Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động khám phá môi trường xung quanh cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non

ới nhau một cách phù hợp, linh hoạt tạo ra những tình huống giúp trẻ thực hiện giúp trẻ thực sự được lĩnh hội kiến thức hình thành các kỹ năng cơ bản về hoạt động mà trẻ khám phá từ đó đưa tiết học đạt kết quả cao hơn.
 Đồng thời để có được một hoạt động khám phá đạt kết quả tốt thì điều tối thiểu của mỗi cô giáo mầm non phải nắm vững phương pháp và áp dụng một cách khoa học, nhận thức được điều đó, bản thân tôi luôn đúc rút kinh nghiệm qua từng đợt bồi dưỡng chuyên môn để lên kế hoạch bài soạn một cách khoa học, đảm bảo nguyên tắc dạy học, chuẩn bị chu đáo đồ dùng dù là vật thật hay mô hình tôi đều tổ chức cho trẻ như sau:
 - Khi vào bài cô phải dùng nhiều thủ thuật khác nhau như câu đố dí dỏm, một bài thơ ngắnnhư vậy khi nghe trẻ rất vui vẻ hào hứng, kích thích tư duy, khả năng suy đoán, làm phong phú vốn từ và ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
 - Đầu tiên cho trẻ quan sát kỹ và nhận ra những nét đặc trưng của các đối tượng mà trẻ quan sát được bằng cách sử dụng các giác quan một cách thích hợp.
 - Cho trẻ cùng nhau xem xét điểm giống nhau và khác nhau của các đối tượng.
 - Cần giành thời gian cho trẻ cùng nhóm của mình tự trải nghiệm và bày tỏ ý kiến của bản thân sau đó cùng đi đến thống nhất và đưa ra để cô cùng các bạn nhóm khác nhận xét.
 - Sử dụng những câu hỏi gợi mở, có tính suy luận, phán đoán để khích lệ trẻ suy nghĩ, phỏng đoán về những gì trẻ đang nhìn thấy, đang làm để phát triển những ý tưởng của mình.
 - Tạo môi trường hoạt động khám phá phong phú, hấp dẫn với các loại đồ dùng đồ chơi phong phú được tạo nên từ các nguyên vật liệu khác nhau.
 - Cuối tiết học để cũng cố phần trọng tâm của bài học tôi thường tổ chức các trò chơi bỗ trợ, các trò chơi động, trò chơi tĩnh đan xen nhau để tạo hứng thú, tiết dạy vui tươi, trẻ thêm phần hoạt bát nhanh nhẹn đưa đến tiết học đạt kết quả cao.
 -Trong tiết dạy môi trường xung quanh tôi lồng ghép tích hợp các môn khác như: Toán Âm nhạc, Tạo hình, Văn học  để trẻ thêm hứng thú, ghi nhớ tốt hơn, hiểu vấn đề sâu và rộng hơn.
 Ví dụ: Chủ đề: Tim hiểu một số con vật sống trong rừng.
 Khi vào bài tôi tổ chức cho trẻ thi “đố vui ” cô đọc câu đố bằng các câu thơ vui, dí dỏm mà tôi đó sưu tầm được:
Con gì đội lốt ngộ không
 Trèo cây hái quả thần thông chuyền cành (Con khỉ)
Con gì chúa tể rừng sâu
 Trung thu bé vẫn cầm đầu múa chơi (Con sư tử).
Con gì có cái vòi dài
 Tai như chiếc quạt, đôi ngà trắng tinh
Bốn chân như bốn cột đình
 Kéo gỗ rất khỏe giúp cho mọi người.(Con voi).
 Các câu đố đó khơi dậy ở trẻ bản tính tò mò tự nhiên và tạo cho trẻ cơ hội khám phá được về đặc điểm nổi bật và ích lợi của các con vật các cháu sắp làm quen mặc dù các cháu đó được biết qua tranh ảnh, qua ti vi.
Qua đó trau dồi óc quan sát, so sánh, nhận xét và phán đoán ở trẻ, hình thành ở trẻ tình cảm thái độ đúng đắn với các con vật. 
 Ví dụ: Chủ đề: Tìm hiểu một số con vật sống dưới nước.
 Dùng các câu hỏi suy luận kích thích trẻ suy nghĩ và trả lời
 + Nếu cô thả con cỏ này xuống nước thì điều gì sẽ xảy ra?
 + Nếu đưa cá lên khỏi mặt nước thì cá sẽ như thế nào?
 + Vì sao lên khỏi mặt nước thì cá không bơi được? 
 Trong tiết dạy tôi cũng lồng ghép toán sơ đẳng, làm quen với con cua, cô và trẻ cùng đếm số chân cua.
 Tôi đưa âm nhạc xen kẽ giữa các phần chuyển tiếp trong tiết dạy để tiết dạy thêm hào hứng, sôi động.
 Trong tiết dạy để luyện tập cũng cố bài học tôi đó sử dụng trò chơi tỉnh nhưng cũng kích thích khả năng sáng tạo nghệ thuật tạo hình của trẻ bằng cách gắn hoặc dán để hoàn thiện bức tranh trong các nhóm.
Sau đó tổ chức cho trẻ chơi trò chơi động: Chim bói cá rình mồi.
 Để hoạt động khám phá về môi trường xung quanh có hiệu quả mà không gây nhàm chán đối với trẻ đồng thời mang lại nhiều bất ngờ cho trẻ tôi luôn chú ý lồng ghép tích hợp với các hoạt động khác như: Toán, âm nhạc, văn họcTrong đó vui chơi vẫn giữ vai trò chủ đạo như vậy điều đó làm tăng hiệu quả giáo dục và tính hấp dẫn của hoạt động đối với trẻ để hoạt động đạt kết quả cao hơn.
2.2.6.Biện pháp xây dựng và sử dụng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
 Môi trường xung quanh chúng ta là kho tàng quý báu được khai thác không ngừng phục vụ cho việc bồi dưỡng tâm hồn trẻ thơ thông qua các hoạt động học và chơi, là một cơ sở tốt để giúp trẻ hình thành và phát triển nhân cách con người. hình thành ở trẻ tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống con người qua đó trẻ biết thích nghi với cuộc sống xung quanh mình, biết thương yêu quan tâm tới cô giáo, bạn bè em nhỏ, luôn có thái độ chăm sóc và bảo vệ vệ sinh cá nhân cũng như các hoạt động ở trường Mầm non.
Vì vậy việc xây dựng và sử dụng môi trường lấy trẻ làm trung tâm là yếu tố không thể thiếu được khi tổ chức các hoạt động khám phá môi trường xung quanh của trẻ. 
Môi trường xây dựng lấy trẻ làm trung tâm bao gồm:
Môi trường xã hội, Môi trường vật chất.,
Môi trường bên trong và môi trường bên ngoài lớp học.
VD: Tiết học cho trẻ khám phá sự trưởng thành của cây, gió ơi từ đâu đến.
 Như vậy khi tổ chức cho trẻ hoạt động khám phá môi trường xung quanh với mục tiêu lấy trẻ làm trung tâm phải xây dựng một môi trường sạch sẽ, an toàn có sự bố trí khu vực học và chơi trong lớp ngoài lớp phù hợp, thuận tiện có ý nghĩa to lớn không chỉ đối với việc phát triển thể chất của trẻ mà cũng thỏa mán nhu cầu nhận thức, mở rộng hiểu biết của trẻ, kích thích trẻ hoạt động tích cực sáng tạo.
 Môi trường giao tiếp cởi mở thân thiện giữa cô với trẻ, giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ với môi trường xung quanh sẽ tạo cơ hội cho trẻ được chia sẽ giải bày tâm sự, nguyện vọng, mong ước của trẻ với cô giáo với bạn bè nhờ vậy mà cô sẽ hiểu trẻ hơn, trẻ hiểu nhau hơn, hoạt động phối hợp nhịp nhàng hơn dẫn đến kết quả hoạt động khám phá cao hơn, trẻ yêu trường, yêu lớp, yêu cô, yêu ban bè và thích đến trường hơn. 
2.2.7. Cũng cố rèn luyện các kỹ năng hoạt động khám phá về môi trường xung quanh mọi lúc, mọi nơi và trong các hoạt động khác.
 Phải nói rằng hoạt động cho trẻ khám phá về môi trường xung quanh là hoạt động phong phú và đa dạng về chiều rộng lẫn chiều sâu. việc để trẻ tiếp thu những kiến thức về MTXQ cũng như là để củng cố những kiến thức trẻ đó biết về MTXQ, tôi đã tích hợp lồng ghép nội dung làm quen với MTXQ vào mọi lúc mọi nơi (Lúc đón, trả trẻ, trẻ ăn, lúc trẻ rửa tay lau mặt..) cũng như các hoạt động khác (HĐ góc, hoạt động ngoài trời, sinh hoạt chiều..) một cách phù hợp và lô gic, đó là tiền đề cho hoạt động chung đạt kết quả cao và cũng từ những hoạt động này sẽ làm tăng khả năng tiếp thu và khắc sâu nội dung bài học cho trẻ.
Ví dụ: Khi tổ chức hoạt động góc: ở góc thiên nhiên cho trẻ gieo hạt, chăm sóc cây, quan sát sự phát triển của cây, chơi với nước, bắt sâu, lau lá.
 Tôi còn phát huy tính sáng tạo của trẻ bằng cách cho trẻ làm tranh, abum từ các nguyên vật liệu tự nhiên như: vỏ hạt dưa, lá khô, các loại hạtĐồng thời từ các hoạt động này tôi cũng cho trẻ hoạt động với vật thật nhiều hơn, để cho trẻ được sờ, nắn, ngửi, đồng thời khi có điều kiện tôi còn phối hợp với nhà trường tổ chức cho trẻ, tham quan vườn cây ăn quả, khuôn viên trong sân trường.Từ đó trẻ lỉnh hội hình ảnh sự vật một cách trọn vẹn, qua các hoạt động tôi tổ chức cho trẻ tôi nhận thấy thấy trẻ rất thích thú và chờ đợi đến hoạt động khám phá khoa học như: Làm các thử nghiệm về nước, muối, đường, xi măngTrong các hoạt động này tôi thấy trẻ thật hấp dẫn và chờ đợi kết quả, tạo ra những tình huống cần trẻ giải quyết như vậy trẻ chủ động tham gia một cách tự nhiên, say sưa và tập trung cao độ.
 Như vậy việc củng cố rèn luyện các kỹ năng khám phá môi trường xung quanh không những để cho trẻ tự do khám phá thế giới xung quanh mình mà qua đó tôi còn chú ý giáo dục trẻ tình yêu thiên nhiên, ý thức bảo vệ môi trường, giáo dục cho trẻ về an toàn giao thông và giáo dục an toàn trong trường học.
 Nhất là trong thời điểm hiện nay cần tổ chức cho trẻ nhiều hoạt động thể hiện tình yêu quê hương đất nước Việt Nam, cần lồng ghép lòng tự hào về dân tộc, làm những công việc có ích để bảo vệ biển đảo quê hương.
2.2.8. Phối kết hợp với phụ huynh trong việc hướng dẫn trẻ khám phá môi trường xung quanh.
 Đặc điểm của trẻ mầm non dễ nhớ lại dễ quên, vì thế tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh về nhà phải hướng dẫn trẻ khám phá tìm hiểu tất cả mọi việc diễn ra xung quanh trẻ như: chải đầu, các công việc chăm sóc bản thântrẻ thật hứng thỳ khi trẻ tìm hiểu mà có sự chứng kiến của người lớn.
 Và để thuận lợi cho việc giáo dục trẻ, ngay từ đầu năm học tôi đó tổ chức tuyên truyền vận động phụ huynh đóng góp ủng hộ sách báo, lịch cũ, tranh cũ, cây xanh để tạo môi trường phong phú cho trẻ làm quen với MTXQ.
Ngoài ra phụ huynh còn tự nguyện đóng góp các nguyên vật liệu sẵn có như chai, lọ, phao, xốp, cát sạch, xi măngđể cho trẻ tham gia hoạt động khám phá như: Chìm-nổi, cát và xi măng có sự liên quan như thế nào.
 Do có sự phối hợp tốt với phụ huynh nên lớp đã có đủ đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trẻ làm quen và hoạt động trải nghiệm với các sự vật hiện tượng thiên nhiên, xó hội xung quanh trẻ giúp cho trẻ mở rộng kiến thức về MTXQ, từ đó trẻ có được vốn kiến thức về thiên nhiên, về xã hội phong phú và đa dạng hơn.
 Từ đó tôi nhân thấy để họat động khám phá môi trường xung quanh của trẻ có hiệu quả tôi luôn chú trọng công tác phối kết hợp với phụ huynh, cùng phụ huynh đưa ra những biện pháp tốt nhất giúp cho các hoạt của trẻ nói chung và hoạt động khám phá môi trường xung quanh nói riêng đạt được kết quả khả quan.Với những việc làm đó tôi đã được đa số phụ huynh hưởng ứng, ủng hộ mặc dù điều kiện kinh tế vô cùng khó khăn nhưng phụ huynh cũng đó cố gắng vì con em mình, phụ huynh đã hoàn toàn tin tưởng và yên tâm gửi gắm con em của mình.
 Kết quả đạt được:
 Qua thời gian thực hiện với ý thức nỗ lực của mình cũng với những việc đó làm ở trên lớp, tôi đã đạt được một số kết quả thể hiện ở bảng sau:
 Tổng số trẻ 45/45
 Nội dung
 Tốt
 Khá
Trung bình
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Kĩ năng khám phá, trải nghiệm,quan sát, so sánh, phân loại.
30
66,7
13
28,9
2
4,4
Khả năng tham gia vào hoạt động khám phá
32
71,1
12
26,7
1
2,2
Nâng cao lòng tự tin vào kết quả đạt được
30
66,7
14
31,1
1
2,2
Sau khi áp dụng các biện pháp trên tôi nhận thấy:
- Đối với trẻ:
+100% trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết về môi trường xung quanh trẻ.
+ Trẻ biết gọi tên đúng các sự vật, hiện tượng thiên nhiên và xã hội.
+ Trẻ thích trả lời các câu hỏi phán đoán, suy luận của cô.
+100% trẻ rất hứng thú và yêu thích, say mê mổi khi tham gia vào hoạt động. Khi được trực tiếp trải nghiệm trẻ thấy thoải mái, tự tin, tự nhiên và cũng rèn luyện cho những trẻ nhút nhát hòa đồng với các bạn trong nhóm, lớp.
+ Trẻ thông minh, sáng tạo hơn khi quan sát, so sánh, phân loại, các kỷ năng, thao tác của trẻ khi thực hành thử nghiệm cũng xác hơn.
+Tiết học diễn ra sôi nổi, hứng thú và đạt kết quả khả quan.
- Đối với giáo viên:
 +Xuất phát từ sự mong muốn truyền đạt cho cho trẻ những tri thức ban đầu về thế giới xung quanh, ý thức được nhiệm vụ của mình, tôi đã không ngừng trau dồi kiến thức kỷ năng, hình thức, phương pháp tổ chức cho trẻ hoạt động khám phá môi trường xung quanh luôn nhẹ nhàng tạo tâm thế thoải mái cho trẻ khi tham gia vào hoạt động, vì vậy các tiết dạy cho trẻ khám phá MTXQ trên lớp đều được xếp loại tốt.
 + Xây dựng kế hoạch tổ chức cho trẻ thường xuyên được tìm tòi, khám phá, thử nghiệm, tận dụng mọi cơ hội cho trẻ được tham gia các hoạt động khám phá thử nghiệm đồng thời tổ chức cho trẻ làm quen mọi lúc mọi nơi.
- Đối với phụ huynh:
 Các bậc phụ huynh đó nhận thức rừ được tầm quan trọng của việc dạy trẻ đến với môi trường xung quanh, giữa phụ huynh- giáo viên đó có sự hợp tác tích cực, tạo được sự đồng thuận, phụ huynh đó mạnh dạn trao đổi với giáo viên những vấn đề còn thắc mắc, đồng thời tích cực giúp giáo viên sưu tầm các loại nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ khám phá, qua đó tạo điều kiện cho cô giáo truyền đạt cho trẻ kiến thức về môi trường xung quanh đạt hiệu quả cao nhất , đó cũng đó góp phần nâng cao chất lượng môn học cho trẻ khám phá môi trường xung quanh
 Từ những kết quả nghiên cứu trên cơ sở tôi rút ra kết luận sau.
 III. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. ý nghĩa của đề tài
 Cuộc sống ngày nay biến đổi liên tục không ngừng nghĩ, và công việc đem lại những điều mới mẻ cho thế hệ mầm non ngày càng cần thiết và yêu cầu ngày càng cao và cùng với sự phát triển của xã hội và để trẻ có được một nền móng vững chắc và phát triển một cách toàn diện thì đòi hỏi người giáo viên mầm non phải tích cực tìm tòi, học hỏi để có sự sáng tạo đổi mới trong nội dung, phương pháp, hình thức, cách thức tổ chức hoạt động. Từ đó tạo cơ hội cho trẻ được tham gia vào các hoạt động, trẻ tiếp thu kiến thức một cách chủ động, sáng tạo giúp trẻ được phát triển toàn diện về các mặt thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm và quan hệ xã hội, thẩm mỹ.
 Đề tài, sáng kiến, giải pháp mà tôi đó nghiên cứu giúp cho giáo viên nắm vững cách xây dựng kế hoạch, phương pháp và hình thức giáo dục trẻ 5-6 tuổi về bộ môn cho trẻ khám phá về MTXQ. 
- Xây dựng được các loại tiết cụ thể để áp dụng các hỡnh thức, phương pháp, thủ thuật gây hứng thú khi dạy trẻ. 
- Mạnh dạn tham mưu, trao đổi với Ban giám hiệu nhà trường để mua sắm trang thiết bị, dụng cụ dạy học cho cô và trẻ. 
- Cần trang bị nhiều hơn cho trẻ những biểu tượng mới về “ Thế giới xung quanh”có sự hiểu biết về kỹ năng dạy trẻ làm quen khám phá môi trường xung quanh.
- Xây dựng và sử dụng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm phù hợp.
- Có sự sáng tạo trong mỗi tiết dạy, luôn có sự đổi mới trong phương pháp dạy trẻ, tạo được môi trường học mà chơi, chơi mà học đối với trẻ ,tạo điều kiện tốt để trẻ có khả năng tư duy, phát triển tốt, trẻ có đầy đủ điều kiện để tìm tòi, khám phá, và trải nghiệm.
- Môi trường cho trẻ khám phá phong phú sáng tạo hấp dẫn với trẻ.
- Làm tốt công tác tuyên truyền với các bậc phụ huynh.
 - Động viên kịp thời và giúp trẻ tập luyện thường xuyên .
 Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đó đúc rút được trong quá trình giúp trẻ tiếp cận khám phá môi trường xung quanh trong soạn bài và giảng dạy, quá trình này không những đòi hỏi cơ sở vật chất và trang thiết bị cần thiết mà còn đòi hỏi mỗi một cô giáo phải luôn chịu khó tìm tòi, sưu tầm những điều mới lạ, phù hợp với lứa tuổi trẻ thơ. 
 Những kiến thức kỹ năng trong giáo án cũng như trong các đợt bồi dưỡng khi ứng dụng vào trong giảng dạy của bản thân vẫn chỉ ở mức cơ bản. Tôi nhận thấy vẫn còn nhiều vấn đề tiếp tục học hỏi, tìm kiếm giải pháp, đúc rút kinh nghiệm của các đơn vị bạn để khụng ngừng nâng cao kỹ năng và phương pháp trong hoạt động khám phá môi trường xung quanh của trẻ. 
3.2. Kiến nghị, đề xuất:
 Sau khi nghiên cứu và áp dụng đề tài, sáng kiến, giải pháp bản thân tôi có một số kiến nghị đề xuất sau:
	* Đối với phòng giáo dục:
 Tăng cường tổ chức tập huấn về chuyên đề hàng năm cho giáo viên, tham quan các đơn vị ban trên và ngoài địa bàn các đơn vị tổ chức và làm tốt để tham quan học hỏi và rút kinh nghiệm
* Đối với nhà trường:
 Cần quan tâm, tăng cường mua sắm trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi phục vụ môn khám phá với MTXQ của trẻ 5-6 tuổi.tăng trưỡng hơn nữa các loại đồ chơi ngoài trời, các khu vui chơi với cát, nước, các bãi đất rộng, các đồi đất cho trẻ được trải nghiệm hàng ngày.
 Chỉ đạo sâu sát việc xây dựng kế hoạch giáo dục và xây dựng loại tiết học của môn khám phá với MTXQ cụ thể rỏ ràng và phù hợp hơn.
* Đối với phụ huynh:
 Có sự quan tâm hơn nữa, sưu tầm ủng hộ nguyên vật liệu sẳn có ở địa phương nhằm giúp cho giáo viên có điều kiện làm thêm đồ dùng đồ chơi. Đây là những kinh nghiệm từ việc làm thực tế mà tôi đã thực nghiệm. 
Tóm lại: Với kinh nghiệm ít ỏi của tôi khi tổ chức "Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động khám phá môi trường xung quanh cho trẻ 5-6 tuổi" không ngoài mục đích mong muốn trẻ có các kỷ năng về quan sát, so sánh, phân loại, tìm tòi thích khám phá trải nghiệm của trẻ khi được khám phá môi trường xung quanh. Tuy nhiên vì điều kiện thời gian, cũng như tình hình thực tế của trẻ ở địa phương và năng lực của cá nhân còn hạn chế nên việc thực hiện những kinh nghiệm mà không tránh khỏi những thiếu sót. 
Kính mong các đồng chí và đồng nghiệp tham khảo, trao đổi và góp ý để giúp tôi hoàn thiện hơn trong chuyên môn.
Trên đây là những biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục hoạt động khám phá môi trường xung quanh cho trẻ 5-6 tuổi, kính mong hội đồng thi đua các cấp xem xét, góp ý để sáng kiến của tôi được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
 ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
 ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC PGD& ĐT LỆ THỦY
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................