Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1

a. Đặt vấn đề: 
	Trẻ mầm non đối với lứa tuổi 5 - 6 tuổi cần chuẩn bị đầy đủ các kiến thức cơ bản, vì trẻ lứa tuổi này chuẩn bị bước vào lớp 1, đây là một bước ngoặt vô cùng quan trọng đối với trẻ. Trẻ chuẩn bị bước vào một môi trường mới đó là lớp 1, lúc này trẻ đang sống trong một môi trường được sự chăm lo chu đáo của các cô giáo mầm non về cả chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục, được cô chăm sóc chu đáo nhiệt tình như người mẹ thứ hai của mình. Cho nên khi bước vào lớp 1 trẻ cảm thấy môi trường hoàn toàn mới lạ, đầy bỡ ngỡ trẻ sẽ khó tiếp cận và thích nghi ngay được, bởi vậy việc chuẩn bị mọi mặt cho một trẻ vào lớp 1 được coi là hết sức quan trọng. Nhiệm vụ của giáo viên mầm non là phải tạo cho trẻ một tâm thế vững vàng, sẵn sàng bước vào lớp 1 để trẻ tiếp cận môi trường mới một cách tốt nhất, nhằm giúp trẻ tiếp thu kiến thức tốt ở bậc học tiểu học đạt hiệu quả. 
Chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 là chuẩn bị cho trẻ toàn diện về thể lực, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hội, kĩ năng hoạt động cần thiết trong hoạt động học tập bằng phương pháp phù hợp với sự phát triển của trẻ, cùng với sự phối hợp thống nhất giữa gia đình và nhà trường.
Xuất phát từ các lý do đã nêu ở trên, bản thân tôi là một giáo viên với nhiều năm kinh nghiệm dạy trẻ lớp lá, nắm được những đặc điểm tâm sinh lý của trẻ cũng như tâm lý của phụ huynh, tôi thấy việc chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 là điều hết sức cần thiết và quan trọng. Chính vì thế mà tôi quyết định chọn đề tài: “Một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1”. Với mong muốn chia sẻ những kinh nghiệm của bản thân với các bạn đồng nghiệp. 
	b. Nội dung:
1. Thực trạng:
* Thuận lợi: 
Ban giám hiệu nhà trường là những đồng chí có kinh nghiệm nhiều năm trong nghề, vì vậy lớp Tôi thường xuyên được tư vấn, giúp đỡ trong việc tháo gỡ những ý kiến cũng như thắc mắc của phụ huynh về tất cả mọi mặt đặc biệt là việc chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1.
Bản thân nắm vững chuyên môn, luôn nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, tâm huyết với nghề ham học hỏi để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ. Có 2 giáo viên/lớp, giáo viên đạt trên chuẩn.
Trẻ đi học chuyên cần, đa số trẻ khỏe mạnh, nhanh nhẹn trong các hoạt động, giáo viên có nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy, nắm được tâm sinh lý và những thói quen của trẻ hàng ngày.
Trang thiết bị tương đối đầy đủ để phục vụ cho hoạt động giảng dạy.
* Khó khăn
Nhiều phụ huynh trình độ nhận thức còn hạn chế, ít quan tâm đến con em mình hoặc có phụ huynh thì quan tâm quá mức dẫn đến nhận thức sai lệch trong việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1.
Mặc khác không ít những phụ huynh lại phó mặc con mình cho trường mầm non dẫn đến việc không tạo ra được sự thống nhất trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, dẫn đến hiệu quả chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 không cao. 
2. Các biện pháp thực hiện 
	* Chuẩn bị về mặt thể lực: 
	Chuẩn bị về mặt thể lực cho trẻ không đơn thuần là sự chuẩn bị về lượng phát triển chiều cao và trọng lượng cơ thể, mà còn là sự chuẩn bị về chất, năng lực làm việc bền bỉ, dẻo dai, có khả năng chống lại sự mệt mỏi của thần kinh, cơ bắp, độ khéo léo của bàn tay, tính nhanh nhạy của các giác quan Để có được phẩm chất đó, cần tạo một chế độ sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi, luyện tập, dạy trẻ rèn luyện một cách khoa học và hợp lý cả về thời gian và phù hợp với đặc điểm phát triển riêng của từng trẻ. Ngay từ những ngày đầu trẻ lên lớp tôi đã kết hợp với nhà trường và trạm y tế xã cân và khám sức khoẻ định kỳ cho trẻ, đồng thời dựa trên kết quả khám biết tình hình bệnh tật của từng trẻ. Trên cơ sở đó phân loại tình trạng sức khỏe trẻ và ghi kết quả lên bảng sức khoẻ để phụ huynh tiện theo dõi. Trao đổi với phụ huynh về chế độ sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi.Những trẻ nào ăn chậm, ít ngủ, ít vận độngĐể ở trường dễ theo dõi và động viên tạo môi trường cho trẻ đễ thích nghi và hòa nhập. Sau một thời gian rèn luyện trẻ đã quen nề nếp ở trường ăn, ngủ đúng giờ, trẻ được vận động hợp lý, trao đổi với huynh về sự tiến bộ của cháu để khi ở nhà phụ huynh chăm sóc phù hợp hơn.
	* Chuẩn bị về mặt phát triển trí tuệ:
	Giáo dục trẻ mầm non về mặt trí tuệ có một ý nghĩa quan trọng đối với việc chuẩn bị tâm thế sẵn sàng đi học cũng như tập cho trẻ làm quen với những sinh hoạt gần gũi với hoạt động học tập. Vì vậy trẻ cần phải có sự rèn luyện về các thao tác trí tuệ, có sự hiểu biết vể bản thân, gia đình, môi trường xung quanh, các biểu tượng định hướng về thời gian, không gian đồng thời có kỹ năng thực hiện hoạt động trí óc như biết so sánh, phân tích, tổng hợp,. Trí tuệ ở đây là những hiểu biết nhất định của trẻ về các sự vật, hiện tượng xung quanh như nắng, mưa, nóng, lạnh, thứ bậc trong gia đình, được thực hiện thông qua các hoạt động như: hoạt động học tập (qua các tiết học: văn học, khám phá khoa học, làm quen chữ cái, làm quen với toán, hoạt động vui chơi) Trẻ cần đạt được những yêu cầu của các hoạt động. Đó chính là hành trang và là vốn hiểu biết rất cần thiết để trẻ bước vào lớp 1 tự tin và vững vàng. Kỹ năng hoạt động trí óc là những hành động trí óc đơn giản như so sánh sự giống nhau hay khác nhau của 2 hay nhiều sự vật, hiện tượng, đối chiếu về kích thước hỏi và thử trả lời, đếm,...Trẻ rất hay đặt ra các câu hỏi, câu hỏi của trẻ không chỉ đơn giản ở các dạng như “ai”, “ cái gì”, “ở đâu” mà còn hỏi các dạng như: “tại sao”, “như thế nào”, “sao lại thế”. Do đó chúng ta cần tìm hiểu nắm bắt những khó khăn và hạn chế của trẻ để có sự tác động kịp thời uốn nắn, phù hợp với trẻ. Khả năng định hướng không gian và thời gian là một biểu hiện của sự phát triển trí tuệ, trẻ biết xác định không gian trên, dưới, trước, sau, phải, trái và thời gian như: Sáng, trưa, chiều, tối, hôm qua, hôm nay,...là điều kiện cần thiết để trẻ tiếp thu, lĩnh hội chương trình học tập ở trường phổ thông. 
	* Chuẩn bị về mặt ngôn ngữ: 
	Tất cả những nội dung, kiến thức muốn truyền đạt cho trẻ đều phải thông qua tiếng mẹ đẻ. Vì vậy việc chuẩn bị cho trẻ sử dụng thành thạo tiếng mẹ đẻ trong sinh hoạt hàng ngày là việc quan trọng nhất để chuẩn bị cho trẻ vào lớp một. Trẻ có ngôn ngữ mạch lạc phát triển tốt, thì đồng thời các quá trình tâm lý như tư duy, tưởng tượng, trí nhớ, tri giác,. của trẻ cũng phát triển tốt. Đối với trẻ 5 tuổi để giúp ích cho việc học tốt môn tiếng Việt ở lớp một giáo viên cần tổ chức các hoạt động nghe - nói như cho trẻ phát âm các chữ cái, nghe và hiểu nghĩa của từ, thể hiện cử chỉ, điệu bộ, nét mặt phù hợp với yêu cầu, hoàn cảnh giao tiếp. Bên cạnh đó chuẩn bị cho việc đọc - viết như cho trẻ tiếp xúc với chữ viết trong môi trường xung quanh, nhận dạng và phát âm các chữ cái, tô chữ cái, từ, xem và nghe đọc các loại sách. Cho trẻ làm quen với cách đọc: hướng đọc, từ phải sang trái, từ dòng trên xuống dòng dưới, “đọc” truyện qua các tranh vẽ, đọc phải diễn cảm, các tranh vẽ phải đẹp và to, chữ viết rõ ràng, to, chữ sử dụng trong sách là chữ in thường. 
	- Chuẩn bị cho việc học đọc, làm quen cách đọc các từ, câu đơn giản như hướng dẫn trẻ đọc tên trẻ trong bảng danh sách lớp, gọi tên một số đồ vật được ghi trên những đồ dùng cá nhân, bảng chữ ghi tên đồ vật thường dùng (như bút chì, giấy, sách..) Dạy trẻ cách ngồi xem sách, có thể sử dụng các giờ như dạo chơi ngoài trời, chơi góc thư viên. Khi trẻ nghe và nhìn cách cô đọc sách trẻ có thể học được những kiến thức từ nội dung sách, cách sử dụng sách và nguyên tắc đọc, hướng dẫn trẻ ý thức giữ gìn và bảo vệ sách. Cần lựa chọn những sách có hình ảnh sinh động ngoài bìa nhằm gây hứng thú cho trẻ đối với sách. Trẻ nhận ra các từ mới trong truyện, mong muốn được đọc truyện. Thông qua việc đọc sách trẻ khám phá các ký hiệu và mẫu chữ khác nhau, kích thích sự tò mò tìm hiểu các từ và chữ. 
- Chuẩn bị cho việc làm quen chữ viết.	
Mục đích của việc cho trẻ làm quen với chữ cái là giúp trẻ nhận được mặt chữ cái và phát âm chuẩn sát từng chữ cái. Hướng đứa trẻ làm quen với chữ cái bằng hình thức bắt chước, kết hợp với trò chơi đố vui, trò chơi với chữ cái, tạo cho trẻ môi trường tự khám phá, sự hứng thú ở trẻ, tạo cơ sở cho trẻ học tốt ở phổ thông, ở lớp tôi tạo môi trường chữ viết bằng cách viết tên trên các đồ dùng, đồ chơi, mặc dù trẻ không đọc được nhưng trẻ biết chữ đó ghi là gì. Ghi tên trẻ ở các hồ sơ cá nhân, trên bàn chải đánh răng, trên hộp sáp màu, đất nặn,.Mặt khác khi cho trẻ vui chơi, tôi cũng chuẩn bị giấy viết ở mỗi góc chơi, góc bác sĩ trẻ dùng viết ghi tên bệnh nhân, góc bán hàng dùng viết ghi tên các mặt hàng, góc khoa học ghi lại các kết quả nghiên cứu ., đối với trẻ có thể chỉ là vẽ một vài nét nguệch ngoạc trên giấy hoặc viết một hai từ. Tuy nhiên tôi thấy rằng nhiều trẻ bị cuốn hút bởi giấy, viết và kỹ năng viết trước khi trẻ biết đọc.
	* Chuẩn bị một số kỹ năng cần thiết cho hoạt động học tập và tinh thần:
	Phương pháp dạy học tích cực trong các bậc học đã giúp trẻ chuyển hoạt động chủ đạo từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học tập một cách thuận lợi. Để đạt được những hiệu quả trên cần tạo điều kiện cho trẻ rèn luyện một số kỹ năng cơ bản của hoạt động học tập như việc sắp xếp bàn ghế, cách cầm bút, cầm sách, mở sách, tư thế ngồi đúng, giúp trẻ thích ứng với hoạt động mới. Thông qua chủ đề “Trường Tiểu học” giáo viên cần hướng dẫn trẻ làm quen với các đồ dùng học tập ở trường phổ thông, thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với sách, truyện, bút, thước. Trong giờ chơi, giờ ăn giáo viên tập cho trẻ biết sử dụng những đồ dùng sinh hoạt một cách gọn gàng, khéo léo. Được chuẩn bị tốt về mặt tinh thần đối với trẻ cũng rất quan trọng. Trẻ có một tinh thần tốt, luôn luôn vui vẻ, thích thú trong mọi công việc và đặc biệt là luôn vươn tới, luôn mong mỏi mình sẽ được đi học lớp 1 đó là một điều rất tốt. Vì vậy, tôi luôn động viên, khích lệ trẻ ngoan, biết vâng lời người lớn, hoàn thành các nhiệm vụ được người lớn giao cho. 
	* Phối hợp chặt chẽ với phụ huynh
Trong giai đoạn này, vai trò của phụ huynh đặc biệt quan trọng trong việc phối hợp với Nhà Trường giúp chăm sóc và chuẩn bị tâm lý, hỗ trợ trẻ từng bước điều chỉnh các thói quen từ bậc Mầm non bằng nhiều cách như: bố mẹ cần tạo cho trẻ thói quen tự lập bằng cách khuyến khích trẻ thực hiện trọn vẹn một vài công việc nhà đơn giản, tự tạo một thời gian biểu học tập - vui chơi và nghiêm túc thực hiện thời gian biểu ấyNhư thế, các bậc phụ huynh sẽ yên tâm khi đã chuẩn bị tâm thế sẵn sàng cho bé vào lớp 1. Với các hoạt động rèn luyện tư duy hình khối, bồi dưỡng tình cảm, rèn năng lực vận động, làm quen với chữ cái và số học, rèn luyện khả năng quan sát tư duy, làm quen với các giao thức nội quy mới khi bước vào tiểu học, đặc biệt là khả năng tự tin hòa nhập trước các bạn.
Vì vậy, giải pháp đúng đắn và cần thiết nhất cho bé chuẩn bị vào lớp 1 là định hướng khả năng tập trung, lắng nghe và sự tự tin, làm cho trẻ thích đi học, muốn được học và xem đó là một công việc thích thú, quan trọng cần phải làm.
Như thế, các bậc phụ huynh sẽ yên tâm khi đã chuẩn bị tâm thế sẵn sàng cho bé vào lớp 1. Ngoài ra các giờ thao giảng hay tổ chức các hội thi, các phong trào thi đua, ngày hội ngày lễ kết hơp giữa cô giáo, trẻ và phụ huynh để tuyên truyền: Khai giảng, tết trung thu,... mời phụ huynh tham dự để hiểu rõ hơn về chương trình giáo dục mầm non.
Mỗi giải pháp, biện pháp đều có tác dụng riêng nhưng đều hỗ trợ cho nhau là cùng chung một nhiệm vụ cung cấp các kiến thức, giúp phụ huynh nhận thức tầm quan trọng của giáo dục mầm non, tham gia vào các hoạt động chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 một cách khoa học. Đặc biệt không ép trẻ học viết, tính toán quá sức so với lứa tuổi của trẻ.
3. Kết quả đạt được:
* Về thể lực:
- Các cháu trong lớp tôi đều khoẻ mạnh, da dẻ hồng hào, vận động nhanh nhẹn, có khả năng đề kháng với các bệnh dịch. Trong đợt sốt dịch, dịch thuỷ đậu, quai bị vừa qua rất nhiều học sinh các lớp trong trường mắc phải và phải nghỉ học. Ở lớp tôi sĩ số trẻ vẫn được duy trì, các cháu vẫn đi học đều, chỉ có 1 cháu bị thuỷ đậu, 3 cháu bị sốt dịch, và không có cháu nào bị sốt xuất huyết. Đây chính là điều rất đáng mừng.
- Kết quả khám sức khoẻ cuối năm cho thấy 100% trẻ có cân nặng và chiều cao phát triển bình thường
* Về trí tuệ:
- Trẻ thông minh, nhanh nhẹn, mạnh dạn, hồn nhiên và đạt được yêu cầu của độ tuổi thông qua kết quả khảo sát tổ chức các hoạt động. 98% trẻ đạt yêu cầu về kiến thức.
* Về tinh thần:
- Phát huy và rèn luyện cho trẻ rất nhiều đức tính tốt, hạn chế tính xấu
- 100% trẻ đều rất yêu mến, gần gủi và trò chuyện cùng các cô và rất thích được đến trường.
4. Bài học kinh nghiệm:
	- Phải biết lắng nghe, tham khảo, học hỏi kinh nghiệm, góp ý của Ban giám hiệu cùng đồng nghiệp để chọn lọc ý kiến tiếp thu ý kiến hay.
- Để việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ lớp lá tuổi vào lớp 1 được tốt, yêu cầu giáo viên phải vững đặc điểm tâm lý của lứa tuổi. Giáo viên phải nghiên cứu những tài liệu và sách để đảm bảo có kiến thức, biện pháp, hình thức đúng đắn trong quá trình giáo dục trẻ giáo viên không chỉ là cô giáo mà còn là người bạn gần gũi thân thiết với trẻ.
- Phải biết bàn bạc, phối hợp ăn ý, nhịp nhàng với các giáo viên cùng lớp và cùng thống nhất với nhau về cách làm việc thì kết quả đem lại mới cao.
- Lập kế hoạch và thực hiện theo sự chỉ đạo của ban giám hiệu thông qua các buổi họp tổ chuyên môn, họp định kỳ, họp sơ kết để trên cơ sở đó có biện pháp, hình thức phù hợp với đặc điểm tình hình của lớp mình.
- Cần có ý kiến báo cáo đề xuất kịp thời cho Ban giám hiệu trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ để đảm bảo sao cho trẻ được chăm sóc tốt về thể chất và tinh thần
- Phải biết lắng nghe, tham khảo, học hỏi kinh nghiệm, góp ý của Ban giám hiệu cùng đồng nghiệp để chọn lọc ý kiến tiếp thu ý kiến hay.
c. Kết luận:
* Kết luận:
Chuẩn bị tốt cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi bước vào lớp 1 là đề tài giúp giáo viên đưa ra các phương pháp,biện pháp nâng cao hiệu quả trong giảng dạy và cung cấp kiến thức cho trẻ mang tính giáo dục cao và được sử dụng rộng rãi trong nhà trường và tuyên truyền đến các bậc phụ huynh. Giáo dục đúng với đặc điểm tâm sinh lí của trẻ sẽ giúp trẻ phát triển hài hòa, năng động, khéo léo, tự lực tự tin tíchcực hoạt động và thích đi học. Từ đó trẻ sẽ được trang bị đầy đủ các kiến thức, kĩ năng một cách hoàn thiện trong suốt những năm ở trường mầm non để chuẩn bị bước vào phổ thông.
Cần kết hợp chặt chẽ giữa trường Mầm non với trường Tiểu học để định hướng giáo dục cho trẻ từ lớp lá lên lớp 1. Chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 là không thể dạy trước chương trình lớp 1. Việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 cần được tiến hành thường xuyên và liên tục ở mọi lúc, mọi nơi và là nhiệm vụ của giáo dục - gia đình - nhà trường và toàn xã hội.
* Khả năng ứng dụng của sáng kiến: Với sáng kiến này có thể áp dụng tất cả giáo viên đang trực tiếp giảng dạy trẻ mẫu giáo 5 tuổi trong và ngoài tỉnh.
* Những kiến nghị, đề xuất:
Nhà trường cần đẩy mạnh công tác phối kết hợp với gia đình, trường tiểu học để cùng thực hiện hiệu quả công tác chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1.
Bổ sung thêm đồ dùng, đồ chơi trang thiết bị học tập và vui chơi cho cô và trẻ. Mua giá vẽ cho cô và trẻ.
Trên đây là một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi bước vào lớp 1. Rất mong được sự góp ý của chị em đồng nghiệp để sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn chỉnh hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!  
XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG XÉT DUYỆT SÁNG KIẾN, GIẢI PHÁP TRƯỜNG
Phong Tân, ngày 20 tháng 5 năm 2020
 NGƯỜI VIẾT
 Trần Bích Nhung
XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG XÉT DUYỆT SÁNG KIẾN, GIẢI PHÁP PHÒNG GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO
XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG XÉT DUYỆT SÁNG KIẾN, GIẢI PHÁP THỊ XÃ
 HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
Đơn vị: Trường mầm non Họa Mi
PHẦN NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ, CÔNG NHẬN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
- Tính mới: / điểm 
- Tính hiệu quả: / điểm
- Tính ứng dụng: / điểm
- Tính phù hợp với nhiệm vụ được giao: 	/ điểm
- Hình thức: / điểm
Phong Tân, ngày tháng 05 năm 2020
 CHỦ TỊCH HĐKH