Sáng kiến kinh nghiệm Một số phương pháp mới trong việc dạy thực hành môn Công nghệ để đạt hiệu quả cao nhất

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài
 	Môn công nghệ lớp 9 là một môn học mới, khó cho cả giáo viên và học sinh cả về phương pháp dạy của thầy cũng như phương pháp học của trò.
 	Thực tế cho thấy học sinh ở các trường THCS nông thôn nói chung và học sinh trường tôi nói riêng đại đa số là con em nông dân,địa bàn đi lại khó khăn, mức độ tiếp cận thông tin mới còn chậm, bên cạnh đó giáo viên dạy bộ môn Công nghệ còn thiếu , kể cả giáo viên kiêm nhiệm.Nhiều giáo viên và học sinh coi môn này là môn phụ nên chưa đầu tư thích đáng về thời gian nghiên cứu tài liệu, đầu tư cho các giờ dạy lý thuyết và đặc biệt là các giờ thực hành.
 	Môn Công nghệ 9 được thiết kế theo Mô đun nghề nên thời lượng thực hành là khá cao, rất thiết thực cho việc chọn nghề, hướng nghiệp cho học sinh sau THCS.
 	Một thực trạng chưa tốt là hiện nay trong các trường THCS điều kiện cơ sở vật chất còn nghèo nàn, chưa có phòng thực hành chuyên biệt dẫn đến chất lượng học tập của học sinh nói chung, việc nâng cao tay nghề, kỹ năng thực hành cho học sinh nói riêng là không cao.
1.2 Điểm mới của đề tài
 	Là một giáo viên Công nghệ được đào tạo chuyên sâu, đúng chuyên nghành sau nhiều năm công tác tại trường, trực tiếp giảng dạy môn Công nghệ lớp 9 (mô đun lắp đặt mạng điện trong nhà), trăn trở với việc làm sao để nâng cao chất lượng môn học phục vụ cho cuộc sống tương lai của học sinh tôi đã mạnh dạn áp dụng: Một số phương pháp mới trong việc dạy thực hành môn Công nghệ để đạt hiệu quả cao nhất. Sáng kiến mới này đã được áp dụng thành công trong trường. 
1.3 Phạm vi áp dụng của đề tài
Đề tài được áp dụng đối với HS lớp 9 tại đơn vị tôi công tác trong các năm học cho đến tháng 4/2020.
2. PHẦN NỘI DUNG
2.1 Thực trạng của vấn đề mà sáng kiến kinh nghiệm cần giải quyết
 	Môn Công nghệ 9 được thiết kế theo mô đun nghề. Mô đun nghề điện dân dụng nói riêng cũng như các mô đun khác của môn công nghệ 9 có thời lượng thực hành khá cao. Các bài thực hành thường có hai dạng:
 	 + Vận dụng lí thuyết để giải các bài tập tình huống, bài tập thực hành rèn luyện kỹ năng.
 	+ Thực hành tạo thành sản phẩm: Chủ yếu là thực hành việc thực hiện quy trình công nghệ, các thao tác kỹ thuật sản xuất ra sản phẩm đơn giản.
 	Cấu trúc chung của bài thực hành: Có phần chuẩn bị, nội dung thực hành, trình tự tiến hành hoặc mẫu báo cáo có phần đánh giá. Cấu trúc này đã đảm bảo được những yêu cầu của nội dung thực hành tuy nhiên để vận dụng, vào thực tế, nhằm giúp cho học sinh nâng cao kỹ năng thì cần phải áp dụng một cách linh hoạt theo từng nội dung cụ thể. 
 	Một thực tế là sau khi hoàn thành chương trình thì đa phần học sinh thao tác thực hành còn yếu, để tự mình tạo ra một sản phẩm theo yêu cầu của môn học là rất khó khăn vì đặc trưng của môn học đòi hỏi người học phải được trang bị nhiều kĩ năng khác nhau như cách sử dụng các loại kìm điện, sử dụng khoan, sử dụng cưa...mặt khác phải tính toán được các thông số kĩ thuật của mạch điện, có óc quan sát thẩm mĩ. 
 	Việc thực hiện chương trình đối với các trường THCS ở nông thôn nói chung, ở trường THCS của tôi nói riêng là rất khó khăn vì cơ sở vật chất không thuận tiện. Mặt khác các đồ dùng, thiết bị dạy học có chất lượng không cao, các vật liệu tiêu hao không được bổ sung kịp thời.
 	Môn học công nghệ lại là môn học khô cứng mang tính hướng nghiệp, việc lôi cuốn học sinh yêu thích môn học là khó khăn. Tâm lí các em học sinh chưa thực sự yêu thích môn học khi thực hiện bài học ngay tại lớp học, điều này đã được kiểm nghiệm khi thực hiện chương trình trong các năm học vừa qua đến nay. 
 	Việc hướng các em yêu thích nghề nghiệp mang tính Công nghiệp như môn Công nghệ mô đun: Lắp đặt mạng điện trong nhà là điều trước tiên các giáo viên giảng dạy bộ môn Công nghệ phải thực hiện . Các em còn ngại khi tiếp xúc với điện, với các thiết bị điện , mặt khác các thiết bị điện đối với các em là còn khá mới mẻ. Điều kiện cơ sở vật chất nhà trường chưa đủ đảm bảo cho việc thực hiện bài thực hành cho nhiều học sinh tham gia, các dụng cụ thiết bị cũng như vật liệu còn thiếu nhiều chủng loại, đặc biệt các thiết bị được cấp về có chất lượng không cao, chỉ sử dụng một lần đã hư hỏng
2.2 Một số phương pháp mới trong việc dạy thực hành môn Công nghệ để đạt hiệu quả cao nhất
 Sau khi tham khảo, lấy ý kiến học sinh về môn học Công nghệ tôi thấy đa phần các em ngại môn này là bởi đây là một môn học khô khan, lại phải sử dụng nhiều thao tác thực hành.
 	Về địa điểm các em không thích học thực hành ngay tại phòng học lí thuyết. Tỉ lệ học sinh muốn được học thực hành tại phòng học thực hành chuyên biệt là khá cao.
 	Phương pháp áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
 	Thực tế dạy học môn Công nghệ 9: Mô đun Lắp đặt mạng điện trong nhà tại trường THCS năm học 2018-2019 tôi đã mạnh dạn áp dụng một số kinh nghiệm riêng như sau:
Đối với các bài thực hành tôi phân phối thời gian thành hai phần theo nội dung bài dạy
Phần lí thuyết thực hành: ( Dạy trong 1 tiết học 45 phút )
Phần chuẩn bị
Phần nội dung thực hành
1. Tìm hiểu sơ đồ nguyên lý: (Giáo viên giảng nguyên lí hoạt động của mạchđiện, tổ chức cho học sinh tìm hiểu các mối quan hệ trong mạch điện)
2. Vẽ sơ đồ lắp đặt: (Giáo viên tổ chức cho học sinh vẽ sơ đồ lắp đặt mạch điện theo đúng quy trình. Sau đó lựa chọn một sơ đồ khả thi nhất để sử dụng)
3. Lập kế hoạch làm việc: (Giáo viên tổ chức cho học sinh lên kế hoạch làm việc bao gồm lập bảng dự trù thiết bị, bảng nội dung công việc cần làm, yêu cầu kĩ thuật)
Phần thực hành:
1. Giáo viên kiểm tra việc chuẩn bị của học sinh:
2. Giáo viên tổ chức cho học sinh tự quan sát bố trí bảng điện, thiết bị tiêu thụ điện trong một phòng cụ thể thực tế (Phòng học của lớp học)
3. Giáo viên giám sát hướng dẫn học sinh làm việc lắp đặt thực tế.
4. Giáo viên tổ chức cho học sinh tự đánh giá theo tiêu chí. Sau đó giáo viên nhận xét, kết luận chung. Rút kinh nghiệm.
Bài 8: - Tiết 19 Thực hành
 LẮP MẠCH ĐIỆN 2 CÔNG TẮC 2 CỰC ĐIỀU KHIỂN 2 ĐÈN
I.Mục tiêu:
Dạy xong bài này, giáo viêncần làm cho học sinh đạt được:
Hiểu được nguyên lí làm việc của mạch điện dùng 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
Vẽ được sơ đồ lắp mạch điện 2 công tắc hai cực điều khiển hai đèn
Lắp đặt được mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn đúng yêu cầu kĩ thuật , đúng , đúng quy trình và đảm bảo an toàn điện.
Làm việc cẩn thận, an toàn và khoa học
II Chuẩn bị:
Giáo viên: - Bộ dụng cụ, thiết bị điện
 Các loại vật liệu điện
 Bảng điện mẫu mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn
Học sinh: - Kìm , dao nhỏ , tua vít
 Bảng điện, công tắc 2 cực, bóng đèn, đui đèn, băng cách điện
 III Các hoạt động dạy và học:
Hoạt động 1: Ổn định lớp và giới thiệu mục tiêu bài học
Hoạt động 2:Tìm hiểu nguyên lí hoạt động của mạch điện hai công tắc 2 cực điều khiển hai đèn.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
- Giáo viên giới thiệu về nguyên lí làm việc của mạch điện hai công tắc điều khiển hai đèn.
Sơ đồ nguyên lí :
O
A
Hoạt động 3: Vẽ sơ đồ lắp đặt mạch điện hai công tắc hai cực điều khiển hai đèn. 
 Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
AO
Học sinh vẽ sơ đồ lắp đặt, đi dây theo sơ đồ
nguyên lí.
Giáo viên hướng dẫn học sinh vẽ lại trên bảng sau đó yêu cầu học sinhvẽ đúng vào vở..
Hoạt động 4:Tìm hiểu quy trình lắp mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Giáo viên nêu quy trình và giải thích ki từng công đoạn
- Hướng dẫn cụ thể tỉ mỉ từng bước
+Bước 1: Vạch dấu
+Bước 2:Khoan lỗ bảng điện
+Bước 3:Lắp TBĐ của BĐ
+Bước 4:Nối dây mạch điện
+Bước 5:Kiểm tra
(Dọn dẹp, vệ sinh nơi làm việc) 
Hoạt động 5:Tổng kết tiết học
Giáo viên tổng kết tiết học, củng cố kiến thức .
Giáo viên nhắc nhở học sinh về nhà chuẩn bị cho tiết sau thực hành
Tiết 20: Bài 8: Thực hành
 LẮP MẠCH ĐIỆN 2 CÔNG TẮC 2 CỰC ĐIỀU KHIỂN 2 ĐÈN
 ( Tiếp theo)
I. Mục tiêu
Dạy xong bài này, giáo viên cần làm cho học sinh đạt được:
Hiểu được nguyên lí làm việc của mạch điện dùng 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
Vẽ được sơ đồ lắp mạch điện 2 công tắc hai cực điều khiển hai đèn
Lắp đặt được mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn đúng yêu cầu kĩ thuật , đúng , đúng quy trình và đảm bảo an toàn điện.
Làm việc cẩn thận, an toàn và khoa học
II. Chuẩn bị:
1.Giáo viên: - Bộ dụng cụ, thiết bị điện
 Các loại vật liệu điện
 Bảng điện mẫu mạch điện2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn
 2.Học sinh: - Kìm , dao nhỏ , tua vít
 Bảng điện, công tắc 2 cực, bóng đèn, đui đèn, băng cách điện
 III. Các hoạt động dạy và học:
Hoạt động 1: Ổn định lớp và giới thiệu mục tiêu bài học
Hoạt động 2: Tổ chức thực hành
Giáo viên chia nhóm, cử nhóm trưởng. Nêu yêu cầu, nội quy thực hành.
Giáo viên kiểm tra đồ dùng, dụng cụ, vật liệu thiết bị mà học sinh chuẩn bị theo yêu cầu.
Giáo viên yêu cầu học sinh tự thực hành theo từng công đoạn.Sau môi công đoạn giáo viên kiểm tra, nhận xét cụ thể, sau đó mới cho tiến hành làm tiếp công đoạn tiếp theo
Trong quá trình học sinh làm việc, giáo viên quan sát, uốn nắn, sửa sai những lỗi mà học sinh mắc phải.Hướng dẫn học sinh sử dụng khoan.Giáo viên kiểm tra trong từng công đoạn xem học sinh dùng dụng cụ gì, có thích hợp không? Sau đó uốn nắn để học sinh làm tốt hơn.
Hoạt động 3:Tổng kết rút kinh nghiệm
Giáo viên yêu cầu học sinh thu dọn vệ sinh nơi làm việc. Yêu cầu học sinh nộp lại sản phẩm.
Giáo viên nhận xét chung về quá trình làm việc của học sinh.
+ Về ý thức kỉ luật
+Về sự chuẩn bị của học sinh
+Về thái độ làm việc
+ Về kết quả đạt được
+ Về thực hiện quy trình
Giáo viên dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết sau hoàn thiện sản phẩm
.
Tiết 21: Bài 8: Thực hành
 LẮP MẠCH ĐIỆN 2 CÔNG TẮC 2 CỰC ĐIỀU KHIỂN 2 ĐÈN
 ( Tiếp theo)
I.Mục tiêu
Dạy xong bài này, giáo viên cần làm cho học sinh đạt được:
Hiểu được nguyên lí làm việc của mạch điện dùng 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
Vẽ được sơ đồ lắp mạch điện 2 công tắc hai cực điều khiển hai đèn
Lắp đặt được mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn đúng yêu cầu kĩ thuật , đúng , đúng quy trình và đảm bảo an toàn điện.
Làm việc cẩn thận, an toàn và khoa học
II. Chuẩn bị:
1.Giáo viên: - Bộ dụng cụ, thiết bị điện
 Các loại vật liệu điện
 Bảng điện mẫu mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn
 2.Học sinh: - Kìm , dao nhỏ , tua vít
 Bảng điện, công tắc 2 cực, bóng đèn, đui đèn, băng cách điện
III. Các hoạt động dạy và học
Hoạt động 1 :Ổn định lớp và giới thiệu mục tiêu bài học
Hoạt động 2 :Tổ chức thực hành.
Giáo viên chia nhóm, cử nhóm trưởng. Nêu yêu cầu, nội quy thực hành.
Giáo viên kiểm tra đồ dùng, dụng cụ, vật liệu thiết bị mà học sinh chuẩn bị theo yêu cầu.
Giáo viên yêu cầu học sinh mang sản phẩm đã làm từ tiết trước ra để hoàn thiện sản phẩm.
Giáo viên yêu cầu học sinh tự thực hành theo từng công đoạn.Sau môi công đoạn giáo viên kiểm tra, nhận xét cụ thể, sau đó mới cho tiến hành làm tiếp công đoạn tiếp theo
Trong quá trình học sinh làm việc, giáo viên quan sát, uốn nắn, sửa sai những lỗi mà học sinh mắc phải.Hướng dẫn học sinh sử dụng khoan.
Giáo viên kiểm tra trong từng công đoạn xem học sinh dùng dụng cụ gì, có thích hợp không? Sau đó uốn nắn để học sinh làm tốt hơn
Hoạt động 3 : Tổng kết rút kinh nghiệm
- Giáo viên yêu cầu học sinh thu dọn vệ sinh nơi làm việc. Yêu cầu học sinh nộp lại sản phẩm. 
- Giáo viên nhận xét chung về quá trình làm việc của học sinh.
+ Về ý thức kỉ luật
+Về sự chuẩn bị của học sinh
+Về thái độ làm việc
+ Về kết quả đạt được
+ Về thực hiện quy trình
Hoạt động 4: Báo cáo thực hành
Giáo viên hướng dẫn học sinh làm báo cáo thực hành theo mẫu. Sau đó tự nhận xét kết quả làm việc của từng cá nhân.
 Họ và tên:........................................................Lớp:................................
 BÁO CÁO THỰC HÀNH
Bài thực hành lắp mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn
 1.Sơ đồ nguyên lí
 2.Sơ đồ lắp đặt
3.Quy trình lắp đặt
 4.Lập bảng dự trù
TT
Vật liệu , dụng cụ , thiết bị
Số lượng
Yêu cầu kĩ thuật
Báo cáo nội dung thực hành.
Các công đoạn
Nội dung làm việc
Sử dụng dụng cụ
Yêu cầu kĩ thuật
6. Đánh giá kết quả thực hành.
..................................................................................................................................... 
..................................................................................................................................... 
..................................................................................................................................... 
Kết quả thực nghiệm:
Thực tế khảo sát chất lượng tại trường môn công nghệ lớp 9 có kết quả nâng lên theo từng năm học.
3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1 Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm
Trong quá trình áp dụng sáng kiến mới của mình bản thân tôi nhận thấy không chỉ học sinh hiểu bài, kỹ năng được nâng cao mà học sinh còn trở nên yêu thích môn học hơn rất nhiều.
Khi hỏi về nghề nghiệp trong tương lai một số em đã mạnh dạn nói sẽ theo nghề điện dân dụng.
Không chỉ các em được làm việc thực tế tại trường học với sản phẩm được đưa vào sử dụng, mà các em có thể lắp đặt được một số mạch điện đơn giản trong gia đình mình. Các em cũng có thể tính toán được các thông số ki thuật của mạch điện. 
Kết quả đạt được rất khả quan, phải nói là thành công hơn cả mong đợi có đến 49% học sinh đạt loại giỏi, 46%học sinh đạt loại khá, 5 % học sinh đạt loại trung bình. Không có học sinh xếp loại yếu kém. 
 3.2 Ý kiến đề xuất
Môn Công nghệ là một môn học có phần khô cứng , tỉ lệ thực hành khá cao lại là môn mà đòi hỏi người dạy phải trang bị rất nhiều kĩ năng khác nhau từ kĩ năng sử dụng khoan, ki năng sử dụng các loại dụng cụ điện đến kĩ năng sử dụng cưa, đục, bào (để làm bảng điện) Chính vì vậy mà giáo viên trực tiếp giảng dạy phải là giáo viên được đào tạo đúng chuyên nghành.
Mặt khác đặc thù của bộ môn đòi hỏi khá nhiều về điều kiện cơ sở vật chất từ phòng thực hành bộ môn đến việc trang bị các dụng cụ, trang thiết bị, vật tư điện nên các nhà trường cần có đầu tư thường xuyên bổ sung cho môn học. Các giáo viên trực tiếp giảng dạy môn học này để đạt được thành công thì cần phải tuân thủ việc chuẩn bị thật kĩ trước khi lên lớp. 
 	Theo cá nhân tôi, trước khi lên lớp giáo viên cần chú ý những điểm sau:
 Lên kế hoạch thật chi tiết,cụ thể; Trình BGH xem xét, bố trí địa điểm, tạo điều kiện về nơi làm việc cũng như nguồn điện ổn định, an toàn.
 Nghiên cứu thật kĩ nội dung chương trình sách giáo khoa, sách giáo viên.
Sưu tầm tài liệu hỗ trợ, tham khảo các loại tài liệu liên quan
Làm thử trước nhiều lần
Kiểm tra thật kĩ các dụng cụ, các vật liệu, thiết bị điện cần sử dụng trong bài giảng.
Tôi trình bày tất cả những điều mình đã và đang làm, đồng thời cũng mạnh dạn nêu lên những kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy như đã trình bày ở phần trên. Rất mong sự quan tâm góp ý của đồng nghiệp. Tôi xin lĩnh hội các ý kiến xây dựng.