµn 9,4 g mét muèi nitrat kim lo¹i thu ®­îc 4 g oxit r¾n. X¸c ®Þnh c«ng thøc muèi ®· dïng lµ: 
Tãm t¾t :
mmuèi = 9,4g
moxit = 4g
X¸c ®Þnh c«ng thøc muèi ?
Lêi gi¶i :
Gäi hãa trÞ cña M lµ n 
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng 
2M(NO3)n –> M2On + 2N2O + n/2O2
Khèi l­îng gi¶m : 9,4 - 4 = 5,4 g 
Khèi l­îng M(NO3)n ph©n hñy lµ : (2(M + 62n) . 5,4) : 108n = 9,4
–> M = 32n
Chän n = 2 ; M = 64 
VËy c«ng thøc muèi : Cu(NO3)2 
§¸p sè : Cu(NO3)2
Bµi to¸n t¨ng gi¶m khèi l­îng trong ph¶n øng trao ®æi
C¬ së lý thuyÕt 
CaCO3 + 2HNO3 –> Ca(NO3)2 + H2O + CO2
	 a mol 	 a mol
§é t¨ng l­îng muèi = l­îng 2NO3- - l­îng CO32- = 124a – 60a = 64a 
§é t¨ng l­îng dung dÞch = l­îng Ca(NO3)2 – l­îng CO2
Bµi to¸n 
Bµi 1: Hoµ tan 39,4g muèi cacbonat mét kim lo¹i ho¸ trÞ (II) b»ng axit sunfuric lo·ng d­ thu ®­îc 46,6g muèi sunph¸t kÕt tña. H·y tÝnh thÓ tÝch CO2 tho¸t ra ( ë ®ktc ) vµ c«ng thøc hai muèi nãi trªn.
Tãm t¾t :
m muèi = 39,4 g
mmuèi sunph¸t = 46,6g
VCO = ?
C«ng thøc hai muèi ?
Lêi gi¶i :
Gäi CTTQ muèi cacbonat cña kim lo¹i ho¸ trÞ (II) lµ RCO3
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng 
RCO3 + H2SO4 –> RSO4 + CO2 +H2O
	 a : a : a 
- §é t¨ng l­îng muèi = l­îng SO42- - l­îng CO32- = 96a – 60a = 7,2 (g)
–> a = 0,2 mol 
Suy ra VCO = 0,2 . 22,4 = 4,48 l 
Gäi R lµ NTK cña kim lo¹i R
Do ®ã: R + 60 = 39,4 : 0,2
–> R = 137
§èi chiÕu víi b¶ng HTTH th× R lµ kim lo¹i Bari, ký hiÖu lµ Ba
VËy c«ng thøc hai muèi lµ BaCO3 vµ BaSO4
§¸p sè : BaCO3 vµ BaSO4
Bµi 2: Hoµ tan hoµn toµn 23,8 g hçn hîp mét muèi cacbonat cña kim lo¹i ho¸ tri (I) vµ mét muèi cacbonat cña kim lo¹i ho¸ tri (II) vµo dung dÞch HCl d­ thÊy tho¸t ra 0,2 mol khÝ. Khi c« c¹n dung dÞch sau ph¶n øng th× thu ®­îc bao nhiªu gam muèi khan ?
Tãm t¾t : 
mhh muèi = 23,8 g 
nkhÝ = 0,2 mol
mmuèi khan = ?
Lêi gi¶i :
KÝ hiÖu kim lo¹i ho¸ trÞ (I) lµ M, sè mol lµ a; kim lo¹i ho¸ trÞ (II) lµ R, sè mol lµ b.
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng :
M2CO3 + 2HCl –> 2MCl + H2O + CO2
	a : 2a : a 
RCO3 + 2HCl –> RCl2 + H2O + CO2
	b : b : b 
- §é t¨ng l­îng muèi : 11a + 11b = 11 . 0,2 = 2,2 
VËy khèi l­îng muèi thu ®­îc : 23,8 + 2,2 = 26 g 
§¸p sè : 2,6 g
Bµi 3: Hoµ tan hçn hîp 2 muèi cacbonat cña 2 kim lo¹i ho¸ trÞ (II) trong dung dÞch HCl d­ thu ®­îc 6,72 l khÝ ë ®ktc. C« c¹n dung dÞch sau ph¶n øng thÊy khèi l­îng cña hai muèi khan thu ®­îc nhiÒu h¬n khèi l­îng hai muèi cacbonat ban ®Çu bao nhiªu gam ?
Tãm t¾t :
VkhÝ = 6,72 l 
§é t¨ng l­îng muèi = ?
Lêi gi¶i :
KÝ hiÖu kim lo¹i ho¸ trÞ (II) lµ M, sè mol lµ a; kim lo¹i ho¸ trÞ (II) lµ R, sè mol lµ b.
Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng :
MCO3 + HCl –> MCl + H2O + CO2
	 a : a : a 
RCO3 + 2HCl –> RCl2 + H2O + CO2
	 b : b : b 
- §é t¨ng l­îng muèi : 11a + 11b = 11 . (6,72 : 22,4) = 3,3 
VËy muèi khan thu ®­îc cã khèi l­îng lín h¬n hai muèi ban ®Çu 3,3 g
§¸p sè : 3,3 g
V. Thùc nghiÖm s­ ph¹m 
- D¹ng 1 : Lµ d¹ng to¸n ®¬n gi¶n song häc sinh ph¶i n¾m kû d·y ®iÖn ho¸ cña kim lo¹i ®Ó x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng x¶y ra cña ph¶n øng. Víi häc sinh kh¸ giái cã thÓ n¾m b¾t nhanh –> gi¶ng nhanh cßn häc sinh yÕu, kÐm cÇn gi¶ng cÉn thËn h¬n 
- D¹ng 2 : ¸p dông c«ng thøc tÝnh to¸n ®¬n thuÇn. D¹ng to¸n nµy dïng cñng cè kiÕn thøc cho häc sinh ®¹i trµ, ®éng viªn khuyÕn khÝch häc sinh trong gi¶i bµi to¸n ho¸ häc 
- D¹ng 3,4 : KiÕn thøc ®­îc n©ng dÇn lªn, ®Æc biÖt ë d¹ng nµy ®­îc vËn dông nhiÒu ë c¸c bµi tËp vÒ dung dÞch. ë d¹ng nµy häc sinh hay gÆp lóng tóng nhÊt lµ kh©u viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng nhËn biÕt chÊt kÕt tña hoÆc chÊt bay h¬i.
D¹ng nµy ®ßi hái häc sinh ph¶i t­ duy bµi to¸n mét c¸ch s©u s¾c 
Lo¹i bµi to¸n nµy nh»m n©ng cao n¨ng lùc nhËn thøc ph¸t triÔn t­ duy kh¶ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp cña häc sinh võa më réng l¹i võa cñng cè kiÕn thøc bµi. 
Trong d¹y häc, gi¸o viªn lu«n cÇn nh÷ng bµi tËp phï hîp víi yªu cÇu cña tõng c«ng viÖc ( luyÖn tËp, kiÓm tra, båi d­ìng, phô ®¹o ).
MÆt kh¸c, ®Ó h×nh thµnh kû n¨ng gi¶i mét d¹ng bµi tËp nµo ®ã, cÇn cho häc sinh gi¶i mét sè bµi tËp t­¬ng tù.
KÕt qu¶ kh¶o s¸t trong tæng sè 153 häc sinh líp 9
KÕt qu¶ kh¶o s¸t
Tr­íc khi thùc hiÖn chuyªn ®Ò
Sau khi thùc hiÖn chuyªn ®Ò
Giái 
15 %
28,5 %
Kh¸
25 %
45,7 %
Trung b×nh
45 %
20,0 %
Kh«ng ®¹t
15 %
5,8 %
KÜ n¨ng thu thËp,xö lÝ th«ng tin bµi to¸n
52 %
80 %
KÜ n¨ng vËn dông bµi to¸n 
35 %
69 % 
TØ lÖ häc sinh høng thó h¬nvíi m«n häc
70 %
94 %
Qua kÕt qu¶ kh¶o s¸t t«i thÊy
ChÊt l­îng ®¹i trµ t¨ng rá
TØ lÖ häc sinh høng thó t¨ng lªn
Sè l­îng häc sinh giái t¨ng lªn 
PhÇn 3 - KÕt luËn
Mét sè kÕt luËn ®­îc rót ra tõ ®Ò tµi nµy:
1. §Ò tµi ®· ®­a ra ®­îc mét sè ph­¬ng ph¸p ®­îc ¸p dông ®Ó gi¶i c¸c bµi to¸n t¨ng gi¶m khèi l­îng trong c¸c lo¹i ph¶n øng ho¸ häc ë tr­êng THCS. Víi mçi lo¹i ph¶n øng ®Òu ®­a ra ph­¬ng ph¸p gi¶i, nguyªn t¾c ¸p dông ph­¬ng ph¸p ®ã. §Ó minh ho¹ cho c¸c lo¹i ph¶n øng cã c¸c bµi tËp víi lêi gi¶i chi tiÕt.
2. §Ò tµi nµy cßn gióp cho mçi gi¸o viªn cã c¸i nh×n tæng quan h¬n vÒ c¸c d¹ng bµi to¸n hãa häc vµ ph­¬ng ph¸p gi¶i to¸n ho¸ häc ë THCS. §Æc biÖt ®Ò tµi nµy gióp cho häc sinh hÖ thèng ®­îc c¸c bµi tËp vµ ph­¬ng ph¸p gi¶i.
3. Tuy nhiªn, do giíi h¹n vÒ thêi gian vµ giíi h¹n cña ®Ò tµi mµ l­îng bµi tËp vµ ph­¬ng ph¸p cßn h¹n chÕ. Nªn kh«ng tr¸nh nh÷ng thiÕu sãt rÊt mong ®­îc sù gãp ý cña c¸c c« gi¸o, thÇy gi¸o ®Ó ®Ò tµi ®­¬c hoµn thiÖn h¬n.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n ./.