Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng công tác phục vụ bạn đọc ở thư viện trường Tiểu học

 PHÒNG GD & ĐT LỆ THỦY CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG TIỂU HỌC SỐ 2 LIÊN THỦY Độc lập- Tự do- Hạnh phúc
---------------------***-------------------- *************
PHẦN I: MỞ ĐẦU
Việt Nam ta nói riêng và tất cả các nước khác trên thế giới nói chung đang bước vào một thời đại mới. Đó là thời đại của công nghệ, của khoa học kỹ thuật, của trí tuệ. Thời đại đòi hỏi đất nước phải có những người lao động với trình độ học vấn cao, có tri thức, có bản lĩnh, có năng lực thực hiện đáp ứng mọi yêu cầu của đời sống xã hội. Thực tiễn nói trên đòi hỏi ngành GD-ĐT phải không ngừng đổi mới nhằm góp phần hình thành và phát triển nhân cách con người Việt Nam. Muốn vậy phải đổi mới trong dạy và học, đặc biệt cần coi trọng công tác thư viện trường học.
Sách, báo có vị trí đặc biệt quan trọng đối với đời sống xã hội như VILÊNIN đã nói: “ không có sách thì không có thức, không có tri thức thì không có chủ nghĩa cộng sản’’. Với nhà trường sách, báo lại có ý nghĩa quan trọng vì nó là người bạn gần gủi nhất, là học liệu cần thiết nhất của thầy và trò. Học sinh cần có sách giáo khoa, sách bài tập, sách tham khảo để học tập và luyện tập. Giáo viên cần có sách giáo khoa,sách nghiệp vụ, sách tham khảo để giảng dạy và bồi dưỡng chuyên môn, không ngừng nâng cao kiến thức. Ngoài ra các loại báo, tạp chí...ở Thư viện cũng là nguồn tài liệu tham khảo hết sức quan trọng đối với giáo viên và học sinh trong nhà trường. 
Chính vì vậy, từ lâu thư viện trường học đã trở thành một bộ phận không thể thiếu được trong nhà trường. Nhận thức được vai trò sách, báo trong nhà trường cũng như nhu cầu sử dụng sách, báo ngày càng tăng của giáo viên và học sinh. Đội ngủ cán bộ thư viện trường học không ngừng học hỏi trau dồi, mở rộng, nâng cao kiến thức nắm vững kỷ thuật nghiệp vụ thư viện nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của giáo viên vàì học sinh đối với sách, báo và thông tin khoa học. Một số cán bộ thư viện trường học đã có những biện pháp cải tiến trong các khâu nghiệp vụ thư viện. Đã tổ chức tuyên truyền, giới thiệu và hướng dẫn bạn đọc sử dụng sách báo thư viện. Nhằm truyền tải đến giáo viên và học sinh những tài liệu, thông tin cần thiết phục vụ cho công việc giảng dạy và học tập trong nhà trường, lôi cuốn bạn đọc nhiều hơn nữa vào việc sử dụng sách báo thư viện, kích thích sự ham mê đọc sách, báo, xem sách là người bạn đồng hành không thể thiếu được trong giảng dạy và học tập của mình. Một số cán bộ thư viện đã kết hợp với Đoàn đội tổ chức các cuộc thi kể chuyện theo sách, điểm sách, trưng bày sách nhân các ngày lể lớn... nhằm phát huy hiệu quả tốt nhất cơ sở vật chất trọng yếu và trung tâm sinh hoạt văn hóa khoa học của nhà trường.
	“Thư viện góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, bồi dưỡng kiến thức cơ bản về khoa học, Thư viện xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, tạo cơ sở từng bước thay đổi phương pháp dạy và học, đồng thời Thư viện tham gia tích cực vào việc bồi dưỡng tư tưởng chính trị và xây dựng nếp sống văn hóa mới cho các thành viên nhà trường”
	- Nhiệm vụ của Thư viện trường học là phục vụ cho việc giảng dạy và học tập góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng giáo dục. Để việc giảng dạy và học tập được tốt công tác phục vụ bạn đọc trong Thư viện trường học phải được đặt lên hàng đầu.
	- Trong nhiều năm qua, Thư viện trường tiểu học số 2 Liên Thủy đã luôn đổi mới công tác phục vụ bạn đọc song việc phục vụ bạn đọc vẫn chưa đạt hiệu quả cao.
	- Xuất phát từ nhận thức trên, cũng như tìm hiểu thực trạng công tác phục vụ bạn đọc ở trường tôi đã mạnh dạn chọn đề tài:
“Nâng cao chất lượng công tác phục vụ bạn đọc ở thư viện trường tiểu học”
	Mục đích nghiên cứu: Các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác phục vụ bạn đọc ở thư viện trường Tiểu học số 2 Liên Thủy
	Phạm vi nghiên cứu: 
	a/ Phạm vi: Đề tài được thực hiện tại thư viên trường tiểu học số 2 Liên Thủy - Lệ Thủy - Quảng Bình.
	b/ Thời gian: Từ ngày 5/9/2012 đến ngày 31/5/2013
PHẦN II : NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CÔNG TÁC PHỤC VỤ BẠN ĐỌC
* CƠ SỞ LÝ LUẬN	
	- Cán bộ thư viện nhà trường luôn bám sát các tiêu chuẩn quy định theo QĐ 01 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 02 / 01/2003 để xây dựng thư viện ngày càng tốt hơn có hiệu quả hơn.
 - Bám sát theo công văn số 732/ GD&ĐT ngày 10/12/2012 v/v hướng dẫn công tác thư viện trường học năm học 2012 - 2013. 
	- Bám sát và thực hiện theo công văn số 11185/ GDTH ngày 17 tháng 12 năm 2004 về việc hướng dẫn thực hiện tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông.
	- Bám sát theo chương trình hoạt động năm học của trường TH số 2 Liên Thủy để xây dựng và duy trì thư viện xuất sắc.
* Một số khái niệm:
- Công tác phục vụ bạn đọc là hoạt động của Thư viện nhằm tuyên truyền và đưa ra phục vụ các dạng tài liệu, giúp đỡ người tới thư viện trong việc lựa chọn và sử dụng tài liệu. Công tác này được tiến hành bởi sự kết hợp các quá trình liên quan chặt chẽ với nhau của việc phục vụ đọc, mượn tài liệu, phục vụ thông tin tra cứu.
Vị trí:
- Thư viện là nơi tập trung đầy đủ sách, có khả năng và phương tiện để phục vụ tốt nhất, tiết kiệm nhất những yêu cầu, những thắc mắc của giáo viên, học sinh trong việc dạy và học
Để nâng cao chất lượng giảng dạy thầy phải đọc.
Để nâng cao chất lượng học và bổ sung kiến thức trò phải đọc.
- Vì vậy công tác bạn đọc phải gắn liền với việc dạy và học. Phải lấy mục tiêu đào tạo và nhiệm vụ năm học của nhà trường làm mục tiêu và nhiệm vụ của thư viện nhà trường.
Tầm quan trọng
- Là công tác trung tâm của mỗi Thư viện nhằm dùng mọi hình thức, nhanh chóng luân chuyển để thỏa mãn nhu cầu đọc của giáo viên và học sinh.
- Là công tác khác trong Thư viện như: bổ sung, đăng ký, phân loại đều có mục đích cuối cùng là phục vụ bạn đọc.
- Là công tác để đánh giá hoạt động của Thư viện. Để đánh giá đúng phải xem xét bạn đọc được phục vụ như thế nào, sách báo để đọc mượn có dễ dàng và đúng yêu cầu hay không. Đặc biệt là xem Thư viện đã có tác dụng như thế nào đến việc nâng cao chất lượng dạy học, đã góp phần vào việc giáo dục và gây thói quen đọc sách ra sao.
Nội dung công tác phục vụ bạn đọc bao gồm:
   * Nghiên cứu nhu cầu, hứng thú đọc:
-   Hướng dẫn bạn đọc sử dụng thư viện: Đối với thư viện trường học muốn phát huy tốt tác dụng của thư viện, người cán bộ thư viện cần hướng dẫn chu đáo bạn đọc các loại sách báo phục vụ trực tiếp yêu cầu giáo dục toàn diện của nhà trường các loại sách tham khảo,sách giáo khoa, sách nghiệp vụ... sát hợp với chương trình học tập trong nhà trường, các loại sách báo nhằm mở rộng kiến thức góp phần đẩy mạnh chất lượng giảng dạy và học tập. Ngoài ra còn có các loại sách phục vụ việc rèn luyện tư tưởng, đạo đức, tác phong ý chí, và tình cảm lành mạnh của học sinh. 
-         Tổ chức phục vụ bạn đọc trong và ngoài thư viện
-         Tuyên truyền giới thiệu các loại hình tài liệu
-         Hướng dẫn cách tra cứu tài liệu:
-        Hướng dẫn phương pháp đọc sách: Ở từng lứa tuổi, từng đối tượng cấp học bạn đọc có nhu cầu sử dụng sách, báo khác nhau. Nắm bắt được nhu cầu của bạn đọc thì người cán bộ thư viện mới hướng dẫn bạn đọc sử dụng sách phù hợp đáp ứng được yêu cầu của bạn đọc. Với học sinh cán bộ thư viện hướng dẫn các em cụ thể, trực tiếp vào các môn học của các em.
 Ví dụ:
- Đối với học sinh giỏi hướng dẫn các em sử dụng các loại sách tham khảo
- Đối với học sinh trung bình hướng dẫn các em sử dụng các loại sách bài tập....
Ngoài ra thư viện kết hợp với giáo viên từng bộ môn để nắm được yêu cầu và có kế hoạch phục vụ liên tục, chu đáo các đối tượng,cần giúp các em biết sử dụng thư viện, sử dụng hệ thống tra cứu thư viện, biết cách đọc sách, coi sách là người thầy thứ hai của mình.
-         Phục vụ thông tin theo yêu cầu bạn đọc: Tùy từng đối tượng bạn đọc để CBTV phục vụ.
CHƯƠNG II : THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHỤC VỤ BẠN ĐỌC Ở THƯ VIỆN TRƯỜNG TIỂU HỌC SỐ 2 LIÊN THỦY
Những nét khái quát về trường Tiểu học số 2 Liên Thủy.
- Trường tiểu học số 2 Liên Thủy nằm ở khu vực thôn Đông Thành xã Liên Thủy, đời sông nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao. Bªn c¹nh ®ã gi¸ trÞ ngµnh n«ng nghiÖp chiÕm tØ träng cao trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ, đội ngũ giáo viên là những con em trong xã và ngoài xã nhưng đều ở gần trường, đội ngũ học sinh đều là con của nông dân, một số học sinh là con nhà buôn bán. Với điều kiện của trường như vậy, năm học 2010 – 2011 lãnh đạo nhà trường tập trung đầu tư xây dựng thư viện Tiên Tiến và đã được cấp trên công nhận. Để phát triển thư viện lên một bước nữa, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển giáo dục, có đầy đủ cơ sở vật chất phục vụ cho công tác giảng dạy và học tập. Năm học 2011 – 2012 cán bộ thư viện tham mưu với lãnh đạo nhà trường lập kế hoạch đăng ký xây dựng thư viên xuất sắc. 
	- Lãnh đạo trường luôn chú trọng và quan tâm đặc biệt đến thư viện của nhà trường, Nhà trường đã vạch ra kế hoạch vận động nguồn vốn bổ sung tài liệu sách báo dồi dào, tuyên truyền, giới thiệu cho học sinh hiểu được giá trị của sách trong vấn đề học tập.
Trường có phòng thư viện và phòng đọc phục vụ cho giáo viên và học sinh được bố trí ở tầng 2 với dãy phòng hiệu bộ. Phòng đọc được xây dựng theo đúng chuẩn thư viện theo QĐ 01/2003.
Thuận lợi:
- CB phụ trách thư viện nhiệt tình trong công tác phục vụ bạn đọc.
- BGH luôn chú trọng đầu tư vào việc xây dựng công tác phục vụ bạn đọc của Thư viện. Luôn đầu tư tăng trưởng các kho sách cho thư viện.
Hạn chế :
- CBTV hạn chế trong việc nghiên cứu nhu cầu hứng thú bạn đọc nên việc phục vụ bạn đọc chưa đạt hiệu quả cao
- CBTV hạn chế trong việc đổi mới các hình thức phục vụ bạn đọc nên sách chưa được luân chuyển nhiều.
 - CBTV chưa chủ động sáng tạo ra nhiều hình thức mới tuyên truyền, giới thiệu sách đến với bạn đọc nên tỉ lệ bạn đọc với thư viện chưa cao.
CHƯƠNG III : MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG PHỤC VỤ BẠN ĐỌC
Biện pháp 1: Nghiên cứu nhu cầu hứng thú đọc cho học sinh để xây dựng vốn tài liệu và tổ chức phục vụ học sinh trong nhà trường.
Ngay từ đầu năm học, Thư viện trường Tiểu học số 2 Liên Thủy đã phát phiếu nhu cầu đọc cho học sinh nắm bắt được nhu cầu đọc của học sinh từ đó CBTV đã phân loại hiệu quả và đáp ứng được kịp thời nhu cầu đọc cho học sinh. Không chỉ có vậy CBTV còn luôn theo dõi sát sao các hoạt động của Đội cũng như căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý của các em học sinh, nên nắm bắt được nhu cầu và xây dựng vốn tài liệu để phục vụ các em được tốt hơn.
Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch đọc sách cho học sinh
- Kế hoạch đọc sách phải nằm trong kế hoạch của nhà trường. Kế hoạch phải nêu lên được từng chủ điểm đọc, các sách tương ứng với chủ điểm, thời gian đọc.
- CBTV đã xây dựng kế hoạch đọc sách trên cơ sở nghiên cứu chương trình học của từng lớp và nhu cầu đọc của học sinh
Kết quả:
- Việc đọc sách theo kế hoạch đã giúp học sinh mở rộng vốn kiến thức từ đó các em biết vận dụng vào việc học tập của mình và đạt kết quả cao trong các kỳ thi. 
Tóm lại: Xây dựng kế hoạch đọc sách là một biện pháp rất tốt để học sinh mở rộng kiến thức đạt hiệu quả cao. Kế hoạch này phải được triển khai ngay từ trước năm học.
Biện pháp 3: Đổi mới và mở rộng các hình thức phục vụ bạn đọc nhằm phát huy tác dụng của sách báo đối với chất lượng giáo dục của nhà trường là phát triển vòng quay của sách.
- Bên cạnh các hình thức phục vụ truyền thống thư viện sáng tạo ra nhiều hình thức phục vụ bạn đọc hiệu quả:
- Thư viện xanh: ( phục vụ dua sách cho các em dọc ở các giờ nghỉ dưới những góc cây ngồi ở ghế đá. )
- Cán bộ thư viện đã dùng một số sách nhất định đưa xuống từng lớp để phục vụ học sinh trong giờ ra chơi và giờ ngoại khóa.
Biện pháp 4: Sáng tạo nhiều hình thức trong công tác tuyên truyền giới thiệu sách báo tài liệu.
- Trước đây, Thư viện chỉ giới thiệu sách trên bảng giới thiệu nay đã giới thiệu trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, chào cờ. Nhờ thay đổi hình thức này mà Thư viện đã thu hút được rất nhiều giáo viên đến mượn sách, báo. Cán bộ Thư viện đã gợi mở, hướng dẫn bạn đọc tìm sách, phân tích nội dung từng cuốn sách, nói rõ tác dụng nghệ thuật cũng như tác dụng đạo đức nhằm gây hứng thú trong đọc giả, khơi dậy sự tò mò cho người đọc, để giáo viên tích cực tìm tài liệu đọc sách báo ở thư viện nhà trường.
- Thư viện thường xuyên tổ chức cho học sinh thi tìm hiểu về các ngày lễ kỉ niệm lớn như: 3/2, 8/3, 26/3 Khi làm bài thi, các em thường xuyên tích cực đến thư viện để tìm tư liệu có liên quan tới các buổi giới thiệu sách mới phục vụ cho các hoạt động Đội.
- Trong năm học này thư viện đã tổ chức cho học sinh đọc và kể chuyện theo sách nhằm nâng cao hiệu quả đọc cho các em.
Học sinh kể chuyện theo sách
Phát thưởng HS đạt giải kể chuyện theo sách
Kết quả: Từ khi áp dụng sáng kiến trên hiệu quả của công tác phục vụ bạn đọc được nâng cao rõ rệt.
Bạn đọc
Tỉ lệ bạn đọc của TV 
đầu năm học: 2012 -2013
Tỉ lệ bạn đọc của TV 
cuối năm hoc: 2012-2013
GV
90%
100%
HS
80%
95%
CB, CNV
90%
100%
 Trong hai năm qua, Thư viện đạt danh hiệu xuất sắc.
* BÀI HỌC KINH NGHIỆM 
- Thường xuyên tham mưu với lãnh đạo nhà trường để đầu tư cơ sở vật chất, mở rộng tầm quan trọng của thư viện đối với CB, GV, HS trong nhà trường.
- Các loại sách báo mới nhập về thì cán bộ thư viện phải xử lý vào sổ, hoàn tất các công đoạn kịp thời sau đó giới thiệu đến bạn đọc để bạn đọc tiếp cạnh một cách nhanh chóng.
- Tăng cường tổ chức các hoạt động sôi nổi nhằm tạo được sự hiểu biết và nâng cao về trình độ chuyên môn của GV và học sinh như thi kể chuyện, viết cảm nghĩ về sách, về anh bộ đội cụ Hồ.
- Tạo được thói quen trong GV và HS coi thư viện như là người thầy thứ 2 của mình.
- Luôn hiểu được tâm lý của mọi lứa tuổi học sinh để phục vụ các em tìm đọc các loại sách tốt hơn.
- Đối với những em đọc còn chậm thì cán bộ thư viện phải hướng dẫn chỉ bảo để các em tốt hơn và thành thạo hơn.
- Những học sinh khối 1,2 thì cán bộ thư viện phải đọc to nghe chung diễn đạt làm sao cho các em nghe và hiểu cốt truyện một cách hấp dẫn và lôi cuốn.
- Sau những buổi các em đọc sách xong cán bộ thư viện thường cho các em kể lại những câu chuyện mà các em đã được đọc nhằm tạo trí thông minh, hiểu được nội dung cốt truyện trong cuốn sách từ đó các em có thể mở rộng tư duy nâng cao kiến thức.
- Nhận thức đầy đủ về vị trí, tầm quan trọng của công tác hoạt động thư viện nâng cao công tác phục vụ bạn đọc. 
PHẦN III: KẾT LUẬNVÀ KIẾN NGHỊ
Ý nghĩa, phạm vi áp dụng của đề tài: 
Qua nghiên cứu lý luận và thực hiện công tác phục vụ bạn đọc ở trường Tiểu học số 2 Liên Thủy cho thấy:
	Công tác phục vụ bạn đọc là một công tác quan trọng trong hoạt động của Thư viện, nhằm phục vụ yêu cầu giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh góp phần nâng cao chất lượng toàn diện từ đó xây dựng thói quen đọc sách cho bạn đọc.
- Nhận thức đầy đủ về vị trí, tầm quan trọng của công tác nâng cao chất lượng công tác phục vụ bạn đọc trong nhà trường. Và thấy hết trách nhiệm của mình trong việc vận động tổ chức và hướng dẫn nhu cầu đọc sách, báo trong nhà trường.
- Việc đọc sách báo trong nhà trường có tác dụng trau dồi, nâng cao kiến thức cho học sinh, giáo viên. Rèn luyện tính tự học, tự tìm tòi của học sinh.
- Ngược lại người cán bộ thư viện phải ra sức rèn luyện, tu dưỡng về mọi mặt, phải là một tấm gương tốt về việc tự học tự bồi dưỡng. Nhanh nhạy, kịp thời phát hiện ra nhiều sách, báo mới, hay phục vụ bạn đọc xứng đáng là ‘’ linh hồn’’ thư viện. Có như vậy thì thư viện mới có khả năng thỏa mản nhu cầu ngày càng cao của giáo viên và học sinh và thư viện mới phát huy được tác dụng, mới thực sự là một phương tiện giáo dục không thể thiếu được trong nhà trường.
	Từ khi áp dụng các biện pháp nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc thì tỷ lệ bạn đọc đến Thư viện ngày càng cao, chất lượng hoạt động thư viện được đẩy mạnh rõ rệt.
	2. Kiến nghị, đề xuất
	Để nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc trong trường Tiểu học có hiệu quả, tôi có một số kiến nghị như sau:
- Mở lớp tập huấn về nghiệp vụ thư viện cho cán bộ phụ trách thư viện để các cán bộ TV giao lưu, học hỏi kinh nghiệm.
- Giao lưu, tham quan thư viện ở các trường bạn trong và ngoài huyện . 
Do điều kiện và khả năng hạn chế nên chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp tham gia ý kiến đóng góp để đề tài được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn.
 Liên Thủy, ngày 08 tháng 5 năm 2013
 Duyệt của BGH Người thực hiện
	Đỗ Thị Hồng An
PHỤ LỤC:
Tham khảo những câu danh ngôn của các nhà bác học.
Dựa vào tình hình thực tiễn của trường TH số 2 Liên Thủy.
Dựa vào quá trình công tác hoạt động của CBTV và GV, HS trường TH số 2 Liên Thủy.