Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển thẩm mĩ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình

MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN THẨM MĨ CHO TRẺ 5-6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH
I. Đặt vấn đề	
Ở giai đoạn mầm non, đa số các trẻ đều nhạy cảm, hứng thú với mọi cái đẹp xung quanh mình, đây là cột móc phát triển cảm xúc thẩm mỹ cho trẻ. Hoạt động tạo hình (HĐTH), có 1 vị trí và tầm quan trọng đối với phát triển tòan diện cho trẻ. Thông qua HĐTH, phát huy khả năng khéo léo, khả năng sáng tạo, phát huy tính tư duy, trí nhớ, tưởng tượng, và còn làm tăng vốn từ , vốn hiểu biết cho trẻ. HĐTH là con đường giáo dục tình cảm – xã hội. HĐTH giúp trẻ có điều kiện phát triển cảm giác, tri giác, giúp trẻ nhận ra màu sắc, hình dạng, đường nét, bố cục bức tranh, sự sắp xếp trong không gian, nhận thấy cái đẹp của sự vật, hiện tượng xung quanh mà trẻ miêu tả. Qua HĐTH, giúp trẻ phát triển về mắt thể chất, qua hoạt động giúp đôi tay trẻ luôn linh hoạt, khả năng kết hợp khéo léo đôi tay và đôi mắt, ngòai ra còn phát triển ngôn ngữ, khi trẻ tạo ra được sản phẩm trẻ phải dùng từ ngữ giới thiệu cho mọi người hiểu, qua hoạt dộng như vậy giúp làm tăng thêm vốn từ, ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, HĐTH giúp trẻ phát triển toàn diện mọi mặt, vì thế, chúng ta cần tạo môi trường trẻ say mê, hứng thú với môn học tạo hình. HĐTH gồm những đề tài: Tô màu, vẽ, nặn, cắt, dán.HĐTH giúp trẻ vững vàng, tự tin khi bước vào môi trường tiểu học. HĐTH giúp trẻ phát triển trí tuệ, rèn phẩm chất đạo đức và hình thành phẩm chất kĩ năng ban đầu, nắm được sự cần thiết và tầm quan trọng của môn học tạo hình, tôi luôn tìm ra những thủ thuật và biện pháp làm cho trẻ thật sự say mê, hứng thú khi học môn học tạo hình.
II. Nội dung
	1.Thực trạng
	- Năm học 2019- 2020, tôi được phân công dạy lớp lá 3, lớp có 30 trẻ. Đa số trẻ chưa được học qua lớp mầm- chồi, nên khả năng tiếp thu đối với môn học tạo hình còn nhiều hạn chế, sau 1 thời gian nhận lớp và khảo sát, nhận thấy lớp mình có những thuận lới và khó khăn:
 	2. Thuận lợi và khó khăn
 	* Thuận lợi 
 	- Được sự quan tâm của phòng và sự giúp đỡ nhiệt tình của ban giám hiệu .
- Sử dụng những nguyên vật liệu có sẵn và ứng dụng công nghệ thông tin và bài dạy, để kích thích khả năng hứng thú cho trẻ.
- Được dự giờ học hỏi kinh nghiệm của các chị, tôi còn học thêm qua internets và qua những buổi dự chuyên đề cụm các trường bạn tổ chức để trao dồi thêm những kiến thức cho mình. 
	* Khó khăn
	- Đa số chưa học qua lớp mầm, chồi nên các kĩ năng vẻ - dán- nặn vẫn còn yếu, còn nhiều trẻ chưa thành thuật với việc tô màu, vẽ, nặn, cắt, dán những chi tiết đơn giản.
	 - Các bậc phụ huynh ít quan tâm đến việc học tập của con nên khả năng tiếp cận của trẻ đối với môn hoạt tạo hình còn hạn chế.
	Từ những thuận lợi và khó khăn trên và tình hình học tập của lớp còn nhiều hạn chế khả năng vẽ, nặn, cắt dán, xé dán còn quá yếu, nhận thấy tình hình như vậy tôi đã tiến hành khảo sát và thu thập thông tin qua bảng sau:
	Sỉ số lớp: 30/15 trẻ
Bảng kết quả đều tra và khảo sát đầu năm học:
STT
Đề tài
Đạt
Không Đạt
1
Vẽ
25
5
2
Nặn
22
8
3
Cắt dán
17
13
4
Xé dán
13
17
	Qua kết quả khảo sát và tình hình thực tế tôi tìm ra những biện pháp sau : 
	3. Biện pháp
	 3.1 Cho trẻ hoạt động tạo hình qua quan sát 
	Cùng với trẻ xem tranh minh hoạ trong các tác phẩm dành cho thiếu nhi. chỉ cho trẻ thấy được vẻ đẹp của các phòng được trang trí rất đẹp bởi các mảng tranh được vẻ trên tường hay là các mảng màu sơn trên tường và những vật dụng trang trí. Đây cũng là một trong những biện pháp quan trọng bởi vì xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ là trực quan sinh động thì thu hút và hấp dẫn trẻ, thúc đẩy trẻ hoạt động tích cực tốt hơn, để đạt được điều đó tôi cho trẻ xem nhiều tranh, nhiều tác phẩm tạo hình có giá trị như tranh vẽ, hay xem băng đĩa có các cảnh quan đẹp rõ nét qua những hình ảnh sinh động qua màn hình máy vi tính đầy hấp dẫn, sinh động. Đồng thời hướng dẫn trẻ quan sát để nhận thấy cái đẹp đơn giản nhất trong những tác phẩm đó.
	3.2. Cho trẻ hoạt động tạo hình mọi lúc mọi nơi.
	Ngoài ra, tôi còn cho trẻ hoạt động tạo hình mọi lúc, mọi nơi vào giờ hoạt động ngoài trời,cho trẻ nhặt lá rơi rồi tạo nên những con vật dễ thương mà trẻ thích: Như hướng dẫn trẻ làm con châu chấu, con trâu qua những chiếc lá mã trẻ nhặt được, qua việc làm đó còn giáo dục trẻ giữ gìn vệ sinh môi trường. Những sản phẩm của trẻ làm được không bỏ đi mà tôi cho trẻ giữ lại, cho trẻ mang về nhà cho ba, mẹ xem như vậy phụ huynh biết khả năng, năng khiếu, kỹ năng tạo hình con mình như thế nào, để qua đó tôi có thể phối hợp với phụ huynh để bồi dưỡng những trẻ có năng khiếu về tạo hình. Trong những buổi sinh hoạt chiều hay là ở hoạt động góc, tôi đã cho các cháu cùng quan sát những bức tranh, sản phẩm đẹp của các bạn trong lớp và ở lớp bạn, thông qua đó, tôi khuyến khích trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển khả năng cảm thụ thẩm mỹ, phát triển hứng thú của trẻ đối với hoạt động tạo hình, khiến trẻ hưởng ứng ngay mỗi khi cô cho trẻ vẽ, nặn, cắt dán giấy. Được quan sát nhiều, trí tưởng tượng của trẻ tăng, trẻ có điều kiện tích luỹ, làm phong phú vốn hiểu biết của trẻ về nghệ thuật, đó chính là nền tảng để phát triển tính sáng tạo của trẻ.
3.3 Cho trẻ hoạt động tạo hình thông qua tranh mẫu. 
	 Bên cạnh chuẩn bị cho trẻ những tiền đề làm phong phú vốn hiểu biết, thì khả năng lôi cuốn, hứng thú trẻ vào hoạt động cũng rất quan trọng. Để lôi cuốn được trẻ tham gia vào hoạt động dạy thì người giáo viên khi làm mẫu tòi dùng những phương pháp, những thủ thuật sư phạm và từ đó dùng ngôn ngữ của mình để truyền đạt tới trẻ một cách sinh động và lôi cuốn. Điều đó muốn nói đến khả năng ứng xữ của người giáo viên cũng như ngôn ngữ và phong cách đứng lớp thật tự tin, gây sự chú ý của trẻ vào hoạt động. Đặc biệt, người giáo viên cũng phải có khả năng tạo hình và tạo ra những sản phẩm đẹp, vì trẻ học đa số dựa trên sự bắt chước là chủ yếu, vì thế đòi hỏi người giáo viên cũng phải đưa ra những hình mẫu đẹp mắt và mang tính nghệ thuật cao. Trong một tiết HĐTH tôi cũng có thể tích hợp lồng ghép các lĩnh vực khác như âm nhạc, toán, môi trường xung quanh, ngôn ngữ vào cho giờ hoạt động tạo hình của trẻ được diễn ra một cách sinh động thu hút trẻ. Ví dụ: Học bài " Trang trí thiệp tặng cô", để lôi cuốn, hứng thú với đề tài này, tôi phải tạo ra một tình huống để thu hút trẻ vào bài, tôi cho trẻ hát và vận động bài hát “ cô giáo “, bài hát nói về ai vậy? thế con có yêu và vâng lời cô mình không? Để đáp lại tình yêu của cô, nhân ngày 20/11, cô dạy cho con làm những tấm thiêp thật đẹp mang tặng của của mình được không? Với tình huống như vậy sẽ làm trẻ thích thú hơn, cuốn hút trẻ. Từ những cảm xúc tạo hình, trẻ bắt đầu cảm nhận, phân biệt hình dạng và thể hiện hình dáng của các vật mẫu, phát triển các thao tác tạo hình, đồng thời là khả năng tri giác. Trẻ được bồi dưỡng khả năng các thao tác của mình càng tốt bao nhiêu thì càng có khả năng truyền đạt các hình dáng cũa các con vật mẫu chính xác
	3.4. Hoạt động tạo hình qua các tiết học .
	Khi thực hiện trên các tiết học của các lĩnh vực hoạt động khác, ở các tiết học này có thể giải quyết bổ sung một số nhiệm vụ của hoạt động tạo hình, bởi vậy trong các hoạt động của những tiết học đó xen vào một số yếu tố của hoạt động mang tính tạo hình. Trong các buổi đón trẻ, hay những giờ rãnh rỗi tôi cung cấp cho trẻ các thông tin về các đối tượng miêu tả, trao đổi, cùng hoạt động với trẻ để nắm bắt hiểu biết. 
 Ví dụ: Trong tiết làm quen với tác phẩm văn học " Ba cô gái" hoạt động cuối cùng cô cho trẻ vẽ 3 cô gái và nói lên cảm nhận của bản thân trẻ về 3 cô gái.Trong một buổi dạo chơi xung quanh trường cô cho trẻ ngắm những chậu hoa và hỏi trẻ " con thích chậu hoa nào nhất nào? Con nhìn xem bông hoa này có màu gì? Trông những cánh hoa của nó ra sao? Khi mặt trời nhô lên thì cánh hoa trông khác biệt như thế nào?... " để chuẩn bị biểu tượng cho bài " vẽ chậu hoa " ngày mai thì chính việc làm này sẽ giúp trẻ thể hiện lại được những nét độc đáo riêng của mình thông qua việc quan sát tận mắt, mà không tạo ra một cách máy móc và dựa trên ý tưởng sẵn có của người khác.
	 Ngoài việc giúp trẻ lĩnh hội những kiến thức thực tế để làm giàu vốn kinh nghiệm cho bản thân, thì bên cạnh đó tôi cũng luôn chú trọng nhiệm vụ, nội dung và phương pháp hướng dẫn giúp trẻ thực hiện các thao tác tạo hình một cách tốt nhất đối với từng thể loại và từng nội dung hoạt động phù hợp với khả năng trên từng trẻ.
3.5. Nhận xét cũa cô trong tiết dạy tạo hình .
Bên cạnh những định hướng, những phương pháp giúp trẻ học tốt môn tạo hình, thì có một điều không thể thiếu được, đó chính là sự khích lệ động viên kịp thời của cha mẹ, mỗi tuần đều có gời tạo hình tô tranh thủ thời gian đón trã trẻ tôi cho phụ huynh xem sản phẩm cũ trẻ đối với những sản phẩm mà trẻ làm ra, hay đối với những trẻ chưa làm tốt hay chưa hoàn thành xong sản phẩm của mình thì một lời khích lệ sẽ làm cho trẻ cố gắng hơn nữa trong giờ hoạt động lần sau. Việc nhận xét sản phẩm của phụ huynh đối với sản phẩm của trẻ cũng rất quan trọng, nó giúp cho trẻ rút được những kinh nghiệm để làm tốt hơn vào lần sau, cũng như bước đầu hình thành khả năng nhận xét đánh giá tác phẩm nghệ thuật trên bản thân trẻ. Biết rõ điều đó trong các giờ tạo hình tôi luôn biết cách động viên khích lệ trẻ bạn nào làm đẹp cô sẻ cho cha mẹ sản phẩm cũa các con nha sau giờ đón, trả trẻ tôi nhờ phụ huynh động viên và rèn luyện cháu thêm ở nhà . 
	Bên cạnh đó, trong các giờ hoạt động tôi luôn đặt những câu hỏi như " Con thích sản phẩm nào nhất? Vì sao con lại thích sản phẩm đó nhất? Để làm nên sản phẩm này thì con phải làm như thế nào?" để hình thành ở trẻ những tiền đề đánh giá, nhận xét sản phẩm. Tuy nhiên, việc đánh giá sản phẩm của trẻ cũng cần phải chính xác, phù hợp với cách nhìn, cách nghĩ cũng như cách cảm nhận của trẻ đối với tác phẩm nghệ thuật của mình. Khi đánh giá sản phẩm tạo hình của trẻ tôi luôn căn cứ vào các điểm sau:
 Khi nhận xét việc khen chê cũng phải khéo léo, lời lẽ nhận xét sản phẩm phải gây cho trẻ niềm vui sướng vì những gì chúng đã tạo nên, phải nhấn mạnh những thành công sáng tạo, những ý định tạo tình thú vị của trẻ, phải chỉ cho trẻ thấy sự gống nhau giữa sự vật với hình ảnh được miêu tả và giúp cho trẻ thể hiện tình cảm, thái độ trước kết quả hoạt động. Bằng lời nói của mình tôi rèn luyện cho trẻ khả năng nhận xét kết quả hoạt động của trẻ, nhận ra những thiếu sót và có hướng sửa chữa những thiếu sót ấy.
 Cùng với những hoạt động chung hằng ngày hay hoạt động mọi lúc mọi nơi, thì ngoài ra trong trường cũng tổ chức các hoạtt động phong trào vui chơi, đón lễ hội, thông qua đó trẻ được quan sát cách trang trí, vẽ đẹp của các ngày lễ hội, hay cuộc thi vẽ tranh trong trường để từ đó tôi tìm hiểu được năng khiếu của mỗi trẻ từ đó có hướng bồi dưỡng kịp thời. Ngoài ra, hằng ngày tôi cũng có 1 cuốn sỗ nhật ký hằng ngày để theo dõi trẻ từ đó phát hiện ra năng khiếu ở mỗi trẻ để bồi dưỡng thêm.
 Ví dụ: Cháu Ngọc Yến có khả năng vẽ và tô màu, tuy nhiên cháu vẽ và tô cẩn thận, sợ lem màu cho nên sản phẩm của cháu hoàn thành chậm. Từ đó tôi có hướng giúp cháu nâng dần mức độ tiến hành nhanh hơn bằng những mẹo nhỏ như khi tô màu nếu trên bức tranh có nhiều chỗ cần tô mãng màu đó thì sẽ tô cho hết màu đó xong đổi lấy màu khác và tiếp tục tô như thế.
3.5 Công tác phối hợp với phụ huynh .
 Bên cạnh sự tác động hỗ trợ của nhà trường, cô giáo, thì một thành phần không thể thiếu đó chính là các bậc phụ huynh. Muốn cho con em phát triển một cách hài hoà và toàn diện thì sự kết hợp hài hoà giữa nhà trường và gia đình cũng rất quan trọng, nó giúp cho trẻ ngày càng được tiến bộ hơn và phát triển năng lực hơn khi được rèn luyện thường xuyên và đồng bộ Bên cạnh những định hướng, những phương pháp giúp trẻ học tốt môn tạo hình, thì có một điều không thể thiếu được, đó chính là sự khích lệ động viên kịp thời của cha mẹ , mỗi tuần đều có gời tạo hình tô tranh thủ thời gian đón trã trẻ tôi cho phụ huynh xem sản phẩm cũ trẻ đối với những sản phẩm mà trẻ làm ra, hay đối với những trẻ chưa làm tốt hay chưa hoàn thành xong sản phẩm của mình thì một lời khích lệ sẽ làm cho trẻ cố gắng hơn nữa trong giờ hoạt động lần sau. Việc nhận xét sản phẩm của phụ huynh đối với sản phẩm của trẻ cũng rất quan trọng, nó giúp cho trẻ rút được những kinh nghiệm để làm tốt hơn vào lần sau, cũng như bước đầu hình thành khả năng nhận xét đánh giá tác phẩm nghệ thuật trên bản thân trẻ. Biết rõ điều đó trong các giờ tạo hình tôi luôn biết cách động viên khích lệ trẻ bạn nào làm đẹp cô sẻ cho cha mẹ sản phẩm cũa các con nha. Từ đó có thể tiếp cận trao đổi thông tin một cách thân thiện, và thường xuyên thăm hỏi cách thức phụ huynh hướng dẫn cho trẻ ở nhà để nắm được những khó khăn họ mắc phải để cùng nhau gỡ những vướng mắc đó, còn về phần cô sẽ hiểu sâu thêm một số đặc điểm của trẻ hơn để có hướng khắc phục.
	Từ những biện pháp trên tôi đạt những kết quã sau :
4. Kết quả : 
Với những biện pháp như trên tôi đã vận dụng vào tình hình thực tế một cách hợp lí và kết quả mang lại cho trẻ trong giờ hoạt động tạo hình đạt được nhiều thành quả đáng khích lệ:
STT
Đề tài
Đạt
Không Đạt
1
Vẽ
30
0
2
Nặn
29
1
3
Cắt dán
24
6
4
Xé dán
20
10
	 - Đến thời điểm hiện tại trẻ lớp tôi có những chuyển biến rõ nét, hầu hết các tiết tạo hình trẻ đều hoàn thành sản phẩm và đạt kết quả cao.
 - Tôi đã chọn ra những sản phẩm đẹp để lưu giữ lại và cho phụ huynh xem những sản phẩm trẻ .
 - Một số cháu tuy chưa học qua mầm chồi nhưng cũng đã theo kịp các bạn trong lớp và thậm chí có khả năng tạo hình tốt hơn một số bạn đi trước. 
 - Góc tạo hình đã có nhiều tranh của nhiều cháu và làm cho phụ huynh phấn khởi và yên tâm hơn. Vì thế mà phụ huynh đã có những cách nhìn nhận tốt hơn về năng lực của con em mình. Từ đó, có những đóng góp tích cực đối với các hoạt động của lớp, sưu tầm đồ dùng, đồ chơi giúp đỡ và phối hợp với giáo viên chủ nhiệm để giúp trẻ ngày càng tiến bộ hơn.
5. Bài học kinh ngiệm
 Qua việc tạo môi trường cho trẻ HĐTH với một số biện pháp và kết quả đạt được, bản thân tôi rút ra được bài học kinh nghiệm sau:
 - Cần cho trẻ hoạt động trong môi trường tạo hình đầy màu sắc.
 - Giáo viên phải có khả năng tìm tòi, sáng tạo ra những cái mới để tạo ra những sản phẩm đẹp mắt mang tính thẩm mĩ cao và phù hợp với nhận thức của trẻ, qua đó thu hút sự chú ý của trẻ và tạo nguồn cảm hứng cho trẻ làm theo.
 - Cho trẻ tiếp xúc với các sản phẩm, các bức tranh, cảnh quan đẹp. Tìm kiếm các loại tranh phong cảnh, tranh đồ hoạ và tranh dân gian và hình ảnh điện tử cho trẻ quan sát, từ đó làm giàu vốn biểu tượng của trẻ hơn.
 - Giáo viên phải biết sử dụng đồ dùng trực quan linh hoạt, đúng lúc tránh lạm dụng.
 - Biết tích hợp lồng ghép các lĩnh vực vào tiết dạy.
 - Giáo viên phải biết phối hợp chặt chẽ với phụ huynh.
 - Luôn tìm tòi học hỏi qua sách báo, công nghiệp thông tin, kinh nghiệm của đồng nghiệp 
 - Luôn tự học hỏi để nâng cao trình độ chuyên đề thông qua dự giờ đồng nghiệp và việc tiếp thu chuyên đề do nhà trường tổ chức.
 - Tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động tổng hợp mang tính nghệ thuật: ngày hội, lễ, hoạt động sân khấu. Ngoài ra, tổ chức các cuộc dạo chơi trong thiên nhiên, tạo điều kiện phát triển ở trẻ óc thẩm mỹ, sáng tạo.
 - Sử dụng các đồ dùng hằng ngày có các yếu tố trang trí, có chất lượng thẩm mĩ cao: màu sắc tươi sáng, hình dáng sinh động, bắt mắt và gây hứng thú cho trẻ.
III. Kết luận- kiến nghị :
	1. Kết luận .
	Tôi nhận thấy tất cả các lĩnh vực, lĩnh vực nào cũng là yếu tố giúp trẻ phát triển nhân cách một cách hài hoà và toàn diện giúp trẻ bước vào môi trường tiểu học. Vì vậy, chúng ta phải hết sức quan tâm để nâng cao chất lượng giáo dục ở bậc học, tạo một môi trường lành mạnh, một tâm thế tốt cho trẻ hứng thú khi đến trường và thực sự mang tính chất là trường học thân thiTrên đây là những biện pháp, thủ thuật giúp trẻ học tốt môn học tạo hình mà bản thân tôi tự rút ra. Tuy nhiên vẫn không tránh khỏi sự thiếu sót, rất mong sự đóng góp ý kiến của ban giám hiệu để sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn thành tốt hơn
	2. Kiến nghị
	Mở chuyên đề tạo hình để tôi được học hỏi và rút ra nhiều kinh nghiệm để thực hiện tốt hơn tiết tạo hình.
Trên đây là một số kinh nghiệm trong việc thực hiện ''Mộ số biện pháp phát triển thẩm mĩ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình ''. Rất mong nhận được sự đánh giá góp ý của các cấp lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp.
 Phong Thạng đông, ngày 22 tháng 10 năm 2019
	Người viết
 Hà Cẩm Tiên