Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học ở trường Tiểu học

 CÁC BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC ĐẠT ĐIẾM 9-10
PHẦN MỘT: ĐẶT VẤN ĐỀ
Trên thế giới và trong nước ngày càng phát triển mọi mặt, trong đó giáo dục 
cùng với khoa học - công nghệ trở thành lực lượng sản xuất thay cho lao động 
chân tay, có vai trò hết sức quan trọng trong cuộc sống con người. Hiện nay các 
quốc gia trên thế giới đều rất coi trọng giáo dục luôn đưa ra những yêu cầu mới, 
những chuẩn mới nhằm nâng cao chất lượng công tác giáo dục cho các trường 
học. Ở nước Mỹ đặt trọng tâm vấn đề cải cách giáo dục vào các trường học, ở 
Singapore đứng đầu châu Á trong việc chuẩn bị kỹ năng tốt nhất cho công việc 
tương lai của học sinh, sinh viên, và các nước như: New Zealand, Canada, Nhật 
Bản, Hàn Quốc, trong đó có Việt Nam.
Trong giai đoạn xã hội hóa và hội nhập quốc tế hiện nay, nguồn lực con người 
Việt Nam trở nên có ý nghĩa quan trọng, quyết định sự thành công của công 
cuộc phát triển đất nước. Giáo dục ngày càng có vai trò và nhiệm vụ quan trọng 
trong việc xây dựng thế hệ người Việt Nam mới, đáp ứng yêu cầu phát triển 
kinh tế - xã hội. Đảng và nhà nước luôn quan tâm và chú trọng đến giáo dục. 
Với chủ đề của năm học là “Tiếp tục đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng 
giáo dục” đối với giáo dục phổ thông. Mà trong hệ thống giáo dục quốc dân, thì 
bậc tiểu học là bậc nền tảng, nó có ý nghĩa vô cùng quan trọng là bước đầu hình 
thành nhân cách con người cũng là bậc học nền tảng nhằm giúp học sinh hình 
thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí 
tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung học 
cơ sở. Để đạt được mục tiêu trên đòi hỏi người dạy học phải có kiến thức sâu và 
sự hiểu biết nhất định về nội dung chương trình sách giáo khoa, có khả năng 
hiểu được về tâm sinh lí của trẻ, về nhu cầu và khả năng của trẻ. Đồng thời 
người dạy có khả năng sử dụng một cách linh hoạt các phương pháp và hình 
thức tổ chức dạy học phù hợp với đối tượng học sinh. Là một giáo viên, tôi nhận 
thấy bản thân giữ vị trí đặc biệt quan trọng trong giảng dạy ở nhà trường. Làm 
thế nào để đẩy mạnh sự phát triển giáo dục nói chung và làm thế nào để nâng 
cao chất lượng dạy học trong nhà trường nói riêng, đặc biệt là công tác mũi 
nhọn của lớp, của trường. Hiện nay chủ trương của ngành là dạy học theo chuẩn 
kiến thức kĩ năng của môn học. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và 
rèn luyện của học sinh:
+ Căn cứ chuẩn kiến thức kỹ năng của chương trình lồng ghép giáo dục vệ sinh 
môi trường, rèn kĩ năng sống cho học sinh, Bác Hồ và những bài học về đạo 
đức, lối sống dành cho học sinh.
+ Coi trọng sự tiến bộ của học sinh trong học tập và rèn luyện, động viên 
khuyến khích không gây áp lực cho học sinh khi đánh giá. Tạo điều kiện và cơ 
hội cho tất cả học sinh hoàn thành chương trình và có những mảng kiến thức mở 
rộng dành cho đối tượng học sinh có khả năng.
Ngoài ra trong quá trình thực hiện đổi mới phương pháp dạy học tiểu học căn cứ 
vào những nhận thức mới của học sinh về đạo đức, học tập và rèn luyện ở các Ngày nay, công tác xã hội hóa giáo dục có sự chuyển biến mới. Đa số phụ 
huynh quan tâm đến việc học của con em mình. Đồng thời đã đóng góp không 
nhỏ về tiền của để mua sắm trang thiết bị dạy học trong nhà trường, năng cấp cơ 
sở vật chất, tạo điều kiện tốt cho việc vui chơi và học tập của học sinh.
2. Một số hạn chế và nguyên nhân hạn chế:
Những năm học bắt đầu thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông bắt 
đầu từ lớp 1, 2. Tất cả giáo viên được tham gia tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn 
về dạy học theo chương trình mới một cách kĩ lưỡng. Nhưng khi vào thực tế 
giảng dạy nhiều giáo viên còn lúng túng nhất là khâu đổi mới phương pháp dạy 
học, dưới sự ảnh hưởng mạnh mẽ bởi phương pháp dạy học truyền thống, giáo 
viên chỉ lo tập trung vào phần việc của mình, cứ lo sợ dạy không hết bài, học 
sinh không biết, không nắm và tiếp thu được bài, cứ như thế là vào tiết học 
giáo viên thao thao giảng bài, đọc cho học sinh chép những nội dung cần ghi 
nhớ, cần biết yêu cầu các em về học thuộc lòng, có những giáo viên nhận thức 
được đổi mới phương pháp dạy học là dạy học lấy học sinh làm trung tâm, dưới 
sự hướng dẫn, nêu vấn đề của người dạy, người học động não, tự tìm cách giải 
quyết vấn đề để chiếm lĩnh kiến thức mới, vận dụng kiến thức mới vào thực 
tiễn.
Gắn liền với đổi mới phương pháp dạy học là việc sử dụng thiết bị dạy học, đồ 
dùng dạy học. Thế nhưng không ít giáo viên còn chưa sử dụng, chưa khai thác 
triệt để thiết bị, đồ dùng vào các tiết dạy mà chỉ dạy chay hoặc sử dụng khi có 
người dự giờ, khi sử dụng lại có những giáo viên sử dụng vụng về, lúng túng, 
rồi khai thác một cách qua loa, máy móc làm cho tiết học trở nên rời rạc, khô 
chán không phát huy được tính tích cực, sự hứng thú học tập của học sinh. 
Không có thiết bị để ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.
Trong quá trình xây dựng kế hoạch bài dạy, giáo viên chưa thoát li được sách 
giáo viên, sách tham khảo, mà còn có những giáo viên coi sách giáo viên như 
một pháp lệnh, không được xê dịch hay sửa đổi. Chép nguyên mục tiêu và các 
hoạt động trong sách mà không cần biết bài dạy đó có phù hợp với học sinh của 
mình không mà không bỏ thời gian ra nghiên cứu nội dung bài học sách giáo 
khoa, liên hệ từng đối tượng học sinh để xây dựng kế hoạch dạy học cho từng 
môn học, hay thiết kế bài dạy cho phù hợp với đối tượng học sinh trong lớp. 
Không nghiên cứu nội dung sách giáo khoa để xác định mảng kiến thức trọng 
tâm của bài, liên hệ sự tiếp thu của học sinh rồi lựa chon phương pháp dạy học 
để phát huy tích cực sự vận động suy nghĩ của từng đối tượng học sinh tránh 
nhàm chán ở học sinh. Vì trong lớp học có tới ba, bốn khả năng tiếp thu và khả 
năng nhận thức cụ thể như: học sinh Hoàn thành tốt, học sinh Hoàn thành, học 
sinh Chưa hoàn thành và học sinh có năng lực. Ngoài ra trong quá trình lập kế 
hoạch bài dạy do không nghiên cứu kĩ lưỡng nội dung bài nên việc chuẩn bị 
trang thiết bị, đồ dùng dạy học không có hoặc không phù hợp, thậm chí có nêu 
ở chuẩn bị trong kế hoạch mà qua hết một tiết dạy không thấy giáo viên sử dụng 
ở hoạt động nào (chổ nào). Nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ giáo viên, tạo điều kiện cho giáo viên 
tham gia các lớp bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, khuyến khích giáo viên đọc 
sách báo, tham khảo tài liệu về chính trị, văn hóa, pháp luật,...
Phân công chuyên môn phù hợp với năng lực, sở trường của từng giáo viên, tạo 
mọi điều kiên thuận lợi cho giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ được phân công. 
Đi kèm theo công tác phân công chính là công tác kiểm tra đánh giá kết quả lao 
động của cá nhân, tập thể được phân công, để đánh giá mức độ hoàn thành công 
việc như thế nào. Từ đó có bài học kinh nghiệm cho bản thân đồng thời kịp thời 
phát hiện năng lực của giáo viên và có kế hoạch bồi dưỡng phát huy hoặc 
khuyến khích giáo viên tiến bộ.
Thường xuyên mở các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học, các buổi thao 
giảng, phối hợp mở các buổi hội giảng trao đổi về phương pháp giảng dạy, biện 
pháp giáo dục học sinh.
Tạo điều kiện cho giáo viên tham quan học tập, giáo lưu trao đổi kinh nghiệm 
trong công tác giảng dạy.
Thực hiện tốt công tác dân chủ trong nhà trường. Có biện pháp, chế độ tùy theo 
kết quả, mức độ hoàn thành nhiệm vụ được phân công, tham mưu tốt với ban 
ngành đoàn thể đảm bảo quyền lợi của anh chị em trong lao động.
2. Giải pháp về hoạt động giảng dạy của giáo viên:
a. Về xây dựng nền nếp, kỷ cương trong hoạt động giảng dạy của giáo viên.
- Xây dựng quy chế chuyên môn trong nhà trường. Quy chế chuyên môn trong 
nhà trường là một trong những công cụ để đánh giá quá trình lao động của 
người giáo viên. Việc thực hiện tốt quy chế chuyên môn trong nhà trường của 
giáo viên là yếu tố quan trọng đảm bảo chất lượng và hiệu quả của công tác 
giảng dạy.
- Trên cơ sở: Quyết định 14 của Bộ Trưởng Bộ Giáo dục và Đào tao Quy định 
về chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học ngày 04 tháng 05 năm 2007 của Quyết 
định 16 của Bộ Trưởng Bộ Giáo dục và Đào tao về việc Vi phạm đạo đức nhà 
giáo ngày 16 tháng 04 năm 2008; căn cứ điều lệ trường tiểu học; căn cứ văn bản 
chỉ đao của lãnh đạo Phòng GD&ĐT và căn cứ tình hình thực tế của đơn vị. 
Hiệu trưởng xây dựng quy chế chuyên môn trong nhà trường như quy định về 
đạo đức, tác phong sư phạm, tác phong của nhà giáo, quy định giờ ra vào lớp, 
quy định về hồ sơ sổ sách, lịch trình duyệt các kế hoạch. Giáo viên soạn giảng 
đủ môn, đủ tiết, số tiết dự giờ (rút kinh nghiệm, dự giờ để đánh giá), số lần tham 
gia sinh hoạt chuyên môn duy trì sĩ số lớp,
- Phát động phong trào Thi đua Dạy tốt - Học tốt, tiến hành bàn giao số lượng, 
chất lượng (cụ thể từng đối tượng học sinh về năng lực, về phẩm chất, về sở 
trường, về cá tính của học sinh,) của lớp dưới lên lớp trên để giáo viên mới có 
cơ sở xây dựng kế hoạch, nhiệm vụ trọng tâm của năm học, đăng kí chỉ tiêu 
phấn đấu, xây dựng kế hoạch giảng dạy.
- Phối hợp với Ban chấp hành công đoàn phát động phong trào “Kỷ cương – 
Tình thương – Trách nhiệm”. Qua đó vận động giáo viên chấp hành nghiêm túc 
quy chế chuyên môn của nhà trường. đồ dùng phục vụ cho người dạy và đồ dùng phục vụ cho người học. Vì đồ dùng 
dạy học rất quan trọng trong việc dạy học ở tiều học giúp học sinh nhận thức từ 
trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, đến thực tiễn. Ngoài đồ dùng trực 
quan sinh động mà giáo viên đã chuẩn bị thì còn hình ảnh trực quan sinh động 
hơn là người giáo viên: cần có ngoại hình cân đối, giọng nói nhẹ nhàng, ngọt 
ngào, cử chỉ mềm mại, điệu bộ duyên dáng, thái độ ân cần, sẽ thu hút sự chú 
ý học tập của học sinh cao hơn, tăng thêm sự hứng thú nhận thức của trẻ.
- Nội dung cơ bản của kế hoạch phải thể hiện rõ hoạt động của thầy, hoạt động 
của trò, hoạt động trọng tâm của bài, dự kiến thời gian của từng hoạt động; mỗi 
hoạt động đều thể hiện được mục tiêu, nhiệm vụ, nêu cách tổ chức của thầy, dự 
kiến câu trả lời của học sinh và kết luận của giáo viên. Không ghi những vấn đề 
không cần thiết.
- Nội dung kế hoạch ngắn gọn, xúc tích đảm bảo nội dung trọng tâm của bài, 
logic khoa học, lựa chọn phương pháp giảng dạy (thể hiện sự hệ thống việc làm 
của thầy - trò, hình thức tổ chức phù hợp với môn học, lớp học, với đối tượng 
học sinh).
- Hướng dẫn soạn những bài khó, tổ chức trao đổi, thống nhất chung các vấn đề 
liên quan đến giờ lên lớp, giúp đỡ giáo viên nhận lớp mới.
- Thực hiện quy định thời gian kí duyệt kế hoạch giảng dạy của giáo viên trước 
khi lên lớp thực hiện tiết dạy.
d. Về thực hiện giờ lên lớp của giáo viên:
Giờ lên lớp là hình thức tổ chức cơ bản và chủ yếu nhất của quá trình dạy học 
để thực hiện mục tiêu dạy học.
Trong nhà trường tiểu học hoạt động dạy và hoạt động học là hai hoạt động nó 
là hoạt động chính. Hiện nay quá trình dạy học chủ yếu đa số là diễn ra trong 
lớp học. Giờ lên lớp quyết định chất lượng dạy học cơ bản, trong đó giáo viên là 
người trực tiếp quyết định và chịu trách nhiệm. Do vậy, giờ lên lớp thể hiện rõ 
nhất trách nhiệm và khả năng của giáo viên. Vì vậy giờ lên lớp của giáo viên 
cần thực hiện như:
- Tự xây dựng nền nếp giờ lên lớp, thực hiện kiểm soát giờ lên lớp bằng thời 
khóa biểu, bám sát vào phân phối chương trình, kiểm tra kế hoạch, kiểm tra các 
loại hồ sơ sổ sách có liên quan đến giờ lên lớp, đảm bảo chế độ giờ lên lớp (23 
tiết/tuần đối với GV chuyên, 20 tiết/tuần đối với GV chủ nhiệm lớp). Tránh 
trường hợp giáo viên bỏ lớp, giáo viên thực hiện không nghiêm túc chương 
trình (nhắc nhở, xử lý).
- Thực hiện tốt kỉ luật lao động trong nhà trường, khuyến khích việc giáo viên 
thực hiện tốt giờ lên lớp.
- Thực hiện chương trình đảm bảo đúng quy chế chuyên môn, quy định của 
ngành. Duy trì và thực hiện tốt giờ lên lớp.
e. Về bồi dưỡng qua việc dự giờ của giáo viên:
Dự giờ là công việc đặc thù, cơ bản, là biện pháp bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ 
cho mỗi cá nhân giáo viên một cách hiệu quả nhất.