Sáng kiến kinh nghiệm Giải pháp sử dụng đồ dùng trực quan,chất liệu và trò chơi giúp học sinh yêu thích phân môn vẽ trang trí

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi : Hội đồng thẩm định sáng kiến phòng GD&ĐT huyện Hoa Lư
I.Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng:
- Tên sáng kiến :Giải pháp sử dụng đồ dùng trực quan,chất liệu và trò chơi giúp học sinh yêu thích phân môn vẽ trang trí
- Lĩnh vực áp dụng: Giaó dục
II. Nội dung 
1. Giải pháp cũ thường làm:
- Nêu chi tiết giải pháp cũ:
Với cách dạy truyền thống giáo viên dựa chủ yếu vào tranh mẫu trong sách giáo khoa, và một số tranh thuộc thiết bị dạy học để hướng dẫn cho học sinh, liên hệ thực tế còn hạn chế, đồ dùng dạy học chưa phong phú, trò chơi để tạo hứng thú cho học sinh trong các tiết dạy rất ít, và có tiết không có, nên không tạo được hứng thú cũng như khả năng sáng tạo của học sinh.
Chính vì thế mà chưa tạo được không khí hào hứng, sôi nổi trong khi học và chưa giúp các em cảm nhận được vẻ đẹp của trang trí trong đời sống nên vẫn còn nhiều em chưa yêu thích môn Mĩ thuật và chưa hiểu vẻ đẹp của trang trí trong đời sống. Vẫn còn nhiều tiết học giáo viên chưa thường xuyên so sánh giữa trang trí ứng dụng và trang trí cơ bản, việc này sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến sự hiểu biết của các em đối với phân môn Vẽ trang trí trong cả học tập lẫn thực tế cuộc sống.
Vớ như với bài “Trang trí đĩa tròn”của lớp 7
Hoạt động của GV-HS
Ghi bảng
Hoạt động 1(7’): Hướng dẫn quan sát, nhận xét:
- GV: Trong thực tế có rất nhiều loại đĩa được trang trớ theo những kiểu khác nhau.
- Đĩa tròn thường dùng để làm gì?
- Gv giới thiệu một số đĩa trang trí dạng hình tròn.
- Họa tiết được sử dụng trong đĩa là những họa tiết gì?
- Đĩa tròn thường sử dụng những cách sắp xếp bố cục nào?
- GV nhận xét, chốt ý, ghi bảng.
I. Quan sát, nhận xét
- Đĩa dùng Để đựng đồ ăn, hoặc chỉ dùng để bày trang trí.
- Hoạ tiết hoa, lá, chim, thú...đã được cách điệu.
- Thường sử dụng cách sắp xếp nhắc lại, xen kẽ, đối xứng và mảng hình không đều.
Hoạt động 2(8’): Hướng dẫn hs cách trang trí đĩa:
- GV treo hình minh họa các bước trang trí đĩa tròn
- Có mấy bước vẽ bài trang trí đĩa tròn cơ bản?
- GV nhận xét, ghi bảng.vẽ minh họa lên bảng theo từng bước.
II. Cách trang trí:
* Gồm có 4 bước:
- Vẽ các đường tròn đồng tâm có bán kính khác nhau.
- Sắp xếp bố cục (phân chia mảng chính, phụ)
- Vẽ họa tiết vào các mảng.
-Vẽ màu phù hợp
Hoạt động 3(20’): Hướng dẫn thực hành:
- Trang trí một đĩa tròn có đường kính khoảng 16 ¨ 18cm, vẽ bằng màu tuỳ chọn.
- GV cho HS xem bài của HS khóa trước để rút kinh nghiệm.
- GV quan sát, hướng dẫn chung và gợi ý riêng cho từng HS.
*Bài tập:
- Trang trí đĩa tròn có đường kính 16 hoặc 18 cm
Củng cố: Gv chọn một số bài vẽ đep và chưa đẹp cho học sinh nhận xét về bố cục, họa tiết, màu sắc.
- Ưu điểm: phần lý thuyết được tiến hành ngắn gọn hơn, học sinh có thời gian làm bài nhiều hơn.
- Nhược điểm và những tồn tại cần khắc phục: học sinh học một cách thụ động,bài làm thường dập khuôn theo mẫu, bắt chước làm theo một cách máy móc theo sự hướng dẫn của thầy,chưa có hứng thú và say mê , bài vẽ chưa phong phú, khả năng sáng tạo bị hạn chế.
2. Giải pháp mới cải tiến: 
Hiểu rõ vai trò của phân môn trang trí trong Mĩ thuật, thấy sự cần thiết của cái đẹp trong bài vẽ trang trớ cũng như trong bài vẽ ứng dụng,việc sáng tạo ở bất cứ lĩnh vực nào cũng là cần thiết. Do vậy,giáo viên phải luôn nỗ lực, phấn đấu để trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ, trau dồi vốn hiểu biết về cuộc sống. Đồng thời phải luôn thay đổi phương pháp dạy học, tích cực, chủ động trong mọi tình huống sư phạm để giúp học sinh phát triển mọi mặt. 
Việc dạy và học phân môn vẽ trang trí ở các trường THCS, vẫn còn tình trạng còn phụ thuộc vào mẫu sẵn có trong sách giáo khoa, trong tranh ảnh có sẵn, nên các em luôn bị động, ít sáng tạo, thiếu hiểu biết về cuộc sống.Giaó viên đôi khi còn coi nhẹ việc sử dụng đồ dùng dạy học, ít cho học sinh chơi các trò chơi nhằm nâng cao tinh thần đoàn kết,tạo hứng thỳ và sự say mờ sỏng tạo trong giờ học đồng thời tốt củng cố nội dung bài học. 
Do vậy, để giải quyết tình trạng này, bản thân tôi nhận thấy cần phải có một số giải pháp nhằm phát triển khả năng sáng tạo ở học sinh, từ đó giúp các em có cái nhìn tốt hơn về môn học Mĩ thuật, về sự tồn tại của cái đẹp trong cuộc sống. Đăc biệt là đối với phân môn Vẽ trang trí, phân môn đòi hỏi sự sáng tạo thường xuyên.
Vì vậy đồ dùng trực quan cần có sự chọn lọc kĩ lưỡng, một đồ dùng trực quan có trọng tâm, có thẩm mĩ sẽ khai thác được mục tiêu của bài học, học sinh có thêm hứng khởi trong suốt tiết học và tự tin với những ý tưởng sáng tạo của mình,và ngược lại. 
- Mô tả bản chất của giải pháp mới:
2.1. Sử dụng dụng cụ trực quan trong tiết dạy để nâng cao sự quan sát, sự hiểu và kích thích trí tưởng tượng, óc sáng tạo của học sinh.
Trong quá trình giảng dạy, mặc dù giáo viên đã cho học sinh quan sát một số đồ dùng trực quan về hoạ tiết, bố cục, màu, trang trí cơ bản, ứng dụng nhưng cũng cần cho học sinh tham khảo thêm một số đồ dùng thực tế ví dụ như: Khăn, áo, chén, đĩa, thảmđể học sinh nhận thấy vẻ đẹp, sự đơn giản hay phức tạp, màu sắc hài hoà hay rực rỡ
Đồng thời giáo viên cũng cần cho học sinh xem đồ dùng trực quan do chính giáo viên làm, tuy nhiên đồ dùng trực quan này phải luôn thay đổi, mới lạ, độc đáo thì mới hấp dẫn trí tò mò của học sinh. 
Đồ dùng trực quan mà Bộ giáo dục và Đào tạo cấp chưa đáp ứng đủ nhu cầu cho học sinh vì đa số là tranh phóng lớn trong sách giáo khoa, nếu quá lạm dụng bộ tranh này mà không có thêm tranh, ảnh, vật dụng thì học sinh sẽ thấy rất nhàm chán. Do đó, giáo viên luôn phải linh hoạt, cần chú ý sưu tầm thêm tư liệu, thường xuyên vẽ để tạo cái mới cho mình từ đó tác động cho học sinh ý thức tư duy, sáng tạo. 
Việc sử dụng công nghệ thông tin vào trong mỗi tiết dạy cũng vô cùng quan trọng, có thể vừa áp dụng công nghệ thông tin vừa kết hợp phương pháp giảng dạy truyền thống để bài dạy trở nên thú vị hơn, nhưng cũng không lạm dụng quá nhiều vào giáo án điện tử. Có thể cho học sinh xem mẫu một số vật dụng hoặc tranh vẽ trang trí ở trên máy nhưng phần hướng dẫn cách vẽ giáo viên lại hướng dẫn trực tiếp để học sinh nắm rõ hơn nội dung bài học.
Có thể cho học sinh xem dụng cụ trực quan bằng cách cho học sinh xem một số bài vẽ của học sinh năm trước ở mỗi bài để học sinh rút kinh nghiệm và vẽ tốt hơn ở bài của mình. Đối với các bài trang trí ứng dụng thì giáo viên nên cho học sinh xem vật trực tiếp đã được ứng dụng từ trang trí cơ bản để học sinh nhớ lâu hơn và không bị nhầm lẫn giữa hai cách trang trí này.
Dụng cụ trực quan có tác dụng vô cùng lớn trong việc kích thích sự hiểu của học sinh, giúp học sinh thấy rõ hơn, hiểu rõ hơn mục đích của trang trí, yêu thích môn học và qua đó đánh giá được cách dẫn dắt hiệu quả của giáo viên.
2.2. Sử dụng nhiều chất liệu trong việc học trang trí để học sinh thấy được sự đa dạng, sinh động trong ứng dụng thực tiễn
Trong một số tiết dạy vẽ trang trí như : Trang trí hình vuông, trang trí đường diềm, trang trí chiếc khăn để đặt lọ hoa, trang trí hình chữ nhật Giáo viên nên hướng dẫn thêm cho học sinh cách cắt dán, đây là chất liệu khá quen thuộc và dễ làm, tuy nhiên đa số giáo viên thường quên nhắc các em có thể làm thêm chất liệu này. Nếu giúp các em làm chất liệu này, chắc chắn các em sẽ thấy thích thú hơn với môn học đồng thời hiểu được vẻ đẹp của chất liệu cắt dán trong trang trí.từ đó học sinh cú thể sỏng tạo hơn dùng những dụng cụ phế liệu để sỏng tạo ra những vật trang trớ,trũ chơi, hoặc những vật dụng cần thiết trong cuộc sống.
Một số tiết dạy khác như: Tạo dáng và trang trí mặt nạ, tạo dáng và trang trí túi xách, tạo dáng và trang trí thời trang, trang trí lều trại, có thể cho các em làm mặt nạ trên chất liệu giấy cứng, cắt thành hình mặt nạ để đeo, cho các em đeo khi chấm bài như vậy rất thú vị . Trang trí túi xách có thể cho các em làm túi xách bằng giấy rồi tự trang trí bằng nhiều cách như: Đính hoa khô, ruy băng, vẽ màu, cắt dánTrang trí thời trang có thể cho các em làm bằng vải, bằng giấy thủ công hoặc rất nhiều loại giấy khác mà các em thích rồi tự trang trí theo sở thích của mình. Trang trí lều trại có thể cho học sinh làm theo những mô hình lều trại bằng ống hút hoặc đũa tre trên bìa cát tông hoặc xốp, qua đó các em có thể hình dung ra cách làm lều trại từ đó ứng dụng vào trang trí lều trại ở thực tế vào những buổi lễ do trường, địa phương tổ chức. 
2.3.Vận dụng linh hoạt các trò chơi trong việc học vẽ trang trí để củng cố kiến thức, nâng cao hiệu quả học tập và yêu thích môn học.
Ở tiết học nào giáo viên cũng có thể cho học sinh chơi trò chơi, ví dụ tôi có một số trò chơi như sau:
3. Trò chơi “ cắt dán tiếp sức”:
Giáo viên đưa ra nội dung tương tự bài học để các em tự cắt dán hoạ tiết rồi tự trang trí lên nền của nhóm mình. Nền của nhúm được dán trên bảng, mỗi nhóm cử một thành viên cầm hồ dán đứng sẵn trên bảng, các thành viên trong nhóm có nhiệm vụ vẽ vào giấy màu sẵn ở dưới rồi đưa cho một bạn có nhiệm vụ cắt họa tiết và di chuyển lên bảng đưa cho bạn dán vào nền của nhóm mình ( Lưu ý, bạn nào vẽ họa tiết mà hình có 2,3mảng giống nhau thì xếp giấy chồng lên nhau rồi cắt cùng một lúc để có họa tiết giống nhau. 
Mô hình trò chơi như sau: 
Nền
 (thành viên 1 đứng trên bảng để dán)
Sau thời gian khoảng 5 phút trò chơi kết thúc, giáo viên sẽ dựa trên bài làm của các nhóm để đánh giá khả năng tiếp thu bài của học sinh nhóm đó.
Hoạ tiết 1
 ( Thành viên 2)
Cắt và di chuyển
Đưa cho thành viên 1
Hoạ tiết 1
 ( Thành viên 2)
Cắt và di chuyển
Đưa cho thành viên 1
Hoạ tiết 1
 ( Thành viên 2)
Cắt và di chuyển
Đưa cho thành viên 1
3.1. Trò chơi “ Tìm hình vẽ mảng”
Giáo viên treo 4 bố cục khác nhau trên bảng, học sinh 4 nhóm quan sát để tìm hoạ tiết định vẽ vào bố cục của nhóm mình.
Học sinh mỗi nhóm luân phiên nhau lên vẽ hoạ tiết đúng vào mảng hình của nhóm mình trong thời gian 5phút. Các nhóm tự lưu ý mảng hình giống nhau thì vẽ hoạ tiết giống nhau.
 Thành viên 1	 	Thành viên 2 Thành viên 8
 (vẽ hoạ tiết 1)	 (vẽ họa tiết 2)	 ..	 (vẽ hoạ tiết 8..)
 3.2. Trò chơi “ Tìm vật tương ứng “
Giáo viên chia lớp thành 6 nhóm, cho học sinh vừa suy nghĩ vừa tìm đồ vật tương ứng với bài trang trí cơ bản vừa được học rồi chạy nhanh lên bảng điền vào phần của nhóm mình:
Ví dụ : Bài “ Trang trí hình vuông” học sinh các nhóm sẽ luân phiên lên bảng điền đồ vật có sử dụng trang trí hình vuông như sau :
Gạch hoa – Hộp bánh – Cửa sổ – Khăn tay – Thảm – Túi xách 
Trong khoảng thời gian 2 phút nhóm nào điền được nhiều đồ vật phù hợp thì nhóm đó thắng cuộc. Trò chơi này kích thích trí tưởng tượng nhanh ở học sinh và qua đó thấy được sự hiểu biết của học sinh qua việc quan sát thực tế. 
Tiểu kết: Việc chơi các trò chơi trang trí đã giúp các em quên đi mệt mỏi, thấy hứng thú hơn với môn học, tạo được không khí đoàn kết giữa các thành viên trong nhóm lẫn nhau. Đồng thời giúp các em nhớ lâu hơn các kiến thức đã được học. Thông qua quá trình đúng trình tự các bước đã được học
Trở lại tiết vẽ trang trí đĩa tròn của học sinh lớp 7 Tôi đã minh họa ở trên theo phương pháp cũ, nhưng với sáng kiến đổi mới Tôi đã tiến hành như sau.
 	Hoạt động của GV-HS
Ghi bảng
Hoạt động 1(7’): Hướng dẫn quan sát, nhận xét:
- GV:giới thiệu một số đĩa có trong thực tế.
- Em thấy có một hay nhiều loại đĩa? trang trí có giống nhau không?
có rất nhiều loại đĩa được trang trí theo nhiều kiểu khác nhau. 
- Đĩa tròn thường dùng để làm gì?
- Gv giới thiệu một số đĩa trang trí dạng hình tròn trên máy chiếu
- Ngoài ra đĩa tròn còn được sử dụng làm đồng hồ treo tường.
- Em hãy kể thêm một số hình dáng khác của đĩa?
- Đĩa tròn được làm bằng các chất liệu gì?
- Họa tiết được sử dụng trong đĩa là những họa tiết gì?
- Đĩa tròn thường sử dụng những cách sắp xếp bố cục nào?
- Màu sắc tổng thể của đĩa?
- GV nhận xét, chốt ý, ghi bảng.
I. Quan sát, nhận xét
- Có nhiều loại đĩa tròn.
- Đĩa dùng Để đựng đồ ăn, hoặc chỉ dùng để bày trang trí.
- Hoạ tiết hoa, lá, chim, thú...đã được cách điệu.
- Hình vuông, hình chữ nhật, hình bông hoa, hình ôvan....
- Chất liệu: Gốm sứ, nhựa, đồng, thủy tinh...
- Hoạ tiết hoa, lá, chim, thú...đã được cách điệu.
- Thường sử dụng cách sắp xếp nhắc lại, xen kẽ, đối xứng và mảng hình không đều.
- Màu sáng, nhẹ nhàng, trang nhã, gây cảm giác sạch sẽ, ngon miệng.
Hoạt động 2(8’): Hướng dẫn hs cách trang trí đĩa:
- GV hướng dẫn học sinh quan sát SGK và chiếu hình minh họa các bước trang trí đĩa tròn không đúng thứ tự
?GV cho HS hoạt động nhóm ,cử đại diện lên bảng điền đáp án đúng thứ tự các bước trang trí đĩa tròn.
1
2
3
4
 a=> 4 ; b=>2 ; c=>1 ; d =>3
- Có mấy bước vẽ bài trang trí đĩa tròn cơ bản?
-Ngoài cách vẽ trang trí hình tròn cơ bản, còn có cách vẽ trang trí hình tròn khác không?
 -Trang trí mảng hình không đều nhau.
- GV nhận xét, ghi bảng.vẽ minh họa lên bảng theo từng bước.
Đồng thời GV có thể minh họa bằng máy chiếu để học sinh có cách nhìn tổng quan hơn kể cả về màu sắc.
II. Cách trang trí:
* Gồm có 4 bước:
- Vẽ các đường tròn đồng tâm có bán kính khác nhau.
- Sắp xếp bố cục (phân chia mảng chính, phụ)
- Vẽ họa tiết vào các mảng.
-Vẽ màu phù hợp
Hoạt động 3(20’): Hướng dẫn thực hành:
- Trang trí một đĩa tròn có đường kính khoảng 16 ¨ 18cm, vẽ bằng chất liệu, màu tuỳ chọn.
- GV cho HS xem bài của HS khóa trước để tạo hứng thú cho học sinh làm bài.
- GV quan sát, hướng dẫn chung và gợi ý riêng cho từng HS.
*Bài tập:
- Trang trí đĩa tròn có đường kính 16 hoặc 18 cm
 Củng cố: Gv chọn một số bài vẽ đep và chưa đẹp cho học sinh nhận xét về bố cục, họa tiết, màu sắc.
 - GV cho học sinh chơi trò chơi sắp xếp hình vào mảng
Trò chơi “ Tìm hình vẽ mảng”
- Giáo viên treo 4 bố cục khác nhau trên bảng, chia học sinh thành 4 nhóm ,học sinh 4 nhóm quan sát để tìm hoạ tiết định vẽ vào bố cục của nhóm mình.
Học sinh mỗi nhóm luân phiên nhau lên vẽ hoạ tiết đúng vào mảng hình của nhóm mình trong thời gian 5phút. Các nhóm tự lưu ý mảng hình giống nhau thì vẽ hoạ tiết giống nhau.
 Thành viên 1	 	Thành viên 2 Thành viên 8
 (vẽ hoạ tiết 1)	 	 (vẽ họa tiết 2)	 ..	(vẽ hoạ tiết 8..)
 Sau 5 phút Gv cho học sinh dừng lại và cho các em nhận xét xem nhóm nào làm nhanh và đẹp hơn.
 - GV tuyên dương bằng hình thức vỗ tay động viên khuyến khích các nhóm chơi.
- Qua bài học trang trí hôm nay các em sử dụng chất liệu màu để làm được bài trang trí rất đẹp. Ngoài ra các em có thể tạo và trang trí caí đĩa bằng chất liệu khác từ mây tre đan,hoặc từ phế thải của một số vật liệu bỏ đi
+ Ưu điểm: Học sinh hứng thú hơn trong quá trình học tập, có khả năng tưởng tượng phong phú hơn,bài học được nâng cao hơn xong lại gần gũi gắn bó và cần thiết hơn đối với cuộc sống. Có thể tận dụng được các chất liệu khác nhau, chất liệu phế thải để tạo ra sản phẩm mới có ích cho cuộc sống. Việc chơi các trò chơi giúp các em quên đi mệt mỏi, thấy hứng thú hơn với môn học, tạo được tính tự tin, sáng tạo, không khí đoàn kết giữa các thành viên trong nhóm lẫn nhau. Đồng thời giúp các em nhớ lâu hơn các kiến thức đã được học.
+ Hạn chế: Do chưa có phòng học bộ môn nên đôi lúc trong giờ thực hành học sinh còn trao đổi về dụng cụ gây ồn làm ảnh hưởng đến các lớp khác.
4. Hiệu quả kinh tế, xã hội dự kiến đạt được 
- Hiệu quả kinh tế đối với đồ dùng dạy học tự làm trong các bài vẽ trang trí có thể làm lợi tới hàng triệu đồng.
- Hiệu quả xã hội: Học sinh được chơi các trò chơi trong giờ học có nhiều hứng thú say mê học tập sáng tạo hơn, sử dụng linh hoạt cá chất liệu và có ý thức bảo vệ môi trường hơn. Với các tiết dạy như: Tạo dáng và trang trí mặt nạ, tạo dáng và trang trí túi xách, tạo dáng và trang trí thời trang, trang trí lều trại Trang trí mặt nạ có thể cho các em làm bằng giấy thủ cụng hoặc bằng cỏc loại giấy mặt nạ trờn chất liệu cứng,cắt thành hỡnh mặt nạ để đeo khi chấm bài khiến cỏc em thấy rất thú vị . Trang trí túi xách có thể cho các em làm túi xách bằng giấy rồi tự trang trí bằng nhiều cách như: Đính hoa khô, ruy băng, vẽ màu, cắt dánTrang trí thời trang có thể cho các em làm bằng vải, bằng giấy thủ công hoặc rất nhiều loại vải theo sở thích của mình. Trang trí lều trại có thể cho học sinh làm theo những mô hình lều trại bằng ống hút hoặc đũa tre trên bìa cát tông hoặc xốp, qua đó các em có thể hình dung ra cách làm lều trại từ thực tế giúp các em hứng thú trong học tập đồng thời có tính sáng tạo cao.
5. Điều kiện và khả năng áp dụng 
- Điều kiện áp dụng: Học sinh ở lứa tuổi nào cũng vậy, chúng thích xem, thích chơi, thích khám phá Vì thế đồ dùng trực quan đáp ứng cho các em nhu cầu xem – hiểu – nhớ; trò chơi giúp các em đáp ứng nhu cầu học mà chơi, đem đến cho các em niềm vui; chất liệu thay đổi đáp ứng cho các em nhu cầu khám phá bản thân. Do vậy,khả năng áp dụng cho tất cả học sinh THCS trên các vùng miền .Tôi hi vọng những kinh nghiệm, những bài học tự bản thân của mình sẽ giúp ích một phần nào đó cho các bạn đồng nghiệp, cho các em học sinh. 
MỤC LỤC
Nội dung
Trang
I.Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng
1
II. Nội dung 
1
1. Giải pháp cũ thường làm
1
2. Giải pháp mới cải tiến
2.1. Sử dụng dụng cụ trực quan trong tiết dạy để nâng cao sự quan sát, sự hiểu và kích thích trí tưởng tượng, óc sáng tạo của học sinh.
2
2.2. Sử dụng nhiều chất liệu trong việc học trang trí để học sinh thấy được sự đa dạng, sinh động trong ứng dụng thực tiễn
4
2.3.Vận dụng linh hoạt các trò chơi trong việc học vẽ trang trí để củng cố kiến thức, nâng cao hiệu quả học tập và yêu thích môn học.
5
3. Trò chơi “ cắt dán tiếp sức”:
5
3.1. Trò chơi “ Tìm hình vẽ mảng”
5
3.2. Trò chơi “ Tìm vật tương ứng “
6
4. Hiệu quả kinh tế, xã hội dự kiến đạt được 
9
5. Điều kiện và khả năng áp dụng 
9