Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh Tiểu học số 1

 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh Tiểu học số 1
I/ LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Bác Hồ đã dạy:
 “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”
Lời dạy đó là “kim chỉ nam” cho mục tiêu giáo dục của Đảng. Chính vì thế mà Đảng luôn 
coi “giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân”, đặc 
biệt là đối với Tiểu học vì đây là bậc học đặt nền móng cho sự phát triển toàn diện sau 
này của các em. Cùng với môn Toán, môn Tiếng Việt ở Tiểu học có nhiệm vụ hình thành 
năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. Năng lực hoạt động này thể hiện trong 4 hoạt 
động tương ứng với bốn kĩ năng: nghe, nói, đọc và viết. Mà muốn hình thành cho học - 
Tập đọc là môn khởi đầu, đồng thời cũng là công cụ học tập không chỉ trong nhà trường 
mà còn trong cuộc sống nói chung. Trước hết, môn Tập đọc giúp cho học sinh rèn kĩ 
năng đọc đúng, ngắt giọng, nhấn giọng, đọc diễn cảm một bài văn, khổ thơ làm tiền đề 
cho việc tìm hiểu bài. Các quá trình đó có liên quan mật thiết với nhau, bổ sung và hỗ trợ 
cho nhau. Qua việc đọc, học sinh chiếm lĩnh được tri thức văn hóa của dân tộc, tiếp thu 
nền văn minh của loài người thông qua sách vở, biết đánh giá cuộc sống xã hội, tư duy. 
Qua hoạt động học, tình cảm thẩm mĩ của các em được nâng cao nên tầm hiểu biết để 
nhìn ra thế giới xung quanh và quá trình nhận thức của các em có chiều sâu hơn. Đọc 
đúng, đọc hay cũng là kĩ năng của ngôn ngữ văn học. Qua đó có tác dụng giáo dục tình 
cảm, đạo đức cao đẹp cho người học sinh. Đồng thời phát huy óc sáng tạo và khả năng tư 
duy như quá trình phân tích tổng hợp cho các em. Mặt khác, phân môn Tập đọc có nhiệm 
vụ rèn kĩ năng đọc cho học sinh. Đọc là một hoạt động của lời nói, là quá trình chuyển 
dạng chữ viết sang lời nói âm thanh, là quá trình chuyển tiếp hình thức chữ viết thành đơn 
vị nghĩa không có âm thanh.
Cả hai hình thức trên đều không thể tách rời nhau. Chính vì vậy, dạy đọc có một ý nghĩa 
rất to lớn ở Tiểu học. Nó đã trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với người đi học. 
Đọc là một khả năng không thể thiếu đựơc của con người trong thời đại văn minh. 
Xuất phát từ quan điểm chung là dạy Tập đọc kết hợp dạy ngữ và rèn đọc tiếng mẹ đẻ, 
thực tế hiện nay ngành giáo dục nói chung và bậc tiểu học nói riêng, đã và đang tiến hành Mặc dù lâu nay các thầy cô giáo đã và đang thực hiện việc rèn đọc đúng cho học sinh, 
nhất là đối với học sinh Tiểu học nhưng điều đó vẫn còn bị hạn chế.
Bản thân tôi là một giáo viên Tiểu học đã trực tiếp dạy lớp 2 tôi thấy được quá trình dạy 
đọc đúng cho học sinh Tiểu học là rất quan trọng. Đối với học sinh lớp 4-5 việc đọc diễn 
cảm và đọc đúng đã là vấn đề khó thì đối với học sinh lớp 2 nói riêng lại càng khó hơn 
nhiều. Bởi vì các em đều là học sinh mới làm quen với bài văn, bài thơ ở tháng 2 của học 
kỳ II. Nhưng nếu được quan tâm rèn luyện đọc thì các em sẽ đọc tốt. Cũng có một em khi 
còn học lớp 1 đọc đã yếu lại không được sự quan tâm giáo dục của bố mẹ nên khi chuyển 
lên lớp .... các em đọc vẫn còn yếu.
Thực tế khảo sát chất lượng phân môn tập đọc đầu năm của học sinh cho ta thấy học sinh 
phát âm còn ngọng, hay sai phụ âm đầu vần và dấu thanh. Học sinh thường phát âm sai 
phụ âm: l, n, ch, tr và các thanh hỏi – ngã. Học sinh đọc bài chưa biết ngắt nghỉ dấu chấm, 
dấu phẩy trong một bài văn, bài thơ.
Giáo viên dựa trên hướng dẫn của sách giáo khoa để tổ chức lớp bằng phương thức giáo 
viên hỏi- học sinh trả lời. Chính vì vậy mà đã bộc lộ nhiều nhược điểm trong việc quản lí 
lớp cũng như khả năng kích thích hứng thú học tập của học sinh tham gia tìm hiểu xây 
dựng bài. Đặc biệt là việc rèn luyện kĩ năng đọc cho học sinh còn hạn chế, và sau một giờ, 
một bài học sinh ít có khả năng đọc hay, diễn cảm và hiểu nội dung bài một cách đầy đủ. 
Học sinh không quan tâm tới phương pháp đọc của mình. Do đó, các em rất yếu về năng 
lực đọc.
Chính vì vậy, là một giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi rất băn khoăn những vấn đề tồn tại 
trên. Vậy tôi đã chọn nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh 
lớp ..... qua môn Tập đọc” với mong muốn nâng cao trình độ nghiệp vụ nhằm giúp học 
sinh biết đọc đúng, hay, có khả năng kể chuyện, giao tiếp tốt, viết đúng chính tả, viết 
được những bài văn có đủ ý, trọn câu và ngày càng hứng thú đọc sách.
Khi viết đề tài này tôi đã phát huy tất cả những kiến thức được học, được bồi dưỡng qua 
các lớp học chuyên môn và học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp. Đặc biệt là kinh 
nghiệm thực tế qua các giờ dạy mà đối tượng chính là học sinh của mình. Do đó, tôi 
muốn đưa ra những phương pháp đặc trưng ở góc độ chủ quan mà tôi đã tiếp thu được 
trong các kì bồi dưỡng hè. Hiện nay với sự phát triển ngày càng càng cao, đặc biệt là sự đổi mới đáng đề cập đến đó 
là vấn đề đổi mới về chương trình và sách giáo khoa Tiểu học thì vấn đề giáo dục phải 
ngày càng được phát triển, đổi mới không ngừng. Do vậy, đòi hỏi người giáo viên phải 
không ngừng học hỏi để theo kịp sự phát triển và đổi mới của xã hội. Phần nhiều giáo 
viên là những người ham học hỏi, tích cực tìm ra phương pháp dạy học mới để đạt được 
kết quả cao nhất. Song do điều kiện, do còn hạn chế về chuyên môn, nghiệp vụ nên chưa 
tiếp cận được hết những phương pháp dạy học mới. Một số giáo viên còn trung thành và 
có thói quen dạy theo phương pháp cũ. Khi tiếp cận với phương pháp dạy học mới giáo 
viên thường quan niệm: trong các tiết dạy phải có hệ thống câu hỏi và buộc học sinh trả 
lời các câu hỏi ấy. Như vậy yêu cầu học sinh dùng một phương pháp thực hành nhiều cho 
nhớ và giáo viên khi dạy ít quan tâm đến đặc điểm tâm lí của các em học sinh Tiểu học 
đó là “Học mà chơi, chơi mà học”, các em khi học rất dễ nhớ nhưng cũng rất nhanh quên.
1. Thực trạng dạy học Tập đọc của các trường Tiểu học 
* Về phía giáo viên
Qua quan sát và học hỏi thực tế tôi thấy rằng giáo viên chưa hiểu khái niệm “Đọc” một 
cách đầy đủ, khi dạy chưa bám sát vào mục đích, yêu cầu của từng bài. Do vậy họ chưa 
đạt được mục tiêu của một giờ Tập đọc. Có những giáo viên cho rằng dạy Tập đọc là chủ 
yếu dạy cho các em đọc to, rõ ràng là được. Phương pháp dạy Tập đọc của giáo viên có 
dạy theo đoạn, có các kiểu câu hỏi khác nhau song hình thức luyện đọc chỉ đơn thuần là 
đọc. Việc sử dụng đồ dùng còn hạn chế, giáo viên còn dạy “chay” chưa coi những 
phương tiện trực quan là cần thiết trong việc luyện đọc. Vì thế việc đọc đúng, đọc hay của 
học sinh còn hạn chế.
* Về phía học sinh
Qua khảo sát, điều tra và thực tế dạy trên lớp tôi thấy kĩ năng đọc đúng, hay của học sinh 
còn yếu. Học sinh học bài một cách thụ động, các em học một cách bắt buộc, chỉ có 
những học sinh khá, giỏi mới cố gắng đọc cho hay song vẫn chưa đạt yêu cầu. Khi đọc 
một số văn bản các em không ngắt nghỉ hơi đúng chỗ nên các em không nắm được điều 
gì là cốt yếu trong văn bản. điều này sẽ gây khó khăn trong việc hình thành kĩ năng giao 
tiếp. - Số em không thích học tập đọc: 17 em = 58,6 %.
Số em không thích học Tập đọc chiếm tỷ lệ khá cao. 
Tìm hiểu nguyên nhân, tôi thấy tất cả các em không thích học tập đọc đều có lý do: đọc 
chán, khó đọc và đọc không thấy hay.
b) Các em không thích học Tập đọc thì không trả lời được câu hỏi thứ 2. Còn các em 
thích đọc Tập đọc thì trả lời câu hỏi 2 một cách giống nhau:
Đọc đúng, đọc hay thì được các bạn khen, các bạn hay bảo đọc, các bạn hay hỏi bài.
c) Với câu 3, khi được trả lời, đa số các em đều thích đọc thơ, không thích đọc văn xuôi, 
nhất là các bài dạng vè: Vè chim.
2. Bài tập:
 Sĩ
Lớp Phát âm n/l Ngắt giọng Nhấn giọng Đọc diễn cảm
 số
 Đúng Chưa đúng Đúng Chưa đúng Đúng Chưa đúng Đúng Chưa đúng
 SL % SL % SL % SL % SL % SL % SL % SL %
....... 29 14 48,3 15 51,7 16 55,2 13 44,8 17 58,6 12 41,4 10 34,5 19 65,5
* Một kết quả trắc nghiệm cho thấy số học sinh mắc lỗi phát âm, đọc ngắt giọng, nhấn 
giọng và đọc diễn cảm quá lớn. Nguyên nhân:
- Hạn chế về tài liệu dạy Tập đọc: Hệ thống văn bản chưa mẫu mực, chưa có nhiều lợi thế 
để dạy đọc đúng, đọc ngắt giọng, nhấn giọng và đọc diễn cảm. 
- Câu hỏi và bài tập chỉ yêu cầu học sinh một phương thức hành động duy nhất: dùng lời. 
Điều này có nhiều hạn chế, số lượng học sinh làm việc trên lớp rất ít bởi một người nói 
phải có người nghe, không thể học sinh cùng nói, không tích cực hoá được hoạt động học 
của học sinh. Đây là nguyên nhân chính làm cho số lượng học sinh hoạt động tích cực 
trong giờ Tập đọc ít hơn giờ Toán.
- Các câu hỏi và bài tập trong sách giáo khoa chủ yếu yêu cầu học sinh tái hiện lại các chi 
tiết của bài, ít câu hỏi học sinh suy luận. Nhiều câu hỏi bài tập mang tính áp đặt vì chúng 
ta nêu ra các bước trước cách hiểu học sinh chỉ còn là người nêu ra cho những nhận xét 
này. học cơ bản giúp cho họ giao tiếp với thế giới bên trong của người khác, đặc biệt khi đọc 
bài (Tập đọc, học thuộc lòng). Con người không chỉ thức tỉnh về nhận thức, mà còn rung 
động tình cảm nảy nở những ước mơ cao đẹp. Đọc khơi dậy tiềm lực hành động, sức sáng 
tạo, cũng như được bồi dưỡng tâm hồn. Không biết đọc, con người sẽ không có điều 
kiện giáo dục mà xã hội dành cho họ. Họ chỉ hình thành một nhân cách toàn diện. Đặc 
biệt trong thời buổi bùng nổ thông tin, biết đọc ngày càng quan trọng vì nó sẽ giúp con 
người ta sử dụng các nguồn thông tin. Đọc chính là học nữa, học mãi đọc để tự học, học 
cả đời.
Chính vì vậy Tập đọc là một phân môn có ý nghĩa to lớn ở Tiểu học. Nó trở thành một 
đòi hỏi cơ bản, đầu tiên đối với mỗi người đi học. Đầu tiên trẻ phải học đọc sau đó đọc để 
học. Đọc giúp trẻ chiếm lĩnh được ngôn ngữ trong giao tiếp và học tập nó cũng là một 
công cụ để học các môn học khác nó tạo ra hứng thú và động cơ học tập. Đồng thời nó 
tạo điều kiện để học sinh có khả năng tự học. Tập đọc là khả năng không thể thiếu của 
con người trong thời đại văn minh. Biết đọc sẽ giúp các em hiểu biết nhiều hơn, hướng 
các em tới cái thiện, cái đẹp, dạy cho học sinh biết cách suy nghĩ lô gíc, tư duy có hình 
ảnh.
Như vậy việc dạy đọc có một ý nghĩa vô cùng quan trọng. Vì nó bao gồm nhiệm vụ giáo 
dưỡng, giáo dục và phát triển.
Ở Tiểu học phân môn Tập đọc có một vị trí rất quan trọng, dạy tốt phân môn này là đáp 
ứng một trong bốn kĩ năng sử dụng Tiếng Việt. Đối với học sinh lớp ......, việc rèn đọc vô 
cùng quan trọng nó giúp các em hiểu đúng nội dung văn bản. Giáo dục các em lòng yêu 
sách trở thành một thứ không thể thiếu được trong nhà trường và gia đình. Làm giàu kiến 
thức về ngôn ngữ và tư duy cho các em, giáo dục tư tưởng tình cảm, đạo đức, thẩm mĩ 
cho các em.
Đọc là giáo dục lòng ham đọc sách hình thành phong cách và thói quen làm việc với sách 
của học sinh. Nói cách khác thông qua việc dạy đọc phải giúp cho học sinh thích đọc và 
thấy được rằng khả năng đọc là có lợi cho các em trong cuộc đời, phải làm cho các em 
thấy đó là một trong những con đường đặc biệt để tạo cho mình một cuộc sống trí tuệ đầy 
đủ và phát triển.
Ngoài việc dạy đọc còn có nhiệm vụ khác như: