Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh sử dụng máy tính bỏ túi vào một số bài toán đơn giản

 Chuyeõn ủeà : 
“HệễÙNG DAÃN HOẽC SINH SệÛ DUẽNG MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI
VAỉO MOÄT SOÁ BAỉI TOAÙN ẹễN GIAÛN”
I/ LYÙ DO CHOẽN ẹEÀ TAỉI :
Máy tính bỏ túi là một dụng cụ rất quen thuộc và hỗ trợ đắc lực cho giáo viên và học sinh trong việc giải toán. Nó giúp cho giáo viên và học sinh giải toán được nhanh hơn, tiết kiệm được thời gian, nó giúp giáo viên và học sinh hình thành thuật toán, đồng thời góp phần phát triển tư duy cho học sinh. Có những dạng toán nếu không có máy tính điện tử thì việc giải gặp rất nhiều khó khăn, có thể không thể giải được, hoặc không đủ thời gian để giải. 
Do tính hữu dụng và thiết thực của MTBT nên tôi đã nguyên cứu viết chuyên đề giải toán trên MTBT cho HS là một vấn đề cần thiết và thiết thực để HS có thể sử dụng MTBT như một phương tiện, một công cụ,đồ dùng học tập hữu dụng trong các tình huống có liên quan đến tính toán nhằm giảm thời gian tính toán, tăng thêm thời gian để HS luyện tập phát triển tư duy thật toán.Tuy nhiên việc hướng dẫn HS sử dụng MTBT phải hết sức chú trọng đến nội dung chương trình bài học của HS trên lớp, chương trình môn toán chính khoá cung cấp kiến thức kĩ năng đến mức nào thì chúng ta cập nhật hướng dẫn giải toán trên MTBT đến mức ấy,hình thành kĩ năng sử dụng thành thạo MTBT. Tránh việc nôn nóng hướng dẫn vượt mức hoặc hướng dẫn cho hết trách nhiệm.
II/ MUẽC ẹÍCH NGIEÂN CệÙU :
1/ ẹOÁI VễÙI GIAÙO VIEÂN :
Tỡm hieồu caực loaùi MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI hoùc sinh ủang coự .
Cho hoùc sinh thaỏy ủửụùc taàm quan troùng cuỷa vieọc sửỷ duùng MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI khi tớnh toaựn . Tửứ ủoự neõn trang bũ cho mỡnh MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI – Fx 500 MS hoaởc Fx 570 MS.
Nghieõn cửựu kú : 
+ Moói baứi daùy coự daùng baứi taọp naứo aựp duùng MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI.
+ Quy trỡnh aỏn phớm cho moói loaùi maựy .
Ghi quy trỡnh baỏm phớm leõn baỷng phuù vaứ treo leõn khi phaàn baứi hoùc coự sửỷ duùng MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI .
Caàn theồ hieọn ụỷ giaựo aựn leõn lụựp .
Trao ủoồi, hoùc hoỷi kinh nghieọm cuỷa ủoàng nghieọp.
ẹaởc bieọt ủeồ kớch thớch hoùc sinh, trong moói laàn duứng MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI giaựo vieõn neõn cho hoùc sinh thi – ai coự keỏt quaỷ ủuựng vaứ sụựm nhaỏt (nhanh nhaỏt ) coự khen thửụỷng kũp thụứi.
2/ ẹOÁI VễÙI HOẽC SINH :
Caàn trang bũ cho mỡnh moọt MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI – Fx 500 MS hoaởc Fx 570 MS.
Thửụứng xuyeõn mang theo trong caực tieỏt hoùc .
Sieõng naờng duứng MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI ủeồ naõng cao kú naờng baỏm maựy cho keỏt quaỷ nhanh , ủuựng .
Tửù nghieõn cửựu vaứ trao ủoồi vụựi baùn beứ nhửừng taứi lieọu hay kú naờng sửỷ duùng MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI .
Trong caực tieỏt hoùc phaỷi theo doừi vaứ laứm theo quy trỡnh aỏn phớm cuỷa giaựo vieõn. Vaứ coự theồ hoỷi ủeồ hieồu saõu hụn vỡ sao coự moói bửụực ủoự ?
Tham gia vaứo ủoọi tuyeồn thi giaỷi toaựn nhanh baống MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI cuỷa trửụứng ( Khoỏi 8 vaứ Khoỏi 9 ).
III/ NOÄI DUNG CHÍNH CUÛA ẹEÀ TAỉI :
A / HệễÙNG DAÃN HOẽC SINH COÂNG DUẽNG CUÛA CAÙC PHÍM THOÂNG DUẽNG TREÂN MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI KHI TÍNH TOAÙN THOÂNG THệễỉNG .
ẹaàu tieõn aỏn MODE 1 treõn maứn hỡnh hieọn ( COMP ) ủeồ vaứo cheỏ ủoọ tớnh toaựn thoõng thửụứng .
 - ẹoồi hoón soỏ ra phaõn soỏ vaứ ngửụùc laùi .
 - caờn baọc hai .
 x2 – moọt soỏ ủửụùc bỡnh phửụng .
 x3 – moọt soỏ ủửụùc laọp phửụng .
 ^ - muừ baỏt kỡ cuỷa moọt soỏ 
( - ) – daỏu aõm
o’’’ –ẹoồi moọt soỏ thaọp phaõn ra ủoọ , phuựt , giaõy ( hay giụứ phuựt giaõy ) vaứ ngửụùc laùi .
 sin cos tan - caực coõng thửực lửụùng giaực .
 . – daỏu phaồy trong soỏ thaọp phaõn .
Caực phớm soỏ tửứ 0 ủeỏn 9 vaứ caực phớm + , - , . , : , = .
B/ AÙP DUẽNG VAỉO CAÙC BAỉI TAÄP CUẽ THEÅ TRONG CHệễNG TRèNH TOAÙN THCS 
ẹoỏi vụựi nhửừng pheựp tớnh coọng trửứ nhaõn chia vaứ luyừ thửứa thoõng thửụứng cửự baỏm y heọt tửứng bieồu thửực treõn vaứo maứn hỡnh vaứ aỏn = . Seừ ủửụùc keỏt quaỷ . Trong naờm hoùc 2008 – 2009 toõi ủửụùc phaõn coõng daùy moõn toaựn 2 khoỏi lụựp 7 vaứ 9 . Sau khi nghieõn cửựu vaứ giaỷng daùy toõi ủaừ hửụựng daón hoùc sinh aựp duùng ủửụùc 1 soỏ kyừ naờng veà MAÙY TÍNH BOÛ TUÙI nhử sau : 
 * Toaựn 7 :
- Phaàn ẹaùi Soỏ :
Vớ duù 1 : Coõng trửứ nhaõn chia soỏ hửừu tổ 
Baứi 26 / trang 16,17 SGK 
Duứng maựy tớnh boỷ tuựi ủeồ tớnh 
a) ( - 3,1597 ) + ( - 2,39 )	b, ( - 0,793 ) – ( - 2,1068 )
c, ( - 0,5 ) . ( - 2, 3) + ( - 10,1 ) . 0,2	d, 1,2 . ( - 2,6 ) + ( 1,4 ) : 0,7 
Giaỷi
a, ( - 3 . 1 5 9 7 ) + ( - 2 . 3 9 ) 
 = seừ ủửụùc keỏt quaỷ - 5,5497
Caõu b, c , d baỏm tửụng tửù nhử vaọy thỡ ủửụùc keỏt quaỷ
Vớ duù 2 : tớnh luyừ thửứa cuỷa moọt soỏ hửừu tổ
Baứi 27 / 19 SGK
Tớnh 
GV hửụựng daón caõu ủaàu tieõn caực caõu khaực laứm tửụng tửù 
 ( - 1 3 ) ^ 4 = 
Vớ duù 3 : Laứm troứn soỏ 
Baứi 73 trang 36 SGK
Laứm troứn caực soỏ sau ủeỏn chửừ soỏ thaọp phaõn thửự hai 
7,923 ; 17,418 ; 79,1364 ; 50,401 ; 0,155 ; 60,996
GV hửụựng daón caõu ủaàu tieõn caực caõu khaực laứm tửụng tửù 
 7 . 9 2 3 Aỏn nhieàu laàn phớm MODE ủeồ coự maứn hỡnh 
 Fix Sci Norm
 1 2 3 
 Roài baỏm phớm 1 Vaứo cheỏ ủoọ Fix roài baỏm soỏ 2 (vỡ laứm troứn ủeỏn chửừ soỏ thaọp phaõn thửự hai )
 = Seừ ủửụùc keỏt quaỷ 7,92
Vớ duù 4 : Soỏ voõ tổ & khaựi nieọm veà caờn baọc hai 
Baứi 86 trang 42 SGK
Duứng maựy tớnh boỷ tuựi ủeồ tớnh :
 ; ; ; 
GV hửụựng daón caõu ủaàu tieõn caực caõu khaực laứm tửụng tửù 
 3 7 8 3 0 2 5 = Seừ ủửụùc keỏt quaỷ 
Vớ duù 5 : Đai lượng tỉ lệ :
 VD1 : Cho x ; y tỉ lệ thuận – hãy điền vào bảng sau những số thích hợp
 Với y = 3x ( sử dụng phím nhớ 3 SHIFT STO A )
x
4
5
6
7
y
12
15
18
21
 VD2 : Cho x;y tỉ lệ nghịch –hãy điền vào bảng sau những số thích hợp
 Với y = 
x
-2
1,5
6
8
y
-12
16
4
3
Vớ duù 6 : Thông kê :
 VD : Một xạ thủ khi bắn súng có kết quả số lần bắn và điển ghi như sau:
Điểm
4
5
6
7
8
9
Lần bắn
8
14
3
12
9
13
Tính : a, Tổng số lần bắn
 b, Tổng số điểm
 c, Số điểm trung bình cho mỗi lần bắn
Ta bấm:
MODE 2 (SD)
Nhập dữ liệu :
4 SHIFT ; 8 DT
5 SHIFT ; 14 DT
6 SHIFT ; 3 DT
7 SHIFT ; 12 DT
8 SHIFT ; 9 DT
9 SHIFT ; 13 DT
Tính n : SHIFT S-SUM (số 1) 3 =
 Tổng số điểm : SHIFT S-SUM 2 = 
 Tông số điểm cho mỗi lần bắn: SHIFT S-VAR 2 =
Vớ duù 7 : Bài toán về đơn thức - đa thức:
VD: Số -3 có phải là nghiệm của đa thức :
A = 
Ta thay -3 vào x trong đa thức bằng cách : 3 SHIFT STO A
Bấm : 3 A ^ 4 – 5 A ^ 3 + 7 A ^ 2 – 8 A – 4 6 5 
Sau đó bấm = 
Nếu kết quả bằng 0 thì -3 là nghiêm của đa thức A
- Phaàn Hỡnh Hoùc :
ẹũnh lyự Py – ta – go 
Vớ duù 1 : Cho ABC vuoõng bieỏt hai caùnh goực vuoõng AB = 3 cm , AC = 4 cm . Tớnh caùnh huyeàn BC ? 
Giaỷi 
Aựp duùng ủũnh lyự Py – ta – go trong vuoõng ABC 
Ta coự : AB2 + AC2 = BC2
=> BC = = 5 ( baỏm 3 ^ 2 + 4 ^ 2 = 5 )
Vớ duù 2 : Cho ABC vuoõng bieỏt caùnh goực vuoõng AB = 12 cm , caùnh huyeàn BC = 13 cm . Tớnh caùnh AC ? 
Giaỷi 
Aựp duùng ủũnh lyự Py – ta – go trong vuoõng ABC 
Ta coự : AB2 + AC2 = BC2
=> AC = = 5 
 ( baỏm 1 3 ^ 2 - 1 2 ^ 2 = 5 )
* Toaựn 9 :
- Phaàn ẹaùi Soỏ :
4.1. Luỹ thừa – căn số:
VD1 : Tính
210 = 1024 ( 2 ^ 1 0 = )
(-3)5 = -243 
(-5)4 = 625
 ( ( 2 ab/c 3 ) ^ 4 )
1,23 = 1,728
4-3 = ( 4 ^ - 1 )
VD2: Tính: 
1, ( 2 2 0 9 = )
2, ( 7 2 2 = )
3, ( ( 1 0 6 5 8 ab/c 2 ) = )
VD3 : Tính :
1, ( SHIFT 6 8 5 9 = ) 
2, ( 4 SHIFT ^ 8 3 5 2 1 = )
4.2. Hàm số:
 VD1: Điền các giá trị của hàm số y = -3x + 2 vào bảng sau :
x
-5,3
-4
2,17
5
y
Ta tính bằng cách thay x vào hàm số và bấm máy tính 
 x = -5,3 . Ta bấm như sau - 3 ( - 5 . 3 ) = 17,9 
VD2: Điền các giá trị của hàm số y = 3x2 vào bảng sau :
x
-5.3
-4
2,17
5
y
Ta tính bằng cách thay x vào hàm số và bấm máy tính :
x = -5.3 .Ta bấm như sau : ( - 5 . 3 ) x2 = 84,27
4.3. Giải hệ phương trình bậc nhất hai ẩn
VD1: Giải hệ : 
Muốn giả hê phương trình này ta vào phần giải hệ trong máy tính :
MODE MODE 1 2 ( nếu muốn giải hệ 3 phưong trình thì chọn 3 )
Máy hỏi các hệ số, ta lần lượt nhập các hệ số vào :
a1 = 5 ; b1 = ; c1 = 7
a2 = -1 ; b2 = 5,43 ; c2 = 15, ta nhập hệ số như sau 5 = = 7 =
	 -1 = 5,43 = 15 =
ta bấm thêm một dấu = nữa . kết quả là x = -0,4557 ; y = 2,6785
VD2 : giải hệ phương trình :
Bài tập: 20, 21, 22, 23, 40, 41 SGK toán 9 tập 2 trang19, 27.
4.4. Giải phương trình bậc hai :
ax2 + bx+ c = 0 ( a 0 )
MODE MODE 1 2 (nếu muốn giải phưong trình bậc ba thì chọn 3)
VD : giải phương trình 73x2 – 47x - 25460 = 0
 Ta bấm như sau : 
MODE MODE 1 2 
Nhập các hệ số vào : 
a = 73 ; b = -47 ; c= -25460, ta ấn phím như sau: 73 =; -47 =; -25460 = sau đó ta ấn thêm một dấu = , Kết quả là :x1 = 19 ; ấn = x2 = -18
Chú ý : khi giải phương trình mà ở trên góc phải màn hình có xuất hiện thì kết quả đó là nghiệm ảo ( phương trình vô nghiệm)
Phaàn Hỡnh Hoùc :
Aựp duùng trong tổ soỏ lửụùng giaực cuỷa moọt goực nhoùn
Cho maứn hỡnh hieọn cheỏ ủoọ D (Deg ) ( ẹoọ ) baống caựch aỏn MODE MODE MODE 1 
Vớ duù 1 : Tỡm tổ soỏ lửụùng giaực cuỷa moọt goực cho trửụực 
Tớnh a, sin 360 ; b, tg 780 ; c, cotg 620
Giaỷi 
a, Aỏn sin 3 6 0 ’’’ = 0,5878
b, Aỏn tg 7 8 0 ’’’ = 4,7046
c , Vỡ maựy tớnh khoõng coự nuựt cotg maứ ta bieỏt cotg = 1/tg 
Aỏn 1 tg 6 2 0 ’’’ = 0.5317 
Vớ duù 2: Tỡm soỏ ủo moọt goực bieỏt tổ soỏ lửụùng giaực cuỷa goực ủoự.
Tỡm goực nhoùn X baống ủoọ phuựt giaõy bieỏt:
a, sin X = 0,5 ; b, cos X = 0,3561 ; c, tgX = ; d, cotg X = 
Giaỷi 
a, Aỏn SHIFT sin-1 0 . 5 = 300
b, Aỏn SHIFT cos-1 0 . 3 5 6 1 = 0 ’’’ 6908’21”
c, Aỏn SHIFT tg-1 3 4 = 0 ’’’ 36052’12”
d , Vỡ maựy tớnh khoõng coự nuựt cotg maứ ta bieỏt cotg = 1/tg 
Aỏn SHIFT tg-1 ( 1 = 0 ’’’ 2405’41”
IV/ BIEÄN PHAÙP THệẽC HIEÄN: 
Vaọn duùng vaứo moọt tieỏt ẹaùi Soỏ 7
V/ Keỏt luaọn – Kieỏn nghũ:
Qua moọt thụứi gian aựp duùng chuyeõn ủeà toõi thaỏy hoùc sinh ủaừ thaứnh thaùo caực thao taực baỏm maựy vaứ nhụứ ủoự laứm baứi ớt sai hụn trửụực . Tuy nhieõn vaón coứn 1 soỏ khoự khaờn khi 1 soỏ hoùc sinh vỡ gia ủỡnh khoự khaờn neõn khoõng coự ủửụùc maựy tớnh . 
ẹeồ vieọc hửụựng daón hoùc sinh caựch phaõn tớch ủeồ giaỷi baứi toaựn chửựng minh hỡnh hoùc coự hieọu quaỷ cao thỡ ủoứi hoỷi baỷn thaõn giaựo vieõn phaỷi coự sửù ủaàu tử ủuựng mửực vaứ sửù coỏ gaộng cuỷa hoùc sinh. Treõn ủaõy laứ moọt soỏ giaỷi phaựp cuỷa toõi, raỏt mong ủửụùc caực thaày coõ ủoựng goựp yự kieỏn.