Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới dạy học môn Hình học 9

I) Những vấn đề chung.
1- Lý do viết SKKN.
1.1) Cơ sở lý luận.
Đối với môn hình học ở trường THCS nói chung và đặc biệt là đối với học sinh lớp 9. Để chứng minh hoàn hảo một bài hình học trong học sinh quả là 1 điều khó đối với học sinh. Từ lâu các em thường có thói quen ngại học hình học do đó các em càng thấy ngại vì khó. Do đó để học sinh làm quen và đặc biệt là yêu môn hình học quả là 1 điều khó đối với giáo viên. Căn cứ vào những mặt như vậy yêu cầu của người giáo viên phải có những phương pháp cụ thể để học sinh yêu quý môn hình học.
Đặc biệt là đối với học sinh vùng Nga Điền.
1.2) Cơ sở thực tiễn.
Từ những thực tế của học sinh trường THCS nói chung. Học sinh trường THCS Nga Điền nói riêng bộ môn hình học qua các đợt kiểm tra cũng như trong bài giảng của giáo viên cho thấy kết quả sự hiểu bài của học sinh còn nhiều hạn chế chính vậy qua nhiều năm giảng dạy đối với môn hình học bản thân tôi tự nhìn nhận thấy cần phải tìm ra mỗi hướng cụ thể để giảng dạy cho học sinh hiểu bài về hình học và làm cho học sinh yêu quý môn hình học hơn. Do vậy tôi tiến hành quá trình giảng dạy mà tôi thấy là hiệu quả.
2) Mục đích viết SKKN.
Đặc điểm tình hình chung.
2.1) Thuận lợi: Trong quá trình giảng dạy được sự đóng góp ý kiến giúp đỡ của đồng nghiệp cũng như sự chỉ đạo chặt chẽ của ban chuyên môn. Hơn nữa bản thân tự học tập tìm hiểu. Mặt khác học sinh của trường đại đa số là chăm ngoan lắng nghe ý kiến của thầy giáo giảng dạy.
2.2) Khó khăn: Do điều kiện môn hình học sự hình thành một khái niệm, định nghĩa, định lý, nhiều cách chứng minh quả là một điều khó khăn để học sinh hiểu được. Đó là do học sinh không hiếu học, dân trí thấp. Hơn nữa chủ yếu là học để biết chữ là đủ do đó việc giảng dạy để học sinh yêu môn này là điều dễ hiểu.
Chính từ những thuận lợi khó khăn trên bản thân tôi tự tìm ra phương pháp giảng dạy để học sinh yêu quý môn hình học hơn.
II: Các kết quả của SKKN.
Để thực hiện được kết quả đạt chất lượng bản thân tôi đã tiến hành giảng dạy nhiều đạt kết quả kiểm tra chất lượng đầu năm học.
1) Điều tra.
Bản thân tôi đã qua nhiều lần kiểm tra giảng dạy và đặc biệt là trắc nghiệm trong môn hình học lớp 9 đầu năm học tôi thấy:
Tổng số học sinh dự thi khối 9 là 121 em.
Kết quả kiểm tra đạt được cụ thể là:
119 em có 60% học sinh đạt điểm trung bình, còn lại là 40% số học sinh đạt điểm yếu và kém. Từ kết quả trên bản thân tôi tự nhận thấy đây là một nhức nhối đối với lương tâm một thầy giáo vì vậy qua quá trình nghiên cứu bản thân tự vạch ra phương hướng nội dung và đặc biệt là phương pháp giảng dạy để học sinh thêm hứng thú học môn hình học hơn. Cụ thể là đã xây dựng và cho các em bài liên hệ nào thực tế để các em có thể say mê tìm hiểu và đặc biệt là biết cách chứng minh một bài toán hình học cụ thể theo đầu bài.
2) Nội dung tiến hành.
Muốn chứng minh một bài toán hình học để học sinh có thể hiểu và say mê học quả là một điều rất khó khăn.
Chính vì vậy mà tôi đã tìm từ kết quả kiểm tra đầu năm cũng như kết quả năm trước tôi đã tự phân chia đối tượng.
Đối tượng 1: 	Là những học sinh khá giỏi.
Đối tượng 2: 	Là những em học sinh trung bình.
Đối tượng 3: 	Là những học sinh yếu kém.
Trong bài dạy giáo viên vẫn chủ yếu dành những câu hỏi dễ và nhanh thuộc dành cho (đối tượng 1)
- Nêu được các định nghĩa, định lý biết viết được giả thiết kết luận danh cho (đối tượng 2).
- Còn chứng minh định lý, tính chất dành cho (đối tượng 3) và đặc biệt là những câu hỏi và hướng chứng minh cho học sinh cả 3 đối tượng xây dựng. Căn cứ giả thiết phải bám vào giả thiết suy ra kết luận.
Muốn chứng minh được nhất thiết phải theo sơ đồ.
 gt + gt đ trung gian đ gt + Tg đ KL.
‚ gt đ trung gian đ KL.
Hoặc xây dựng theo phương pháp đi lên
Ví dụ 1:
B
A
O
O'
GT: (O) x (O') º (A, A')
 AA' x OO' º I
KL: 1)OO' AA'
 2) AI = A'I
Giải: Hướng dẫn giải
Có OA = OA' = R
O'A = OA' = R'
OO' chung.
Từ 3 điều kiện trên ị DOAA' = DOA'O' (c.c.c)
đ Ô1 = Ô2 mà DAOI = DA'OI (có Ô1 = Ô2, OI chung: OA = OA')
Từ đây ị AI = A'I 	ơ
AIO + A' IO = 1800	 ư
Từ ơ và ư ị OIA = OIA' = 900.
ị OO' ^ AA' (đpcm)
D OAO' = D (CCC) ị Ô1 = Ô2 ị D AOI = D A'OI
ị AI = A' I ơ và OIA = OIA' ị AA' ^ OO 	ư
Giả thiết
Cho nửa (0) AB là đường kính AC, AD, CD là tiếp thuyến tại A, M, B
AD x BC º M
Kết luận
MN // AC
CD. MN - CM. Chi bộ 
Chứng minh: Giáo viên sử dụng phương pháp đi lên.
Tức là: MN//AC ị (CM = CA, DM = DB)
ị AC//BD
(Theo phương trình này học sinh làm ngược)
A
C
M
D
B
O
N
Tức là: Ax // By ị AC //BD (gt)
b, CD - MN = CM. BD ị 
ị CDB ~ CMN
Từ đây suy mũi tên ngược lại.
Chính ví dụ này áp dụng rất nhiều cho toán chừng minh hình học, do vậy giáo viên tập trung cho học sinh suy nghĩ tìm hướng đi.
Tạo ra giải bài toán nói chung bài hình học nói riêng, đặc biệt khi gặp bài toán khó.
Chú ý: Tức là giáo viên cho học sinh đi từ kết luận ngược lại giải thiết rồi viết ngược lại. Từ đây các em mới đạt được kết quả to lớn, muốn làm được như vậy giáo viên bảo thêm cho học sinh khắc sâu định lý, tính chất, hệ quả mới chứng minh một bài toán chặt chẽ. Học sinh mới giải thích rõ ràng lý do điều kết luận để học sinh rèn luyện cách giải bài toán hình học, đặc biệt là trong việc tư duy lôgíc.
Ví dụ 3: Chứng minh 4 điểm thẳng hàng (ví dụ 6 trang 25 SGK) trong phần này cùng một lúc học sinh không thể chưngs minh phụ thuộc vào tính chất bắc cầu.
Chứng minh được: 	A, O, O' thẳng hàng ơ
	A,O', B thẳng hàng ư
Từ hai điều này suy ra được 4 điểm thẳng hàng.
III: Kết luận.
Từ nội dung trên áp dụng vào tìn hình thực tế của học sinh trường THCS Nga Điền bản thân tôi tự nhận thấy kết quả học tập của học sinh đã được nâng lên rõ rệt.
Cụ thể: Chất lượng đầu năm 61% đạt trung bình còn lại là yếu kém.
- Qua lần kiểm tra đợt 2 đối với môn hình học tại chương I hình học lớp 9 tôi thấy kết quả có rất nhiều khả quan, đó là sau khi kiểm tra chất lượng của lớp đã được nâng lên một cách đáng mừng đó là: Kết quả kiểm tra đạt 74,0% số điểm đạt từ trung bình trở lên.
2) Kinh nghiệm rút ra.
Học sinh đã làm quan được cách chứng minh một bài toán hình học đặc biệt là đã nắm chắc được các định nghĩa, định lý, tính chất, hệ quả của hình học để áp dụng đối với những bài toán cụ thể. Rèn luyện kỹ năng tính toán cùng như các phép biến đổi lô gíc. Do vậy đối với bản thân là giáo viên dạy toán ở trường THCS tôi luôn suy nghĩ tiến tới học hỏi để đưa ra một phương pháp chứng minh một bài toán hình học để cho các em hiểu được sự liên quan chặt chẽ giữa các yếu tố trong bài toán cũng như hiểu được những yêu cầu trong thực tế mà các em sau này có thể áp dụng một cách nhanh chính xác./.